El Vikipedio, la libera enciklopedio
1994 Events Collage
1994
estis
normala jaro komenci?anta je sabato (vidu ?i tie kalendaron)
.
En la jaro 1994 post Kristo okazis, interalie:
- 5-a de januaro
:
Eli?ka Junkova
, ?e?a a?tomobila konkursantino (n.
1900
)
- 24-a de januaro
:
Stephen Kleene
, usona matematikisto kaj komputikisto (n.
1909
)
- 26-a de januaro
:
Aljes Adamovi?
, belorusa verkisto (n.
1927
)
- 31-a de januaro
:
Erwin Strittmatter
, germana verkisto (n.
1912
)
- 31-a de januaro
:
Pierre Boulle
, franca sciencfikcia verkisto (n.
1912
)
- Februaro
:
Bill Keable
, brita esperantisto (n.
1903
)
- 2-a de februaro
:
Marija Gimbutas
, litov-usona arkeologino (n.
1921
)
- 16-a de februaro
:
Vuk Echtner
, ?e?ia esperantisto (n.
1905
)
- 9-a de marto
:
Charles Bukowski
, usona verkisto (n.
1920
)
- 28-a de marto
:
Eugene Ionesco
, franca dramisto (n.
1912
)
- 5-a de aprilo
:
Kurt Cobain
, usona rok-kantisto kaj gitaristo (n.
1967
)
- 7-a de aprilo
:
Golo Mann
, germana historiisto (n.
1909
)
- 11-a de aprilo
:
Chu Tu-nan
, ?ina esperantisto (n.
1899
)
- 5-a de majo
:
Mario Quintana
, brazila poeto, tradukisto, ?urnalisto kaj verkisto. (n.
1906
)
- 19-a de majo
:
Emilija Lapenna
, kroata esperantistino (n.
1910
)
- 14-a de junio
:
Marcel Mouloudji
, franca kantisto (n.
1922
)
- 7-a de a?gusto
:
Henri Lurie
, franca esperantisto kaj filozofo (n.
1905
)
- 21-a de a?gusto
:
Nils Olsson
, sveda esperantisto (n.
1911
)
- 17-a de septembro
:
Karl Popper
, brita filozofo (n.
1902
)
- 24-a de septembro
:
Otto F. Walter
, svisa verkisto (n.
1928
)
- 3-a de oktobro
:
Heinz Ruhmann
, germana aktoro (n.
1902
)
- 21-a de oktobro
:
Burt Lancaster
, usona aktoro (n.
1913
)
- 20-a de oktobro
:
Leon de Bruyne
, belga esperantisto (n.
1924
)
- 29-a de novembro
:
Buster Edwards
, brita trajnprirabisto (n.
1931
)
- Ferenc Teremi
, hungara esperantisto kaj skulptisto (n.
1915
)
- 3a. Bosniaj kroatoj konkeras la urbon Kupres, kio signifas gravan malvenkon por la serboj. La bosniaj registaraj trupoj avancas kontra? teritorio okupata de la serboj. 20 000 serboj fu?as.
- 4a. Apud ?efministro Balladur kandidati?as por la franca prezidanteco anka? la ga?lista ?efo Chirac [Sirak]. EU-prezidanto Delors rezignis pri kandidati?o.
- 6a. Ciller, turka ?efministro, provokas Israelon per oficialaj kontaktoj kun palestinanoj en Jerusalemo. D Reagan, usona prezidinto, publike komunikas, ke li suferas je la Alzheimer-malsano. D La plimulto de la albana popolo rifuzas la konstitucion proponitan de la demokrata partio de prezidanto Beri?a.
- 7a. Seulo nuligas sian embargon kontra? Norda Koreio.
- 8a. Unu jaron post sia fondo, en Hago ekfunkcias la tribunalo pri militkrimoj en eksa Jugoslavio.
- 9a. Grava malvenko por la demokrato Clinton [Klint'n]: okaze de la kongresaj elektoj unuafoje post 40 jaroj la respublikanoj konkeras la plimulton da vo?oj en senato kaj en la malsupera ?ambro. D UN decidas instali tribunalon pri Ia militkrimoj en Ruando. D Marion Barry, malblanka demokrato, i?as nova urbestro de Va?ingtono.
- 10a. Kumaratunga, ?efministro de Sri Lanko kaj filino de la iama prezidinto Bandaranaike, i?as nova prezidantino de Ia lando. D Irako formale rekonas la suverenecon de
- Kuvajto, kiun ?i konsideris 19a provinco. D Cardoso nomi?as la nova prezidanto de Brazilo.
