Miguel de CERVANTES Saavedra
[
mi??el de θe??βantes saa?βeð?a
], en Esperanto
Cervanto
[2]
(naski?is la
29-an de septembro
1547
en
Alcala de Henares
(kvankam estas indika?oj, ke li eble naski?is en
Alcazar de San Juan
), mortis la
23-an de aprilo
1616
en
Madrido
[3]
) estis
hispana
verkisto
kaj soldato.
Li estas tutmonde konata kaj fama ?ar estis a?toro de la anka? fama verko "
El ingenioso hidalgo Don Quixote de la Mancha
" ("La in?enia kavaliro Don Ki?oto el Man?o"), kiun multaj kritikistoj priskribis kiel la unua moderna
romano
kaj unu el plej bonkvalitaj verkoj de la universala literaturo, plej ver?ajne la plej eldonita kaj tradukita libro de la historio, superita nur de la
Biblio
.
[4]
Oni donis al li la kromnomon ≪Principe de los Ingenios≫ (princo de la ingenioj).
[5]
Turo de la pre?ejo Sankta Maria la Plejgranda de
Alcala de Henares
, kie estis baptita Miguel de Cervantes. ?i rezultis detruita en incendio dum la
Hispana Enlanda Milito
.
Ekde la 18-a jarcento oni supozas, ke Miguel de Cervantes naski?is en Alcala de Henares
[3]
, kie li estis, la? konservita dokumento, baptita. Ne certa estas la preciza naski?dato, sed lia persona nomo Miguel (= Mikaelo) supozigas, ke li naski?is je la nomfesto de
Sankta Mikaelo
, la
29-a de septembro
, ?ar estis kutimo nomi infanojn la? la sanktulo de ilia naski?tago. La bapto okazis la
9-an de oktobro
1547
.
La gepatroj de Cervantes estis Rodrigo de Cervantes (1509?1585) kaj Leonor de Cortinas, pri kiu oni apena? oni scias detalojn. La patro ja estis kuracisto, sed pli simila al aktuala flegisto ol al aktuala doktoro kun medicinaj studoj, kiu fakte estis ekde infana?o ege surda, pro kio la filoj kutime akompanis lin al kuracado kiel interpretistoj; Krzysztof Sliwa aportas dokumenton la? kiu oni scias, ke Miguel de Cervantes almena? unufoje utilis kiel interpretisto de sia patro; don Rodrigo ne povis sekvi formalajn studojn pro sia surdeco kaj la karaktero movi?ema de sia familio, portis ?iujn al
Kordovo
,
Sevilo
,
Toledo
,
Cuenca
,
Alcala de Henares
,
Guadalajara
kaj
Valladolid
, almena?e; tamen li lernis kirurgion el la patrinflanka kordova avo kaj el duonpatro, anka? kuracisto, kiu sucekdis al tiu, sen kalkuli kun oficiala titolo. Kuracisto estis tradicia metio de
judoj
kaj
novkristanoj
. La?
Americo Castro
,
Daniel Eisenberg
kaj aliaj cervantistoj, Cervantes posedas novkristanan praularon amba?flanke. Male
Jean Canavaggio
asertas, ke tio ne pruvi?is, kaj komparas tiun situacion kun la certaj dokumentoj kiuj apogas tian praularon sendube ?e
Mateo Aleman
; ?iukaze la familio Cervantes estis tre bone konsiderata en Kordovo kaj plenumis tie kaj apude gravajn postenojn. Pri la patro krome oni scias, ke estis monatojn enprizone pro ?uldoj kaj ke havis financajn problemojn.
Cervantes havis ses gefratojn: Andres, Andrea, Luisa, kiu i?is mona?ino, Rodrigo, kiu akompanis Miguel en malliberiga tempo ?e Nordafriko, Magdalena kaj Juan.
Oni scias malmulte pri la studoj fare de Cervantes, eble en
Valladolid
,
Kordovo
a?
Sevilo
, sed plej ver?ajne ne en universitato kaj eble ja ?e jezuitoj, ?ar aperas priskribo de ties lernejoj en la romano
El coloquio de los perros
(la hunda parolado). En 1566 li eklo?is en
Madrido
kaj laboris kiel helpanto por
Juan Lopez de Hoyos
, kiu en sia libro pri re?ino
Isabel de Valois
publikigis du poemojn de Cervantes, "nia kara kaj amata lernanto", nome la plej fruaj verkoj de Cervantes.
Tiuepoke pla?is al li multe teatro ekzemple la ludoj de la teatra?oj de
Lope de Rueda
.
Veturo al Italio kaj la batalo de Lepanto
[
redakti
|
redakti fonton
]
La
batalo de Lepanto
.
Statuo de Miguel de Cervantes en la
Nacia Biblioteko de Hispanio
, en
Madrido
.
Kovrilpa?o de
La Galatea
(1585), unua verko publikigita de Miguel de Cervantes.
Placo Hispanio
, en
Madrido
- Monumento al Miguel de Cervantes inter du nubskrapuloj.
Statuo de Miguel de Cervantes en pli ampleksa monumento en la Placo Hispanio de Madrido.
En 1569 li ?ajne devis fu?i el la lando; eble ?ar oni akuzis lin pri
duelo
. Ekzistas re?a arestigilo de
re?o Filipo
, kiu ordonas aresti Miguel-on de Cervantes. Ne estas certe, ?u temas pri la sama persono, sed la arestigilo povas klarigi, kial Cervantes forlasis Hispanion.
Ekde tiam Miguel de Cervantes vivis tre aventuran vivon. Fu?ante de la hispana justico, li en la jaro
1569
venis unue al
Romo
, kie li legis la kavalirecajn poemojn de
Ludovico Ariosto
, kiu tiom influos sur
Don Ki?oto
la?
