Rusoj
|
|
|
etno
?
popolo
? la?nacia nomo
|
orient-e?ropanoj
|
orientaj slavoj
|
Suma populacio
|
137 milionoj
Rusio
: 115,889,000
[1]
|
?tatoj kun signifa populacio
|
|
Ukrainio
|
8,334,000
[2]
|
|
Kaza?io
|
4,480,000
[3]
|
|
Belorusio
|
1,142,000
[4]
|
|
Usono
|
750,000
[5]
|
|
Uzbekio
|
700,000
[6]
|
|
Kirgizio
|
604,000
[7]
|
|
Latvio
|
556,422
[8]
|
|
Moldavio
|
500,000
[9]
|
|
Estonio
|
345,000
[10]
|
|
Litovio
|
220,000
[11]
|
|
Germanio
|
178,600
[12]
|
|
Azerbaj?ano
|
144,000
[13]
|
|
Turkmenio
|
142,000
[14]
|
|
Francio
|
115,000
|
|
Unui?inta Re?lando
|
100,000
[15]
|
|
Argentino
|
100,000
|
|
Kanado
|
98,245
[16]
|
|
Ta?ikio
|
68,200
[17]
|
|
Kartvelio
|
67,671
[18]
|
|
A?stralio
|
60,200
[19]
|
|
Paragvajo
|
55,000
[20]
|
|
Kubo
|
50,200
[21]
|
|
Hispanio
|
42,585
[22]
|
|
Finnlando
|
33,401
[23]
|
|
Rumanio
|
30,000
[24]
|
|
?e?io
|
24,549
[25]
|
|
Italio
|
20,459
[26]
|
|
Popola Respubliko ?inio
|
15,600
[27]
|
|
Bulgario
|
15,595
[28]
|
|
Armenio
|
14,660
[29]
|
|
Svedio
|
8,900
[30]
|
|
|
Lingvo(j)
|
Rusa lingvo
, multaj ankora? parolas per iaj aliaj
lingvoj de Rusio
|
Religio
|
Rusa Ortodoksa Eklezio
, malgranda parto de rusoj estas
protestantoj
|
|
Rusoj
estas
orient-slava
etno
, ?eflo?antoj de
Rusio
(120 mln, ?irka? 80%). Lo?as anka? en la teritorio de la eksa
Rusia Imperio
:
Ukrainio
(11,35 mln),
Kaza?io
(6,23 mln),
Uzbekio
(1,65 mln),
Belorusio
(1,34 mln),
Kirgizio
(0,91 mln),
Latvio
(0,90 mln),
Moldavio
(0,56 mln),
Estonio
(0,47 mln),
Azerbaj?ano
(0,14 mln),
Ta?ikio
(0,38 mln),
Uzbekio
; krom tio anka? en
Usono
(1,2 mln),
Kanado
,
Mongolio
,
Turkmenio
,
?inio
kaj aliloke.
Antropologie rusoj reprezentas diversajn tipojn de la granda
e?ropida raso
. Ili parolas en la
rusa lingvo
, ilin kunligas komuna historio kaj kulturo. La plej disvasti?inta religio estas
orienta ortodoksismo
, multaj estas
ateistoj
.
- Memnomo:
русские
[ruskije];
- Totala kvanto:
146,5 mln (
1992
).
Plejparto de rusoj lo?as en la centra, suda kaj nord-okcidenta parto de e?ropa Rusio kaj en
Uralo
. La? datumoj de la jaro
2002
, inter la subjektoj de
Rusia Federacio
la plej altan rilatumon de rusoj havas
Vologda provinco
(96,56%). La rilatumo de rusoj superas 90% en 30 subjektoj de la federacio: ?efe estas regionoj de Centra kaj Nord-Okcidenta federaciaj distriktoj kaj en la suda
Siberio
. La malplej granda rilatumo de rusoj (malpli ol 5%) estas en
?e?enio
,
Dagestano
kaj
Ingu?io
.
La? specialecoj de la lingva?o kaj ?iutaga vivo oni distingas du a? tri grandajn etnografiajn subgrupojn de rusoj:
- la norda odira (vidu
odiro
);
- la suda adira (vidu
adiro
);
- kaj la meza, kiu kunigas trajtojn de la du listigitaj.
