Princo
Grigorij Aleksandrovi? POTJOMKIN
(
ruse
Григорий Александрович Потёмкин
) (1739 en
?i?ovo
?e
Smolensk
- 1791 ?e
Ia?i
, entombigita en la St-a Jekaterina kirko (ruse
Свято-Екаерининский Собор
en
?erson
) estis rusa
feldmar?alo
, konfidulo kaj ?atato de rusa carino
Katerina la 2-a
.
Potjomkin naski?is kiel filo de emerita majoro, studis komence en universitato en
Moskvo
, sed balda? enpa?is la rusan armeon.
Kiam
Katerina la 2-a
surtroni?is - post falego de lia edzo
Petro la 3-a
, la 9-an de julio 1762) - kaj inspektis la gardotrupojn, onidire ?i atentigis Potjomkin-on - tiam gajdomastro -, ke lia
spado
ne havis
portepeon
(tenrimenon). Certas nur, ke li komence de regado de Katerina altiris atenton de la carino kaj estis nomumita jam la 30-an de novembro (11-an de decembro) 1762 al kameristo.
Balda? li perdis unu okulon pro mallerta traktado de naturkuracisto, sen perdi sian belecon (oni komparis tion kun tiu de
Alkibiades
). Pro la akcidento, li retiri?is el la kortego je 1,5 jaroj.
Kiam Rusio ekmilitis kun la turkoj, veturis li al sudo, kie li gvidis la rusiajn fortojn kaj akiris grandajn konkerojn por la lando (
Novorusio
). Oni akiris la urbojn kiel
Odeso
,
Sebastopolo
,
Nikolajev
kaj
Jekaterinoslav
. Potjomkin elkonstruis la
nigramaran floton
sur la
Krimeo
.
Li realvenis kiel
generalle?tenanto
kaj la carino aldonis la titolon de
grafo
kaj en 1776 nomumis lin al generala adjutanto kaj deklarita ?atatulo. Li forte influis la carinon, la internan kaj eksteran politikon de Rusio. Plimulto de tiuj influoj estis sukcesaj kaj eluzis tiujn anka? por sia plua ri?i?o kaj kariero. Mallongtempe li estis anka? ministro, ?efkomandanto de la armeo, generalguberniestro de la sudaj provincoj kaj grandadmiralo de la Nigra Maro. Multaj imperiestraj
ukazoj
estis liaj verkoj, ?ar la carino lasis sin konvinki.
En 1783 proponis enkorpigon de
Krimeo
al Rusio kaj komencis ?is 1789 konstruigi la Ta?rian palacon en Sankta Petersburgo.
Liaj malamikoj disvastigis la fikla?on pri
potjomkinaj vila?oj
, pro envio de liaj sukcesoj. Potjomkin grave kontribuis al evoluo de la novakiritaj krimeaj teritorioj.
Kiam en 1787 la sekva rusa-a?stra turka milito ekis (1787?1792), Potjomkin transprenis la ?efkomandantecon de la rusia armeo kaj ricevis post okupo de
O?akov
(17-an de decembro 1788) la grandan rubandon de la Georga Ordeno.
Kvankam ekzistis diferencoj inter la carino kaj Potjomkin, la interna, amika rilato restis inter ili ?is morto de Potjomkin. Potjomkin mortis survoje de
Ia?i
al
Nikolajev
en brakoj de sia nevino
grafino Branicka
, la 16-an de oktobro 1791 je
malario
. Oni entombigis lin en
?erson
.
La grandprinco Pa?lo forigis la ostojn de Potjomkin en 1798, Aleksandro la 1-a reentombigis lin.
Oni nomumis la? Potjomkin sekvajn:
- Saint-Jean (Sekretar des Fursten):
Lebensbeschreibung des Gregor Alexandrowitsch Potemkin des Tauriers
. Hrsg. von Rothermel, Karlsruhe 1888
- Isabel de Madariaga:
Russia in the Age of Catharina the Great
. London 1981
- Claus Scharf (Hrsg.):
Katharina II., Russland und Europa. Beitrage zur internationalen Forschung
. Mainz 2001