Marcelino Menendez Pelayo
, kaj la Dialogoj de amo de la juda sefardo
Leono Hebreo
(Yehuda Abrabanel), de inspiro novplatonisma, kiuj determinos lian ideon de la amo. Cervantes alprenis la vivostilon kaj arton de Italio, kaj ?iam konservos agrablan memoron de lia restado tie, tiel ke komence de la verko
El licenciado Vidriera
, unu el liaj
Ekzemplaj romanoj
(1617), li faras preska? turisman gvidilon pri
Italio
(
?enovo
,
Florenco
, Romo.
Li eniris al la servo de Giulio Acquaviva, kiu estos kardinalo en 1570 kaj kiun probable li konis jam en Madrido. Li sekvis lin tra
Palermo
,
Milano
, Florenco,
Venecio
,
Parmo
kaj
Ferrara
, itineraro kiu same aperas admire komentita en
El licenciado Vidriera
. Poste li forlasos lin por okupi postenon de soldato en la roto de la kapitano Diego de Urbina, de la regimento de Miguel de Moncada. Tiel li poste ali?is en la hispanan mararmeon. Li en?ipi?is en la galero Marquesa. La 7an de oktobro 1571 li kiel marsoldato partoprenis la marbatalon de
Lepanto
, dum kiu oni kripligis lian maldekstran manon. De tie devenas lia kromnomo
Manco de Lepanto
(unubrakulo de Lepanto),
[6]
kio poste estis miskomprenita, ?ar li ne perdis la maldekstran manon, sed nur ties kapablon ?ar li ja perdis ties movokontrolon kiam kuglero sekciis nervon; li estis tiel kripligita je la maldekstra mano. Tiuj vundoj tamen ne devis esti tro seriozaj, ?ar post ses monatoj en malsanulejo de
Mesino
, Cervantes refaris sian militistan vivon, nome en 1572. Li parto prenis en la ?ipekspedicioj de Navarino (1572),
Korfuo
,
Bizerto
kaj
Tunizo
(1573). En ?iuj tiuj sub la estreco de la kapitano Manuel Ponce de Leon kaj en lia militema regimento de Lope de Figueroa, rolulo kiu aperas en
La Urbestro de Zalamea
, de
Pedro Calderon de la Barca
. Poste li vizitis la ?efajn urbojn de
Sicilio
,
Sardio
, ?enovo kaj
Lombardio
. Kaj poste restis du jarojn en Napolo, ?is 1575.
Post pliaj jaroj en la mararmeo, en
1575
, revenantan al Hispanio,
al?eraj
korsaroj
kaptis kaj forportis lin kaj lian fraton Rodrigo el areo proksime al Katalunio al
Al?ero
. Pro rekomendleteroj, kiujn li portis, la korsaroj pensis lin gravulo kaj postulis 500 monerojn orajn por lia liberigo. Kvin jarojn poste, la
19-a de septembro
de
1580
, oni liberigis lin post la pago de la 500 moneroj oraj kaj post pluraj malsukcesaj forkuraj provoj de li. Kredeble kiel sklavo de greka konvertito en Al?ero Cervantes komencis verki sian romanon
La Galatea
.
Dum la kvin jaroj de kaptiteco, Cervantes, homo malkonformisma kaj kura?a, klopodis fu?i kvar fojojn, organizante li mem la kvar klopodojn. Por eviti
reprezaliojn
al siaj kunuloj en kaptiteco, li montri?is respondeca pri ?io anta? la malamikoj kaj preferis ricevi
torturon
ol
denunco
. Danke al la libro de mona?o Diego de Haedo nome
Topografia e historia general de Argel
(1612), oni havas gravan informon pri la kaptiteco. Tiaj informoj estas komplementataj pere de la cervantaj komedioj
Los tratos de Argel
,
Los banos de Argel
kaj la
novelo
konata kiel ≪Historia del cautivo≫ (Historio de la kaptito) enmetita en la unua parto de la Ki?oto, inter la ?apitroj 39a kaj 41a.
Tamen jam delonge oni scias, ke la verkon publikigitan de Haedo ne li mem verkis, kion li mem rekonis. La? Emilio Sola, ties a?toro estis Antonio de Sosa,
benediktana
mona?o
kunkaptito kun Cervantes kaj dialoganto en la verko mem. Daniel Eisenberg proponis, ke la verko anka? ne estas de Sosa, kiu ne estis verkisto, sed de Cervantes mem, kun kies verkoj la verko atribuita al Haedo montras grandajn simila?ojn. Se tio veras, la verko de Haedo jam ne plu estus konfirmo sendependa de la konduto cervanta en Al?ero, sed unu pli el la verkoj de Cervantes mem kiuj la?das sian propran heroecon.
[7]
La unua fu?oklopodo malsukcesis, ?ar la
ma?ro
kondukonta Cervantes kaj liajn kunulojn al
Orano
abandonis ilin en la unua tago. La malliberuloj devis reveni al
Al?ero
, kie ili estis katenitaj kaj kontrolitaj pli ol anta?e. Dume, la patrino de Cervantes estis sukcesinta arigi monkvanton kun la espero ela?eti siajn du filojn. En 1577 oni negocadis la
ela?eton
, sed la monkvanto ne sufi?is por ela?eti amba?. Miguel preferis liberigon de sia frato Rodrigo, kiu revenis al Hispanio. Rodrigo kunportis planon prilaborita de sia frato por liberigi lin kaj dekkvar a? dekkvin pliajn kompanojn. Cervantes kunvenis kun la aliaj malliberuloj en ka?ita
kaverno
, atende de hispana
?ipo
kiu venos savi ilin. La
galero
efektive alvenis kaj klopodis alproksimi?i ?is du fojojn al la
strando
; sed finfine anka? ?i estis kaptita. Anka? la kristanoj ka?itaj en la kaverno estis malkovritaj, pro denunco de perfidulo, nomita la Ora?isto. Cervantes deklaris sin nura respondeculo de la organizado de la frustrita fu?o kaj e? de la kura?igo al siaj kunuloj. La
bejo
(turka guberniestro) de Al?ero, Azano Ba?ao, enfermis lin en sia ≪banejo≫ a?
