Andreo Cseh
gvidas ?e-metodan kurson en la
Esperanto-Domo
en Arnhem la
19-an de junio
1933
La
Cseh-metodo
a?
?e-metodo
estas instrumetodo por la planlingvo
Esperanto
. La metodon inventis
rumana
pastro
Andreo Cseh
. La celo de la metodo estas instrui Esperanton al diversnacia, diverslingva kaj diversklasa publiko. Tiamaniere, la instruisto ne bezonas koni la denaskajn lingvojn de la kurssekvantoj kaj la kurssekvantoj ne bezonas esti altkleraj.
Atesto pri Cseh-kurso donita al Frida Verheye el
Oostende
, 1936
La Cseh-metodo naski?is pro neceso, kiam Andreo Cseh volis gvidi kurson en
1920
en la
transilvania
urbo
Sibiu
por societo de
laboristoj
el tri nacioj.
Lernolibroj
ne haveblis kaj mendi ion el eksterlando neeblis, ?ar la limoj estis ankora? fermitaj. Cseh decidis ne doni kurson en la ordinara senco de la vorto, sed gvidi simplan konversacion. Nigra tabulo kaj kreto helpis la instruiston, papero kaj
krajono
la
lernantojn
. La provo sukcesis. Komence Cseh parolis pri aferoj plej proksimaj kaj uzante nur la plej simplajn gramatikajn elementojn. Poste li transiris iom post iom al temoj pli malproksimaj kaj al gramatika?oj pli malfacilaj. El la praktiko ?ajnis ke post dudek lecionoj je du horoj oni povis interparoli en Esperanto.
Pro la granda sukceso de tiu kurso Cseh balda? ricevis inviton al la urbo
Targu Mure?
, kie li faris sinsekve plurajn kursojn en la Libera Universitato. De 1921 ?is 1923 Cseh gvidis kursojn en
Klu?o
,
Bukare?to
kaj
Ploie?ti
. En 1924 li interrompis la kursgvidadon pro propaganda voja?o tra E?ropo. En 1927 Cseh gvidis grandajn kursojn en Danzig (la nuna
Gda?sk
) kaj en januaro 1928 li komencis siajn grandskalajn kursojn en
Svedio
. En julio 1929 la urbo
Budape?to
aran?is la unuan internacian pedagogian kurson de Cseh. Similaj internaciaj kursoj okazis poste en
Arnhem
(1930) kaj en
Krakovo
(1931). Krom tio Cseh gvidis grandajn kursojn en
Estonio
, aran?itajn de la Estona Instruista Asocio, en
Latvio
,
Dresdeno
,
Norvegio
,
Berlino
,
Parizo
,
Svislando
kaj fine en pluraj urboj de
Nederlando
.
Tiberio Morariu
dum kurso, ?irka? 1930
La principoj de la Cseh-metodo estas la jenaj:
a) neuzado de lernolibroj
b) neuzado de
nacia lingvo
, sed klarigo de la novaj vortoj per la jam instruitaj
c) komuna ?ora respondado de la kursanoj
?) aplikado de konversacio pri aktuala?oj anstata? uzado de lernejecaj ekzemploj
d) ri?a aplikado de
humuro
kaj ?erco
e) instigo al tio, ke la lernantoj mem eltrovu la
regulojn
de la lingvo kaj ke ili mem konstruu la gramatikan sistemon.
Prefere la kurso estas donata de fremdlanda instruisto, por efike plenumi punkton
b
.
Komence oni timis, ke la sukceso dependas nur de la personeco de Cseh, sed balda? evidenti?is, ke liaj dis?iploj de diversaj nacioj akiris similajn sukcesojn. Cseh ne deziras doni la tutan
gramatikon
en la komenca kurso, sed li volas formi grandan aron da entuziasmaj adeptoj, kiuj fervore da?rigas la studadon kaj la propagandon.
La
24-an de majo
1930
fondi?is en
Hago
la
Internacia Cseh-Instituto de Esperanto
. ?ia celo estas eduki kaj doni bonajn instruistojn al la publiko, kiu deziras lerni Esperanton en facila kurso la? la metodo de Cseh kaj doni al la instruistoj kaj al la kursaran?antoj la necesan helpon. La internacia Cseh-Instituto estas sendependa kultura fonda?o kun sidejo en Hago kaj ?i estis direktata de la fondintoj: Andreo Cseh kaj
Julia Isbrucker
. La internacia Konsilantaro de la Instituto konsistis el prof.
P. Boet
el
?enevo
, prof.
Odo Bujwid
el Krakovo, prof.
