?i tiu artikolo temas pri la oficiale parolata ?ina normlingvo. Por informoj pri la grupo de la norda kaj sud-okcidenta ?inaj dialektoj (Guanhua), vidu
la artikolon
Nord?ina dialektaro
.
| ?ina normlingvo
|
| teknika normo ? lingvo ?
moderna lingvo
? multcentra lingvo ?
norma lingvo
|
| pekina dialektaro
|
| Parolantoj
|
897 071 810
|
| Skribo
|
?ina skribo
, ?efter?ina brajlo, tajvana brajlo, du?ela ?inlingva brajlo
|
| Lingvaj kodoj
|
| Angla
nomo
|
Standard Mandarin
|
| Franca
nomo
|
mandarin standard
|
|
Mapo de la ?inaj lingvoj
La
?ina normlingvo
(
simpligita ?ina
: ?代?准??,
tradicia ?ina
: 現代標準漢語,
pinjino
:
xiandai bi?ozh?n hany?
, litera traduko: moderna norma lingvo de la
Hanoj
) estas normigita formo de la
?ina lingvaro
nomata
putonghua
[1]
en ?eftero ?inio. Putonghua estas skribita per
simpligitaj ?inaj karakteroj
(plus romanigo de la
Hanyu pinjino
por instruaj celoj). Nuntempe oni uzas la terminon
putonghua
kiu fakte estas ?ina norma lingvo, kun sama prononco en ?inio. La prononcoj en malsamaj regionoj malsamas pro kutimo. Tamen la skribo tute samas. ?iuj kapablas kompreni, se aliaj parolas per putonghua.
La lingvo estas la mandarena varianto kiel instruata en lernejoj kaj uzata de la a?toritatoj kaj amaskomunikiloj en la
?ina Popola Respubliko
,
Tajvano
kaj
Singapuro
. La simila tajvana mandarena varianto estas la fakta oficiala lingvo de
Tajvano
. La norma singapura mandarena varianto estas unu el la kvar oficialaj lingvoj de
Singapuro
.
La skribita formo de la ?ina normlingvo nomi?as
Baihua (Simpligita ?ina skribo: 白?文;
tradicia ?ina skribo
: 白話文;
piniino
: baihuawen).
Afi?o anta? enirejo de mezlernejo en Yangzhou instigas homojn jene: "parolu la putonghuan, bonvenon gastojn el ?iuj partoj" kaj "uzu ?entilan lingvon".
La? oficiala vidpunkto, la norma ?ina (mandarena) lingvo estas principe lingvofrankao ('lingua franca') - lingvo kiu permesas al la hanoj, parolantaj reciproke nekompreneblajn ?inajn lingvojn, kaj al la ne-hanaj etnoj, interkomuniki?i. La nomo "putonghua", a? "komuna lingvo", plifortigas ?i tiun ideon. Tamen, en la praktiko, pro tio ke la norma ?ina lingvo estas "lingvofrankao" kaj "publika" lingvo, la aliaj lingvoj kaj dialektoj, hanaj kaj ne-hanaj, instigas al perdo de presti?o kompare al la norma ?inalingvo, kio malesperigas la subtenantojn de tiuj lingvoj.
?i estas foje anka? nomata
moderna norma mandarena, norma mandarena, moderna norma ?ina mandarena,
a? simple
mandarena
estas
norma varianto
de la
?ina lingvaro
kaj unu de la
oficialaj lingvo
j de la
?ina Popola Respubliko
kaj ?e la
Unui?intaj Nacioj
.
ATENTU: Simila varianto estas uzata en
Tajvano
(Guoyu) kaj
Singapuro
. Tial ?i anka? estas ofte nomata la
mandarena
lingvo
. sed ?i ne devas esti konfuzata kun la
mandarena mem
(官? / 官話,
gu?nhua
, "lingvo de la oficialuloj" a? 北方? / 北方話,
b?if?nghua
, "lingvo de la nordo"), kiu estas la lingvo ?enerale parolata en la norda, centra kaj sudorienta kontinenta ?inio (vidu sub
nord?ina dialektaro
). La ?ina normlingvo estas la mandarena varianto kiel instruata en lernejoj kaj uzata de la a?toritatoj kaj amaskomunikiloj en la ?ina Popola Respubliko, Tajvano kaj Singapuro. Ili ?iuj estas skribataj en
Baihua
, la regiona ?ina skribolingvo.
La ?ina norma lingvo estas normigita formo de la lingvo nomata
putonghua
en ?eftero ?inio. Putonghua estas skribita per
simpligitaj ?inaj karakteroj
(plus romanigo de la
Hanyu pinjino
por instruaj celoj).