- 13a. La plimulto de la svedoj vo?donas por Ia ali?o de la lando al E?ropa Unio.
- 14a. La vatikana papo alvokas la romkatolikan eklezion je memkritiko sojle de la jaro 2000.
- 15a. Kohl [Kol] estas konfirmita kiel germana kanceliero kaj kiel ?efo de la partio CDU. D En la indonezia urbo Bogor okazas la konferenco de la Apec-landoj (azia-pacifika ekonomia kooperado) La. cele al la nuligo de doganaj barieroj. Orient-timoraj studentoj protestas anta? la usona ambasadejo en Gakarto kontra? la okupado de sia lando fare de Indonezio.
- 16a. Post longa
prokrasta
manovrado, Ukrainio principe konsentas pri Ia internacia kontra?nuklea pakto. D La partio Labour rezignas pri la partopreno en la irlanda registaro.
- 18a. La finna parlamento ratifas Ia EU-ali?on. D Sangaj bataloj en la Gaza-strio en avanco de la palestina polico kontra? islamaj radikaluloj.
- 20a. La posteulo de Ia demisiinta irlanda ?efministro nomi?as Ahern. D La popolo de la a?tonoma finna insularo Aaland vo?donas favore al la ali?o al EU (74 %). D En Angolo subskribi?as packontrakto inter Ia registaro kaj la ribela organiza?o UNITA. Kvankam ?i estas ligita kun granda espcro, la armistico denove estas rompata.
- 21a. NATO-aviadiloj detruas la flughavenon Udbina en Krajina, kiu apartenas al Kroatio, sed estas okupata de la serboj, ?ar serbaj aviadiloj ekflugis de tie por ataki la regionon Biha?. Sarajevo kaj Mostar ripete estas atakataj de la serba artilerio. La bosniaj serboj tenas pli ol 100 UN-soldatojn kiel osta?ojn. D La nepalaj komunistoj gajnas la parlamentajn elektojn kaj la estro de la komunistoj i?as nova ?efministro.
- 22a. Berlusconi, itala ?efministro, estos vokita anta? la milana tribunalo pro la korupto-ripro?o. La rusia politikisto
Jegor Gaidar
alvokas ?iujn reformemulojn unui?i. Dume prezidanto
Boris Jelcin
anstata?igas plurajn ministrojn. Okaze de vizito ?e la rusio-estona limo, Jelcin postulas la redonon de estona teritoriero. Anka? Estonio pretendas teron ?irka? la urbo
Pskovo
.
- 26a.
Vladimir ?irinovskij
, rusia dekstrema radikalulo, estro de la
Liberal-demokratia Partio de Rusio
oficiale anoncas sian kandidati?on por fari?i prezidanto en 1996. Aliaj eblaj kandidatoj estas i.a. Ruckoj, Romanov kaj Javlinskij.
- 27a. Inter la 30 novaj vatikanaj kardinaloj, papo Johano 2a nomis anka? la ?efepiskopon de Sarajevo. 28a. Plimulto da norvegoj (52,3 %) vo?donas kontra? la ali?o al EU. D Sanguinetti nomi?as la nova prezidanto de Urugvajo, la unua prezidanto post la armea diktaturo.
- 29a. Rusia prezidanto
Boris Jelcin
alvokas la militantajn partiojn en Ce?enio ?esigi la konflikton, alikaze Rusio minacas je pertorta interveno en tiu regiono, fakte sendependi?inta en 1991. La memproklamita ?e?ena registaro rifuzas la ultimaton el Moskvo.
- 1 a. Israelo cedas al Ia palestinanoj ties suverenecon pri impostoj kaj sansistemo. D Post 22jara mallibereja restado, Ia eksa teroristo Irmgard Moller liberi?as.
Grozno
, la ?efurbo de Ce?enio, kiu en 1991 proklamis sin sendependa de Rusio, estas atakita de la rusia armeo. La separistoj persiste defendas sin.
- 3a. Fone de Ia droga misuzado, Svislando severigas la le?aron kontra? kontra?le?aj eksterlandanoj.
- 5a. Okaze de sia kunveno en Budape?to, ,Konferenco pri Sekureco kaj Kunlaboro en E?ropo" ?an?as sian nomon al ,Organiza?o pri...".
- 6a. Di Pietro, fama milana juristo, kiu ?efesploris Ia politikan korupton en Italio, demisias.
- 7a. La ?efministro de Kebekio le?e enkondukas la secesian proceduron por forlasi la kanadan federajon. Popolreferendumo pri tiu demando sekvos.