karcero
, tute katenitan, kie li tiel restis dum kvin monatoj. La trian klopodon planis Cervantes cele al alveno surtere ?is
Orano
. Li sendis tien fidelan ma?ron kun leteroj por Martin de Cordoba, hispana
generalo
de tiu nordafrika
fortika?o
(tiame hispana posedo), klarigantaj la planon kaj petantaj gvidistojn. Tamen, la mesa?isto estis kaptita kaj la leteroj estis malkovritaj. En ili estis klara ke estis Miguel de Cervantes mem kiu estis planinta ?ion. Li estis kondamnita je ricevo de du mil bastonfrapoj, kondamno kiu finfine ne estis plenumita ?ar multaj petis lian pardonon. La lasta fu?oklopodo okazis pere de grava monkvanto kiun li donis al valencia komercisto kiu estis en Al?ero. Cervantes akiris
fregaton
enhavokapablan transporti ?is sesdek kristanajn kaptitojn. Kiam ?io estis solvota, unu el la liberigotaj, la eks-dominikano doktoro Juan Blanco de Paz, konfesis la tutan planon al Azano Ba?ao. Kiel rekompenso la perfidulo ricevis nur unu moneron kaj unu graskru?on. Azano Ba?ao translokigis Cervantes al pli sekura prizono, en sia propra
palaco
. Poste li decidis kunporti lin al
Konstantinopolo
, de kie la fu?o i?us preska? tute malebla. Denove Cervantes atribuis al si la tutan respondecon.
[8]
En majo de 1580, alvenis al Al?ero la mona?oj
Triunuanoj
(nome religia ordeno kiu dedi?is sin al klopodoj liberigi kaptitojn) nome fray Antonio de la Bella kaj fray Juan Gil. Fray Antonio revenis al Hispanio kun ekspedicio de ela?etitoj. Fray Juan Gil, kiu disponis nur el tricent
eskudoj
, klopodis ela?eti Cervantes, por kio oni postulis kvincent. La mona?o kolektis inter la kristanaj komercistoj la mankintan monkvanton. Li sukcesis arigi ?in, kiam Cervantes estis jam sur unu el la
galeroj
per kiu Azano Ba?ao estis navigonta al
Konstantinopolo
, ligita per ≪du ?enoj kaj unu kateno≫. Pere de la 500 eskudoj tiom pene arigitaj, Cervantes estis liberigita la 19an de septembro 1580. La 24a de oktobro li revenis finfine al Hispanio kun aliaj kaptitoj same ela?etitaj. Li alvenis al
Denia
, el kie li veturis al
Valencio
. En novembro a? decembro li revenis ?e sia familio al Madrido.
Reveninte al Hispanio, en majo 1581, Cervantes transloki?is al
Portugalio
, kie tiam estis la kortego de
Filipo la 2-a
, tiam re?o kaj de Hispanio kaj de Portugalio, cele al ser?ado vivtenon por refari sian vivon kaj pagi la ?uldojn, kiujn lia familio devis krei por lia ela?eto el Al?ero. Li ricevis mendon de sekreta komisio en Orano, ?ar li havis grandan konon de la kulturo kaj kutimoj de
Nordafriko
. Pro tiu laboro li ricevis 50 eskudojn. Li revenis al Lisbono kaj jarfine li revenis al Madrido. En februaro 1582, li postulis laborpostenon tiam vakan en Ameriko, sed li ne atingis ?in.
Estas tre probable ke inter la jaroj 1581 kaj 1583 Cervantes verkis
La Galatea
, nome lia unua literatura verko la? amplekso kaj graveco. ?i estis publikigita en
Alcala de Henares
en
1585
. ?is tiam li sukcesis publikigi nur kelkajn minorajn kompona?ojn en libroj de aliuloj, en romancaroj kaj kanzonaroj, kiuj arigis produktojn de diversaj poetoj.
La Galatea
aperis dividita en ses libroj (partoj), kvankam li verkis nur la ≪primera parte≫ (unua parto). Cervantes neniam perdis la intencon pluigi sian verkon; tamen tiu pluigo neniam presi?is. En la enkonduko la verko estas klasita kiel ≪
eklogo
≫ kaj oni sugestas pri tio la emon kiun Cervantes havis ?iam por la poezio. ?i apartenas al la ?enro de la
pa?tista novelo
, kiun enmodigis en Hispanio
Diana
, de
Jorge de Montemayor
. En
La Galatea
estas observeblaj memoroj de la lega?oj kiujn Cervantes faris kiam li estis soldato en Italio.
En tiu epoko, la verkisto havis amrilatojn kun Ana Villafranca (a? Franca) de Rojas, edzino de Alonso Rodriguez, nome drinkejisto. El tiu rilato naski?is filino, baptita kiel Isabel Rodriguez y Villafranca la 9an de aprilo 1584 en la paro?o de la sanktuloj Justo kaj Pastor de Madrido, kiun li agnoskis nur kiam ?i estis 16jara?a kiel Isabel de Saavedra, unu jaron post ?i orfi?is kaj pere de sia fratino Magdalena kiu adoptis ?in. Patro kaj filino neniam bone akordi?is.