Guoyu
(tajvana norma mandarena) estas simila lingva normo en Tajvano. Krom nombro de diferencoj en prononco kaj vortprovizo, Guoyu estas skribita per
tradiciaj ?inaj karakteroj
(plus
Zhuyin
por instruado). Multaj karakteroj estas identaj inter la du sistemoj.
La prononco de la norma ?ina lingvo estas plejparte bazita sur la pekina mandarena lingvovarianto. ?ia vortprovizo sur la
mandarenaj dialektoj
kaj ?ia gramatiko estas bazita sur
baihuawen
, la skribita ?iutaga ?ina lingvo.
Kiel aliaj variantoj de la ?ina, la ?ina norma lingvo estas
tona lingvo
. ?i havas pli komencajn konsonantojn sed malpli da vokaloj, finaj konsonantoj kaj tonoj ol sudaj variantoj. La ?ina norma lingvo estas
izola lingvo
, tamen kun multaj
kunmetitaj vortoj
.
La norma ?ina lingvo estas ?enerale
transskribita
al
pinjino
(kiel en plej multaj Vikipedio-artikoloj) sed anka? en
bopomofo
.
En
1982
la 'promocio de mandarena en la lando' estis oficiale adoptita en la ?ina konstitucio
[2]
.
La oficiala lingvotago de la Unui?intaj Nacioj por la ?ina estas celebrata tutmonde la 20-an de aprilo
[3]
.
?i estas unu el ses oficialaj lingvoj de la
Unui?intaj Nacioj
.
- En la ?ina Popola Respubliko la ?ina norma lingvo nomi?as
putonghua
(
simpligita ?ina
: 普通?;
tradicia ?ina
: 普通話;
pinjino
: P?t?nghua), litere tradukata: 'komuna lingvo' implicas neniun alian ol la nocion '
lingvafrankao
'
- En Tajvano
guoyu
(simpligita ?ina:??; tradicia ?ina: 國語; pinjino: Guoy?; litere tradukata: "nacia lingvo"). da?rigas esti la oficiala termino por la ?ina norma lingvo. Iuj iniciatintoj de tajvana sendependeco kontestas, ke la termino guoyu rilatas al la norma ?ina (mandarena) lingvo. Tial ili ofte nomas ?in "pekina dialekto" a?
zhongwen
(skribo de la Meza Imperio).
- En Malejzio kaj Singaporo,
huayu
(simpligita ?ina: ??; simpligita ?ina: 華語; pinjino: Huay?; litere tradukata: "lingvo de la ?inoj").
Putonghua - ?enerala a? komuna lingvo
[
redakti
|
redakti fonton
]
En la ?ina norma lingvo oni nomas ?in
Putonghua
. Oni lernas ekde la
1950
-aj jaroj la ?eneralan a? komunan lingvon - "Putonghua" - en ?iuj lernejoj de
?inio
. ?iuj junaj homoj konas la ?eneralan a? komunan lingvon.
4 tonoj de la ?enerala a? komuna lingvo - Putonghua
- La prononco de la norma ?ina bazi?as je la prononco de
Pekino
; ?ia vortprovizo bazi?as je la
nord?inaj dialektoj
; ?ia gramatiko bazi?as je la gramatiko de la komunlingvaj literaturaj verkoj.
- Oni devas lerni la
hanyu p?ny?n
, la 411 silabojn.
- Oni lernas unue nur la silabojn sen tonoj. Eksterlandanoj bezonas almena? 100 horojn. Vidu la helpilojn en eksteraj ligiloj.
- La ?enerala a? komuna lingvo havas nur kvar tonojn.
- Eksterlandanoj devas lerni prononci ?irka? 1300 malsimilajn, ofte tre malfacilajn silabojn.
- La norma ?ina, same kiel ?iuj specoj de la ?ina, estas
tonlingvo
.
- En la norma ?ina ekzistas kvar malsamaj tonoj.
- La 1-a tono estas alta. ?
?
- La 2-a tono grimpas.
o
- La 3-a tono falas kaj grimpas.
n?
(vi) a?
h?o
(bona)
- La 4-a tono falas.
a
- La lingvo havas anka? altajan kaj profundajn
ne?tralajn
tonojn.
- La lingvo havas anka? duonan 3-an tonon anta? 1-an, 2-an, 4-an a? ne?tralajn tonoj. La duona 3-a tono nur falas.
