Chi?n tranh Xo?đ?c

Chi?n tranh Xo?đ?c
	M?t ph?n c?a Chi?n tr??ng chau Au trong Th? chi?n th? hai
	; Theo chi?u kim đ?ng h? t? tren cung ben trai: Xe t?ng T-34 c?a Lien Xo t?n cong Berlin; Xe t?ng Tiger I c?a đ?c trong tr?n Kursk ; May bay nem bom b? nhao Stuka c?a đ?c khong kich tren M?t tr?n phia đong vao thang 12 n?m 1943; Einsatzgruppen sat h?i ng??i Do Thai ? Ukraina ; Wilhelm Keitel đ?i di?n cho đ?c ky V?n ki?n đ?u hang ; H?ng quan Lien Xo trong tr?n Stalingrad
Th?i gian	22 thang 6 n?m 1941 ? 9 thang 5 n?m 1945 ; (3 n?m, 10 thang, 2 tu?n va 2 ngay)
đ?a đi?m	đong va B?c Au ; sau đo lan r?ng ra Nam Au ( Balkan ) va Tay Au (đ?c va Ao)
K?t qu?	Lien Xo chi?n th?ng S? s?p đ? c?a đ? tam đ? ch? ; B?t đ?u Chi?n tranh L?nh va s? ra đ?i c?a Kh?i phia đong va B?c man s?t ; B?t đ?u cac cu?c n?i d?y ch?ng C?ng s?n ;
Thay đ?i ; lanh th?	Thanh l?p C?ng hoa Lien bang đ?c (Tay đ?c) va C?ng hoa Dan ch? đ?c (đong đ?c) d?a tren c? s? n??c đ?c c? ; Tay Ukraina, Tay Belarus, Konigsberg (đ?i ten thanh Kaliningrad) va Karelia thu?c v? Lien Xo. ; M?t ph?n lanh th? c?a đ? ch? đ?c sap nh?p vao Ba Lan. ;
Tham chi?n
Phe Tr?c ; đ?c ; Romania (đ?n 1944) ; Ph?n Lan (đ?n 1944) ; Phat xit Y (đ?n 1943) ; Hungary ; Croatia ; Slovakia ; Bulgaria (đ?n 1944)	đ?ng Minh : Lien Xo ; Ti?p Kh?c ; Ba Lan ; Cac c?u c??ng qu?c phe Tr?c : Romania (t? 1944) ; Bulgaria (t? 1944) ; Ph?n Lan (t? 1944) ; H? tr? khong quan va h?i quan : Hoa K? ; Anh Qu?c ; Phap T? do (1943?45) ; Canada ; Australia ; New Zealand ;
Ch? huy va lanh đ?o
Adolf Hitler ( T?ng t? l?nh ) ; Ernst Busch ; Heinz Guderian ; Ewald von Kleist ; Gunther von Kluge ; Georg von Kuchler ; Wilhelm von Leeb ; Wilhelm List ; Erich von Manstein ; Walter Model ; Friedrich Paulus ( POW ) ; Gerd von Rundstedt ; Fedor von Bock † ; Felix Steiner ; Ferdinand Schorner ; Erhard Raus ; Walther von Reichenau † ; Ion Antonescu ; Petre Dumitrescu ; Constantin Constantinescu ; Carl Gustaf Emil Mannerheim ; Karl Lennart Oesch ; Gusztav Vitez Jany ; Ferenc Szombathelyi ; Giovanni Messe ; Italo Gariboldi ; Viktor Pavi?i? † ; Marko Mesi? ; Stepan Bandera	Joseph Stalin ( T?ng t? l?nh ) ; Aleksey Antonov ; Nikandr Chibisov ; Ivan Konev ; Rodion Malinovsky ; Ivan Bagramyan ; Ivan Fedyuninsky ; Valerian Frolov ; Vasily Gordov ; Leonid Govorov ; Mikhail Kirponos † ; Mikhail Khozin ; Fyodor Kuznetsov ; Ivan Maslennikov ; Kirill Meretskov ; Dmitry Pavlov † ; Ivan Petrov ; Markian Popov ; Maksim Purkayev ; Konstantin Rokossovsky ; Pavel Rotmistrov ; Semyon Timoshenko ; Fyodor Tolbukhin ; Aleksandr Vasilevsky ; Nikolai Vatutin † ; Kliment Voroshilov ; Andrei Yeremenko ; Matvei Zakharov ; Georgy Zhukov ; Stanislav Poplavsky
L?c l??ng
Thang 6/1941: 5,5 tri?u quan ; Thang 6/1942: 6,2 tri?u quan ; Thang 6/1943: 5,35 tri?u quan ; Thang 2/1944: 4,8 tri?u quan ; Thang 1/1945: Kho?ng 3 tri?u quan	Thang 6/1941: 3,35 tri?u quan ; Thang 6/1942: 5,5 tri?u quan ; Thang 6/1943: 6,44 tri?u quan ; Thang 2/1944: 6,1 tri?u quan ; Thang 1/1945: Kho?ng h?n 8 tri?u quan
Th??ng vong va t?n th?t
Kho?ng 5,1 tri?u quan t? tr?n ho?c m?t tich (bao g?m 4,137 tri?u quan đ?c va 950 nghin quan đ?ng minh) ; Kho?ng 4,5 tri?u quan b? b?t (kho?ng 580 ngan ch?t trong tr?i tu binh) ; Khong ro s? quan b? th??ng ho?c b? b?nh ; T?n th?t v? trang b?: ; 42.700 xe t?ng va phao t? hanh ; 75.700 may bay ; ~95.000 xe half track va xe b?c thep [ c?n d?n ngu?n ]	6.329.600 quan nhan t? tr?n ; ~500.000 quan nhan m?t tich ; 555.500 quan nhan ch?t do ?m ho?c tai n?n ; 4.059.000 quan nhan b? b?t (kho?ng 1.283.000 ch?t trong tr?i tu binh) ; 21.222.795 b? th??ng ho?c b? b?nh (trong đo 13.581.483 b? th??ng trong chi?n đ?u, 7.641.312 b? b?nh khi khong chi?n đ?u) ; 12-16 tri?u th??ng dan ch?t ; T?n th?t v? trang b?: ; 96.500 xe t?ng va phao t? hanh ; 106.400 may bay ; 37.600 xe half track va xe b?c thep

Chi?n tranh Xo?đ?c 1941?1945 la m?t cu?c chi?n gi?a Lien Xo va đ?c Qu?c xa trong Th? chi?n th? hai , tr?i dai kh?p B?c, Nam va đong Au t? ngay 22 thang 6 n?m 1941 khi Quan đ?i đ?c Qu?c xa ( Wehrmacht ) theo l?nh Adolf Hitler xoa b? hi?p ??c khong xam ph?m l?n nhau Lien Xo- đ?c va b?t ng? t?n cong Lien bang Xo Vi?t t?i ngay 9 thang 5 n?m 1945 khi đ?i di?n đ?c Qu?c xa ky k?t bien b?n đ?u hang khong đi?u ki?n Quan đ?i Xo Vi?t va cac l?c l??ng c?a Lien minh ch?ng Phat xit sau khi Quan đ?i Xo Vi?t đanh chi?m th? đo đ?c Berlin . No đa đ??c bi?t đ?n b?i r?t nhi?u cai ten khac nhau tuy thu?c vao cac qu?c gia, phia Lien Xo g?i no la Chi?n tranh V? qu?c V? đ?i ( ti?ng Nga : Великая Отечественная Война ) l?y theo ten trong l?i hi?u tri?u c?a Stalin tren radio g?i đ?n nhan dan Xo Vi?t vao ngay 3 thang 7 n?m 1941 , ho?c cu?c Chi?n tranh th?n thanh ( ti?ng Nga : Священная война ); trong khi ng??i đ?c (va cac n??c ph??ng Tay) th??ng g?i no đ?n gi?n la M?t tr?n phia đong ( ti?ng đ?c : die Ostfront ^[16]), Chi?n d?ch phia đong ( ti?ng đ?c : der Ostfeldzug ) ho?c Chi?n d?ch n??c Nga ( ti?ng đ?c : der Rußlandfeldzug ) ^[17] vi th?c ch?t đay la giai đo?n quan tr?ng nh?t c?a cu?c chi?n ? m?t tr?n phia đong chau Au trong Th? chi?n th? hai.

Tuy co ten la Chi?n tranh Xo?đ?c nh?ng th?c ra đ?c khong t?n cong Lien Xo m?t minh ma con co s? giup s?c c?a 8 n??c đ?ng minh phe Tr?c ? chau Au la Romania , Hungary , Bulgaria , Phat xit Y , Slovakia , Croatia , Ph?n Lan , Vichy Phap . V? phia Lien Xo , tren đa chi?n th?ng k? t? n?m 1943, h? đa cho thanh l?p quan đ?i cac n??c Ba Lan , Ti?p Kh?c ben phia minh đ? chi?n đ?u tren lanh th? cac qu?c gia nay va lam nong c?t xay d?ng quan đ?i cac qu?c gia nay sau chi?n th?ng. Vao cu?i n?m 1944 va đ?u n?m 1945, khi quan đ?i Xo Vi?t ti?n vao Romania, Hungary, cac n??c nay đa quay sang ch?ng l?i đ?c Qu?c xa va gia nh?p Lien minh ch?ng Phat xit . Cu?c chi?n tranh ti?p di?n gi?a Lien Xo va Ph?n Lan co th? coi la s??n phia b?c c?a m?t tr?n nay. Ngoai ra, cac ho?t đ?ng ph?i h?p c?a đ?c-Ph?n Lan qua bien gi?i phia b?c Ph?n Lan-Lien Xo va t?i khu v?c Murmansk c?ng đ??c coi la m?t ph?n c?a Chi?n tranh Xo?đ?c.

M?t tr?n nay đa đ??c đ?c tr?ng b?i quy mo va s? ac li?t ch?a t?ng th?y, s? h?y di?t quy mo l?n, va nh?ng t?n th?t nhan m?ng to l?n do chi?n tranh, n?n đoi, b?nh t?t va c? nh?ng cu?c th?m sat. đay c?ng la n?i t?p trung ph?n l?n cac tr?i t?p trung , cac cu?c hanh quan ch?t, cac khu Do Thai, va nh?ng cu?c tan sat, la trung tam c?a cu?c đ?i đ? sat ng??i Do Thai . Trong t?ng s? ng??i ch?t ??c tinh kho?ng 70 tri?u c?a Th? chi?n th? hai thi tren 30 tri?u ng??i đa ch?t t?i m?t tr?n nay, ^[18] trong đo co nhi?u dan th??ng. Cu?c chi?n nay co y ngh?a quy?t đ?nh đ?i v?i k?t qu? c?a Th? chi?n th? hai va la nguyen nhan chinh cho s? th?t b?i c?a đ?c ^[19]^[20]^[21] va vi?c tieu di?t n??c đ?c qu?c xa. Sau chi?n tranh, Lien bang Xo vi?t tr?i d?y tr? thanh m?t sieu c??ng quan s? va cong nghi?p, cac đ?ng C?ng s?n thi?t l?p chinh ph? tren ph?n l?n cac n??c đong Au , con n??c đ?c b? kh?i đ?ng Minh phan đoi thanh C?ng hoa Dan ch? đ?c va C?ng hoa Lien bang đ?c .

Hai c??ng qu?c tham chi?n ch? y?u la phat xit đ?c va Lien Xo. M?c du khong tham chi?n t?i đay, nh?ng V??ng qu?c Anh va Hoa K? đa vi?n tr? v? tai chinh va v?t ch?t h? tr? cho Lien Xo trong cac giai đo?n sau c?a cu?c chi?n (kho?ng 4% l??ng v? khi ma Lien Xo s? d?ng la do M? - Anh vi?n tr?). Trong khi đo, phia đ?c Qu?c xa thi nh?n đ??c s? h? tr? t? 9 n??c đ?ng minh (phat xit Y , Romania , Bulgaria , Hungary , Ph?n Lan , Slovakia , Croatia , Vichy Phap va Tay Ban Nha ), 9 n??c nay đa cung c?p cho đ?c kho?ng 20% quan s?, 1/3 s? lao đ?ng va h?n m?t n?a l??ng nguyen v?t li?u đ? s?n xu?t v? khi. đ?c Qu?c xa đa huy đ?ng ngu?n nhan l?c, toan b? cac kho v? khi, d? tr? kim lo?i, cac nguyen li?u chi?n l??c, huy đ?ng g?n nh? toan b? n?n cong nghi?p quan s? c?a toan Tay Au va Trung Au vao cu?c chi?n ch?ng Lien Xo ^[22], ngoai ra đ?c con tuy?n m? hang tr?m ngan linh đanh thue t? cac n??c vung Baltic , Nam T? , đan M?ch , ng??i Cozak . Tren th?c t?, quan đ?i Lien Xo ph?i cung luc đ??ng đ?u v?i quan đ?i c?a 9 n??c chau Au ch? khong ch? rieng đ?c Qu?c xa . N?u khong co s? tr? giup c?a 9 n??c nay, đ?c Qu?c xa s? khong th? co đ? nhan l?c va tai nguyen đ? ti?n hanh chi?n tranh t?ng l?c lau dai v?i Lien Xo (vi d?, sau khi Romania b? Lien Xo đanh b?i vao thang 8 n?m 1944 thi đ?c c?ng b? m?t m?t n?a ngu?n cung d?u m? , đi?u nay khi?n s?n l??ng v? khi c?a đ?c s?t gi?m nhanh chong k? t? cu?i n?m 1944 va quan đ?i đ?c c?ng thua chung cu?c ch? n?a n?m sau đo).

T? t??ng

T? t??ng c?a đ?c

Adolf Hitler đa l?p lu?n trong cu?n t? truy?n Mein Kampf cho s? c?n thi?t c?a " khong gian sinh t?n ", theo đo đ?c c?n ph?i đanh chi?m cac n??c ? đong Au đ? m? r?ng lanh th? cho "ch?ng t?c Arian th??ng đ?ng" , t?c la ng??i đ?c. Ong d? ki?n gi?i quy?t vi?c đo nh? la m?t cu?c ch?y đua t?ng th?, b?ng cach tieu di?t ho?c tr?c xu?t h?u h?t cac c? dan Lien Xo t?i Siberia va s? d?ng ph?n con l?i nh? la lao đ?ng no l? ^[23]. đ?i v?i m?t s? nha lanh đ?o đ?c Qu?c xa khac (nh? Himmler ^[24]) thi cu?c chi?n v?i Lien Xo la m?t cu?c đ?u tranh c?a xa h?i qu?c gia ch?ng ch? ngh?a c?ng s?n va c?a ch?ng t?c Aryan ch?ng l?i t?c Slav h? đ?ng ^[25].

Hitler g?i no trong m?t đi?u ki?n duy nh?t, g?i đo la m?t "cu?c chi?n tranh h?y di?t". Trong K? ho?ch t?ng th? ph??ng đong ( Generalplan Ost ) đ??c Hitler phe duy?t ngay 25 thang 5 n?m 1940, dan s? c?a đong Au va Lien Xo b? chi?m đong s? m?t ph?n b? tr?c xu?t sang Tay Siberia, m?t ph?n lam no l? va cu?i cung la b? tieu di?t; vung lanh th? chinh ph?c đ??c s? la thu?c đ?a c?a đ?c ho?c khu đ?nh c? c?a ng??i đ?c ^[26]. Ngoai ra, đ?c qu?c xa c?ng tim cach đ? quet s?ch l??ng l?n dan s? ng??i Do Thai c?a đong Au ^[27] nh? la m?t ph?n c?a ch??ng trinh phat xit nh?m tieu di?t t?t c? ng??i Do Thai ? chau Au .

Sau thanh cong ban đ?u c?a đ?c ? tr?n Kiev , Adolf Hitler đa nhin th?y Lien Xo co n?n quan s? y?u kem va chin mu?i cho cu?c chinh ph?c ngay l?p t?c. Ngay 3 thang 10 n?m 1941 , ong tuyen b?: "Chung ta ch? c?n đa vao c?a va toan b? cai c?u truc m?c nat đo s? s?p đ?" . ^[28] Nh? v?y, đ?c đa mong đ?i m?t cu?c t?n cong ki?u Blitzkrieg s? s?m k?t li?u Lien Xo va đa khong chu?n b? nghiem tuc cho cu?c chi?n tranh keo dai. Tuy nhien, sau chi?n th?ng quy?t đ?nh c?a Lien Xo t?i tr?n Moskva , tr?n Stalingrad va k?t qu? tinh hinh quan s? th?m kh?c c?a đ?c, Hitler va b? may tuyen truy?n c?a đ?c Qu?c xa đa tuyen b? cu?c chi?n tranh la cu?c phong th? n??c đ?c thu?c v?n minh ph??ng Tay ch?ng l?i "s? pha ho?i c?a đam ng??i Bolshevik" đong đ?o đang ti?n vao chau Au.

Y th?c h? Xo Vi?t

Nha n??c Xo vi?t, đ?ng đ?u la Iosif Stalin , l?p k? ho?ch m? r?ng h? t? t??ng c?a h? ( Ch? ngh?a Marx?Lenin ) va thuc đ?y s? ti?n b? c?a cach m?ng C?ng s?n tren th? gi?i. Trong th?c t?, Stalin khong ton tr?ng toan b? giao ly ch? ngh?a xa h?i c?a Lenin khi ong xoa b? chinh sach kinh t? m?i , đ?a n?n kinh t? chuy?n sang chinh sach k? ho?ch hoa t?p trung va s? d?ng no đ? bi?n minh cho s? l?n m?nh v? cong nghi?p c?a Lien Xo trong th?p nien 1930. Phat xit đ?c thi đ?nh v? minh nh? la m?t h? th?ng ch?ng C?ng s?n th?ng nh?t, va chinh th?c hoa v? tri nay b?ng cach ky vao Hi?p ??c ch?ng Qu?c t? C?ng s?n v?i đ? qu?c Nh?t B?n ^[29] va Italy ^[30]^[31] la m?t t? t??ng t??ng ph?n tuy?t đ?i tr?c ti?p v?i h?c thuy?t Xo Vi?t. Nh?ng c?ng th?ng v? y th?c h? nay đa chuy?n đ?i thanh cu?c chi?n ?y quy?n gi?a đ?c Qu?c xa va Lien Xo ^[32], khi vao n?m 1936 , đ?c va Phat xit Y can thi?p vao cu?c N?i chi?n Tay Ban Nha , h? tr? phe Qu?c gia Tay Ban Nha c?a Franco, trong khi Lien Xo h? tr? nh?ng ng??i c?ng s?n va xa h?i ch? ngh?a, đ??c d?n đ?u ^[33] b?i đ? Nh? C?ng hoa Tay Ban Nha ^[30].