Meze de septembro 1584, Cervantes venis al
Esquivias
, pro alvoko de dona Juana Gaytan, por ke Cervantes zorgu pri la publikigo de la
Cancionero
, poemaro de ?ia anta?a edzo, nome Pedro Lainez. En la 12a de decembro 1584, Cervantes edzi?is al Catalina de Salazar y Palacios en la toleda vila?o Esquivias. Catalina estis junulino ne ankora? dudekjarula sed kiu alportis malgrandan
doton
al la geedzeco. Ili ne havis filon kaj Cervantes pasigis longajn epokojn en Esquivias; fakte, li inspiri?is en la familio de sia edzino por la kreado de kelkaj roluloj de sia Ki?oto, kiel pruvis Sabino de Diego. La geedzeco kun sia edzino ne sukcesis, kaj post du jaroj, Cervantes ekas etendajn veturojn tra
Andaluzio
. Cervantes neniam parolas pri sia edzino en siaj multaj membiografiaj tekstoj, spite la fakton, ke estis li mem kiu premieris en la hispana literaturo per la temo de la
divorco
, tiam malebla en katolika lando, pere de la
intermezo
El juez de los divorcios
(La ju?isto de la divorcoj). Oni supozas, ke la geedzoj ne estis feli?aj, kvankam tiu
entremes
asertas, ke "plej bonas la malpli bona interkonsento ol la plej bona divorco".
Statua de Cervantes en la Placo de la Universitato de
Valladolid
.
Cervantes komencis verki teatra?ojn, sed sen granda sukceso. Li laboris i.a. kiel impostokolektisto, sed estis kondamnita pro
fra?do
kaj devis pasigi plurajn jarojn en
malliberejo
. ?ar la? akuzo li defra?dis poseda?ojn de la
katolika eklezio
, li estis
ekskomunikita
. ?ajne en la malliberejo li komencis sian plej faman verkon "
El ingenioso hidalgo Don Quixote de la Mancha
" ("La in?enia kavaliro Don Ki?oto el Man?o"), kies unua parto aperis fine de la jaro
1604
. La duan parton li publikigis dek jarojn poste, en januaro 1615.
?io komencis en 1587, kiam li veturis al Andaluzio kiel altranga funkciulo por liverado de la
Nevenkebla mararmeo
.
[9]
Dum tiuj jaroj kiel komisaro, li traveturis kelkajn fojojn la vojon el Madrido al Andaluzio, pasante tra
Toledo
kaj
Man?o
(aktuala
provinco Ciudad Real
). Tiu estas la itinero de la roluloj de la novelo
Rinconete y Cortadillo
.
Interno de la domego de la familio Medrano en
Argamasilla de Alba
, kie en la 19-a jarcento kelkaj tezoj asertis, ke estis enprizonigita Cervantes.
Statuo de Cervantes en Ciudad Real.
Li setlis en la urbo
Sevilo
la 10an de januaro 1588,
[10]
el kie li trairisvila?ojn kaj urbetojn kiel
Ecija
,
Estepa
,
Arahal
,
Marchena
kaj
La Puebla de Cazalla
[11]
kolektante produktojn kiel olivoj, tritiko kaj hordeo kiel komisaro por liverado
[12]
de la re?a ?iparo. La embargo de hava?oj de la Katolika Eklezio kondukis al la altaj funkciuloj de la
Arkiepiskopo de Sevilo
elsendi kondamnon de
ekskomuniko
kontra? Cervantes kaj al ordono al vikario de
Ecija
publikigi skribe la nomon de la ekskomunikito.
[13]
[14]
El 1594, li estis kolektisto de prokrastitaj impostoj, posteno kiu okazigos al li multnombrajn problemojn kaj kverelojn, ?ar li zorgis por la trairado de hejmo en hejmon kolektante impostojn, plejparte dedi?itaj al la elspezoj por la militoj en kiuj estis metita Hispanio. Li estis enprizonigita en 1597 en la Re?a Prizono de Sevilo, inter septembro kaj decembro samjare,
[15]
post la ruino de la banko kien li metis la kolekta?ojn. Supozeble Cervantes estis alpropiginta de publika monkvanto kaj li estis malkovrita post la trovo de variaj malregula?oj en liaj kalkuloj. En la prizono ?ajne li ≪ideigis≫
Don Quijote de la Mancha
, la? la prologo al tiu verko. Oni ne scias ?u per tiu termino li celis, ke li ekverkis ?in dum li estis mallibera a? pli simple ?u venis tie al lia kapo ties ideo.
La alia dokumentita enprizonigo de Cervantes estis tre mallonga, nome en
Castro del Rio
(
Provinco Kordovo
) en
1592
. Ne estas pruvoj ke li estis en la kaverno de Medrano, en
Argamasilla de Alba
, kiel kelkaj tezoj asertas.
?irka? tiam ekkarieris en
teatro
Miguel de Cervantes la? renesancaj kaj klasikismaj principoj: respekto al la regulo pri tri
aristotelaj
unuoj kaj evito de miksado de tragedio kaj komedio, kiel rekomendis
Horacio
en sia
Epistolo al Pisonoj
a?
Poetika arto
. Cervantes ege ?atis teatron ekde sia infana?o (en la Ki?oto abundas la
dialogo
). Li riskis per kelkaj plinovigoj kiel malpliigi la komediojn al tri aktoj a? uzado de
roluloj
alegoriaj
kaj li ?uis ioman sukceson ?is venis la sukcesego de
Lope de Vega
per formulo pli moderna, esprimita en 1609, kiam li publikigis sian
Arte nuevo de hacer comedias en este tiempo
kaj ?iuj sekvis lian novan modon, tiel ke jam neniu teatra entreprenisto (≪autor≫ en la tiama lingva?o) plu volis a?eti al Cervantes liajn komediojn, kiuj jam ?ajnis iom eksmodaj. Lope de Vega notis la malamon de Cervantes kontra? li pro tiu fakto, esprimita en la klasikismaj kritikoj kiuj aperas en
Don Ki?oto
(I, 48) kontra? lia teatro, sed poste Cervantes vole nevole akceptis la novan formulon (≪los tiempos mudan las cosas/y perfeccionan las artes≫ (tempoj ?an?as aferojn kaj perfektigas artojn), li verkos en la dialogo inter
Comedia
kaj
Necesidad
de lia teatra?o
El rufian dichoso
)
[16]
kaj li ekverkos komediojn la? la nova formulo.