William Edward Collinson
el
Liverpool
, konsulo
K. von Frenckelt
el Dresdeno, d-ro
Edmond Privat
el ?enevo,
Eduard Stettler
el
Berno
kaj
Georges Warnier
el
Parizo
.
La oficejo de la Instituto establi?is en Hago, unue en la hejmo de
Jan
kaj Julia Isbrucker, depost la unua de oktobro 1933 en propra domo, Riouwstraat 172. La Instituto aran?is en ?iu jaro internaciajn kursojn kaj seminariojn por tiuj personoj, kiuj deziras poste gvidi ?e-metodajn kursojn. Al personoj, kiuj deziras gvidi Cseh-metodajn kursojn, la Instituto donis specialan rajtigilon kaj disponigis la necesan materialon por la kursoj. La instituto havis en junio de 1933 jam precize tricent rajtigitajn instruistojn en 23 landoj.
La unua internacia kurso, kiun aran?is la Instituto, estis en 1930 en
Arnhem
. Partoprenis ducent instruistoj el dudek landoj. Rezulte de tio, la urbestraro de Arnhem disponigis bienon kun belega domo en 1930 por la kursoj kaj konferencoj de la Cseh-Instituto.
La
Esperanto-Domo
en Arnhem entenis kurssalonon por 120 kursanoj, restoracion, konversacian salonon, oficejon kaj hotel?ambrojn por kvindek personoj. Krom la ordinaraj someraj kursoj por komencantoj kaj progresintoj kaj specialaj seminariaj kursoj por Cseh-metodaj instruistoj, la Instituto aran?is de tempo al tempo aliajn kunvenojn kaj kursojn el kiuj la plej gravaj estis:
- La Universitata Kurso de d-ro Privat kaj la Lingva Konferenco dum Pasko 1932
- la Lingva Olimpiado dum Kristnasko 1932
- la internacia kurso por la personaro de la Po?to, Telegrafio kaj Telefonio, kie 118 partoprenantoj ?eestis el 5 landoj en junio 1933
La hodia?a
Internacia Esperanto-Instituto
ankora? ?iam havas sian oficejon sub la adreso Riouwstraat 172. Krom progresigo de la Cseh-metodo ?i organizas kulturajn kunvenojn, evoluigas lingvistikan
programaron
por Esperanto kaj subtenas la katedron pri
Interlingvistiko
kaj Esperanto de la
Universitato de Amsterdamo
.
En la
1920-aj
kaj
1930-aj jaroj
la ekzemplon de Cseh sekvis multaj talentaj propagandistoj, kiuj kunlaboras kun la Internacia Cseh-Instituto de Esperanto. El ili kelkaj konstante laboras sur internacia kampo.
Tiberio Morariu
komencis gvidi kursojn en 1923 en Rumanio kaj poste faris tre multajn kursojn en
Svedio
,
Danio
,
Saksio
, Svislando kaj
Vieno
, lastatempe kun sia edzino
Lizzie Morariu-Anderson
. La estona
H. Seppik
depost 1929 laboras en Svedio kaj Norvegio. F-ino
Elinjo Pahn
el
Estonio
kursgvidadas de 1930 en Svedio,
Francio
, Danio, Nederlando kaj
Hispanio
.
Julio Baghy
el Budape?to gvidis same multajn kursojn en Nederlando, Francio, Estonio kaj
Latvio
. La hungara doktoro
Ottmar Fischer
grandskale instruas en Norvegio kaj la rumana
Sigismundo Pragano
en Nederlando kaj Britio. La norvega
Jens Schjerve
en Norvegio, Francio kaj
Usono
gvidis grandajn kursojn.
G. Ahlstand
laboris en Estonio. Aliaj fervore laborantaj Cseh-metodaj geinstruistoj estas:
Krom tio multaj fervore disvastigas Esperanton, instruante en siaj hejmlandoj.
- Andreo Cseh,
La kurso de Andreo ?e
(
Stokholmo
: Sveda Instruista Esperanto-Federacio, 1929) 143 pa?oj.
- Baza Cseh-kurso: kun metodikaj konsiloj, gvidilo kaj modelo por instruantoj
(8-a eldono; Hago: Internacia Esperanto-Instituto 1992) 174 pa?oj.
- Ed Borsboom
,
Vivo de Andreo Cseh
(Hago: Internacia Esperanto-Instituto 2003) 313 pa?oj.
- Andreo Cseh kaj Ed Borsboom (red.),
Konversacia Vortaro
(6a eldono; Hago: Internacia Esperanto-Instituto 2010) 112 pa?oj.