Vi?c Anh - Phap lam ng? cho đ?c sap nh?p Ao va thon tinh Ti?p Kh?c đa ch?ng minh khong th? nao đ? thi?t l?p h? th?ng an ninh t?p th? ? chau Au ^[34] theo ch? tr??ng c?a B? tr??ng B? Ngo?i giao Lien Xo Maxim Litvinov ^[35]^[36]. đi?u nay, c?ng nh? s? th?t b?i c?a Xo vi?t trong vi?c thuy?t ph?c Anh - Phap ky m?t lien minh chinh tr? va quan s? ch?ng đ?c ^[37] đa d?n đ?n ky k?t Hi?p ??c Xo-đ?c vao cu?i thang 8, n?m 1939 ^[38]. Hi?p ??c nay d?n đ?n m?t s? bi?n đ?i m?nh m? v? tuyen truy?n c?a Lien Xo. đ?c Qu?c xa khong đ??c mo t? nh? la k? thu khong đ?i tr?i chung n?a, va cac ph??ng ti?n truy?n thong c?a Lien bang Xo vi?t đ? l?i cho Ba Lan , Anh va Phap cho s? b?t đ?u c?a cu?c chi?n. Tuy nhien đo la v? m?t tuyen truy?n cong chung, con trong gi?i lanh đ?o Lien Xo, h? bi?t r?ng chi?n tranh v?i đ?c s? s?m x?y ra va c?n ph?i nhanh chong t?ng c??ng v? trang cho Lien Xo. Sau khi đ?c t?n cong thi chinh ph? Xo vi?t đa chuy?n hoan toan sang khuy?n khich vi?c tieu di?t ch? ngh?a phat xit.

Hi?p ??c Molotov ? Ribbentrop

N?m 1938, tr??c nguy c? Th? chi?n th? hai n? ra, Lien Xo đa đ? ngh? l?p lien minh ch?ng phat xit v?i Anh-Phap va s?n sang chuy?n 120 s? đoan b? binh (m?i s? đoan co 10.000 quan), 16 s? đoan phao binh, 5.000 phao h?ng n?ng, 9.500 xe t?ng va kho?ng 5.500 may bay đ?n bien gi?i đ?c đ? ki?m ch? Hitler; nh?ng phai đoan Anh va Phap đa khong đap l?i đ? ngh? nay.

Ng??c l?i, Anh - Phap l?i nh?n l?i m?i c?a Ngo?i tr??ng đ?c Joachim von Ribbentrop va tham gia ky Hi?p ??c Munich trong ngay 29, 30 thang 9 n?m 1938 gi?a t? c??ng Anh, đ?c, Phap, Y. K?t qu? c?a h?i ngh? nay la m?t hi?p ??c khong xam l??c l?n nhau đ??c ky gi?a b?n n??c nay ngay 30 thang 9, trong đo Anh-Phap bu?c Ti?p Kh?c ph?i c?t cho đ?c m?t ph?n lanh th? đ? th?a man yeu c?u c?a đ?c ma khong h? đ?m x?a đ?n Hi?p ??c t??ng tr? ma chinh Anh-Phap đa ky v?i chinh ph? Ti?p Kh?c. Ngay 6 thang 12 n?m 1938, Phap tuyen b? t? b? Hi?p ??c t??ng tr? Phap-Lien Xo đ? ky v?i đ?c b?n tuyen b? th?a nh?n hi?u l?c hoan toan c?a Hi?p đ?nh Munich 1938. B?ng Hi?p ??c Munich, Anh va Phap đa th?a nh?n vi?c đ?c Qu?c xa thon tinh n??c Ao la vi?c đa r?i, cho phep Hitler đanh chi?m x? Bohemia va Moravia , chia c?t Ti?p Kh?c; đ?t Ba Lan va c? Lien Xo tr??c nguy c? xam l??c c?a n??c đ?c Qu?c xa ^[39]

Thang 4 n?m 1939, trong m?t n? l?c cu?i cung đ? c?u van n?n an ninh t?p th? c?a chau Au, Lien Xo m? l?i cac cu?c th??ng l??ng v?i Anh va Phap nh?m tim ki?m m?t hi?p đ?nh t??ng tr? th?t s? v?i cac n??c Tay Au va đong Au. M?c du ng??i Nga th?c long mu?n ky m?t hi?p ??c phong th? chung cang s?m cang t?t v?i Anh va Phap nh?ng h? đa v?p ph?i s? l?nh nh?t c?a cac chinh ph? nay ^[40] hi?p đ?nh t??ng tr? ma Lien Xo mu?n xay d?ng v?i cac n??c Tay Au đ? ng?n ch?n đ?c Qu?c xa đa khong th? đ??c th?c hi?n.

Ngay 7 thang 6 n?m 1939, hi?p ??c khong xam l??c l?n nhau c?ng đ??c đ?c Qu?c xa ti?p t?c ky v?i ba n??c Baltic (Estonia, Latvia, Lithuania) va đan M?ch , nh?ng n??c co bien gi?i n?m kha g?n Lien Xo. đi?u nay cang khi?n Lien Xo tr? nen lo ng?i h?n.

Vi?c Anh, Phap t? ch?i l?p lien minh v?i Lien Xo va con ky v?i đ?c "Hi?p ??c khong xam ph?m l?n nhau", đ?ng th?i b? m?c đ?ng minh Ti?p Kh?c cho đ?c tieu di?t, t?t c? khi?n Lien Xo th?y r?ng ph??ng Tay khong h? th?c tam trong vi?c ng?n ch?n Hitler, ma th?c ra h? đang tim cach l?i d?ng c? may chi?n tranh đ?c đ? tieu di?t Lien Xo. L?p tr??ng c?a cac c??ng qu?c ph??ng Tay đ?a Lien Xo đ?ng tr??c 2 s? l?a ch?n: ho?c s? b? co l?p va ph?i m?t minh ch?ng đ? v?i cac cu?c t?n cong c?a phat xit đ?c; ho?c ph?i đam phan v?i đ?c đ? ky m?t hi?p ??c khong xam l??c nh?m tranh th? th?i gian c?ng c? quan đ?i. Tinh hinh cho th?y s? l?a ch?n th? hai la khong th? tranh kh?i, va Lien Xo ph?i tim cach hoa hoan v?i đ?c. ^[41]

Trong vong 1 n?m, t?i thang 8 n?m 1939 , m?i quan h? Lien Xo ? đ?c đa co s? thay đ?i l?n: t? quan h? thu đ?ch v? t? t??ng va quy?n l?i, hai n??c lien ti?p ky k?t cac hi?p ??c th??ng m?i , hi?p ??c h?u ngh? va giup đ? l?n nhau. Trong m?i quan h? an ninh qu?c phong hai n??c ky hi?p ??c khong xam ph?m l?n nhau va bien b?n bi m?t phan chia khu v?c ?nh h??ng gi?a đ?c va Lien Xo tren lanh th? cac qu?c gia khac. Xa h?n n?a, hai ben đang ti?n hanh tham kh?o đ? Lien Xo gia nh?p kh?i lien minh đ?c ? Y ? Nh?t ^[42]

M?i quan h? h?u h?o toan di?n Lien Xo ? đ?c khong ph?i la m?i quan h? c?a cac qu?c gia đ?ng minh co chung quy?n l?i chi?n l??c lau dai ma ch? la s? l?i d?ng l?n nhau nh?t th?i gi?a cac k? thu . đ?c mu?n r?nh tay ? phia đong đ? d?n quan t?n cong Phap-Anh, tranh ph?i chi?n đ?u tren hai m?t tr?n. Con Lien Xo mu?n tranh th? hoa hoan đ? co them th?i gian c?ng c? quan đ?i va cong nghi?p qu?c phong.

Hi?p ??c hoa binh gi?a đ?c ? Lien Xo đ?m b?o cho đ?c khong ph?i chi?n đ?u tren hai m?t tr?n trong chi?n tranh th? gi?i ma Hitler đang tru tinh va s? s?p x?y ra, đ?ng th?i phia đ?c s? co ngu?n nh?p kh?u cac nguyen li?u chi?n l??c t? phia Lien Xo ma khong s? vong vay tren bi?n c?a kh?i Anh ? Phap phong to?, ngoai ra h?m đ?i tau ng?m đ?c con đ??c phep đi ngang qua cac c?n c? h?i quan Xo vi?t g?n Bi?n B?c trong chi?n tranh đ?i Tay D??ng phong to? n??c Anh. Cac c? quan m?t v? an ninh c?a hai n??c c?ng h?p tac trong vi?c cung c?p thong tin, d?n đ? cac nh?ng ng??i đ?c ch?ng phat xit va cac ph?n t? khang chi?n Ba Lan giao cho m?t v? Sicherheitsdienst (SD) c?a đ?c: đ?n thang 6 n?m 1941 phia Lien Xo đa giao cho đ?c kho?ng 4.000 ng??i trong đo co c? nh?ng đ?ng vien đ?ng C?ng s?n đ?c cung than nhan c?a h?, v? phia minh m?t v? SD c?ng giao cho phia Lien Xo nh?ng ng??i ma NKVD tim ki?m ^[43]...

Phia Lien Xo b?ng cach ky k?t hi?p ??c khong xam ph?m l?n nhau va bien b?n bi m?t đa khong g?p tr? ng?i nao trong vi?c thu h?i cac vung lanh th? c? c?a đ? ch? Nga đang b? Ba Lan chi?m đong, cac qu?c gia Baltic , Ph?n Lan , Bessarabia . N??c nay đ?ng th?i mu?n tranh m?i nh?n chi?n tranh c?a đ?c, h??ng no sang ch?ng kh?i lien minh Anh ? Phap. Lien Xo c?ng đ?t hang va đ??c phia đ?c cung c?p c? cac h? v? khi va ph??ng ti?n k? thu?t hi?n đ?i đ? hi?n đ?i hoa h?i , l?c , khong quan c?a minh.

Theo đung tinh th?n c?a bien b?n bi m?t, ngay sau khi đ?c t?n cong Ba Lan gay chi?n tranh th? gi?i ( 1 thang 9 n?m 1939 ), Quan đ?i Xo Vi?t ti?n quan chi?m l?i Tay Belarus, Tay Ukraina t? tay Ba Lan (vung lanh th? ma Ba Lan đa chi?m c?a h? sau cu?c chi?n n?m 1921), đoi l?i vung Bessarabia (vung lanh th? ma Romania chi?m c?a Nga t? n?m 1922) đ? l?p nen n??c C?ng hoa Xa h?i ch? ngh?a Moldavia (ngay nay la Moldova ). N?m 1940, Lien Xo sat nh?p ba qu?c gia vung Bi?n Baltic : Estonia , Latvia , Litva l?p nen ba n??c C?ng hoa Xa h?i ch? ngh?a vung Baltic va gay chi?n tranh ch?ng Ph?n Lan đ? đoi l?i d?i đ?t Karelia (vung lanh th? ma Ph?n Lan chi?m c?a Nga t? n?m 1922) đ? l?p nen n??c C?ng hoa Xa h?i ch? ngh?a Karelia... B?ng vi?c thu h?i cac lanh th? c?a đ? ch? Nga c?, Lien Xo đa đ?y bien gi?i c?a minh v? phia tay đ??c hang tr?m km, Hitler đa b? t??c đi cac ban đ?p chi?n l??c r?t thu?n l?i đ? t?n cong Lien Xo ^[44]

Th?c ch?t c?a cu?c ch?i chinh tr? ? ngo?i giao nay đ??c th? hi?n ro qua Adolf Hitler : Hitler khong bao gi? t? b? l?p tr??ng nguyen t?c c?a minh va luon coi vi?c "gi?i quy?t v?n đ? ng??i Slav " la m?c đich s? m?t c?a đ?i minh (sach Mein Kampf ). Khi ky k?t hi?p ??c v?i Stalin, Hitler đa đ?t đ??c hai m?c đich: m?t m?t đa phan hoa đ??c cac đ?ch th? Anh, Phap, Lien Xo đ? tranh đ??c vi?c ph?i chi?n đ?u tren hai m?t tr?n va đa đ?m b?o th?ng l?i tren chi?n tr??ng Ba Lan va chau Au trong hai n?m 1939 va 1940. M?t khac nh?ng hi?p đ?nh nay đa giup cho Stalin r?ng s? tranh đ??c nguy c? chi?n tranh n? ra s?m v?i đ?c, va sau nay y?u t? b?t ng? đa co vai tro r?t l?n trong giai đo?n đ?u th?ng l?i c?a quan đ?i đ?c trong chi?n tranh Xo ? đ?c. T?t c? nh?ng nh??ng b? va giup đ? c?a phia đ?c cho Lien Xo theo tinh toan c?a Hitler ch? la t?m th?i va s? b? vo hi?u hoa khi chi?n tranh ch?ng Lien Xo b?t đ?u va cac toan tinh nay c?a Hitler đa thanh cong.

V? phia Stalin va ban lanh đ?o Lien Xo, h? khong bao gi? tin t??ng vao s? thanh th?t c?a Hitler nh?ng đa b? đanh l?c h??ng v? th?i đi?m cu?c chi?n s? n? ra. H? bi?t chi?n tranh v?i đ?c s? n? ra nh?ng cho r?ng khong th? s?m h?n n?m 1942. Th? t??ng Anh Winston Churchill t?ng c?nh bao tr??c cho Stalin bi?t v? vi?c đ?c s? t?n cong Lien Xo, Stalin ch? noi ng?n g?n: "Toi khong c?n l?i c?nh bao nao c?. Toi bi?t chi?n tranh s? n? ra, nh?ng toi tin s? co th? lam no ch?m l?i n?a n?m n?a" ^[45] T?i cu?c h?p B? Chinh tr? ngay 18/11/1940, Stalin đa noi: "C?n ph?i hi?u tinh hai m?t va tro ch?i chinh tr? c?a Hitler. Hitler la m?t k? trao tr?. Ong ta đa ky hi?p ??c hoa binh v?i Ba Lan, Ao, Ti?p, B? va Ha Lan nh?ng đa ngay l?p t?c xe b? chung. Ch?c ch?n chung ta khong th? coi hi?p ??c nay la c? s? an ninh c?a chung ta…" ^[46].

Sau nh?ng y?u kem r?t ro r?t c?a H?ng quan Lien Xo trong Chi?n tranh Lien Xo-Ph?n Lan va s? th? hi?n s?c m?nh ghe g?m c?a quan đ?i đ?c trong cac chi?n th?ng t?i chi?n tr??ng chau Au, Stalin khong mu?n Lien Xo ph?i đ??ng đ?u v?i cu?c t?n cong c?a đ?c khi ch?a co đ? th?i gian chu?n b?. Stalin coi nh?ng thong tin tinh bao v? kh? n?ng đ?c t?n cong ch? la nh?ng đon h?a mu đ? khieu khich Lien Xo gay chi?n tr??c, ong tranh m?i hanh đ?ng đ? co th? b? coi la khieu khich đ?c, khong cho phep quan đ?i ap d?ng cac bi?n phap d? phong va s?n sang chi?n đ?u... Ban lanh đ?o Lien Xo cho r?ng sau khi đanh b?i n??c Anh thi đ?c m?i co th? t?n cong Lien Xo, đo la tinh toan h?p ly nh?t đ?i v?i đ?c đ? tranh ph?i giao chi?n tren c? hai m?t tr?n, nh?ng tinh cach b?c đ?ng, ?a phieu l?u c?a Hitler đa lam đ?o l?n tinh toan nay (đ?c đa t?n cong sang phia đong du Anh ch?a b? đanh b?i). S? th?t b?i va thi?t h?i to l?n, nguy c? th?t b?i c?a Lien Xo trong giai đo?n th?t tr?n n?m 1941 co nguyen nhan r?t l?n t? vi?c Lien Xo đa b? b?t ng?, quan đ?i đa khong chu?n b? s?n sang chi?n đ?u do khong nh?n đ??c b?t k? m?nh l?nh bao đ?ng chi?n đ?u nao.

Nh?ng ? m?t khia c?nh khac, vi?c d? đoan th?i đi?m đ?c t?n cong la khong d?, n?u đ? l?i cho Stalin va ban lanh đ?o c?a ong c?ng la khong cong b?ng. Trong cu?c đ?u nay, đ?c la ben ch? đ?ng, con Lien Xo la ben b? đ?ng. Tr??c chi?n tranh, đ?c lien ti?p tung ra nh?ng tin tinh bao gi?, vo s? nh?ng th?i h?n t?n cong đa đ??c "ho?ch đ?nh" r?i c? tinh đ? l? ra, lam nhi?u lo?n tinh bao Lien Xo. M?t khac, tinh bao Anh c?ng tung ra nh?ng tin t?c t??ng t? nh?m mong Lien Xo s? khai chi?n v?i đ?c. N?u Stalin tin theo nh?ng d? đoan đo ma manh đ?ng thi khong ch? lang phi th?i gian chu?n b? chi?n tranh va hu?n luy?n quan đ?i, ma con co th? khi?n chi?n tranh n? ra s?m h?n. Trong Th? chi?n th? nh?t , khi Nga hoang ra l?nh t?ng đ?ng vien, đ?c đa ngay l?p t?c tuyen chi?n v?i Nga, va Stalin khong mu?n đi?u đo l?p l?i.