Kiel
dramaturgo
Cervantes elstaris ?efe en unu preciza ?enro: la
intermezo
(
entremes
), same kiel en la komedioj en kiuj li priskribis siajn personajn spertojn kiel kaptiva sklavo de islamanoj en Al?ero: nome
El trato de Argel
, ties fandi?o en
Los banos de Argel
kaj
La gran sultana
, kiuj figuras ene de la sub?enro nomita ≪komedio de forkaptito≫. Estas plej ofte konsiderataj majstroverkoj lia tragedio
El cerco de Numancia
(La sie?o al Numantio, 1585) kaj la komedio
El rufian dichoso
. Anta? nelonge oni rekuperis tragedion kiu estis konsiderata perdita, nome
Jerusalemo
, same elstara.
[17]
En 1604 oni instalis en
Valladolid
(tiam Re?a Kortego ? el 1601 ? de
Filipo la 3-a
). Tiun saman jaron 1604 Antonio de Herrera y Tordesillas, Kronikisto de Hindioj (Ameriko) kaj Cenzoro de la verkaro de Miguel de Cervantes, rajtigis la presadon. Kaj en januaro 1605 oni publikigis la unuan parton de tio kio i?os la ?efa verko kaj de Cervantes kaj de la tuta hispana literaturo: nome
El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha
. Tio markis la komencon de la
realismo
kiel literatura
estetiko
kaj li kreis la literaturan ?enron de la moderna
romano
, nome la plurvo?a romano, de ampleksega influo posta, pere de la kultivo de tio kion li nomis ≪malligita skribmaniero≫ per kiu la artisto povis montri?i ≪epika, lirika, tragedia, komedia≫ en la plej a?tenta krisolo de la parodio de ?iuj ?enroj. La dua parto ne aperis ?is
1615
: nome
El ingenioso caballero don Quijote de la Mancha
.
Amba? verkoj havigis al li lokon en la historio de la
universala literaturo
kaj faris ties a?toron kun
Dante Alighieri
,
William Shakespeare
,
Michel de Montaigne
kaj
Goethe
kanona a?toro de la okcidenta literaturo. Unu jaron anta?e, aperis publikigita falsa pluigo de la Ki?oto fare de
Alonso Fernandez de Avellaneda
. Temas pri romano verkita ?ajne de dis?iplo kaj amiko de
Lope de Vega
de aragona deveno a? de grupo de amikoj de Lope.
Domo kiun okupis Cervantes en
Valladolid
inter la jaroj 1604 kaj 1606, kio koincidis kun la publikigo de la unua eldono de la
Ki?oto
, en 1605. Tie li estus laborinta en la dua parto de la romano kaj li estus verkinta krome
El coloquio de los perros
,
El licenciado Vidriera
a?
La ilustre fregona
. Aktuale ?i estas muzeo.
Inter la du partoj de la
Ki?oto
aperis en 1613 la
Novelas ejemplares
, nome kolekto de dekdu noveloj, komponitaj kelkaj el kiuj multajn jarojn anta?e. En tiuj noveloj la verkisto esploris diversajn rakontajn formulojn kiel la
satiro
je stilo de
Lukiano
(
El coloquio de los perros
), la
pikareska romano
(
Rinconete y Cortadillo
), la miksa?o (
El licenciado vidriera
), la
bizanca novelo
(
La espanola inglesa
,
El amante liberal
) a? e? la
krimromano
(
La fuerza de la sangre
). De du el tiuj, kiel por ekzemplo
El celoso extremeno
, ekzistas dua redakto atesta de la manuskripto nomita de Porras de la Camara, malkovrita kaj tuj detruita en la 19-a jarcento.
[18]
Tiu novelaro sola jam estus povinta per si mem krei elstaran rangon por Cervantes en la historio de la hispana literaturo.
La literatura kritiko (metaliteraturo) konstante aperis en lia verkaro. ?i aperas en la
Galatea
, en la
Ki?oto
kaj al ?i li dedi?is la
Viaje del Parnaso
(1614) etenda poemo en katenitaj
tercetoj
. En 1615, li publikigis
Ocho comedias y ocho entremeses nuevos nunca representados
(Ok komedioj kaj ok novaj intermezoj neniam luditaj), sed nuntempe lia plej populara teatra?o estas
La Numancia
, dum
El trato de Argel
, restis nepublikigita ?is la 18-a jarcento.
Unu jaron post lia morto, aperis la romano
Los trabajos de Persiles y Sigismunda
, kies dedi?o al Pedro Fernandez de Castro y Andrade, 7a grafo de Lemos, lia mecenato dum jaroj, kaj al kiu estas dedi?itaj anka? la dua parto de la
Ki?oto
kaj la
Ekzemplej Noveloj
, kaj kiun li subskribis apena? du tagojn anta? morti, rezultas unu el la plej kortu?aj pa?oj de la hispana literaturo.
Persiles
estas
bizanca novelo
kiu, la? la o, intencis konkurenci kun la klasika modelo greka de Heliodoro; ?i sukcesis dekomence, ?ar ?i konis kelkajn eldonojn pliajn en sia epoko, sed poste ?i estis forgesita kaj malaltigita pri la nedisputebla sukcesego de
Don Quijote
. Cervantes uzas aron de roluloj kiel konduka fadeno de la verko, anstata? du. Li krome estas pioniro de la movado poste nomita
magia realismo
?ar li aperigas kelkajn elementojn de fantasto. Iel li kristanigas la originan modelon uzante la temon de la
homo viator
, kaj li atingas la pinton fine de la verko pere de la anagnorizo (rerenkonto) de la du ?efaj amantoj, kiuj nomi?is ?is tiam Periandro kaj Auristela, en la saknta urbo
Romo
.
La influo de Cervantes en la universala literaturo estis tia, ke la
hispana lingvo
estas tre ofte nomita la lingvo de Cervantes.