La limo inter la norda kaj la suda subgrupoj trairas proksimume la? la linio
Pskov
?
Tver
?
Moskvo
?
Ni?nij Novgorod
.
Kelkaj esplorantoj (D. N. U?akov, D. K. Zelenin ka.) nomis tiujn subgrupojn apartaj etnoj kun koincidanta memidentigo
rusoj
, inter kiuj aperis la tria, surbaze de kiu procezas la unui?o de la lingvo kaj de la tuta rusa kulturo.
Dum la lastaj jardekoj pro interna migrado kaj anka? pro la disvasti?o de
radio
,
televido
kaj mezlerneja edukado la diferencoj inter la etnaj subgrupoj kaj iliaj dialektoj preska? malaperis, temas pri malgravaj prononcaj diferencoj ks.
Pri specialaj etnaj subgrupoj de rusoj vidu anka?:
kozakoj
,
molokanoj
ka.
Rusoj en la teritorioj de la eksa Sovetunio
[
redakti
|
redakti fonton
]
En Rusio la rusoj plu konsistigas la plejmulton, sed en iuj regionoj ilia procenta?o draste falis, ?efe en
Ka?kazo
. En
Ingu?io
rusa lo?antaro
oble malkreskis kaj nun estas inter la plej etaj en Rusio, komparebla nur kun tiu en
?e?enio
.
Ekster Rusio estas en teritorioj de la eksa
Sovetunio
kie lo?as plej parto de rusoj, kio ofte okazigas problemojn kaj politikajn kaj sociajn, krom lingvajn kaj kulturajn. Fakte fine de la 20a jarcento ?irka? la
disfalo de Sovetunio
en teritorioj de la eksa Sovetunio lo?is ?irka? 25 milionoj da rusoj, dum ?e 2014 lo?as nur ?irka? 16 milionoj kaj duono. Tiuj estis funkciuloj, gravuloj, scienculoj, teknikistoj, kiuj poste ne bone trovis la situacion kaj revenis a? elmigris al Rusio.
Anta? la aliigo de
Krimeo
ene de Rusio okazinta en marto de
2014
, estis en Ukrainio kie lo?is pli da rusoj ekster Rusio nome 7 866 275 el totalo de 45 469 800 ukrainaj civitanoj, kio estas ?irka? la 17,3%, kun ?efaj teritorioj en Krimeo, Donecko kaj Lugansko
[31]
. Dua loko estas
Kaza?io
, kun 3 712 000 el totalo de 17 099 000 kaza?aj civitanoj, kio estas 22%, e? pli alta ol en Uktainio (Vidu artikolon
Rusoj en Kaza?io
). Same kiel okazis ?e Krimeo, anka? en Kaza?io plej parto de rusoj lo?as en nordaj teritorioj kiuj iam estis el Rusio, parto el kiuj estis inter?an?itaj inter Kaza?io kaj Rusio en 1924.
[31]
La? nombro de lo?antoj sekvas
Belorusio
kun 1 420 211 el totalo de 9 468 074, tio estas 15%, kaj Uzbekio kun 1 200 000 el totalo de 30 183 400, tio estas ?irka? 2,2%. Tamen la? procenta?o sekvas
Latvio
, kie lo?as 802 000 rusoj el totalo de iom pli ol 2 milionoj da lo?antoj, tio estas alta 40%, kio jam okazigis politikajn problemojn kaj apartisman movadon, same kiel en la najbara
Estonio
. Fakte la
rusa lingvo
ne estas oficiala en Latvio, kun kolero de rusoj, dum en
Kirgizio
, kun nur 7%% da rusoj ja estas oficiala.
[31]
Speciala kazo estas la pli ol 200 000 rusoj de
Moldavio
, fakte ?e
?ednestrio
, teritorio sendependa "
de facto
", kies polikestroj jam foje petis aliigon al Rusio. Tiuj rusoj estus ?irka? 6% el la totalo de moldavaj civitanoj.
[31]