Quan tr?ng h?n, trong giai đo?n 2 n?m hoa hoan co đ??c, Stalin va ban lanh đ?o Lien Xo c?ng đa lam đ??c nhi?u vi?c, gay d?ng n?n mong to l?n cho quan đ?i Xo vi?t. Cong nghi?p qu?c phong c?a Lien Xo co b??c phat tri?n l?n. K? t? 1-1-1939 t?i 22-6-1941, H?ng quan đa đ??c trang b? h?n 7.000 xe t?ng va n?u ch? tinh rieng n?m 1941 thi đa đ??c cung c?p g?n 5.500 xe, 29.637 phao da chi?n, 52.407 sung c?i. Cu?i n?m 1940, s?n xu?t may bay Lien Xo đa t?ng 70%. ^[47]. Quan s? H?ng quan t?ng 2,3 l?n; phao va sung c?i t?ng 2,1 l?n; may bay chi?n đ?u t?ng 2,4 l?n. Nh? nh?ng b??c ti?n to l?n nay, H?ng quan đa tr? v?ng đ??c tr??c đon t?n cong m?nh m? nh?t c?a đ?c, thay vi s?p đ? hoan toan nh? Ba Lan hay Phap tr??c đo.

Di?n bi?n

Cac giai đo?n chinh

Trong khi cac nha s? h?c đ?c khong ap d?ng b?t k? s? ch? đ?nh c? th? cho cac di?n bi?n t?i M?t tr?n phia đong, t?t c? cac s? gia Lien Xo (tr??c đay) va Nga (hi?n t?i) chia cu?c chi?n tranh ch?ng đ?c c?a h? thanh ba giai đo?n:

Giai đo?n đ?u c?a Chi?n tranh v? qu?c v? đ?i ( Первый период Великой Отечественной войны ): Giai đo?n phong ng? (t? ngay 22 thang 6 n?m 1941 đ?n ngay 18 thang 11 n?m 1942 ), bao g?m:
- Chi?n d?ch He-Thu 1941 ( Летне-осенняя кампания 1941 г. ): 22 thang 6 - 4 thang 12 n?m 1941.
- Chi?n d?ch Mua đong 1941-1942 ( Зимняя кампания 1941-1942 г. ): 5 thang 12 n?m 1941 - 30 thang 4 n?m 1942.
- Chi?n d?ch He-Thu 1942 ( Летне-осенняя кампания 1942 г. ): 1 thang 5 - 18 thang 11 n?m 1942.
Giai đo?n hai c?a Chi?n tranh v? qu?c v? đ?i ( Второй период Великой Отечественной войны ): Giai đo?n hai ben c?m c? (t? ngay 19 thang 11 n?m 1942 đ?n ngay 31 thang 12 n?m 1943 , b?t đ?u t? cu?c ph?n cong ? Stalingrad ), bao g?m:
- Chi?n d?ch Mua đong 1942-1943 ( Зимняя кампания гг 1942-1943. ): 19 thang 11 n?m 1942 - 3 thang 3 n?m 1943.
- Chi?n d?ch He-Thu 1943 ( Летне-осенняя кампания 1943 г. ): 1 thang 7 - 31 thang 12 n?m 1943.
Giai đo?n ba c?a Chi?n tranh v? qu?c v? đ?i : ( Третий период Великой Отечественной войны ): Giai đo?n t?n cong (t? ngay 1 thang 1 n?m 1944 đ?n ngay 9 thang 5 n?m 1945 ), bao g?m:
- Chi?n d?ch đong-Xuan 1944 ( Зимне-весенняя кампания 1944 г. ): 1 thang 1 - 31 thang 5 n?m 1944.
- Chi?n d?ch He-Thu 1944 ( Летне-осенняя кампания 1944 г. ): 1 thang 6 - 31 thang 12 n?m 1944.
- Chi?n d?ch t?i chau Au n?m 1945 ( Кампания в Европе 1945 г. ): 1 thang 1 - 9 thang 5 n?m 1945.

K? ho?ch Barbarossa c?a đ?c Qu?c xa

Trong thang 5 n?m 1941 quan đ?i đ?c đa tri?n khai xong đ?i hinh t?n cong v?i 2/3 tren t?ng s? 7,2 tri?u quan nhan đang t?i ng? theo đung k? ho?ch Barbarossa do Hitler phe duy?t t? 18 thang 12 n?m 1940 . đ? th?c hi?n k? ho?ch Barbarossa, n??c đ?c đa huy đ?ng 3/4 quan đ?i đ?c cung v?i quan đ?i nhi?u n??c đ?ng minh v?i đ?c t?i chau Au, ch? đ? l?i 1/4 quan s? va ph??ng ti?n t?i Tay Au va B?c Phi

Tinh đ?n ngay 21 thang 6 n?m 1941, Quan đ?i phat xit đ?c va đ?ng minh phe Tr?c (g?m Ph?n Lan , Y , Hungary , Romania , Croatia , Slovakia va quan Tay Ban Nha c?a Franco ) bao g?m 190 s? đoan trong đo co 152 s? đoan đ?c, 38 s? đoan cac n??c đ?ng minh v?i t?ng quan s? 5,3 tri?u ng??i, t?p trung d?c theo h?n 2.900 km bien gi?i (1800 d?m) t? b? bi?n Baltic phia b?c đ?n b? bi?n đen phia nam. L?c l??ng đ?c va đ?ng minh b? tri t? phia b?c xu?ng phia nam theo 4 c?m l?c l??ng nh? sau:

C?m quan Ph?n Lan ? Na Uy : b? tri t?i Ph?n Lan bao g?m T?p đoan quan Na Uy c?a đ?c , ph?i thu?c them 7 quan đoan c?a Ph?n Lan (sau l?p thanh T?p đoan quan Karelia c?a Ph?n Lan ). T?ng c?ng canh quan nay co 21 s? đoan va 3 l? đoan đ?c va Ph?n Lan đ??c y?m tr? b?ng Khong h?m đ?i s? 5 c?a đ?c (Luftflotte 5) va khong quan Ph?n Lan . đ?i đ?u v?i c?m Ph?n Lan ? Na Uy la Quan khu Leningrad c?a Lien Xo, sau đ?i thanh Ph??ng di?n quan B?c (v? sau tach thanh Ph??ng di?n quan Karelia va Ph??ng di?n quan Leningrad ). Nhi?m v? c?a c?m quan Ph?n Lan ? Na Uy nay la phong th? Ph?n Lan va Na Uy , ph?i h?p cung C?m t?p đoan quan B?c t?n cong thanh ph? Leningrad t? h??ng b?c, t?n cong vao vung c?c chi?m Murmansk c?n c? chinh c?a H?m đ?i Bi?n B?c c?a Lien Xo va sau đo chi?m thanh ph? l?n nh?t vung c?c la Arkhangelsk .
C?m t?p đoan quan B?c : T? l?nh la Th?ng ch? Wilhelm von Leeb b? tri t?i đong Ph? g?m 2 t?p đoan quan la t?p đoan quan s? 16 , s? 18 va Binh đoan thi?t giap s? 4 , t?ng c?ng 29 s? đoan, v?i s? y?m tr? c?a Khong h?m đ?i s? 1 ( Luftflotte 1 ), co nhi?m v? t?n cong chi?m cac n??c c?ng hoa Xo Vi?t vung Baltic, chi?m cac c?ng t?i vung bi?n Baltic tieu di?t cac c?n c? c?a h?m đ?i Baltic c?a Lien Xo, chi?m cac thanh ph? Pskov , Novgorod va cu?i cung m?c tieu quan tr?ng nh?t la chi?m Leningrad , Kronstadt . Sau khi chi?m xong Leningrad, s? h?p quan cung quan Ph?n Lan đanh xu?ng phia nam ph?i h?p cung C?m t?p đoan quan Trung tam chi?m th? đo Moskva . đ?i ch?i v?i C?m t?p đoan quan B?c la Quan khu đ?c bi?t Pribaltic c?a Lien Xo, sau đ?i thanh Ph??ng di?n quan Tay B?c v?i l?c l??ng la 25 s? đoan Xo vi?t trong đo co 4 s? đoan xe t?ng, 2 s? đoan b? binh c? gi?i d??i s? ch? huy c?a t? l?nh Th??ng t??ng Fyodor Kuznetsov .
C?m t?p đoan quan Trung tam : La c?m quan m?nh nh?t c?a đ?c, t? l?nh la Th?ng ch? Fedor von Bock : b? tri t?i mi?n trung Ba Lan bao g?m cac t?p đoan quan s? 4 , s? 9 , 2 binh đoan thi?t giap s? 2 va s? 3 , t?ng c?ng 50 s? đoan (trong đo co 15 s? đoan xe t?ng) va 2 l? đoan v?i s? y?m tr? c?a Khong h?m đ?i s? 2 ( Luftflotte 2 ). C?m t?p đoan quan nay co vai tro quan tr?ng nh?t trong chi?n tranh ch?p nhoang theo k? ho?ch Barbarossa: đanh chia c?t bao vay kh?i quan Xo Vi?t t?i Belarus , chi?m Belarus, phat tri?n t?n cong theo h??ng Moskva, chi?m th? đo Xo Vi?t. đ?i đ?u v?i c?m nay la Quan khu đ?c bi?t Mi?n Tay , sau đ?i thanh Ph??ng di?n quan Tay c?a Lien Xo, t? l?nh: đ?i t??ng Dmitry Pavlov g?m 24 s? đoan b? binh, 12 s? đoan xe t?ng, 6 s? đoan c? gi?i va 2 s? đoan k? binh .
C?m t?p đoan quan Nam : t? l?nh Th?ng ch? Gerd von Rundstedt b? tri t?i nam Ba Lan va Romania phat tri?n t?n cong theo h??ng Kiev chi?m Ukraina tieu di?t kh?i ch? l?c Xo vi?t t?i b? ph?i song Dnepr va ph?i h?p v?i quan Romania phat tri?n t?n cong theo b? Bi?n đen chi?m thanh ph? c?ng l?n Odessa , chi?m ban đ?o Krym va Sevastopol c?n c? chinh c?a H?m đ?i Bi?n đen Xo Vi?t. C?m Nam g?m 3 t?p đoan quan la t?p đoan quan s? 6 (ph?i thu?c them 2 t?p đoan quan Romania s? 3 va s? 4 ), s? 11 (ph?i thu?c them Quan đoan vi?n chinh Y ) va s? 17 (ph?i thu?c them Binh đoan vi?n chinh Slovak , m?t ph?n C?m quan Karpat c?a Hungary ), Binh đoan thi?t giap s? 1 , t?ng c?ng 41 s? đoan va 13 l? đoan (trong đo co 9 s? đoan xe t?ng)v?i s? y?m tr? c?a Khong h?m đ?i s? 4 c?a đ?c ( Luftflotte 4 ) va khong quan Romania . đ?i ch?i v?i C?m t?p đoan quan Nam la Quan khu đ?c bi?t Kiev c?a Lien Xo, sau đ?i thanh Ph??ng di?n quan Tay Nam (t? l?nh Th??ng t??ng Mikhail Kirponos ) v?i 32 s? đoan b? binh, 16 s? đoan xe t?ng, 8 s? đoan c? gi?i, 2 s? đoan k? binh, va Quan khu đ?c bi?t Odessa sau đ?i thanh Binh đoan Duyen h?i (t? l?nh Trung t??ng Yakov Cherevichenko ) v?i 13 s? đoan b? binh, 4 s? đoan xe t?ng, 2 s? đoan c? gi?i va 3 s? đoan k? binh.

Nhi?m v? đ?t ra c?a quan đ?c trong chi?n tranh ch?p nhoang la trong n?m 1941 b?ng cac đon đanh manh li?t ph?i bao vay va tieu di?t cac kh?i quan ch? l?c Xo Vi?t đang b? tri ? bien gi?i, khong cho rut sau vao n??c Nga. đ?n tr??c mua đong n?m 1941 quan đ?i đ?c ph?i ti?n đ?n đ??c tuy?n Arkhangensk ? Volga ? Astrakhan , va hoan t?t vi?c đanh b?i Lien Xo sau 4 thang.

T?ng c?ng phia đ?c va đ?ng minh co kho?ng 5 tri?u linh va s? quan, tinh c? the đ?i t?n cong va d? b? co kho?ng 190 s? đoan, 5.000 xe t?ng va phao t? hanh (trong đo co g?n 3.000 chi?c xe h?ng trung g?m 976 xe Panzer III , 439 xe Panzer T-IV , kho?ng 400 xe StuG-3 va vai tr?m xe t?ng chi?n l?i ph?m t?ch thu c?a Ba Lan, Anh, Phap, Ti?p Kh?c...), 4.950 may bay. L?c l??ng nay t?p trung d?c theo h?n 2.900 km bien gi?i (1800 d?m) t? b? bi?n Baltic phia b?c đ?n b? bi?n đen phia nam ^[48].

Kh?i t?n cong m?nh nh?t c?a đ?c la C?m t?p đoan quan Trung tam, la canh quan g?n Moskva nh?t (luc g?n nh?t ch? con cach Moskva kho?ng 25? 30 km), đi?u nay th? hi?n quan đi?m "đanh nhanh th?ng nhanh" c?a phia đ?c. B?ng vi?c đanh ph? đ?u b?t ng? v?i binh l?c v??t tr?i, đ?c d? tinh s? nhanh chong đanh b?i Lien Xo ch? trong kho?ng 3-4 thang.

Binh l?c c?a Lien Xo luc khai chi?n

Vao th?i đi?m nay, H?ng quan co 230 s? đoan ^[49], t?ng c?ng H?ng quan co 5.774.000 binh s?, 117.600 phao va sung c?i , 25.700 xe t?ng , phao t? hanh va xe thi?t giap (95% la xe t?ng, xe thi?t giap h?ng nh?) va 18.700 may bay cac lo?i. Tuy nhien, l?c l??ng nay ph?i đong quan r?i kh?p lanh th? bao la c?a Lien Xo, kho?ng 2,5 tri?u quan đong ? nh?ng n?i r?t xa xoi nh? Trung A, Siberia, Vi?n đong, h?i đ?o... đ? canh gac bien gi?i va đ? phong Nh?t B?n , khong th? rut v? đ? tham chi?n. Do v?y, Lien Xo ch? co kho?ng m?t n?a quan đ?i đong quan ? phia Tay đ? đ?i ch?i v?i đ?c. Kh?i cac quan khu Xo Vi?t d?c bien gi?i phia tay co t?t c? 170 s? đoan (t?i ph?n lanh th? chau Au co 149 s? đoan) va 2 l? đoan, v?i kho?ng 3 tri?u quan va 12.000 xe t?ng, xe thi?t giap cac lo?i.

Cac s? đoan b? binh Lien Xo ch?a đ??c b? sung đ?y đ? v? quan s? va trang b?, cong tac hu?n luy?n đang ti?n hanh dang d?. Cac đ?n v? thi?t giap co s? l??ng xe r?t l?n (g?p 2,5 l?n đ?c), nh?ng ph?n l?n đang trong giai đo?n xay d?ng nen r?t thi?u ph? tung, đ?n d??c va t? lai. M?t t? l? l?n linh t?ng m?i ch? đ??c hu?n luy?n chut it, trinh đ? khong th? sanh đ??c v?i linh t?ng đ?c co day d?n kinh nghi?m chi?n đ?u. V? ch?t l??ng, ch? co 1.861 xe t?ng h?ng n?ng va h?ng trung (trong đo co 967 xe t?ng ki?u m?i T-34 va 508 chi?c KV) la co th? đ?i ch?i v?i cac xe t?ng h?ng trung c?a đ?c, s? con l?i đ?u la xe t?ng h?ng nh? ki?u c? co giap m?ng va h?a l?c y?u nh? T-26 , BT-2 , BT-7 ... Cac đ?n v? xe t?ng Lien Xo c?ng b? thi?u ph? tung s?a ch?a, khi?n cho hang ngan chi?c xe t?ng đa khong th? tac chi?n khi chi?n s? n? ra (vi d? nh? s? đoan xe t?ng h?ng n?ng s? 10 b? m?t 56 chi?c xe t?ng KV thi co t?i 34 chi?c b? m?t khong ph?i do quan đ?c ma do tr?c tr?c k? thu?t).

L?c l??ng phao binh c?a cac quan khu phia tay co 34.695 phao va sung c?i (khong k? c?i 50 mm), nh?ng r?t thi?u xe keo phao va xe ch? đ?n. L?c l??ng khong quan c?a cac quan khu phia tay luc nay ch? co 1.540 may bay ki?u m?i, con l?i đa s? may bay la nh?ng lo?i ki?u c? ch? con l?i s? gi? bay r?t it. K? ho?ch xay d?ng l?i l?c l??ng khong quan: trang b? may bay m?i, hoan thi?n m?ng san bay, c?i ti?n h? th?ng h?u c?n, đao t?o phi cong,... v?n đang trong qua trinh ti?n hanh.

B? ph?n m?nh nh?t c?a l?c l??ng Xo Vi?t ? khu v?c bien gi?i phia tay la Quan khu đ?c bi?t Kiev đong t?i Ukraina, đi?u nay th? hi?n quan đi?m c?a Lien Xo cho r?ng n?u chi?n tranh n? ra đ?i ph??ng tr??c tien s? ph?i đanh chi?m nh?ng vung quan tr?ng s?ng con v? kinh t?. Va k?t qu? la Ph??ng di?n quan Tay t??ng đ?i y?u c?a Xo Vi?t t?i Belarus đa g?p ph?i l?c l??ng ch? l?c t?n cong m?nh nh?t c?a đ?c va đa th?t b?i nhanh chong vi đa b? cac m?i xe t?ng đ?c ap đ?o, chia c?t, bao vay, tieu di?t l?n, m? toang c?a ngo cho quan đ?c đi vao trung tam n??c Nga th?ng ti?n đ?n th? đo Moskva.