Kvankam la romano pri Don Ki?oto portis al Cervantes la deziritan sukceson, li perdis la gajnitan monon kaj mortis kiel malri?ulo en Madrido. Lia registrita mortodato estas la sama kiel tiu de
William Shakespeare
, la
23-a de aprilo
1616
. Tial la 23-a de aprilo estis de
Unesko
deklarita Internacia Tago de la Libro, kvankam ?i estis la tago de la entombigo, ne de la morto de Cervantes, kiu mortis jam la 22-an de aprilo
[19]
. ?iuokaze la du poetoj mortis ne en la sama tago, ?ar tiutempe Hispanio jam uzis la
gregorian kalendaron
, sed Britio ankora? la
julian kalendaron
.
Memortabulo dedi?ita al Miguel de Cervantes en la norda fasado de la Konvento de la Sen?uaj Triunuaninoj de Madrido, kie li estis entombigita.
Rememore de la 400a jari?o de la morto de Cervantes, la fasadaj leonoj de la
Kortesa Palaco
portas iamajn okulvitrojn por legi la
Ki?oton
.
Cervantes mortis en Madrido kiam li estis 68jara?a pro
diabeto
,
[20]
en la nune konata Domo de Cervantes, situa en la angulo inter la strato Leon kaj la strato Francos, en la kvartalo
Letras
a? de Beletroj a? de la Muzoj, en la etoso de la konata kiel
Madrido de la Habsburgoj
. Cervantes deziris esti entombigita en la pre?ejo de la Konvento de la Sen?uaj Triunuaninoj, en tiu kvartalo, ?ar kiam li estis kaptito en Al?ero, estis la ordeno de la Triunuanoj kiu helpis, peris kaj monkolektis por ke kaj li kaj lia frato Rodrigo estu liberigitaj.
[21]
La aktuala mona?ejo estis konstruita dum diversaj fazoj. En la epoko kiam Cervantes estis tie entombigita, la konvento havis malgrandan kapelon kun aliro el la strato Huertas, sed poste estis konstruita pli grandan pre?ejon sur la sama loko kaj oni translokigis al tiu nova templo la resta?ojn de kadavroj kiuj estis entombigitaj en la anta?a loko. Anka? la korpo de Cervantes estis translokigita sed oni ne certis pri la preciza loko.
[21]
En julio 2011 venis nova?o ke la historiiesto Fernando de Prado klopodis trovi la resta?ojn de Cervantes estre de grupo de fakuloj, esplorante la diversajn partojn de la konvento, de 3000 kvadrataj metroj, por pli bone esplori lian fizikan aspekton kaj la tialojn de lia morto.
[22]
[23]
[24]
La 24an de januaro 2015, teamo de arkeologoj, estrita de la jurkuracisto Francisco Etxeberria, anoncis ke li trovis ?erkon kun la inicialoj ≪M.C.≫, kiu estis studita por determini prezice ?u la ostoj en ?i enhavitaj estas tiuj de la verkisto,
[25]
kvankam la venontan tagon la epigrafiistino de la
UAM
Alicia M. Canto rekomendis prudenton, ?ar la beletroj povis esti reale ≪M. G.≫, kaj ties tipo kaj tekniko korespondas pli bone al la 18a jarcento.
[26]
Venonttage oni anoncis ke ≪la scienca komitato kunsidita en la elfosejo konkludis ke la ostoj ne estas tiuj de la verkisto, ?ar ili estus de personoj malpli a?aj≫.
[27]
Finfine, la 17an de marto 2015, la fakuloj anoncis, ke ≪post la evidentoj de la historiaj, arkeologiaj kaj antropologiaj pruvaroj, oni povis determini la situon de la resta?oj en koncentro de ostoj, fragmentitaj kaj rompitaj, korespondaj al deksep personoj, inter kiuj eble trovi?as tiuj de Cervantes kaj de lia edzino≫,
[28]
kvankam ne mankis aliaj kritikaj opinioj, kiel tiu de la profesoro
Francisco Rico
kiu deklaris: ≪Ne estas tia malkovro. Oni scias same kiel ni sciis anta?e≫.
[29]
Cervantes estas konsiderata la plej grava a?toro en la hispana lingvo ("la lingvo de Cervantes"). La hispana registaro fondis la
instituton Cervantes
por diskonigi la lingvon kaj
premion Cervantes
por honori beletristojn.
Cervantes estas ege originala. Parodiante ?enron kiu ekis eksmodi?i, kiel tiu de la
kavaliraj libroj
, li kreis alian ?enron tre fekundan, nome la multvo?a romano, kie oni supermetas la mondorigardojn kaj la vidpunktojn ?is la konfuzo la? komplekseco kun la realo mem, turnante sin e? al
metafikciaj
ludoj. En lia epoko la epiko povis esti verkita anka? proze, kaj kun la anta?a?o en la teatro de la malmulta respekto al la klasikaj modeloj de
Lope de Vega
, li estis la kreinto de la formulo de la
realismo
en la rakontaj ?enroj kiel ?i estis anta?anoncita en Hispanio fare de ampleksa literatura tradicio ekde la
Cantar del Mio Cid
, disvastigota al E?ropo, kie Cervantes havis pli da sekvantoj ol en Hispanio. La realisma romano de la 19-a jarcento sekvis la itineron kiu startis ?e Cervantes. Aliflanke, alia granda majstroverko de Cervantes, nome la
Novelas ejemplares
, montras la amplekson de lia spirito kaj lian deziron eksperimenti per la rakontaj estrukturoj. En tiu novelaro la a?toro eksperimentas per diversaj ?enroj kiel la
bizanca novelo
(
La espanola inglesa
), la
krimromano
(
La fuerza de la sangre
,
El celoso extremeno
), la
dialogo
de inspiro el Lukiano (
El coloquio de los perros
), la mikspoto de esprimoj kaj humura?oj (
El licenciado Vidriera
), la
pikareska romano
(
Rinconete y Cortadillo
), la rakonta stilo konstituita sur finrekono (La gitanilla) ktp.