- Du sekvaj 3-a tonoj ?an?as la prononcon en "2-a kaj 3-a tonoj", la unua silaboj estas en 2-a kaj la dua silaboj en 3-a tono. -
n? h?o
-
- Vortoj kun pluraj tonoj povas anka? ?an?i la prononcon.
- La prononco estas tre grava kaj anka? tre malfacila. La eksterlandano devas lerni tre ekzakta. Li devas tre serioze kaj tre solide kaj tre longe studi la prononcon. La eksterlandano bezonas 100 horojn por la silaboj ankora? sen tono. Sen tre serioza kono de silaboj ankora? sen tono, oni ne povas lerni la ?eneralan a? komunan lingvon - Putonghua.
Ofte uzata ekzemplo por ilustri la kvar tonojn (plus ne?tralan) estas la silabo "ma." La tonoj kutimas esti ilustritaj jene:
- 1
m?
(
?／?
) 'panjo'
- 2
ma
(
麻
) 'lina'
- 3
m?
(
?／馬
) '?evalo'
- 4
ma
(
?／罵
) 'skoldi'
- -
ma
(
?／?
) '?u?'
Pluraj el tiuj silaboj tamen havas kromajn signifojn por kiuj estas uzataj aliaj
ideogramoj
.
La ?in-usona lingvisto
Yuen Ren Chao
(Zhao Yuanren) kreis plurajn rakontetojn en kiuj la vortoj malsamas sole per sia tono.
Jen ekzemplo:
A?skulti
Arkivigite je
2010-07-07 per la retarkivo
Wayback Machine
Qi Qi q? q?. Qi q? qi q? qi. Qi Qi qi. Qi qi q? q?. Qi qi q?. Q? q? qi. Q? qi q? Qi. Qi Qi q? q?. Qi qi q? Qi.
Traduko: Sesdekjarulo el ?i havis sep edzinojn. La edzinoj de la sesdekjarulo for?etis la
laka?ojn
(漆器). La sesdekjarulo el ?i koleri?is, forlasis la sep edzinojn kaj forrajdis sur
?ilino
(麒麟). La sep edzinoj beda?ris kaj petis lin resti en ?i. La sesdekjarulo el ?i lasis sian koleron kaj restis en ?i.
En p?t?nghua, kun siaj kvar distingivaj tonoj, oni uzas 1277
silabojn
kun specifita tono, a? 398 ?is 418 bazajn silabojn sen la tonoj. Aliaj ?inaj dialektoj ofte havas pli da tonoj.
- La lingvo estas skribata kun
vortosignoj
, kaj ?ia vortsignaro inkluzivas milojn da malsamaj signoj.
- La skribo en
hanyu p?ny?n
estas la oficala transskribo.
- Oni uzas la skribon en
hanyu p?ny?n
anka? por oficialaj konstrua?oj.
- Eble la eksterlandoj povus uzi nur la hanyu p?ny?n, kaj nur malfrue la malfacialjn signojn.
En decembro 2004 unua opiniosondo pri lingvouzo en ?inio montris ke nur 53 procenta?oj de la lo?antaro de ?inio, do proksimume 700 milionoj da homoj, povas komuniki en la norma ?ina lingvo
[4]
.
Nuntempe estas kreskanta intereso pri lernado de la norma lingvovarianto en la tuta mondo, ver?ajne pro la percepto ke ?inio fari?as ?iam pli grava kaj potenca lando.
La tn. ABC (
Alphabetically Based Computerized
) ?inaj vortaroj de
John DeFrancis
faciligas la ser?adon de tutaj vortoj la? siaj sonoj anstata? la? la formoj de la unuopaj signoj uzataj por skribi la silabojn, el kiuj ili estas kunmetitaj. Tiu amasa vortara datumbazo de ABC disponeblos interrete, kiu certe multe plibonigos informadikon por ?inoj.
Le?o pri la komuna parolata kaj skribata lingvo
[
redakti
|
redakti fonton
]
La "Le?o pri la komuna parolata kaj skribata lingvo de la ?ina Popola Respubliko" estas la unua speciala le?o pri parolataj kaj skribataj lingvoj en la ?ina Popola Respubliko. Tiu ?i le?o estis aprobita la 31-an de oktobro 2000, dum la 18-a kunveno de la Konstanta Komitato de la Na?a Tutlanda Popola Kongreso, kaj ekvalidis depost la 1-a de januaro 2001. Tiu le?o establis la juran statuson de
Putonghua
kaj normigis la ?inajn signojn kiel la "komunan nacian lingvon".