Trong hai n?m đ?u c?a cu?c chi?n 1941-1942, do thi?u phao ch?ng t?ng, H?ng quan con huy đ?ng kho?ng 60.000 con cho ch?ng t?ng ph?c v? trong cac đ?n v? H?ng Quan đ? ch?ng l?i xe t?ng đ?c. ^[50]^[51]

V? phia quan đ?i đ?c Qu?c xa, sau 5 n?m chinh ph?t kh?p chau Au, quan đ?i nay đ??c coi la co trinh đ? va kinh nghi?m chi?n đ?u day d?n nh?t th? gi?i ? th?i đi?m đo. C?ng them ?u th? v? quan s?, Chi?n d?ch Barbarossa đ??c d? đ?nh s? đanh b?i tri?t đ? Lien Xo ch? trong 3-4 thang. Trong nh?ng ngay đ?u c?a cu?c xam l??c, v?i ?u th? ap đ?o c?a quan đ?c, nhi?u ng??i cho r?ng Lien Xo s? th?t b?i con s?m h?n th?. Khi xe t?ng va quan đ?c ti?n sau lanh th? c?a Lien Xo trong m?t cu?c t?n cong g?m ba m?i đ?t kich, h?u h?t cac nha phan tich n??c ngoai b?t đ?u d? đoan r?ng Lien Xo s? th?t b?i ch? sau vai tu?n ho?c th?m chi vai ngay ^[52]

Chi?n s? n?m 1941

Luc 3 gi? 30 phut sang ngay 22 thang 6 n?m 1941 , khong quan đ?c đ?ng lo?t t?n cong cac thanh ph?, doanh tr?i, c?n c? quan s? trong t?m t? bien gi?i Lien Xo đ?n sau 300 km trong n?i đ?a. Chi?n tranh đanh nhanh th?ng nhanh c?a đ?c b?t đ?u. Ngay trong cac gi? đ?u tien c?a cac đ?t t?n cong b?t ng? h?n 1.200 may bay chi?n đ?u Lien Xo đa b? pha hu? ngay tren san bay ma ch?a k?p c?t canh, khong quan Lien Xo g?n nh? te li?t, phia đ?c đa lam ch? tuy?t đ?i b?u tr?i. Sau cac đ?t t?n cong b?ng khong quan va phao binh , cac m?i xe t?ng đ?c t?n cong manh li?t chia c?t cac đ?n v? Lien Xo. Chi?n s? di?n ra tren m?t tr?n r?ng l?n t? Bi?n B?c đ?n Bi?n đen .

T?i canh b?c chi?n tr??ng Xo ? đ?c : khu v?c bi?n Baltic , C?m t?p đoan quan B?c c?a đ?c t?n cong ? ?t. T?i đay Ph??ng di?n quan Tay B?c c?a Lien Xo, g?m 3 t?p đoan quan s? 8, 11 va 27, b? r?i lo?n. Do C?m t?p đoan quan B?c ch? co 1 t?p đoan quan xe t?ng (s? 4) cung v?i 2 t?p đoan quan b? binh (16 va 18), nen quan đ?c khong th? t? ch?c bao vay tieu di?t g?n cac t?p đoan quan s? 8 va 11 c?a Lien Xo. T?p đoan quan s? 8 Lien Xo dung Quan đoan xe t?ng s? 12 ph?n kich nh?ng b? đanh tach kh?i kh?i l?c l??ng con l?i, b? d?n ep rut lui qua Litva, Latvia v? phia bien gi?i Estonia va cu?i cung b? ep ra bi?n g?n Tallinn th? đo c?a Estonia . Thanh ph? Tallinn khi đo la c?n c? chinh c?a h?m đ?i Baltic s?p m?t. H?m đ?i Baltic c?a Lien Xo ph?i v?i va di t?n v? Kronstadt thu?c Leningrad mang theo c? T?p đoan quan 8 v? phong th? thanh ph? nay. Toan b? cac n??c Baltic đa r?i vao tay quan đ?c. Ph??ng di?n quan Tay B?c b? gi?i th?, T?p đoan quan 11 Lien Xo may m?n khong b? bao vay, b? đanh lui v? phia Staraia Russa va cung v?i T?p đoan quan 27 đa rut lui t? tr??c c?m c? t?i đay đ?ng th?i k?t h?p cung Ph??ng di?n quan Tay ph?n kich đ? kim ham đa ti?n cong c?a đ?ch va lui d?n v? phia Leningrad . Va cu?i cung, C?m t?p đoan quan B?c c?a đ?c chi?m đ?u m?i đ??ng s?t Tikhvin , quan đ?c ti?n đ?n b? nam h? Ladoga c?t r?i Leningrad kh?i mi?n đ?t con l?i. H?ng quan b? ep ch?t v? vanh đai t? th? cu?i cung sat thanh ph?.

Leningrad, trung tam chinh tr?, kinh t?, v?n hoa, cong nghi?p, thanh ph? l?n th? hai c?a Lien Xo đa b? co l?p hoan toan va t??ng nh? khong th? gi? n?i: phia b?c la quan Ph?n Lan, phia nam la quan đ?c, phia tay la bi?n Baltic, phia đong la h? l?n Ladoga , nh?ng v?i s? khang c? kien c??ng, anh d?ng quy?t tam b?o v? Leningrad c?a quan đ?i Xo Vi?t cung H?m đ?i Baltic, lien quan đ?c ? Ph?n Lan cu?i cung đa ph?i d?ng b??c t?i đay, khong đanh chi?m đ??c Leningrad quan đ?c va Ph?n Lan bu?c ph?i bao vay phong to? thanh ph?. đ?n cu?i n?m 1944 sau 871 ngay b? vay ham, Leningrad m?i đ??c gi?i to? v?i 62 v?n dan thanh ph? đa b? ch?t đoi ^[53], thanh ph? nay sau đo đ??c mang ten Thanh ph? Anh hung .

T?i canh nam c?a m?t tr?n Xo ? đ?c : C?m t?p đoan quan Nam c?a đ?c t?n cong Ph??ng di?n quan Tay Nam c?a Lien Xo t?i Ukraina . C?ng gi?ng nh? C?m t?p đoan quan B?c, t?i đay, quan đ?c ch? co 1 t?p đoan quan xe t?ng (s? 1) va 2 t?p đoan quan b? binh (6 va 17) đa khong th? t? ch?c thanh hai g?ng kim đ? bao vay va tieu di?t cac t?p đoan quan Lien Xo. T?i đay H?ng quan co l?c l??ng m?nh va co đ?i ng? ch? huy t?t g?m cac t?p đoan quan 5, 6, 12 va 26. Trong nh?ng ngay đ?u chi?n tranh d??i ap l?c qua l?n c?a quan đ?c, Ph??ng di?n quan Tay Nam tuy đa b? t?n th?t r?t n?ng n? nh?ng đa khong ho?ng lo?n, khang c? co t? ch?c, khong cho đ?i ph??ng đanh th?c sau b?c s??n b?t bu?c quan đ?c t?n cong chinh di?n m?t cach kho kh?n. Ph??ng di?n quan nay v?a ch?ng đ? v?a lien t?c dung cac quan đoan xe t?ng s? 8, 15, 22, 9, 19 ph?n kich va lui d?n v? phia Kiev m?t cach co t? ch?c, b?o v? đ??c l?c l??ng. M?t b? ph?n khac la T?p đoan quan s? 9 hay T?p đoan quan Duyen h?i b? đ?y v? phia Bi?n đen đa cung H?m đ?i Bi?n đen c? th? v?ng ch?c thanh ph? c?ng Odessa t? 5 thang 8 đ?n 16 thang 10 n?m 1941. Vao thang 10 n?m 1941 khi quan đ?c tran vao ban đ?o Krym đe d?a thanh ph? Sevastopol , lanh đ?o Lien Xo cho rut b? Odessa va rut l?c l??ng ? đay v? b?o v? Sevastopol c?n c? chinh c?a H?m đ?i Bi?n đen Lien Xo. Tr?n đanh phong th? Sevastopol la m?t tr?n đanh phong th? r?t n?i ti?ng trong cu?c chi?n tranh nay: v?i l?c l??ng thua kem r?t nhi?u quan đ?ch, l?c l??ng Lien Xo c?a T?p đoan quan Duyen H?i d??i quy?n ch? huy c?a Thi?u t??ng Ivan Petrov ? ng??i hung phong th? Odessa va Sevastopol, k?t h?p cung ho? l?c c?a H?m đ?i Bi?n đen đa phong th? kien c??ng thanh ph?. Va mai đ?n t?n 4 thang 7 n?m 1942 , trong cu?c t?ng t?n cong mua he c?a quan đ?c t?i canh nam chi?n tr??ng Xo ? đ?c 1942 Sevastopol m?i th?t th?. S? ch?ng tr? kien c??ng c?a Ph??ng di?n quan Tay Nam va cac cu?c phong th? Odessa, Sevastopol va Kiev đa kim ham s?c m?nh cong pha ban đ?u c?a quan đ?c t?o th?i gian cho Lien Xo huy đ?ng l?c l??ng d? b? đ? chi?n đ?u lau dai va đa ng?n c?n đ??c quan đ?c tran vao vung cong nghi?p n?ng Donbass va vung Kavkaz trung tam d?u m? c?a Lien Xo.

Nh?ng nh?ng s? ki?n quy?t đ?nh nh?t di?n ra ch? y?u t?i m?t tr?n Belarus , n?i đ?i đ?u gi?a C?m t?p đoan quan Trung tam c?a đ?c ch?ng l?i Ph??ng di?n quan Tay c?a Lien Xo.

Th?t b?i c?a H?ng quan t?i Belarus

Tinh hinh t?i Ph??ng di?n quan Tay c?a Lien Xo th?c s? la m?t th?m h?a. T?i đay H?ng quan co 4 t?p đoan quan 3, 4, 10, 13 đ??c b? tri b?t h?p ly, l?i ph?i ch?ng ch?i v?i hai t?p đoan quan xe t?ng s? 2, s? 3 va hai t?p đoan quan b? binh s? 4 va s? 9 c?a đ?c. Ch? trong vong m?t tu?n l?, C?m t?p đoan quan Trung tam c?a đ?c trong chi?n d?ch Belostok-Minsk đa bao vay va tieu di?t g?n h?t l?c l??ng c?a Ph??ng di?n quan Tay c?a H?ng quan. Ngay trong đem 22 thang 6 n?m 1941 hai t?p đoan quan xe t?ng đ?c s? 2 va s? 3 t? hai phia nh?m vao Brest va Grodno đanh vao s??n c?a Ph??ng di?n quan Tay. Cac m?i t?n cong c?a xe t?ng đ?c co c??ng đ? c?c m?nh va t?c đ? ti?n cong c?c cao len t?i 80 km/ngay-đem. T?p đoan quan xe t?ng s? 2 đ?c c?a đ?i t??ng Heinz Guderian đanh tan cac quan đoan xe t?ng s? 14, 17 va cac đ?n v? b? binh c?a t?p đoan quan s? 4 c?a Lien Xo. T?p đoan quan xe t?ng Guderian cung v?i t?p đoan quan xe t?ng s? 3 đ?cc?a đ?i t??ng Hermann Hoth đe d?a bao vay cac t?p đoan quan s? 3, s? 10 c?a Lien Xo. H?ng quan t?i Belarus r?i lo?n va h?n lo?n rut lui, nh?ng t?c đ? rut lui th?m chi khong nhanh b?ng đa ti?n quan c?a đ?ch.

Trong ngay 24 thang 6, Ph??ng di?n quan Tay g?ng g??ng t? ch?c ph?n kich b?ng hai quan đoan c? gi?i s? 6 va 11 va quan đoan k? binh s? 6 nh?m vao t?p đoan quan b? binh s? 9 c?a đ?c. Cu?c ph?n cong đ??c t? ch?c kem va sai h??ng nen b? tieu di?t ma khong co k?t qu?. Ngay 27 thang 6 , hai t?p đoan quan xe t?ng đ?c c?a Heinz Guderian va Hermann Hoth đa đanh tan s? khang c? c?a t?p đoan quan s? 13 Lien Xo va h?p vay hai t?p đoan quan s? 3, s? 10 Lien Xo t?i phia tay thanh ph? Minsk . Ngay hom sau hai t?p đoan quan đ?c s? 4 va 9 đa h?p vay đ??c t?i phia đong Belostok .

T?i luc nay, ch? huy Ph??ng di?n quan Tay v?i va ra l?nh cho cac đ?n v? rut lui song ph?n l?n đa khong thoat k?p kh?i vong vay. Ph??ng di?n quan Tay đa r?i vao hai vong vay l?n va mau chong b? tieu di?t. Ngay 29 thang 6 , th? đo Minsk c?a Belarus th?t th?, ngay 30 thang 6 ph?n l?n l?c l??ng Lien Xo b? bao vay đa b? tieu di?t ho?c b? b?t lam tu binh. Trong t?ng s? 62,5 v?n binh linh va s? quan c?a Ph??ng di?n quan Tay, ch? trong m?t tu?n chi?n tranh đ?u tien đa b? m?t 42 v?n t?i Belarus, ch? con h?n 20 v?n k?p thoat kh?i vong vay đ? l?p tuy?n phong th? m?i.

Tuy nhien cac đ?n v? xe t?ng c?a đ?c khong th? ti?n nhanh v? phia Smolensk nh? d? ki?n, b?i phia sau Ph??ng di?n quan Tay la Ph??ng di?n quan D? b? c?a Lien Xo v?a thanh l?p kha m?nh v?i cac t?p đoan quan 19, 20, 21, 22 cung v?i cac t?p đoan quan v?a rut lui s? 11 va 13. S? ch?ng c? c?a cac đ?n v? nay đa kim ham s?c ti?n cong c?a cac t?p đoan quan xe t?ng đ?c trong nhi?u ngay. Ph??ng di?n quan D? b? b?t đ?u dung cac đ?n v? xe t?ng ph?n cong co t? ch?c ki?m ch? b??c ti?n c?a cac đ?n v? xe t?ng đ?c. Kho?ng ngay 6-9 thang 7, cac quan đoan xe t?ng s? 5 va s? 7 cung cac quan đoan b? binh c?a Lien Xo đa m? cu?c ph?n kich r?t m?nh t?i Vitebsk va Orsha , ch?n đ?ng t?m th?i b??c ti?n cac đ?n v? xe t?ng s? 2, s? 3 c?a đ?c, b?o v? thanh cong hai thanh ph? nay. Cac đ?n v? đ?c bu?c ph?i d?ng l?i đ?i t?ng vi?n đ? ti?p t?c ti?n đanh Smolensk.

Th?m b?i c?a quan đ?i Xo Vi?t t?i Belarus tr??c h?t la t?i đay b? ch? huy đ?c xac đ?nh la đi?m đanh chinh nen đa t?p trung binh l?c vao đay. Tren m?t tr?n nay ?u th? v? quan s? va v? khi c?a đ?c đ?u h?n h?n. Hai t?p đoan quan xe t?ng đ?c nh? hai g?ng kim thep đa ti?n hanh ti?n cong th?c sau v? bao, chia c?t va bao vay gay cho Lien Xo nh?ng t?n th?t c?c k? to l?n. Y?u t? b?t ng? c?a quan đ?c c?ng đong vai tro l?n, ngoai cac y?u t? tren H?ng quan con b?c l? cac đi?m y?u to l?n c?a tr??c ki?u chi?n tranh đanh nhanh th?ng nhanh hi?n đ?i c?a đ?i ph??ng:

Trang b? va trinh đ? c?a H?ng quan qua it va l?c h?u so v?i quan đ?c: m?c đ? c? gi?i hoa th?p h?n quan đ?c d?n đ?n t?c đ? di chuy?n, t?p h?p, cong kich va rut lui ch?m ch?p, khong th? k?p v?i t?c đ? t?n cong b?ng thi?t giap c? gi?i c?a đ?ch. M?ng thong tin l?c h?u, ch?m tr? kem hi?u qu?. Trong cac đ?n v? co r?t it cac ph??ng ti?n thong tin vo tuy?n . Vao th?i đi?m b?t đ?u t?n cong quan bao đ?c tung cac toan bi?t kich gi? d?ng linh bien phong va linh c?a B? n?i v? NKVD đi đanh pha cac tuy?n day thong tin h?u tuy?n t?n cong cac c? c?u ch? huy, lien l?c lam r?i lo?n r?t tr?m tr?ng cong tac ch? huy t? tren xu?ng va hi?p đ?ng th?ng nh?t c?a cac đ?n v?. Cac ph??ng ti?n xe t?ng , thi?t giap c?a Lien Xo qua l?c h?u (ch? tr? hai lo?i xe t?ng KV-1 va T-34 đ??c xem la t?t nh?t th? gi?i th?i b?y gi? nh?ng l?i qua it so v?i xe t?ng đ?c) va H?ng quan r?t thi?u cac ph??ng ti?n ch?ng t?ng. V? khi ca nhan c?a binh s? co s? l??ng ap đ?o la sung tr??ng Mosin b?n phat m?t, m?u c?a n?m 1891 , trong khi linh đ?c đa trang b? kha nhi?u sung may đa n?ng va sung ti?u lien ...
Ph?n l?n ch? huy c?a Lien Xo t? s? quan c?p th?p đ?n T?ng tham m?u tr??ng , B? tr??ng Qu?c phong , đ?n T?ng t? l?nh t?i cao co t? duy chi?n tranh l?c h?u h?n t?ng l?p s? quan t??ng l?nh đ?c, khong th? d? đoan n?i tinh ch?t, c??ng đ?, m?t đ? t?n cong c? đ?ng ph? đ?u manh li?t ngay t? gi? phut đ?u c?a đ?i ph??ng. C?ng nh? ch? huy cac n??c Anh, Phap, Ba Lan... h? v?n t? duy chi?n tranh theo ki?u c?, n?ng v? chi?n tranh tr?n đ?a. Quan đ?i Lien Xo cho r?ng quan đ?c s? m? đ?u chi?n tranh b?ng cac tr?n đanh tr?n đ?a th?m do, vi v?y đa hoan toan b?t ng?, choang vang, m?t s? ch? huy, khong theo k?p di?n bi?n chi?n s?.
Quan đi?m sai l?m trong vi?c xay d?ng cac khu v?c phong th?: trong n?m 1939-1940, Lien Xo đa di r?i cac khu v?c phong th? chi?u sau t? bien gi?i c? đ?n bien gi?i m?i khi quan đ?i Xo Vi?t ti?n vao mi?n tay Ucraina va tay Belarus. Cac khu phong th? qua sat bien gi?i co hinh d?ng keo dai hang ngang khong co chi?u sau phong ng? đa lam gi?m y ngh?a phong th?: r?t d? dang b? đ?i ph??ng đanh th?c sau b?c s??n va bao vay ngay t? ban đ?u. Hinh th? chi?n d?ch b?t l?i nay đa đ??c B? T?ng tham m?u H?ng quan nhi?u l?n khuy?n cao nh?ng vi cac ly do ch? quan va khach quan đa khong k?p b? tri l?i.
Trinh đ? s? quan ch? huy th?p: t?ng l?p s? quan ch? huy H?ng quan sau đ?t thanh l?c chinh tr? ch?a tich l?y đ? kinh nghi?m, ki?n th?c va b?n l?nh ch? huy. đ?c bi?t b? am ?nh b?i n?i s? b? thanh l?c nen tinh ch? đ?ng, quy?t đoan c?a can b? ch? huy b? bo bu?c: cac c?p ch? huy khong dam ra quy?t đ?nh, ph?n nhi?u trong ch? vao m?nh l?nh c?a c?p tren... Cac c?p ch? huy Xo Vi?t nh?t la t?i Ph??ng di?n quan Tay va Tay B?c trong nh?ng ngay đ?u đa b? r?i tri, ch? huy mo m?m, thi?u ph?i h?p, kem h?n nhi?u so v?i đ?i ph??ng.
H?c thuy?t quan s? giao đi?u: theo h?c thuy?t quan s? c?a Stalin, quan đ?i c?a giai c?p vo s?n la vo đ?ch, bach chi?n bach th?ng, ch? co t?n cong tich c?c, xem nh? phong ng?, đ? cao qua m?c y?u t? tinh th?n ? chinh tr?. Tr??c chi?n tranh đa co nhi?u s? quan t??ng l?nh Xo Vi?t tim cach h?c t?p nghien c?u kinh nghi?m t? ch?c, hu?n luy?n, trang b?, c? c?u l?c l??ng v? trang, chi?n thu?t, chi?n l??c tien ti?n c?a đ?c, nh?ng cac c? g?ng đo b? coi la "than phat xit". đi?u l?nh chi?n đ?u c?a H?ng quan khi đo quy đ?nh r?ng khi chi?n tranh n? ra, toan b? l?c l??ng quan s? Xo vi?t ngay l?p t?c s? ph?i t?ng t?n cong giang tr? vao đ?t đ?ch va chi?n tranh s? di?n ra tren đ?t k? thu. H?c thuy?t nay khong đung v?i th?c t? so sanh l?c l??ng c?a cac ben đ?i khang khi đo. C? th? t?i Belarus, trong nh?ng gi? phut chi?n tranh ban đ?u, thay vi ph?i nhanh chong rut l?c l??ng ra kh?i cac khu phong th? đa m?t tac d?ng tranh đ? b? quan đ?c đanh th?c sau va bao vay, cac đ?n v? ti?p giap ph?i tim cach ph?n kich kim chan đ?ch đ? thi?t l?p tuy?n phong ng? chi?u sau, H?ng quan l?i t?p h?p chu?n b? t?ng ph?n cong đanh sang đ?t đ?ch.

K?t qu?: th?m h?a c?a Ph??ng di?n quan Tay đa m? thong đ??ng cho quan đ?c th?ng ti?n vao trung tam n??c Nga. Phia tr??c C?m t?p đoan quan Trung tam gi? đay la h??ng Moskva. V?i trach nhi?m vi đa đ? x?y ra s? b?i tr?n l?n t?i Belarus, t? l?nh đ?i t??ng Dmitry Pavlov (t?ng la Anh hung Lien Xo ), cung Tham m?u tr??ng Ph??ng di?n quan Thi?u t??ng Vladimir Klimovskikh , va nhi?u t??ng l?nh b? ch? huy ph??ng di?n quan đa b? cach ch?c va b? toa an quan s? tuyen an t? hinh vi nh?ng y?u kem c?a h? va khong ph?i c?a h?.

Tr?n Smolensk, H?ng quan t?m th?i ch?n đ?ng đ??c quan đ?c

T? đ?u thang 7 đ?n cu?i thang 9 n?m 1941 đa x?y ra m?t chu?i tr?n đanh lien hoan ma tr?n Smolensk va vi?c tieu di?t Ph??ng di?n quan Tay Nam c?a Lien Xo t?i khu v?c Kiev la nh?ng s? ki?n l?n trong chu?i tr?n đanh l?n nay.

Sau cac th?ng l?i r?t l?n ban đ?u, quan đ?i đ?c đa chi?m đ??c cac n??c c?ng hoa Baltic, Belarus, Moldavia, ph?n đ?t c?a Nga va Ukraina tren b? tay song Tay Dvina va song Dnepr . Chi?n tuy?n luc đo d?a theo hai con song nay. đ?n luc nay m?t tr?n đa qua dai, quan đ?c khong th? đ?m b?o đ? m?t đ? quan l?c tren m?t m?t tr?n qua l?n nen đa "khong th? đ?ng th?i t?n cong t?ng l?c tren t?t c? cac h??ng" ma ph?i l?a ch?n t?n cong tr?ng đi?m theo th?i gian. đi?u đo cho th?y: du co đ?t đ??c th?ng l?i c?c l?n ban đ?u nh?ng vi?c đanh th?ng Lien Xo trong chi?n tranh ch?p nhoang la qua s?c đ?i v?i n??c đ?c Qu?c xa. Trong khi đo ti?m l?c Xo Vi?t th?t kho đanh gia, m?c du đa t?n th?t r?t n?ng n?, m?t h?n 1 tri?u quan trong thang đ?u tien, nh?ng quan s? H?ng quan khong ng?ng t?ng len. Tren h??ng Smolensk la h??ng chi?n l??c phia tay, B? T?ng t? l?nh t?i cao Xo Vi?t đi?u đ?ng the đ?i 2 c?a l?c l??ng d? b? chi?n l??c l?p Ph??ng di?n quan D? b? phia sau Ph??ng di?n quan Tay đang phong th?. Lien Xo đ?nh xay d?ng tuy?n phong th? v?ng ch?c nhi?u t?ng l?p theo tuy?n Velikie Luki ? Nevel ? Vitebsk ? Orsha ? Moghilev ? Gomel d?a tren hai con song l?n Tay Dvina va Dnepr.

Tr?n Smolensk : Ngay 8 thang 7 n?m 1941 sau khi t?p trung đ? quan B? Ch? huy t?i cao đ?c ra l?nh cho C?m t?p đoan quan Trung tam dung hai t?p đoan quan xe t?ng s? 2 va s? 3 va m?t b? ph?n t?p đoan quan xe t?ng s? 4 c?a t?p đoan quan B?c cung hai t?p đoan quan b? binh s? 2 va s? 9 t?n cong đanh tieu di?t kh?i quan Xo Vi?t phong th? h??ng Smolensk đ? m? ra đ??ng ng?n nh?t ti?n chi?m th? đo Moskva trong hanh ti?n. Trong 10 ngay t? 10 đ?n 20 thang 7 Quan đ?c t?n cong manh li?t canh ph?i va chinh di?n ph??ng di?n quan Tay Xo Vi?t va ch?c th?ng phong tuy?n song Tay Dvina ti?n sau đ??c 200 km chi?m cac thanh ph? Moghilev, Smolensk, Orsha, Yelnya, Kritchev, bao vay cac t?p đoan quan 13, 16, 20 Xo Vi?t t?i khu v?c Smolensk. Du ch? m?i sau th?m b?i th?t th? Belarus vai ngay nh?ng s?c khang c? c?a H?ng quan đa khac: quan đ?c g?p s? ph?n khang manh li?t t?ng len t?ng ngay, cac đ?n v? Lien Xo b? l?t vao vong vay lien t?c khang c? va ph?n kich.

T? 23 thang 7 đ?n 7 thang 8 , quan đ?i Xo Vi?t l?y l?c l??ng t? Ph??ng di?n quan D? b? t? ch?c ph?n cong m?nh m? v?i y đ? h?p vay kh?i quan đ?c tien phong t?i khu v?c Smolensk. Cu?c ph?n cong khong tieu di?t đ??c kh?i quan đ?i ph??ng nh?ng đa gi?i c?u đ??c cac t?p đoan quan 16 va 20 va ch?n đ?ng đ??c s? phat tri?n t?n cong c?a c?m t?p đoan quan Trung tam c?a đ?c v? phia Moskva. Cac tr?n đanh v?n ti?p di?n t?i vong cung Yelnya: T? ngay 20 thang 8 đ?n 9 thang 9 , t?p đoan quan 24 c?a Xo vi?t ph?n cong t?i Yelnya : cu?c chi?n di?n ra đ?m mau, cu?i cung quan đ?c ph?i rut kh?i Yelnya va quay sang t?p trung t?n cong xu?ng phia nam đ? bao vay Kiev. Ph??ng di?n quan Tay c?a H?ng quan ch?u th??ng vong r?t l?n nh?ng đa l?p đ??c phong tuy?n ?n đ?nh t?i phia tay d?n đ?n Moskva. Quan đ?c đa khong th? chi?m Moskva trong hanh ti?n.

Tr?n Smolensk keo dai hai thang đa lam r?i k? ho?ch chi?n tranh đanh nhanh th?ng nhanh c?a đ?c. V?i s?c khang c? ngay cang t?ng c?a phia Lien Xo thi gi? đay m?c tieu chi?m Moskva va ti?n đ?n tuy?n Arkhangelsk ? Astrakhan tr??c mua đong la kho hoan thanh. T?i tr?n Smolensk, l?n đ?u tien v? khi m?i c?a Lien Xo la dan ho? ti?n Cachiusa đa xu?t tr?n. Quan đ?i Lien Xo đa qua c?n choang ban đ?u va b?t đ?u chi?n đ?u ngay cang co t? ch?c. đ?i v?i đ?c m?t tr?n phia đong khong con la chi?n th?ng d? dang n?a.

Tr?n Smolensk v?n ti?p di?n va chi?n s? d?n chuy?n xu?ng phia nam. Cac di?n bi?n ti?p sau c?a tr?n đanh nay d?n đ?n đ?t bi?n t?i m?t tr?n c?a Ph??ng di?n quan Tay Nam c?a H?ng Quan.

Tr?n Kiev (1941) ? Ph??ng di?n quan Tay Nam b? tieu di?t

Trong tr?n Smolensk, khi khong th? đ?t pha tr?c ti?p v? phia đong qua h??ng Smolensk ? Moskva, quan đ?c t?n cong do tim đi?m y?u trong tuy?n phong th? c?a H?ng quan, đi?m y?u đo la Ph??ng di?n quan Trung tam c?a Lien Xo tren h??ng Gomel 300 km phia nam Smolensk. Cu?i thang 7, C?m t?p đoan quan Trung tam c?a đ?c ch?c th?ng phong tuy?n c?a Ph??ng di?n quan Trung tam c?a Lien Xo, ao ?t t?n cong theo h??ng B?c ? Nam v? phia Gomel va chi?m thanh ph? nay ngay 20 thang 8 n?m 1941. Quan đ?c đe do? nghiem tr?ng s??n ph?i va l?ng c?a Ph??ng di?n quan Tay Nam c?a Lien Xo đang phong th? h??ng Kiev . V?i tri?n v?ng đanh vao l?ng va bao vay tieu di?t c?m quan Xo Vi?t t?i Kiev, Hitler ra l?nh cho C?m t?p đoan quan Trung tam t?m d?ng t?n cong tren h??ng Moskva đi?u m?t n?a l?c l??ng c?a c?m quan nay la t?p đoan quan xe t?ng s? 2 c?a Guderian va t?p đoan quan b? binh s? 2 đanh xu?ng phia nam ben b? đong song Dnepr k?t h?p cung C?m t?p đoan quan Nam bao vay tieu di?t Ph??ng di?n quan Tay Nam đang phong th? khu v?c Kiev. ( xem tr?n Kiev, 1941 )

Ngay t? cu?i thang 7 n?m 1941 tr??c hi?m ho? đ?t pha t?i phia nam m?t tr?n, B? t?ng tham m?u Xo Vi?t kien quy?t đ? ngh? b? Kiev đ?a toan b? l?c l??ng sang b? đong song Dnepr l?p tuy?n phong th? m?i, nh?ng Stalin la lanh đ?o t?i cao khong ch?p nh?n. Kiev co gia tr? r?t l?n c? v? kinh t? l?n tam ly: đay la n?i t?p trung nhi?u khu cong nghi?p va nong nghi?p tru phu c?a Lien Xo, l?i la vung "đ?t t?" n?i phat tich ra n??c Nga. Do v?y, n?u con hy v?ng thi Stalin mu?n c? g?ng h?t s?c đ? gi? vung nay, ong l?p t?c bai ch?c T?ng tham m?u tr??ng c?a đ?i t??ng Georgy Zhukov , đi?u chuy?n Zhukov sang lam ch? huy m?t tr?n phong ng? Leningrad va ra l?nh t? th? va ph?n cong gi? v?ng Kiev. ^[54].

Trong thang 8 cac n? l?c ph?n cong c?a Ph??ng di?n quan Bryansk c?a Lien Xo đanh vao s??n trai t?p đoan quan xe t?ng s? 2 va t?p đoan quan s? 2 c?a đ?c đ?u th?t b?i. Ph??ng di?n quan nay t?n th?t r?t l?n va con t?o ra l? h?ng l?n trong phong ng?. đ?n ngay 10 thang 9 t?p đoan quan xe t?ng s? 2 c?a Guderian t? phia b?c đanh xu?ng ben b? đong song Dnepr đa chi?m đ??c Chernigov va Konotop . Sau đo đanh đon quy?t đ?nh nh?m v? phia v? Lokhvitsa .

Trong th?i gian đo t? 12 thang 7 t?i 10 thang 8 t?i m?t tr?n Kiev chi?n s? gi?a C?m t?p đoan quan Nam c?a đ?c va Ph??ng di?n quan Tay Nam c?a Lien Xo đang x?u đ?t bi?n cho H?ng quan: cac t?p đoan quan xe t?ng s? 1 va t?p đoan quan b? binh s? 6 đ?c khong th? ti?n vao đ??c Kiev t? phia tay va tay b?c đa th?c xu?ng phia nam Kiev k?t h?p cung t?p đoan quan 17 đanh th?c s??n vao h?u ph??ng cac t?p đoan quan 6, 12, 18 c?a Xo Vi?t. Cac m?i ti?n quan nay ph?i h?p v?i quan Romania đa hoan toan bao vay va tieu di?t cac t?p đoan quan 6, 12 Xo Vi?t t?i Pervomaisk - Uman . Th?a th?ng t? ngay 11 thang 8 đ?n 10 thang 9 , C?m t?p đoan quan Nam t?n cong v? bao đa chi?m m?t vung r?ng l?n t?i phia nam Kiev: Krivoi Rog r?i Nikolaiev sau đo v??t song Dnepr sang b? đong chi?m Dnepropetrovsk , Zaporozhie va Kremenchuk .

Sau khi đ?t pha t?i phia nam Kiev t?p đoan quan xe t?ng s? 1 c?a Ewald von Kleist thu?c C?m t?p đoan quan Nam t? ban đ?p Kremenchuk phia b? đong song Dnepr đa ti?n len phia b?c. Ngay 15 thang 9 t?i Lokhvitsa t?p đoan quan xe t?ng nay đa g?p t?p đoan quan xe t?ng s? 2 c?a Guderian t? phia b?c đanh xu?ng, h?p vay hoan toan Ph??ng di?n quan Tay Nam c?a Lien Xo.

Ph??ng di?n quan Tay Nam du đa khang c? r?t quy?t li?t t? ngay đ?u chi?n tranh va đa c?m c? co t? ch?c đ??c lau dai gi? đay đa b? l? c? h?i rut lui, cac t?p đoan quan c?a ph??ng di?n quan nay đa r?i vao vong vay si?t ch?t c?a quan đ?c, l?i b? ng?n cach b?i song l?n Dnepr va đa b? tieu di?t g?n. Kho?ng 65 v?n quan Xo Vi?t đa t? tr?n ho?c b? b?t lam tu binh, trong đo co h?u h?t cac t? l?nh va ch? huy cac t?p đoan quan c?a ph??ng di?n quan nay. Th??ng t??ng Mikhail Kirponos , T? l?nh Ph??ng di?n quan b? t? th??ng khi m?t vien đ?n c?i c?a quan đ?c n? ngay c?nh ong. Trung t??ng Vasily Tupikov , Tham m?u tr??ng Ph??ng di?n quan, t? tr?n t?i lang Ovdievsk. ?y vien H?i đ?ng quan s? Ph??ng di?n quan, Bi th? Trung ??ng đ?ng C?ng s?n Ukraina Mykhailo Burmystenko đa t? tr?n t?i khu r?ng Sumeykovo. Chinh ?y Ph??ng di?n quan Tay Nam Yevgeny Rykov b? quan đ?c b?t va hanh quy?t t?i Lokhvitsa. ^[55]. Trong khi đo, quan đ?c ch?u th??ng vong kho?ng 128.000 quan. đay la m?t trong nh?ng chi?n d?ch th?ng l?i to l?n nh?t c?a quan đ?c trong th? chi?n II. Ngay 19 thang 9 n?m 1941, Kiev th?t th?. Ch? co kho?ng 10 v?n quan c?a Ph??ng di?n quan Tay Nam thoat kh?i vong vay, h? c? g?ng thi?t l?p tuy?n phong th? m?i ? b? đong song Dnepr.