Hispana filmo
Miguel y William
rakontas fikcian renkonton inter
William Shakespeare
kaj Miguel de Cervantes, kiuj vere reale mortis la saman tagon kaj amba? estas konsiderataj kiel la plej gravaj verkistoj en siaj respektivaj naciaj literaturoj.
Don Ki?oto
kaj
San?o Panza
post atako al
ventmuelejoj
. Fare de
Gustave Dore
.
- Comedia del cerco de Numancia
(komedio pri la sie?o al Numantio)
- Ocho comedias y ocho entremeses nuevos nunca representados
(
1615
), inter kiuj
Marionetejo de fabeloj
- Los tratos de Argel
- El gallardo espanol
- La gran sultana
(la granda sultanino)
- Los banos de Argel
(la al?eraj banejoj)
Miguel de Cervantes
(
Retratos de Espanoles Ilustres
,
1791
).
Recenzo de "Du junaj fra?linoj ; Korneliino : du noveloj el la bonekzemplaj"
[
redakti
|
redakti fonton
]
|
 | ?
Komencas "Hispana Esperanto-Biblioteko“, kies unua numero prezentas du novelojn el la "bonekzemplaj“ de l’ fame konata a?toro de "Don Ki?olo de Man?ujo“. Scenoj el la kavalireca vivado mezepoka. Amindumo kaj forlogo, fra?linoj belaj, intrigo kaj edzi?oj. Romantikemulo trovos abundon je okaza?oj. Tamen Cervantes skribas ne banale, sed kvaza?
avertante per humora mokado.
Ni gratulu la hispanojn, ke ili intencas envici?i en la popolojn, kiuj literature uzadas Esperanton. ?is nun ni da "hispana?oj“ ne havas multon. Doma?e, ke nia jam bone konala tradukinto tro fidele konservadas formon kaj stilon de l' originalo. Longegaj frazoj, relative kaj konjunkcie interligitaj, ofte nur penpene kompreneblaj. Kelkfoje prepozicioj estas uzataj mal?uste. Ekz "Li apogis du se?ojn al la pordo, la? oni povis poste ver?ajne kredi.“ Tiaj stranga?oj malfaciligas la legadon. (Internacieco estu preferinda al trofidelo imitanta la stilon de la originale). ?armo fremdlingva vibranta en Esperanto allogas (komparu ?Kataluna Anlologio“), sed perforto al nia lingvo ofendas. Dua eldono plivalorigu la tradukon. Ne sama tro pedanta tradukarto fatale malhelpu disvasli?on de verkoj de niaj entuziasmaj samideanoj hispanaj.
”
| | —
D-ro Blaas
. A?stria Esperantisto n.39 (jan 1928)
|
|
- ↑
Tamen, ekzistas pruvoj, ke li povintus naski?i en
Alcazar de San Juan
- ↑
PIV
- ↑
3,0
3,1
Jean Canavaggio.
Cervantes en su vivir
Biografio en la portalo de Miguel de Cervantes Saavedra de la virtuala biblioteko Miguel de Cervantes (
hispane
). Alirita 2013-04-01.
- ↑
Francisco Perez de Anton Miembro de numero de la Academia Guatemalteca de la Lengua, corresponsal de la Real Academia Espanola, La leccion moral de Cervantes
http://asale.org/ASALE/pdf/AGL/FranciscoPerezdeAnton.pdf
Arkivigite je
2012-02-03 per la retarkivo
Wayback Machine
decembro de 2004.
- ↑
Agencia Bolivariana de Noticias - 29/09/06
Arkivigite je
2006-10-02 per la retarkivo
Wayback Machine
- ↑
≪Las inverosimiles fugas de Cervantes, un feroz soldado de los Tercios espanoles≫. ABC, 6a de junio 2018.
[1]
Konsultita la 21an de A?gusto 2018.
- ↑
Topografia.
[2]
Alirita la 21an de A?gusto 2018.
- ↑
Pri ?iuj fu?oklopodoj rigardu ?e Maria Antonia Garces,
Cervantes en Argel: historia de un cautivo
(Madrid: Gredos, 2005)
- ↑
Mantilla, Jesus Ruiz (15a de junio 2018). ≪Otra mujer en la vida de Cervantes≫.
El Pais
. ISSN 1134-6582.
[3]
Konsultita la 22an de A?gusto 2018.
- ↑
Sliwa, Krzysztof (2005). Vida de Miguel de Cervantes Saavedra. Estudios de Literatura. Edicion Reichenberger. p. 426.
ISBN 3-937734-13-9
. Libro en linea.
reta libro.
Konsultita la 22an de A?gusto 2018.
- ↑
Motiel, Maria (26a de marto 2014). ≪Una serie de archivos demuestran la visita de Miguel de Cervantes a La Puebla de Cazalla≫.
[4]
Konsultita la 22an de A?gusto 2018.
- ↑
S., R. (26a de marto 2013). ≪Cervantes, el recaudador de impuestos≫. Diario de Sevilla.
[5]
Konsultita la 22an de A?gusto 2018.
- ↑
Rodriguez, Manuel (18a de aprilo 2016). ≪El "recaudador" Miguel de Cervantes y sus problemas con la iglesia≫. Consultado el 20 de abril de 2016.
[6]
Konsultita la 22an de A?gusto 2018.
- ↑
Lora, Angela (22a de aprilo 2016). ≪Documentos acreditan la excomunion de Cervantes por su celo recaudatorio en Ecija≫.
[7]
Konsultita la 22an de A?gusto 2018.
- ↑
Falcon Marquez, Teodoro (1996). ≪La Carcel Real de Sevilla≫. Laboratorio de Arte: Revista del Departamento de Historia del Arte (9): 157-170. ISSN 1130-5762. [dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/1343187.pdf] Konsultita la 22an de A?gusto 2018.