- Artikolo 20 de tiu le?o mencias ke: "en la instruado de la ?ina kiel fremda lingvo oni devus instrui Putonghua kaj normajn ?inajn signojn".
Nuntempe, la Nacia Lingva Laborkomisiono respondecas pri gvidado de la anta?enigo de Putonghua
[5]
.
Multaj plendas pri la arbitra decido fari la mandarenan oficiala lingvo en 1913 kaj lokaj advokatoj rezistas al la subpremado de gepatraj lingvoj
[6]
.
Debato pri unusola normlingvo a? diversaj lingvoj a? dialektoj
[
redakti
|
redakti fonton
]
La debato, ?u oni devas paroli pri unu sola lingvo a? pri aro da malsimilaj lingvoj, havas politikan signifon kaj estas foje afero de forta debato.
La mandarena, nomata hodia?
putonghua
[la 'komuna lingvo'] servas kiel
lingvofrankao
en ?inio, ebligante al parolantoj de diversaj ?inaj lingvoj komuniki?i unu kun la alia. La lando restis lingve diverseca ?is la
1990-aj jaroj
, kiam la
putonghua
estis aprobita kiel la ?efa instruilo en lernejoj
[7]
,malfavora al la
kantona
, kiu estas pli proksima al la klasika ?ina en sia prononco kaj iom da gramatiko. Kontra?e la norm?ina
putonghua
kiu estas miksa?o de nordaj dialektoj forte influitaj de la
man?ura
kaj la
mongola
[8]
.
La plej parolata ?ina lingvo, la norma
?ina norma lingvo
(
Putonghua
), anta?e nomata la mandarena, estas la
oficiala lingvo
de
?inio
. La centra registaro donas specialan eminentecon al la norma ?ina en ?iuj niveloj de registarado kaj en la eduksistemo, kaj e? patronas la eksterlandan instruadon de la norma ?ina. Pli ol duoble da ?inoj parolas ?i tiun ?inan varianton ol ?iujn aliajn lingvojn, lingva?ojn a? dialektojn kombinite. Tial, iuj ofte nomas la norman ?inan simple "
?ina lingvo
".
Augusto Casquero
,
?u ekzistas la ?ina lingvo?
,
revuo Esperanto
, p. 20, februaro 2009, n-ro 1222 (2).
Claude Piron
:
La ?ina ? mitoj kaj realo. Le chinois ? idees recues et realite
. Dulingva eldono (eo-fr).
MAS
, 2017, 82 p.,
ISBN 978-2-36960-081-7
(angla) John DeFrancis,
The Chinese Language: Fact and Fantasy (La ?ina lingvo; fakto kaj fantazio)
, Honolulu: University of Hawai?i Press, 1984,
ISBN 978-0-824-80866-2
?ina lingvaro
Nord?ina dialektaro
Gramatiko de la mandarena lingvo
(germana)
Kursoj en multaj lingvoj
(germana)
hanyu p?ny?n - a?dado-tabelo
(franca)
hanyu p?ny?n - a?dado-tabelo
Tiu ?i artikolo estas parte bazita sur la artikolo
Mandarin standard
en la franca vikipedio,
listo de a?toroj.
- ↑
Noto: La "mandarena" estas malnova esprimo.
- ↑
(?ina) Zhuang Han,
庄?：???方言的行政法保?
(pri la jure administra protekto de la ?inaj dialektoj), la 30-an de januaro 2018.
- ↑
(en)
Official Languages
- ↑
"
403419.htm Greater numbers speak Mandarin
".
China Daily
. la 26-an de decembro 2004.
- ↑
(zh)
Respondecoj, Gvidantoj de la Historia Komitato
[2010-04-19 ], la
originala
enhavo estis arkivita je 2014-12-10.
- ↑
(eo + alilingvaj versioj) Oiwan Lam,
La ka?zoj de esti?o de la mito pri la kantona kiel pli a?tentika ?ina lingvo
-
La diskutoj pri a?tentikeco estas reago al kultura entrudi?o
, Global Voices, la 18-an de junio 2023, alirite la 29-an de junio 2023.
- ↑
(eo + alilingvaj versioj) Oiwan Lam,
La ka?zoj de esti?o de la mito pri la kantona kiel pli a?tentika ?ina lingvo
-
La diskutoj pri a?tentikeco estas reago al kultura entrudi?o
, Global Voices, la 18-an de junio 2023, alirite la 29-an de junio 2023.
- ↑
(en)
Cantonese almost became the official language
, South China Morning Post, la 6-an de oktobro 2009, alirite la 29-an de junio 2023.