Sau nay co nhi?u y ki?n cho r?ng quy?t đ?nh c?a Adolf Hitler phai m?t n?a l?c l??ng c?a C?m t?p đoan quan Trung tam xu?ng phia nam tieu di?t Kiev đa b? l? c? h?i đanh chi?m Moskva tr??c mua đong. Tuy nhien, v? sau, theo Nguyen soai Georgi Zhukov thi quy?t đ?nh nay la đung đ?n cho quan đ?c va s? ph?i x?y ra theo đung quy lu?t quan s? va tinh th? chi?n tr??ng khi đo ^[56], vi n?u quan đ?c khong tieu di?t đ??c Ph??ng di?n quan Tay Nam thi m?i t?n cong c?a C?m t?p đoan quan Trung tam vao Moskva s? b? h? s??n ph?i va r?t d? b? Ph??ng di?n quan Tay Nam t?n cong t? phia sau. Va vi nh?n th?c đ??c kh? n?ng nay B? T?ng tham m?u Xo Vi?t do t??ng Zhukov đ?ng đ?u đa đ? ngh? Stalin s?m b? Kiev rut sang b? đong song Dnepr phong ng?, nh?ng đ? ngh? nay Zhukov đa khong đ??c Stalin ch?p nh?n vi nh?ng ly do đa neu ? tren.

Nh?ng th?t b?i to l?n c?a quan đ?i Xo Vi?t t?i Kiev con co m?t khia c?nh khac, no tac đ?ng len tam ly c?a lanh t? hai ben lam ?nh h??ng đ?n k?t c?c chi?n tranh sau nay: T?ng ch? huy t?i cao c?a Lien Xo Stalin sau cac th?t b?i t?i Belarus va Kiev đa nh?n th?c đ??c h?n ch? v? ki?n th?c quan s? c?a ca nhan minh va đa bi?t chu y l?ng nghe y ki?n c?a B? t?ng tham m?u va cac t??ng l?nh Xo Vi?t. Trong khi đo Hitler đa qua t? tin vao thien tai quan s? va kh? n?ng khong th? sai l?m c?a minh nen cang ngay cang b? qua cac y ki?n c?a cac t??ng l?nh đ?c, đi?u nay đa ?nh h??ng đ?n qua trinh đi?u hanh chi?n tranh sau nay c?a hai ben.

Tr?n Moskva: Chi?n tranh ch?p nhoang c?a đ?c b? th?t b?i

T? ngay 30 thang 9 n?m 1941 đ?n đ?u thang 1 n?m 1942 đa di?n ra Tr?n Moskva , la tr?n đanh l?n trong chi?n tranh Xo ? đ?c va Th? chi?n th? hai co t?m quan tr?ng b?c nh?t c? v? quan s?, chinh tr? c?ng nh? tam ly. Tr?n chi?n nay đa ch?ng t? chi?n tranh đanh nhanh th?ng nhanh c?a đ?c đa th?t b?i, n??c đ?c Qu?c xa bu?c ph?i ch?p nh?n ti?n hanh chi?n tranh tieu hao keo dai v?i đ?i th? la c??ng qu?c r?ng l?n nh?t th? gi?i, đong dan v?i ti?m l?c ngay cang đ??c huy đ?ng. đay la đi?m bao tr??c th?t b?i c?a đ?c trong toan b? cu?c chi?n tranh.

Sau th?t b?i to l?n c?a quan đ?i Xo Vi?t t?i Ukraina , m?i đe do? b? H?ng quan t?n cong vao s??n ph?i C?m t?p đoan quan Trung tam khong con. Phia đ?c trong thang 9 n?m 1941 đa d?ng t?n cong tren h??ng Moskva đ? chu?n b? k? cho chi?n d?ch Bao t? ( Typhoon ) nh?m đanh chi?m th? đo Xo Vi?t. Quan đ?i đ?c đa t?ng c??ng b? sung cho C?m t?p đoan quan Trung tam trong tr?n đanh nay m?t l?c l??ng r?t l?n: đi?u t?p đoan quan xe t?ng s? 2 c?a Heinz Guderian va t?p đoan quan b? binh da chi?n s? 2 v?a đanh th?ng tr?n Kiev v?, đi?u t?p đoan quan xe t?ng s? 4 c?a đ?i t??ng Erich Hopner duy nh?t c?a c?m B?c xu?ng cho c?m Trung tam. Luc nay, C?m t?p đoan quan Trung tam co ba t?p đoan quan b? binh s? 2, 4, 9 va ba t?p đoan quan xe t?ng s? 2, 3, 4 t?ng c?ng kho?ng 75 s? đoan va 1,8 tri?u binh s? v?i 1.700 xe t?ng, 14.000 phao va sung c?i, 1.400 may bay t?c la kho?ng 34% quan s? va 68% s? xe t?ng c?a đ?c tren chi?n tr??ng khi đo. B? ch? huy t?i cao đ?c danh cho chi?n d?ch nay t?m quan tr?ng đ?c bi?t nh? b??c quy?t đ?nh đ? ch?m d?t chi?n tranh đ? gianh th?ng l?i.

đ?i v?i Lien Xo đay la th?i k? nguy ng?p nh?t trong toan b? l?ch s? t? ngay thanh l?p. Nguy c? th?t tr?n c?a Lien Xo đ?n luc nay la qua to l?n: tuy đ?t n??c r?ng l?n, dan s? nhi?u nh?ng quan s? khong đ?ng vien k?p cho s? b? th??ng vong va b? b?t. Cac c? s? kinh t? l?n tren cac vung lanh th? phia tay đ?t n??c tr??c đay chi?m đa ph?n t? tr?ng trong kinh t? đ?t n??c nay đa b? đ?c chi?m ho?c đang đ??c thao d? di chuy?n sang phia đong va ch?a th? cho ra s?n ph?m. Quan s? thi?u ma v?t ch?t ti?n c?a đ? ti?p t?c chi?n tranh c?ng ? m?c đ? nguy k?ch. S? giup đ? v? kinh t?, v? khi c?a kh?i đ?ng minh Anh ? M? cho Lien Xo (ch??ng trinh Lend-lease c?a Chinh ph? Hoa K? ) thi l?i ch?a đ?n (nh?ng chuy?n hang đ?u tien c?a M? ch? k?p đ?n Lien Xo vao thang 12/1941). Lien Xo huy đ?ng t?i đa m?i ngu?n l?c co th? cho vi?c b?o v? th? đo, bao g?m c? vi?c đ?ng vien nhan dan Moskva tham gia h? tr? quan đ?i (đao hao, v?n t?i, c?u th??ng...)

Hitler đa chu?n b? m?t k? ho?ch chi?n tranh h?y di?t đ?i v?i Moskva. Trong m?t cu?c h?p t?i B? tham m?u C?m t?p đoan quan Trung tam, Hitler đa tuyen b?: "Thanh ph? s? b? vay ch?t, khong m?t linh Nga, khong m?t dan th??ng - đan ong, đan ba, tr? em co th? tr?n thoat. M?i y đ? r?i kh?i thanh ph? s? b? đe b?p b?ng s?c m?nh. M?i s? chu?n b? đa s?n sang đ? lam chim ng?p Moskva va vung ph? c?n. N?i hom nay la Moskva s? la m?t cai h? l?n mai mai nh?n chim th? đo c?a b?n Nga!" .

đ? b?o v? Moskva quan đ?i Xo Vi?t cho thi?t l?p ba tuy?n phong th?: tuy?n Rzhev ? Viazma ? Briansk cach th? đo kho?ng 200?500 km, tuy?n Volokolamsk ? Mozhaisk ? Kaluga cach Moskva tho?ng 100?150 km va tuy?n cu?i cung la vanh đai xung quanh thanh ph?. Quan đ?i Xo Vi?t b? tri ba ph??ng di?n quan Tay, D? b? va Briansk đ? phong th? Moskva: t?ng c?ng g?n 1,25 tri?u quan, 1.000 xe t?ng, g?n 700 may bay, 7.600 phao va sung c?i. Cho đ?n th?i đi?m t?n cong quan đ?c co l?c l??ng v??t tr?i c? v? quan s?, trinh đ? hu?n luy?n tac chi?n, s? l??ng va ch?t l??ng v? khi.

K? ho?ch c?a quan đ?c tr??c tien h?p vay tieu di?t cac đ?n v? Xo Vi?t t?i tuy?n Rzhev ? Viazma ? Briansk m? đ??ng cho 2 m?i lao nh?n t? B?c va Nam ti?n đ?n bao vay Moskva t?i Orekhovo-Zuevo kho?ng 60 km v? phia đong Moskva. Sau khi vay ham Moskva, s? dung khong quan, xe t?ng va b? binh đanh chi?m thanh ph?.

Tr?n đanh b?t đ?u vao ngay 30 thang 9 n?m 1941 va chia lam nhi?u giai đo?n kh?c li?t. Trong 10 ngay đ?u thang 10 n?m 1941, quan đ?c đ?p tan tuy?n phong th? Rzhev ? Viazma ? Bryansk c?a H?ng quan, bao vay tieu di?t kho?ng n?a tri?u quan c?a ba ph??ng di?n quan Lien Xo. Tuy?n phong th? vong ngoai c?a Moskva đa b? đanh tan.

Ngay 15/10/1941, quan đ?c ch? cach Moskva 27 km. Tinh hinh đa tr? nen nguy c?p, Stalin h?i t??ng Zhukov: "Anh co tin la chung ta gi? đ??c Moskva khong? Toi h?i anh đi?u nay v?i n?i đau l?n. Anh hay noi m?t cach chan thanh v?i t? cach ng??i đ?ng vien" . Zhukov tr? l?i: "Nh?t đ?nh chung ta gi? đ??c, nh?ng chung ta c?n t?ng c??ng it nh?t 2 quan đoan va 200 xe t?ng!" . Stalin đ?ng y va l?p t?c tri?u t?p cu?c h?p H?i đ?ng Qu?c phong. Ong đa yeu c?u t?ng ng??i tr? l?i cau h?i: "T? th? hay rut ch?y?" . T?t c? đ?u th? hi?n s?n sang chi?n đ?u.

Stalin đa ra l?nh cho Malenkov va Scherbakov vi?t "B?n ngh? quy?t c?a ?y ban Qu?c phong v? k? ho?ch b?o v? Moskva" . Stalin ra l?nh đi?u quan d? b? t? Siberi v? gi?i nguy cho Moskva, đ?ng th?i chu?n b? s? tan cac c? quan chinh ph? va đoan ngo?i giao ra kh?i Moskva. Thi hai Lenin đa đ??c bi m?t di chuy?n đ?n Kubisev . Toan b? nhan dan Moskva đ??c l?nh t?ng đ?ng vien, s?n sang tham gia chi?n đ?u cung H?ng quan.

Tinh th? Moskva nguy ng?p, quan đ?i Xo Vi?t v?i va đi?u n?t cac l?c l??ng d? b? cu?i cung c?ng c? tuy?n phong th? th? hai va ap d?ng cac bi?n phap kien quy?t nh?t đ? b?o v? th? đo... Bu?i t?i ngay 6 thang 11 , t?i nha ga xe đi?n ng?m Mayakovsskaia đa di?n ra cu?c mit tinh k? ni?m 24 n?m Cach m?ng thang 10 Nga . Sang ngay 7 thang 11 n?m 1941 đ? nang cao tinh th?n cho chi?n s? va toan dan Lien Xo trong cu?c đ?u tranh m?t m?t m?t con v?i k? thu nguy hi?m, H?i đ?ng Qu?c phong Nha n??c va B? T?ng t? l?nh t?i cao Quan đ?i Lien Xo v?n t? ch?c cu?c duy?t binh hang n?m theo truy?n th?ng t?i Qu?ng tr??ng đ? . T?i cu?c duy?t binh nay, chinh Stalin thay m?t đ?ng C?ng s?n va Nha n??c Xo Vi?t keu g?i quan va dan Lien Xo ti?p t?c anh d?ng chi?n đ?u, tieu di?t quan thu, b?o v? T? qu?c Lien Xo, gi?i phong cho cac dan t?c b? phat xit no d?ch.

Trong thang 10 cac n? l?c phong th? đa cho k?t qu?: quan đ?i Xo Vi?t trong chi?n đ?u đa t?o đ??c tuy?n phong th? chi?u sau day đ?c, c?ng v?i vi?c quan đ?c khong th? b? sung k?p th?i cho cac t?n th?t r?t to l?n trong qua trinh chi?n đ?u, cac đi?u ki?n th?i ti?t c?ng đa giup cho phia Lien Xo lam ch?m t?c đ? va s?c cong pha c?a cac cu?c t?n cong c?a đ?c. Va cu?i cung qua ba đ?t t?n cong cang ngay cang kho kh?n đ?n đ?u thang 12 n?m 1941, cu?c t?n cong c?a đ?c đa h?t h?i va b? ch?n đ?ng t?i ngay c?a ngo Moskva. Vao ngay 2 thang 12 n?m 1941, S? đoan Thi?t giap s? 5 c?a đ?c đa d?ng l?i ? ngoi lang Dmitrov va Jokroma, ap sat va cach Moskva 14 km, cach Kremlin đung 24 km, đay la đi?m xa nh?t ma quan đ?c ti?n đ??c trong cu?c chi?n.

Tr??c đo, b? ch? huy đ?c đa ph?m ph?i m?t sai l?m nghiem tr?ng: ch? quan v?i nh?ng th?ng l?i l?n ? m?t tr?n, ngay 16 thang 8 n?m 1941, Th?ng ch? Wilhelm Keitel đ? ngh? c?t gi?m n? l?c s?n xu?t quan s? vao mua thu n?m 1941 vi ch?c ch?n r?ng đ?c s? đanh b?i Lien Xo tr??c mua đong, va Hitler đ?ng y. H?u qu? la đ?c đa khong chu?n b? đ?y đ? trang b? cho m?t chi?n d?ch trong mua đong. Cung v?i s? ch?t tr?n, binh linh đ?c con b? b? te cong va b?nh d?ch do th?i ti?t l?nh.

M?t s? s? đoan đ?c r?i r?ng ch? con 50% th?c l?c. ^[57] S? đoan Thi?t giap s? 6 c?a t??ng Erhard Raus bao cao m?i ngay co kho?ng 800 ca cong l?nh. Nhi?t đ? th?p nh?t đo đ??c trong toan b? k? ho?ch nay la -53 đ? C (khu v?c tay b?c Moskva vao ngay 26 thang 1 n?m 1942) trong khi trang thi?t b? c?a đ?c b?t đ?u h?ng hoc khi nhi?t đ? xu?ng -20 đ? C. Binh lu?n c? v? sinh l?y (mua Thu) va tuy?t l?nh (mua đong), Nguyen soai Zhukov đa noi r?t đ?n gi?n r?ng: quan đ?c đang ra ph?i hi?u ro v? th?i ti?t , nh?ng h? đa khong lo ?ng pho v?i no . Trong tr??ng h?p nay, th?i ti?t đong m?t vai tro quan tr?ng (nh?ng khong ph?i la quan tr?ng nh?t) gi?i thich t?i sao H?ng quan Lien Xo ? v?i h?n 1 tri?u binh s? hy sinh trong giai đo?n đ?u c?a k? ho?ch Barbarossa keo dai 2 thang ? khong ch? co th? gi? v?ng Moskva, ma con ti?n hanh cac đ?t ph?n cong m?nh m?. Quan đ?c vi ch? quan khinh đ?ch, tin r?ng s? s?m chi?n th?ng nen đa khong chu?n b? k? cho cu?c chi?n trong mua đong, đay la sai l?m chi?n l??c c?a h? (va "ch? quan khinh đ?ch" c?ng la m?t d?ng sai l?m nghiem tr?ng nh?t trong b?t k? m?t cu?c chi?n tranh nao).

Ro rang phia đ?c đa khong đanh gia h?t đ??c đ?i ph??ng Xo Vi?t: long yeu n??c, s? tin t??ng, trung thanh c?a con ng??i Xo Vi?t; tinh k? lu?t kien c??ng c?a H?ng quan; ti?m n?ng t?ng đ?ng vien c?a nha n??c Xo Vi?t; ti?m n?ng kinh t? c?a Lien Xo; s? giup đ? c?a đ?ng minh; đi?u ki?n t? nhien r?t đ?c tr?ng c?a n??c Nga. K?t qu?: đ?n đ?u thang 12 n?m 1941 cac n? l?c t?n cong cu?i cung c?a đ?c đa h?t h?i trong khi đo cac l?c l??ng d? b? hung h?u c?a H?ng quan đa đ??c huy đ?ng đ? ph?n cong. Luc nay phia Xo vi?t v?n con t?i 3 t?p đoan quan d? tr? đ? ph?n cong con phia đ?c thi khong con l?y l?c l??ng d? tr? nao.

Th?i đi?m đ?u thang 12 n?m 1941 la th?i đi?m k?ch tinh b?n l? c?a tr?n đanh khi quan đ?c đa suy ki?t khong th? t?n cong them. S? khong tham chi?n c?a Nh?t đa cho phep Lien Xo đi?u đ?ng cac s? đoan d? b? đ?y s?c s?ng, trang b? t?t t? cac quan khu Vi?n đong va Siberia . Cac l?c l??ng nay đa k?p đ?n va t?p h?p t?i chi?n tr??ng đa s?n sang tham chi?n, binh khi k? thu?t c?a Lien Xo c?ng đ??c b?o đ?m gianh ?u th? đ?i v?i quan đ?c nh?t la ?u th? v? khong quan nem bom. Va đ?c bi?t, m?t l?i th? c?c k? to l?n la quan đ?i Xo Vi?t đa đ??c trang b? va hu?n luy?n k? chi?n thu?t tac chi?n trong mua đong (bao g?m tr??t tuy?t , giay đi tuy?t, ao ng?y trang , cach gi? ?m c? th?), đay la đi?u ma quan đ?c ch?a đ??c chu?n b?. Ngay 5 thang 12 n?m 1941 ngay sau khi cu?c t?n cong c?a đ?c đa h?t h?i, cu?c t?ng ph?n cong t?i Moskva c?a H?ng quan b?t đ?u.

