Michail Sergejewitsch Gorbatschow
(uub
Rus
: Михаил Сергеевич Горбачёв
harke tu
?
/
i
[m??x??il s??r???ej?v??t? ??rb??t??f]; * 2.
Marts
1931
uun
Priwolnoje
,
Stawropol Regiuun
,
Sowjetunioon
(daaling Stawropol Regiuun,
Ruslun
); † 30.
August
2022
uun
Moskau
) wiar en sowjetisk poliitiker. Hi wiar faan Marts
1985
ap tu August
1991
generoolsekreteer faan det Sentraalkomitee faan det Kommunistisk Partei faan’t Sowjetunioon an faan Marts
1990
ap tu Deetsember
1991
stootspresident faan’t
Sowjetunioon
. Nei ideen uun det sowjetisk politiik saatet ’er ma
Glasnost
(Eebenhaid) an
Perestroika
(Ambau). Uun ferhanlingen auer ufrusting ma det
Ferianigt Stooten
leitet ‘er at aanj faan de
Kul Krich
iin. Hi fing
1990
a Noobelpreis for a Frees.
Michail Sergejewitsch Gorbatschow kaam 2. Marts 1931 uus dring faan en rus aatj, Sergei Andrejewitsch Gorbatschow (1909?1976), an en ukrainisk mam, Marija Pantelejewna Gopkalo (1911?1993), uun det
Nuurdkaukasus
(daaling
Stawropol Regiuun
) tu waalt.
1952
treed hi uun't aaler faan ian-an-twuntig iin uun det [Komunistisk Partei faan't Sowjetunioon]] iin an werket sant do 22 juar lung uun det Stawropol regiuun for't partei. Uun't juar
1966
, uun't aaler faan fiiw-an-dortig, maaget hi san ufslus uus agraarbedriiwswiart uun det lunwiartskapelk instituut.
1970
wurd hi tu de iarst sekreteer for lunwiart berepen. Uun det naist juar wurd hi lasmoot faan't sentraalkomitee.
1974
wurd hi representant faan det Boowenst Sowjet an foormaan faan't Komisioon for jonglidjpolitiik. Uun't juar
1978
, efter Gorbatschow san forderer F. Kulakow san duas, wurd hi san efterfuliger uus sentraalkomitteesekreteer for't lunwiartskap.
1979
wurd hi kandidaat faan't politburo. En widjer juar laader naam ham das politburo uus follasmoot ap. Uun sin werk uun't politburo liard hi
Juri Andropow
, a foormaan faan det
KGB
, keenen, diar uk faan Stawropol kaam an Gorbatschow uun don kemen juaren uun sin karieer uun a parteiaparaat holep.
11. Marts
1985
, efter
Konstantin Tschernjenko
, a generoolsekreteer faan det komunistisk partei faan't Sowjetunioon, san duas, wurd Gorbatschow ma 54 juar tu naistjongst generoolsekreteer uun't histoore faan det Komunistisk Partei woolet. Hi feerd don konsepten
Glasnost
(Eebenhaid) an
Perestroika
(Ambau) iin uun det poliitisk werk iin. Deheer pruses begand uun de 27. Parteidai faan det Komunistisk Partei KPdSU uun Febrewoore
1986
. Ungewoonelk for det sowjetisk politiik staald Gorbatschow sin reegiment tutmanst
pro forma
oner't gesets. Al sin beslutjer leet hi auerpreewe, iarst troch't sentralkomitee, laader troch't parlament.
1988
distansiaret ham Gorbatschow faan det
Breschnjew-Doktriin
an maaget diarma moogelk, dat a lunen faan de
Warschau Pakt
hor stootsform sant do salew bestemen kud. Det nei freihaid feerd
1989
tu en ra faan for't miast rauelk rewolutschuunen uun a uast faan
Euroopa
. Det broocht de
Kul Krich
tu aanj.
Uun August
1991
onernaam hog ortdoks komunistisk poliitiker, tup ma'n dial faan't militeer an uunfeerd faan't stootskomitee for't utjnoomtustant, en putschferschuk uun Moskau. Gorbatschow an sin wuf Raisa wiar trii daar oner husarest uun en datscha uun det
Krim
. A president faan det
Rus SFSR
,
Boris Jeltsin
, loket a putschisten utjtumaagin an't stootsmeecht tu auernemen. Kurt diarefter wurd a republiiken faan't Sowjetunioon suwereen. 25. Deetsember 1991 treed Gorbatschow uus president turag. De naist dai wurd at Sowjetunioon apliaset.