- ↑
M. de Cervantes, El rufian dichoso, versoj 1229-1230. La kompleta ero en kiu esprimi?as la alegoria rolulo de
Comedia
estas tiu ?i: ≪Los tiempos mudan las cosas / y perficionan las artes, / y anadir a lo inventado / no es dificultad notable. / Buena fu pasados tiempos, / y en estos, si los mirares, / no soy mala, aunque desdigo / de aquellos preceptos graves / que me dieron y dexaron / en sus obras admirables / Seneca, Terencio y Plauto, / y otros griegos que tu sabes. / He dexado parte dellos, / y he tambien guardado parte, / porque lo quiere asi el uso, / que no se sujeta al arte≫.
- ↑
EL TEATRO DE CERVANTES
[8]
Arkivigite je
2018-08-24 per la retarkivo
Wayback Machine
Konsultita la 22an de A?gusto 2018.
- ↑
Rodriguez-Monino, Antonio
.
Historia de una infamia bibliografica: la de San Antonio de 1823
, Madrid, Castalia, 1965.
- ↑
Jean Canavaggio.
Cervantes en su vivir. Agonia y muerte
Biografio en la portalo de Miguel de Cervantes Saavedra de la virtuala biblioteko Miguel de Cervantes (
hispane
). Alirita 2013-04-01.
- ↑
Agencia EFE, Malaga. Diario
ABC
. (10a de novembro 2005). ≪Cervantes murio de diabetes y no de cirrosis como se creia≫.
[9]
Alirita la 23an de A?gusto 2018.
- ↑
21,0
21,1
Lainformacion.com (23a de aprilo 2011). ≪Reportaje titulado ¿Donde esta la tumba de Cervantes?≫.
[10]
Alirita la 23an de A?gusto 2018.
- ↑
≪En busca de los restos de Miguel de Cervantes≫.
El Pais
. 25a de julio 2011.
[11]
Alirita la 23an de A?gusto 2018.
- ↑
RT Actualidad (26a de julio 2011). ≪Investigadores espanoles buscaran la tumba de Cervantes≫.
[12]
Alirita la 23an de A?gusto 2018.
- ↑
Letralia.com (1a de A?gusto 2011). ≪Cientificos espanoles buscan la tumba de Cervantes≫.
[13]
Alirita la 23an de A?gusto 2018.
- ↑
elpais.es (25a de januaro 2015). ≪Hallado el ataud de Cervantes≫.
[14]
Alirita la 23an de A?gusto 2018.
- ↑
En
Terrae Antiqvae
, 26a de januaro 2015
, kun
foto de la detalo
Arkivigite je
2015-02-03 per la retarkivo
Wayback Machine
.
- ↑
Entrevista a Fernando Prados en la revista
Vanity Fair
, 27a de januaro 2015
: ≪Cuando vimos las iniciales M.C. en el feretro se nos encogio el corazon. Creiamos que serian sus restos, pero no es asi. No ha sido una desilusion, todo lo contrario, es una inyeccion de optimismo para seguir buscando≫. Videblaj anka? en
"El ataud de Cervantes no era de Cervantes" (en
Terrae Antiqvae
, 30a de januaro 2015)
.
- ↑
Fraguas, R.
≪Es posible que los restos hallados sean de Miguel de Cervantes.≫ 17a de marto de 2015.
El Pais
.
- ↑
≪Francisco Rico, sobre los restos de Cervantes: "No hay tal hallazgo. Sabemos lo mismo que sabiamos antes".≫ 17a de marto 2015.
ABC
.
- Miguel de Cervantes (Modern Critical Views) / red. Harold Bloom., 2005
- Cervantes' Don Quixote: a casebook / red. Roberto Gonzalez Echevarria., 2005
- The Cambridge companion to Cervantes / red. Anthony J Cascardi., 2002
- Cervantes's Don Quixote (Modern Critical Interpretations) / red. Harold Bloom., 2001
- Critical essays on Cervantes / red. Ruth S El Saffar., 1986
- Cervantes; a collection of critical essays / red. Lowry Nelson., 1969
- Alvar, Carlos; Menendez y Pelayo, Marcelino; Sevilla Arroyo, Florencio: Cervantes, cultura literaria, Centro de Estudios Cervantinos, Alcala de Henares, Espana, 2001.
ISBN 84-88333-15-3
.
- Astrana Marin, Luis: Vida ejemplar y heroica de Miguel de Cervantes Saavedra, Instituto Editorial Reus, 1958.
- Braschi, Giannina: Cinco personajes fugaces en el camino de Don Quijote, Cuadernos Hispanoamericanos, No. 328, 1977.
- Canavaggio, Jean: Cervantes, Espasa-Calpe, 2004.
- Castro, Americo: El pensamiento de Cervantes, Critica, 1987.
- Castro, Americo: Hacia Cervantes, Taurus, 1967.
- Cervantes, Miguel de: Don Quijote de la Mancha, edicion del IV Centenario (RAE), Alfaguara, 2004.
- Close, Anthony J.: Cervantes: pensamiento, personalidad, cultura, Rico, 1998.
- Fernandez Alvarez, Manuel: Cervantes visto por un historiador, Espasa-Calpe, 2005.
- Fernandez de Navarrete, Martin: Vida de Miguel de Cervantes Saavedra, Atlas, 1943.
- Gonzalez de Amezua kaj Mayo, Agustin: Cervantes creador de la novela corta espanola, 2a eldono, Consejo Superior de Investigaciones Cientificas, Madrid, Espana, 2001.
ISBN 84-00-05227-7
.
- Lazaro Carreter, Fernando: Las voces del Quijote, Rico, 1998.
- Mayans y Siscar, Gregorio: Vida de Miguel de Cervantes Saavedra, Espasa-Calpe, 1972.
- Sanchez, Alberto: Cervantes: bibliografia fundamental (1900-1959), C.S.I.C., 1961.