Quan đ?i Xo Vi?t ao ?t t?n cong, cu?c ph?n cong đa di?n ra th?ng l?i. Tuy nhien quan đ?i Xo Vi?t khi đo con ch?a h?i đ? cac đi?u ki?n đ? ti?n hanh t?n cong theo chi?u sau đ? bao vay tieu di?t kh?i ch? l?c c?a đ?ch, cu?c t?n cong c?a H?ng quan mang tinh ch?t t?n cong chinh di?n đ?y lui quan đ?ch ra xa kh?i Moskva. L?c l??ng đ?c đa suy ki?t sau cac n? l?c t?n cong Moskva b?t thanh l?i đang trong đ?i hinh t?n cong khong co h? th?ng phong ng? chi?u sau, ? hinh th? lom sau vao v? tri đ?i ph??ng, l?i khong quen chi?n đ?u trong mua đong kh?c nghi?t va hoan toan khong h? d? đoan kh? n?ng quan đ?ch t?n cong.

M?c du đa co l?nh c?a Hitler khong lui m?t b??c, quan đ?c đa b? h?t ra xa ra kh?i Moskva t? 150 đ?n 300 km. H?n 500.000 quan đ?c b? tieu di?t, hang ch?c s? đoan b? tieu di?t va tieu hao.

Chi?n l??c đanh nhanh th?ng nhanh (hay con g?i la chi?n tranh ch?p nhoang ) c?a đ?c đa th?t b?i hoan toan. Sau tr?n đanh nay, cho du Lien Xo ch? t?m th?i gianh th? th??ng phong, n??c đ?c Qu?c xa đa bu?c ph?i ch?p nh?n ti?n hanh chi?n tranh tieu hao keo dai v?i đ?i th? la c??ng qu?c r?ng l?n nh?t th? gi?i, đong dan v?i ti?m l?c chi?n tranh ngay cang đ??c huy đ?ng m?nh h?n. đay la m?t chi?n th?ng b??c ngo?t c?a quan đ?i Lien Xo trong su?t cu?c chi?n.

S? chi?m đong va di?t ch?ng

đ?i hanh quy?t SS đang gi?t ng??i Do Thai t?i Ukraina

Ngay t? tr??c khi chi?m đ??c lanh th? đ?i ph??ng, T?ng k? ho?ch đong c?a đ?c đa v?ch k? ho?ch phan chia va đ?c hoa cac vung lanh th? phia đong: cac lanh th? đ??c ?u tien s? m?t đ? đ?c hoa la cac khu v?c phi nhieu giau co c?a Lien Xo nh? t?nh Leningrad, ban đ?o Krym , t?nh Kherson (c?a song Dnepr), khu v?c Bi?n đen, khu v?c Memel ? Narv (B?c Belarus va vung Baltic)... K? ho?ch đ?c hoa bao g?m vi?c đ?a nh?ng ng??i đ?c đ?n đ?nh c? va tieu di?t, xua đu?i dan b?n đ?a Slav m?t cach co h? th?ng: C?c cac lanh th? phia đong c?a SS tr?c thu?c Heinrich Himmler đa l?p k? ho?ch xua đu?i va tieu di?t kho?ng 50 tri?u dan đ?a ph??ng trong vong 30 n?m, s? con l?i đ? lam nhan cong no l? cho 10 tri?u ng??i đ?c s? di c? đ?n.

T?i Belarus c?ng nh? t?i Ba Lan d??i nhi?u nguyen nhan, dan s? b? ch?t len đ?n t? l? 1/6 đ?n 1/5 dan s? tr??c chi?n tranh la h? qu? tr?c ti?p c?a chinh sach nay.

Cac vung lanh th? Lien Xo b? chi?m đong b? đ?t d??i s? đi?u hanh c?a quan đ?i va l?c l??ng SS đ?c. Chinh quy?n dan s? cac c?p đ??c l?y ten va hinh th?c nh? c?a đ?c nh?ng co quy?n h?n r?t h?n ch? va ch?u s? qu?n ly c?a quan đ?i đ?c va SS, toa an dan s? ch? x? cac v? an dan s? va an hinh s? v?t vanh khong lien quan đ?n an ninh, quan đ?i nh? tr?m c?p v?t, b?t hoa trong c?ng đ?ng... M?i vi?c l?n đ?u do quan qu?n va SS quy?t đ?nh: m?i s? ph?n khang, b?t tuan, tr?n tranh m?nh l?nh ho?c thi hanh khong tich c?c c?a dan đ?a ph??ng đ?u s? b? b?n b? khong c?n xet x? ho?c treo c? đ? lam g??ng. Chinh quy?n quan qu?n đ?c đ?t ngoai vong phap lu?t cac đ?ng vien c?ng s?n , đoan vien Komsomol va cac thanh vien cac t? ch?c chinh tr? c?a chinh quy?n Xo Vi?t tr??c đay: cac ph?n t? nay ph?i ra trinh di?n va la đ?i t??ng b? tieu di?t tr??c tien. Tren chi?n tr??ng khi b?t đ??c tu binh, cac đ?ng vien c?ng s?n, can b? chinh tr?, đoan vien Komsomol s? đ??c l?c ra va hanh quy?t t?i ch?.
Nong dan Nga ph?i giao n?p s?n ph?m nong nghi?p cho quan đ?i đ?c t?i m?c đ? h? ch?ng con đ??c gi, mua v? c?a h? khong đ??c thu ho?ch n?u khong co s? cho phep c?a quan đ?c. đ? ph?c v? nhu c?u c?a minh Quan đ?i đ?c t?ch thu l??ng th?c, đan gia suc, ng?a keo, qu?n ao ?m va nha c?a dan đ?a ph??ng đ? lam ch? tru chan. Trong cac n?m 1943, 1944 khi rut lui quan đ?c đ?t s?ch nha c?a pha ho?i cac cong trinh cong c?ng c?a cac thanh ph? xom lang...Cac cu?c c??p boc t?n g?c nay gay nen ch?t đoi va ch?t ret cho hang tri?u ng??i nh?t la nong dan ? cac vung b? chi?m. Theo cac đanh gia khac nhau s? dan th??ng Xo Vi?t b? ch?t vi nguyen nhan nay ? m?c 7 tri?u ng??i.
Dan đ?a ph??ng ph?i đi lam lao đ?ng c??ng b?c nh?ng cong vi?c ph?c v? quan đ?i va chinh quy?n chi?m đong co khi v?i 14-16 gi? m?t ngay trong th?i gian r?t dai. Ngoai ra đ? đ?m b?o nhan cong lao đ?ng duy tri chi?n tranh đ?c b?t h?n 5,2 tri?u nh?ng ng??i đang đ? tu?i lao đ?ng ch? y?u la đan ba, con gai c??ng b?c h? sang đ?c va cac n??c khac đ? lam nhan cong h? đ??c g?i la đ?i quan lao đ?ng ph??ng đong . Sau chi?n tranh trong s? nay h?i h??ng 2,6 tri?u, ? l?i Ph??ng Tay 45 v?n con s? con l?i h?n 2 tri?u ng??i đ?u đa ch?t.
đ?c bi?t h?n c? la chinh sach tan sat va di?t ch?ng c?a đ?c Qu?c xa đ?i v?i dan th??ng nh?t la đ?i v?i m?t s? s?c t?c đ?u b?ng la ng??i Di Gan va ng??i Do Thai quan đ?i đ?c va SS ti?n hanh lung b?t va sat h?i hang lo?t cac nhom dan nay b?ng cac cu?c tan sat t?i ch? ho?c đ?a h? vao cac tr?i t?p trung đ? tieu di?t d?n. Trong vi?c t?n di?t ng??i Do Thai, ng??i Di Gan ? m?t s? n?i quan đ?c nh?n đ??c s? giup đ? c?a dan b?n x? đ?a ph??ng vi long c?m thu s?c t?c va ton giao. Dan th??ng c?a cac dan t?c khac trong vung chi?m đong c?ng la đ?i t??ng lien t?c b? tan sat. Vi?c tieu di?t con ng??i c?a phat xit đ?c đa đ?t đ?n "quy mo v?n hanh cong nghi?p" v?i " v?n tru h?c " va h?p ly hoa qua trinh gi?t ng??i đ? co th? tieu di?t đ??c nhi?u nh?t, it phi t?n va đ??c l?i nh?t.
Quan đ?i đ?c thi hanh chinh sach con tin va "la ch?n" đ?i v?i dan th??ng: trong nh?ng vung b? chi?m đong m?t binh s? đ?c b? dan ho?c nh?ng ng??i khang chi?n bi m?t gi?t thi s? co 10 ? 20 dan th??ng b? hanh quy?t đ? tr? thu. M?t chi?n thu?t r?t th??ng g?p c?a Quan đ?c đ? tranh s? t?n cong c?a du kich va H?ng quan la l?y th??ng dan ph? n?, tr? em va tu binh lam la ch?n: cac chuy?n tau ho? ch? quan đ?c th??ng keo theo vai toa tu binh ho?c dan th??ng đ? lam la ch?n.

Khi đ?c t?n cong, đa co nh?ng dan t?c b?t man v?i chinh quy?n Xo Vi?t nh? ng??i Chechen va ng??i Th? t?i Kavkaz, ng??i Tartar ? Krym, cac dan t?c t?i Baltic b? Lien Xo xam l??c n?m 1940, ng??i Kozak t?i Ukraina va vung song đong va cac dan t?c ch?ng Xo Vi?t khac đa vui m?ng chao đon quan đ?c nh? nh?ng ng??i gi?i phong. Ng??i thu?c cac n??c vung Baltic đang tin c?y nh?t thi đ??c tham gia cac l?c l??ng Waffen-SS đ?c, cac dan t?c thi?u s? nh? ng??i Kozak thi tham gia l?c l??ng Don Cossack (Kozak song đong), con cac tu binh ng??i Ukraina va Nga co tinh th?n ch?ng Xo Vi?t thi đ??c bien ch? trong Quan đ?i Gi?i phong n??c Nga -RNNA do t??ng Andrei Vlasov ch? huy. Sau khi chi?n tranh k?t thuc, chinh quy?n Xo Vi?t đa tr?c xu?t cac dan t?c nay kh?i lanh th? chau Au c?a Lien Xo va bu?c h? di c? đ?n vung Trung A.

đ?i v?i tu binh Xo Vi?t cach đ?i x? c?ng la tieu di?t d?n d?n m?t cach co h? th?ng, ch? m?t b? ph?n r?t nh? tu binh Xo Vi?t đ? tim cach t?n t?i đa gia nh?p Quan đ?i Gi?i phong Nga (ROA) c?a Trung t??ng Xo Vi?t đa đ?u hang Andrey Vlasov con nh?ng tu binh con l?i b? lao đ?ng kh? sai v?i c??ng đ? hu? di?t trong cac tr?i t?p trung va b? hanh quy?t th??ng k?. Trong s? 5,5 tri?u binh s? ho?c th??ng dan Xo Vi?t b? quan đ?c b?t, đa co 3,5 tri?u ng??i ch?t trong cac tr?i t?p trung c?a đ?c Qu?c xa.

S? tan b?o c?a đ?c Qu?c xa đ?i v?i lanh th? b? chi?m đong đa đ?y ng??i Nga đ?n ch? ch?t nen đo la nguyen nhan đ? g?n k?t h? ch?ng l?i chinh quy?n chi?m đong. M?t s? l?c l??ng tr??c đay c?m thu Xo Vi?t c?ng t?m gac l?i mau thu?n đ? đ?u tranh ch?ng l?i quan đ?c. S? tan ac c?a quan đ?c đa lam gia t?ng phong trao du kich, khang chi?n trong cac vung b? chi?m va la m?t nguyen nhan t?o tam ly cho nhi?u binh s? H?ng quan tha chi?n đ?u đ?n cung ch? quy?t khong ch?u b? b?t lam tu binh.

Chi?n cu?c n?m 1942

T? tr?n ph?n cong t?i Moskva đ?n thang 4 n?m 1942 quan đ?i Xo Vi?t t?m th?i gianh đ??c quy?n ch? đ?ng va đa t?n cong tren kh?p cac m?t tr?n. Quan đ?c c?n ph?i phong ng? chi?n l??c đ? chu?n b? l?i m?t cach k? l??ng cho chi?n tranh dai lau va quan đ?c đa phong ng? thanh cong đ? ch? đ?n mua he n?m 1942. Cac cu?c t?n cong c?a Xo Vi?t trong th?i gian nay co đ?y lui quan đ?c nh?ng v?i t?n th?t r?t l?n va k?t qu? r?t h?n ch?: g?n nh? khong t?o đ??c đ?t bi?n tren m?t tr?n, H?ng quan ch? ti?n xa m?t cach t??ng đ?i t?i h??ng Kharkov c?a Ph??ng di?n quan Tay Nam va h??ng Rostov t?i Ph??ng di?n quan Nam va H?ng quan c?ng khong đ?t đ??c m?t tr?n th?ng l?n nao đanh tieu di?t đ?i v?i quan đ?c phong ng?.

đ?n thang 4 n?m 1942 chi?n tuy?n c? b?n ?n đ?nh t?i tuy?n Leningrad ? Rzhev ? Viazma ? Oryol ? Kursk ? Kharkov ? Rostov ? Krym trong đo khuc l?i Rzhev ? Viazma ch? cach Moskva kho?ng 150 km v?n luon la hi?m ho? t?o ban đ?p cho quan đ?c t?n cong Moskva l?n n?a.

Mua h? 1942 la th?i đi?m đ? tac chi?n thu?n l?i, hai ben chu?n b? cho cac tr?n đanh nhau to s?p t?i va đ?c Qu?c xa c?ng đa huy đ?ng xong l?c l??ng đ? gianh l?i quy?n ch? đ?ng t?n cong chi?n l??c.

K? ho?ch t?n cong 1942 c?a đ?c

Tuy K? ho?ch Barbarossa b? đ? v? hoan toan nh?ng gi?i c?m quy?n đ?c Qu?c xa v?n con nhi?u ti?m n?ng l?n. Vi?c cac n??c đ?ng minh Anh, M? khong m? m?t tr?n th? hai theo nh? th?a thu?n ngay 1 thang 1 n?m 1942 t?i Washington đa lam cho quan đ?i đ?c Qu?c xa t? do đi?u đ?ng h?n 50 s? đoan t? n??c đ?c, t? Phap, B?, Ha Lan va đong Au sang chi?n tr??ng Xo-đ?c; ch? đ? l?i ? Tay Au, Nam Au, B?c Phi va n??c đ?c khong qua 20% quan s?. ^[58]^[59] đ?n thang 5 n?m 1942, tren m?t tr?n Xo-đ?c keo dai t? bi?n Barents đ?n bi?n đen, quan đ?i đ?c Qu?c xa đa khoi ph?c l?i đ??c ?u th? v? quan s? va ph??ng ti?n g?m 217 s? đoan, 20 l? đoan v?i 6,2 tri?u quan. Trong đo co 178 s? đoan, 8 l? đoan va 4 t?p đoan quan khong quan ng??i đ?c; 81 v?n quan thu?c cac n??c đ?ng minh c?a đ?c. đ?o quan kh?ng l? nay v?n co 3.230 xe t?ng, g?n 57.000 kh?u phao va sung c?i, h?n 3.400 may bay chi?n đ?u.

Adolf Hitler va B? Ch? huy T?i cao đ?c (OKW) quy?t đ?nh tr??c h?t c?n ph?i lam Lien Xo suy y?u b?ng cach chi?m cac vung quan tr?ng s?ng con v? kinh t? va nhan l?c. B? T?ng t? l?nh L?c quan đ?c (OKH) v?ch k? ho?ch m?i đ? ti?p t?c t?n cong Lien Xo v?i m?t danh K? ho?ch Xanh , s? d?ng 102 s? đoan t?n cong tren vung th?o nguyen mi?n Nam Lien Xo, b? đoi m?t tr?n Xo đ?c, c?t đ?t va đanh chi?m cac m? d?u ? Baku, đanh chi?m v?a lua m? ? h? l?u song Volga va vung Kuban. đay la n? l?c chi?n l??c quan s? c?a n??c đ?c Qu?c xa v?i m?c tieu lam cho Nha n??c Xo Vi?t v?a th?t b?i v? quan s?, v?a suy y?u nghiem tr?ng v? ti?m l?c kinh t?, ti?n t?i tieu di?t Lien Xo. ^[60]^[61]

Thang 4 n?m 1942, đ?i b?n doanh c?a Hitler đa ra b?n hu?n th? s? 41 quy đ?nh đon t?n cong chinh c?a quan đ?c mua he 1942 la nh?m vao m?t tr?n tay nam Lien Xo. M?c tieu la vung song đong va Kavkaz - nh?ng trung tam s?n xu?t l??ng th?c va d?u m? quan tr?ng c?a Lien Xo. N?u m?c tieu tren thanh cong, quan đ?c s? tri?n khai l?c l??ng len phia b?c đanh vu h?i Moskva, tri?n khai l?c l??ng xu?ng phia nam chi?m toan vung Krym. Theo k? ho?ch c?a đ?c Qu?c xa đon t?n cong s? di?n ra t?i canh nam m?t tr?n Xo ? đ?c đanh vao hai Ph??ng di?n quan Tay Nam va Ph??ng di?n quan Nam c?a Xo Vi?t đ? th?c hi?n hai nhi?m v? chi?n l??c:

M?t m?i đ?t pha th?ng đ?n Kavkaz chi?m cac đeo ngang va xong đ?n thanh ph? Baku tren b? bi?n Kaspi chi?m trung tam d?u m? Kavkaz c?t ngu?n n?ng l??ng ph?c v? chi?n tranh c?a Lien Xo.
M?t m?i khac t?n cong tr?n tuy?n song đong đ? ti?n đ?n Stalingrad tren song Volga chi?m vung đ?ng b?ng song đong va vung phia nam Nga la ngu?n lua mi chinh c?a đ?t n??c chi?m cac ngu?n đi?n va than t?i mi?n nam n??c Nga. Ti?n đ?n song Volga c?t m?ch v?n t?i b?c ? nam c?a Lien Xo theo dong song nay đay la tuy?n v?n t?i quan tr?ng đ? chuy?n d?u m? t? phia nam va vi?n tr? c?a đ?ng minh cho Lien Xo qua Iran . Sau đo phat tri?n ti?p theo la chi?m toan b? h? l?u song Volga. V? m?t quan s? canh quan nay đ?ng th?i con lam nhi?m v? b?o v? s??n trai cho canh quan đ?c đanh Kavkaz.