- 8a. Speciala tribunalo kondamnas ok kurdajn parlamentanojn al ?is 15 jaroj da malliberejo. Eksterlando kaj parto de la turka gazetaro protestas. E?ropa Unio prokrastas la doganan unui?on kun Turkio.
- 9a. Depost pli ol 20 jaroj, en Belfast komenci?as la interparoloj inter Sinn FeinhIRA kaj la brita registaro. 11a. Dum la EU-konferenco en Essen (Germanio), la 12 membro?tatoj diskutas la EU-etendi?on al orienta E?ropo. Ili rifuzas britajn, francajn kaj usonajn konsiderojn retiri siajn UN-pactrupojn el Bosnio. D En Oslo la nobelpremio pri paco transdoni?as al Arafat, Peres kaj Rabin. D Delors, EU-prezidanto, kaj Rocard, eksa socialista ?efministro, rezignas pri siaj kandidati?oj por la franca prezidanteco. D Okaze de la konferenco de la amerikaj ?tatestroj (sen Castro) en Miami, Clinton proklamas la kreadon de libera ekonomia zono sur Ia kontinento.
- 12a. Okaze de la partikongreso de Ia germanaj liberaluloj en Gera, partiestro Kinkel, samtempe germana ministro pri eksteraj aferoj, estas forte kritikata fone de la lastatempaj malsukcesoj de Ia partio kaj trovi?as rande de la demisio.
- 13a. Unuafoje en la historio de la itala respubliko, ?efministro (Berlusconi) devas defendi sin anta? la tribunalo pro korupto-suspekto. D La brazila prezidinto Collor estas absolvita de ?iuj akuzoj (korupto). *15a. Taslima Nasreen, defendisto de la homaj rajtoj el Banglade?o, akceptas Ia Saharov-premion de la E?ropa Parlamento en Strasburgo.
- 17a. Nord-koreoj faligas usonan
helikopteron
, kiu penetris en la
aerspacon
norde de la korea limo kaj akuzas ?in pri
spionado
.
- 18a. La bulgaraj socialisoj klare gajnas la parlamentajn elektojn. La kontra?komunista movado SDS ricevas nur 24 elcentojn de la vo?oj. D La advokato Rolf Schlierer i?as la posteulo de Schonhuber, adia?anta ?efo de Ia dekstremaj germanaj respublikanoj.
- 19a. La usona prezidinto Carter kaj la bosniaj serboj interkonsentas armisticon, kiu estas pli malpli respektata.
- 20a. Jam la trian fojon frenezulo pafas kontra? Ia Blanka Domo en Va?ingtono. '
- 21a. La iama piedpilka stelo Pele i?as nova brazila ministro pri sporto. D Jordanio kondamnas al morto 11 islamajn radikalulojn.
- 22a. Berlusconi, ?efo de la 53a itala registaro post Ia dua mondmilito, subpremo de ?Lega Nord" (Bossi) kaj akuzoj pro koruptado kontra? li, demisias. La itala prezidanto Scalfaro rezignas pri balda?aj parlamentaj elektoj postulataj de Berlusconi.
- 26a. La pertorta okupado de aviadilo de Air France kun 170 pasa?eroj fare de kvar al?eriaj islamaj radikaluloj (GIA) fini?as en Marsejlo per liberiga interveno de speciala franca policistaro kaj la mortigo de la teroristoj, kiuj siavice mortpafis kvar osta?ojn. La al?erianoj planis eksplodigi la aviadilon super Parizo. La rilatoj inter Parizo kaj Al?ero akri?as. La al?eria registaro severigas la subpremadon kontra? la islama opozicio.
- 27a. Rusiaj trupoj eniras
?e?enion
, fakte sendependan ekde 1991, post restarigi kontrolon super tiu regiono de Rusia Federacio kaj forpeli la separistojn. Okazas bombardado de setlejoj, inkluzive de la ?efurbo
Grozno
, pro kio pereas pluraj civiluloj.
- 29a. En Liberio ekvalidas la armistico, kiu devus ?esigi Ia kvinjaran internan militon. D La singapura registaro rezignas pri politika liberaligo la? usona modelo. D La proceso kontra? Clinton pro la?dira seksa ?eno al virino estas prokrastita al la tempo post lia prezidanteco. D Turkio fermas provincan oficejon pri homrajtoj; atenco okazas kontra? la liberala gazeto ?Milliyet".
- 30a. La serba registaro likvidas la lastan sendependan tag?urnalon ?Borba" kaj maldungas ?iujn 200 dungitojn. Ci tiuj anoncas la fondon de nova gazeto. D En Germanio fini?as la giganta privatigo de entreprenoj el eksa GDR.
