El Vikipedio, la libera enciklopedio
Rumana Popola Respubliko
(1947?1965)
Socialisma Respubliko Rumanio
(1965?1989)
|
Plena origina nomo:
Republica Popular? Romin?
(1947?1965)
Republica Socialist? Romania
(1965?1989)
|
|
|
|
historia lando ?
socialisma ?tato
?
satelita ?tato
?
respubliko
? komunisma re?imo
|
Geografio
|
?efurbo
:
|
|
Areo:
|
238 391 km²
1987
|
Lo?antaro
|
Kvanto de lo?antoj:
|
23 102 000
? 1987
|
|
|
?tat-strukturo
|
|
|
|
|
|
|
Esti?o:
|
|
Pereo:
|
|
|
|
La
Socialisma Respubliko Rumanio
(
rumane
Republica Socialist? Romania
, RSR) estis
unupartia
socialisma ?tato
kiu ekzistis oficiale el 1947 al 1989. El 1947 al 1965, la ?tato estis konata kiel
Rumana Popola Respubliko
(
Republica Popular? Romin?
, RPR). La lando estis membro de la
Varsovia Pakto
, nome ?tato de la
Orienta Bloko
kun hegemonia rolo por la
Rumana Komunista Partio
enmetite en la landa
konstitucio
.
Dum la
Dua Mondmilito
finis,
Rumanio
, iama lando membro de la
Akso
, estis okupita de
Sovetunio
, kiel reprezentato de la
Aliancanoj
. La 6-an de marto 1945, post amasmanifestacio de komunistaj simpatiantoj kaj politika premo fare de la sovetaj reprezentantoj, oni instalis novan porsovetian registaron kiu inkludis membrojn de la anta?e eksterle?igita
Rumana Komunista Partio
. La?grade pliaj membroj de la Komunista Partio kaj de la komunistemaj partioj akiris kontrolon de la administracio kaj la politikestroj de anta?milito estis rapide forigitaj el la politika vivo. En Decembro 1947, la re?o
Mikaelo
estis devigita abdiki kaj estis proklamita la Rumana Popola Respubliko.
Dekomence, la malbundaj rimedoj dum la postmilito en Rumanio estis e? kontrolitaj de la "SovRom", nova impostoliberaj entreprenoj sovet-rumanaj, kio ebligis ke Sovetunio kontrolu la ?efajn ekonomiajn rimedojn de Rumanio.
[1]
Alia malhelpo estis la postmilitaj
reparacioj
pagitaj al Sovetunio. En la 1950-aj jaroj, tamen, la komunisma registaro de Rumanio komencis permesi al Rumanio pli da sendependeco, ekzemple, per la retirigo de ?iaj sovetaj trupoj el Rumanio ?irka? 1958.
En la 1960-aj kaj 1970-aj jaroj,
Nicolae Ceau?escu
i?is ?enerala Sekretario de la Komunisma Partio (1965), Proparolanto de la ?tata Konsilio (1967) kaj atribuis al si la ?us establitan rolon de prezidanto en 1974. La
denunco
fare de Ceau?escu de la
Invado en ?e?oslovakion
de 1968 kaj mallonga ?eso en la interna
subpremado
helpis al li akiri pozitivan bildon kaj enlande kaj en
Okcidento
. Tamen la rapida ekonomia kresko helpita de eksterklanda
kreditaro
la?grade preparis la vojon al malabundeco kaj
politika subpremado
kiu kondukis al la
falo
de lia
totalisma
regado en
decembro 1989
.
Granda nombro de personoj estis ekzekutitaj a? morti?is enprizone dum la ekzisto de la komunisma Rumanio, ?efe dum la stalinisma epoko de la 1950-aj jaroj. Dum pure justicaj ekzekutoj inter 1945 kaj 1964 nombris 137,
[2]
mortoj enprizone estas ?irka?kalkulitaj en dekoj
[3]
a? centoj da miloj.
[4]
[5]
Multaj pliaj estis enprizonigitaj pro politikaj, ekonomiaj a? aliaj tialoj kaj suferis mistraktojn, torturon kaj/au mortigon.
- ↑
Zwass, A. From Failed Communism to Underdeveloped Capitalism: Transformation of Eastern Europe, the Post-Soviet Union, and China. M.E. Sharpe, 1995
- ↑
Balazs Szalontai, The Dynamics of Repression: The Global Impact of the Stalinist Model, 1944-1953.
Russian History/Histoire Russe
Vol. 29, Issue 2-4 (2003), pp. 415-442.
- ↑
Tony Judt
,
Postwar: A History of Europe Since 1945
, Penguin Press, 2005.
ISBN 1-59420-065-3
. "In addition to well over a million in detainees in prison, labor camps, and slave labor on the Danube-Black Sea Canal, of whom tens of thousands died and whose numbers don't include those deported to the Soviet Union, Romania was remarkable for the severity of its prison conditions".
- ↑
Adrian Cioroianu,
Pe umerii lui Marx. O introducere in istoria comunismului romanesc
, Editura Curtea Veche, Bucharest, 2005.
ISBN 973-669-175-6
. Dum debatoj pri la ?enerala nombro de viktimoj de la komunista registaro inter 1947 kaj 1964, Corneliu Coposu parolis pri 282,000 arestoj kaj 190,000 mortoj enprizone.
- ↑
Anne Applebaum,
Gulag: A History
, Doubleday, Aprilo, 2003.
ISBN 0-7679-0056-1
. La a?toro donas ?irka?kalkulon de 200,000 mortoj nur ?e la Kanalo Danubo-Nigra Maro.
- ceausescu.org
, retejo pri komunisma Rumanio
- memorialsighet.ro
, memora retejo dedi?ita al la viktimoj de komunismo en Rumanio, baze sur informoj de la prizono Sighet