Trong qua trinh th?c hi?n k? ho?ch chi?n cu?c 1942, OKW co s? chuy?n h??ng chi?n l??c l?y Stalingrad lam h??ng t?n cong chinh va đi?u b?t l?c l??ng t? h??ng Kavkaz v? t?ng c??ng, d?n d?n Stalingrad tr? thanh tr?ng tam chi?n s? c?a chi?n tranh trong n?m 1942.

đ? th?c hi?n cac k? ho?ch chi?n l??c nay phia đ?c ra l?nh phong ng? chi?n l??c tich c?c t?i t?t c? cac m?t tr?n khac t?i canh b?c va trung tam m?t tr?n Xo ? đ?c, d?n l?c l??ng ch? l?c xu?ng phia nam. T?i canh nam m?t tr?n, OKW c?i t? ch? huy: bai b? C?m t?p đoan quan Nam t? h?i đ?u chi?n tranh va thanh l?p hai c?m t?p đoan quan m?i la " C?m t?p đoan quan A " đ? t?n cong chi?n d?ch Kavkaz bao g?m t?p đoan quan xe t?ng s? 1, s? 4 va hai t?p đoan quan da chi?n c?a đ?c s? 11 va 17, t?p đoan quan s? 8 c?a Y, c?m nay do th?ng ch? Wilhelm List ch? huy. đ? th?c hi?n nhi?m v? ti?n cong v? phia song đong va song Volga đ?c cho thanh l?p " C?m t?p đoan quan B " g?m t?p đoan quan xe t?ng s? 4 (cu?i thang 7 đ??c đi?u t? c?m A sang), hai t?p đoan quan da chi?n s? 2 va s? 6 c?a đ?c, t?p đoan quan s? 2 c?a Hungary sau nay co them t?p đoan quan s? 3 va 4 c?a Romania, c?m nay do Th?ng ch? Fedor von Bock đ??c đi?u chuy?n t? C?m t?p đoan quan Trung tam v? ch? huy.

đ?n đ?u thang 6 n?m 1942 cac vi?c tri?n khai l?c l??ng v? phia nam c?a đ?c đa c? b?n hoan thanh.

K? ho?ch t?n cong mi?n nam Lien Xo c?a OKW ch?a đ?ng nhi?u y?u t? ch? quan va quan đ?c đa hanh đ?ng trai v?i nguyen t?c t?p trung binh l?c c?a ngh? thu?t quan s? : quan đ?c th?c hanh t?n cong theo hai h??ng tach r?i nhau r?t xa la đi?u ki?n đ? b? đ?i ph??ng bao vay tieu di?t sau nay. Cac t??ng l?nh đ?c đa c?nh bao Hitler nh?ng y ki?n nay đa khong đ??c Fuhrer ch?p nh?n.

K? ho?ch 1942 c?a H?ng quan

đ?u thang 3 sau cac th?ng l?i t?m th?i trong giai đo?n t?n cong đ?u n?m 1942, t?i B? t?ng t? l?nh t?i cao Xo vi?t đa co s? ch? quan va đanh gia th?p, qua đ?n gi?n v? quan đ?i đ?c m?t đ?i th? đ?y b?n l?nh, k? lu?t, nguy hi?m cho đ?n ngay cu?i cung va luon ch?a đ?ng s? bung phat khong th? ng?. Trong khi B? T?ng tham m?u đ?ng đ?u la T?ng tham m?u tr??ng Boris Shaposhnikov cung Pho t?ng t? l?nh t?i cao Geogri Zhukov co quan đi?m th?n tr?ng, đ? ngh? trong mua he 1942 ch? t?n cong t?i khuc l?i Rzhev ? Viazma con tren toan m?t tr?n s? phong ng? chi?n l??c đ? tich lu? l?c l??ng d? b? con đang r?t thi?u c?a quan đ?i Xo Vi?t. Nh?ng T?ng t? l?nh t?i cao Stalin mu?n t?n cong tren toan m?t tr?n đ? đanh b?i quan đ?i đ?c ngay trong n?m 1942 va y ki?n cu?i cung c?a T?ng t? l?nh t?i cao đa hinh thanh k? ho?ch chi?n l??c c?a H?ng quan trong n?m nay. đo la t?ng t?n cong tren toan tuy?n m?t tr?n t?i Krym, Leningrad, Rzhev, Demiansk, Smolensk, Lgov ? Kursk. đ?ng th?i B? t? l?nh t?i cao va B? T?ng tham m?u đ?u nh?t tri r?ng h??ng ho?t đ?ng ch? đ?o c?a quan đ?c trong n?m 1942 s? v?n la t?i khu v?c trung tam m?t tr?n tren h??ng Moskva. Lanh đ?o quan s? Xo Vi?t c?ng khong nh?n đ??c tin t?c tinh bao gi c?nh bao s? t?p trung binh l?c l?n c?a Quan đ?i đ?c t?i canh nam chi?n tr??ng.

Do đo k? ho?ch chi?n l??c 1942 c?a Xo Vi?t đ??c hi?n th?c hoa b?ng hang lo?t cac tr?n t?n cong c?a quan đ?i Xo Vi?t cho đ?n thang 6 n?m 1942 nh? cac chi?n d?ch Demiansk, chi?n d?ch Krym-Sevastopol (1941-1942) va chi?n d?ch Barvenkovo-Lozovaya ... Do thi?u s? hi?u bi?t c?n thi?t va ch? quan v? đ?i th?, l?i khong co l?c l??ng d? b? cho tham v?ng qua l?n, cac chi?n d?ch t?n cong đ?u he 1942 c?a quan đ?i Xo Vi?t đ?u đa th?t b?i: ho?c th??ng vong qua l?n ma khong đ?t đ??c k?t qu? nh? t?i khuc l?i Rzhev-Viazma va t?i Demiansk, ho?c b? quan đ?c ph?n cong đanh tan nh? chi?n d?ch Krym va Kharkov. Va do d? đoan sai h??ng ho?t đ?ng c?a quan đ?ch nen khi quan đ?c t?n cong quy mo l?n t?i canh nam chi?n tr??ng mua he 1942 thi t?i đo H?ng quan l?i khong co l?c l??ng d? b? đ? đ?i pho, k?t qu? la quan đ?c ti?n cong đ??c r?t xa chi?m đ??c vung lanh th? r?t r?ng l?n.

đ?c t?n cong t?i canh nam chi?n tr??ng

Xem chi ti?t Chi?n d?ch Barvenkovo-Lozovaya , Chi?n d?ch Krym-Sevastopol (1941-1942) , Chi?n d?ch Voronezh (1942) , Chi?n d?ch Kavkaz , chi?n d?ch Blau .

Cu?c t?n cong mua he c?a đ?c đ??c mao đ?u b?ng hai chi?n th?ng l?n tr??c quan đ?i Xo Vi?t Chi?n d?ch Krym-Sevastopol (1941-1942) va chi?n d?ch Barvenkovo-Lozovaya .

Chi?n d?ch Krym-Sevastopol (1941-1942) : ngay t? thang gieng 1942 Quan đ?i Xo Vi?t t?i Ban đ?o Taman t? phia Kavkaz đ? b? sang ban đ?o Kerch c?a Krym ba t?p đoan quan va thanh l?p Ph??ng di?n quan Krym , v?i T? l?nh Trung t??ng Dmitry Kozlov , đ? gi?i c?u thanh ph? Sevastopol đang b? đ?c bao vay. Trong 3 thang, ph??ng di?n quan nay ba l?n t?n cong v? phia Sevastopol nh?ng đ?u b? ch?n l?i va ph?i chuy?n sang phong ng?. Ngay 8 thang 5 , t?p đoan quan 11 đ?c t?i Krym c?a đ?i t??ng Erich von Manstein v?i l?c l??ng it h?n, phat hi?n đi?m y?u trong phong ng? c?a đ?i ph??ng t?i canh nam giap bi?n đa kien quy?t ch? đ?ng t?n cong va sau 12 ngay đa đanh tan Ph??ng di?n quan Krym, bu?c H?ng quan ph?i b? Kerch, rut ch?y v?i va sang ban đ?o Taman. Quan đ?c b?t 11 v?n tu binh va toan b? v? khi khi tai c?a H?ng quan. Tr?n đanh nay đa th? hi?n ro net tai n?ng c?m quan c?a Manstein, m?t trong nh?ng v? ch? huy gi?i nh?t c?a đ?c Qu?c xa. Vi th?t b?i c?a Ph??ng di?n quan Krym, đ?n 4 thang 7 n?m 1942, Sevastopol đa th?t th? sau g?n 1 n?m c? th?.

Chi?n d?ch Barvenkovo-Lozovaya : la chi?n th?ng l?n c?a t?p đoan quan s? 6 c?a đ?i t??ng Friedrich Paulus k?t h?p cung t?p đoan quan xe t?ng s? 1 c?a đ?i t??ng Ewald von Kleist ch?ng l?i Ph??ng di?n quan Tay Nam do Nguyen soai Semyon Timoshenko ch? huy. Ngay 12 thang 5 n?m 1942, khong h? bi?t gi v? l?c l??ng l?n c?a đ?c t?p trung t?i canh nam chi?n tr??ng, H?ng quan t? ch?c chi?n d?ch l?n Kharkov, Ph??ng di?n quan Tay Nam t?n cong hai m?i v? h??ng thanh ph? Kharkov . Sau 4 đ?n 5 ngay t?n cong H?ng quan đa ti?n sau đ??c 50 ? 60 km t?i m?i t?n cong chinh. Ngay 17 thang 5 t?p đoan quan s? 6 đ?c t?n cong manh li?t vao s??n ph?i va canh quan Kleist đanh vao s??n trai m?i t?n cong chinh c?a H?ng quan. Ngay 23 t?p đoan quan s? 6 va canh quan Kleist đa g?p nhau t?i khu v?c ban đ?p Barvenkovo đa bao vay ch?t m?i t?n cong chinh c?a H?ng quan, đ?ng th?i t?p đoan quan s? 6 đ?c c?ng bao vay đ??c m?i t?n cong th? hai c?a đ?i ph??ng. Ngay 29 thang 5, toan b? l?c l??ng t?n cong c?a Ph??ng di?n quan Tay Nam đa b? tieu di?t g?n v?i t?n th?t kho?ng 20 v?n binh s? va v? khi, khi tai.

Cac tr?n Krym va Kharkov la cac th?ng l?i r?t l?n đ?u tien c?a đ?c trong n?m 1942 m? đ?u cho đ?t t?n cong mua he c?a quan đ?i đ?c.

Chi?n d?ch Kavkaz

Sau cac chi?n th?ng t?i Krym va Kharkov, quan đ?i đ?c t? ch?c t?ng t?n cong quy mo r?t l?n t?i phia nam chi?n tr??ng. đ?u tien la chi?n d?ch Voronezh đ?u thang 7 pha tung tr?n tuy?n song đong c?a H?ng quan sau đo C?m t?p đoan quan B c?a đ?c tri?n khai t?n cong t?i trung l?u song đong theo h??ng đong v? phia song Volga đ? chi?m Stalingrad va sau đo la tr?n Stalingrad n?i ti?ng.

Con C?m t?p đoan quan A t? 25 thang 7 l?y ban đ?p la h? l?u song đong t? khu v?c Rostov t?n cong Ph??ng di?n quan Nam Xo Vi?t theo h??ng đong ? nam va sau đo theo h??ng nam tran vao B?c Kavkaz va ti?n đ?n day nui Kavkaz theo k? ho?ch ph?i chi?m đ??c cac đeo ngang đ? đ?t pha t?i bi?n Kaspi chi?m Baku va đ? đanh thong ra b? bi?n đen.

Chi?n d?ch nay mang m?t danh c?a đ?c la chi?n d?ch Edelweiss theo y đ? c?a OKW đay ph?i la hanh đ?ng quan s? co t?m quan tr?ng chi?n l??c s? 1 c?a chi?n cu?c mua he n?m 1942. Nh?ng do s? ch? đ?o chi?n l??c thi?u nh?t quan c?a Hitler va quan tr?ng h?n c? quan đ?c đa đanh gia sai l?c l??ng c?a minh va đ?i ph??ng nen chi?n d?ch nay trong qua trinh th?c hi?n đa khong con đ??c coi la ?u tien s? 1 c?a B? t?ng t? l?nh t?i cao đ?c, l?c l??ng c?a no đ??c đ?a sang h??ng chi?n tr??ng Stalingrad la h??ng ph? tr? nay thanh h??ng ch? l?c. Chi?n d?ch b? t?c trong t?n cong vao cac m?c tieu chinh va cu?i cung trong n?m 1943 khi quan đ?i Xo Vi?t ph?n cong quan đ?c ph?i rut lui kh?i Kavkaz ma khong đe d?a đ??c gi cho ngu?n d?u l?a Kavkaz c?a Lien Xo va cac m?c tieu chinh tr? c?a chi?n d?ch c?ng khong hoan thanh.

Cu?c t?n cong ban đ?u c?a Chi?n d?ch Kavkaz c?a đ?c r?t thu?n l?i. T?i phia nam chi?n tr??ng Xo ? đ?c hoa ra khong h? co l?c l??ng d? b? nao đang k? c?a quan đ?i Xo Vi?t, va đi?u đ?c bi?t đ?a hinh ? đay la cac th?o nguyen r?ng l?n r?t th?a dan c?a cac t?nh Stavropol va Krasnodar va Kuban r?t thu?n l?i cho cac t?p đoan quan xe t?ng s? 1 va s? 4 c?a đ?c t?n cong c? đ?ng. Vao cu?i thang 7 Hitler ra l?nh đi?u t?p đoan quan xe t?ng s? 4 sang c?m B đ? t?ng c??ng t?n cong Stalingrad, tuy m?t m?t n?a s? xe t?ng nh?ng t?c đ? t?n cong c?a đ?c c?ng v?n r?t cao: trong vong m?t thang đ?n cu?i thang 8 quan đ?c chi?m m?t vung r?t r?ng l?n dai r?ng hang 500 ? 600 km. Quan đ?i Xo Vi?t t?i chi?n tr??ng nay hoan toan khong co tuy?n phong th? nao va H?ng quan c?ng khong đ?nh l?p tuy?n c? th? đanh nhau v?i xe t?ng đ?c tren th?o nguyen: quan đ?c nh? đi vao ch? khong ng??i, H?ng quan ch? c? g?ng dung cac đ?n v? k? binh c? đ?ng nh? t?p kich cac c? c?u h?u c?n c?a đ?c đ? c?n t?c đ? t?n cong c?a quan đ?c va c?ng khong co đ?n v? l?n nao c?a Xo Vi?t b? tieu di?t.

B? t?ng t? l?nh t?i cao H?ng quan đa ch?n tuy?n c? th? r?t xa v? phia nam t?i tuy?n song Terech đi qua Chesnia ngay nay, t?a l?ng vao day nui l?n Kavkaz v?i cac c?n c? đi?m t?a chinh la Makhachkala , Groznyi va Orzhonikidze . Cac đ?n v? Xo Vi?t tr?t t? keo v? tuy?n song Terech, H?ng quan ch?t ch?n t?t c? cac đeo ngang qua day nui l?n Kavkaz đon đ?i quan đ?c. Khi đa chi?m h?t vung th?o nguyen va đ?ng b?ng B?c Kavkaz, đ?ng ph?i tuy?n Terech quan đ?c đa ch?ng l?i va khong co cach gi xuyen pha đ??c tuy?n phong th? c?a Ph??ng di?n quan Ngo?i Kavkaz Xo Vi?t c?a t? l?nh đ?i t??ng Ivan Tiulenev . M?i c? g?ng c?a đ?c nh?m xuyen pha t?i bi?n Kaspi ho?c đanh thong ra b? Bi?n đen đ?u th?t b?i: ? đay xe t?ng - thi?t giap vo d?ng vi b? k?t gi?a cac ng?n nui, quan s? đong c?ng khong co đ? di?n tich đ? tri?n khai, trong khi k? n?ng c?a b? binh s?n c??c ng??i b?n đ?a c?a Xo Vi?t v??t xa đ?i ph??ng. Chi?n d?ch Kavkaz c?a đ?c đa b? t?c, chi?n tuy?n binh ?n t?i tuy?n Novorossisk ? đong b?c Tuapse ? đeo Marukh ? Elbrus ? Nalchik ? Mozdok ...

Thang 1 n?m 1943, khi co nguy c? b? vay ch?t t?i Kavkaz, quan đ?c t?i đay đa b?t đ?u rut b? h?u h?t lanh th? Kavkaz rut lui v? c? th? ban đ?o Taman l?p " phong tuy?n xanh " t?i đay. Gi?a thang 9 n?m 1943 H?ng quan ch?c th?ng "phong tuy?n xanh" chi?m Novorossisk , quan đ?c rut h?t v? ban đ?o Krym.

Sau nay co nhi?u y ki?n cho r?ng t?i Kavkaz quan đ?c th?t b?i vi ph?i chia b?t l?c l??ng cho h??ng Stalingrad c?a C?m t?p đoan quan B. Nh?ng tren th?c t? xe t?ng, thi?t giap đ?c va quan s? ch? co y ngh?a khi t?n cong tren đ?ng b?ng b?c Kavkaz. Khi ti?p c?n day nui Kavkaz, nh?ng l?c l??ng nay khong con hi?u qu? n?a, quan đ?c ch? co th? t?n cong b?ng b? binh leo ch?m ch?p tren nh?ng s??n nui h?p va d?c. V?i l?i th? đ?a hinh, quan phong th? Xo Vi?t r?t binh t?nh, t? tin b? gay m?i n? l?c đ?t pha c?a quan đ?c. V? th?c ch?t, đanh chi?m Kavkaz la nhi?m v? qua cao đ?i v?i B? t?ng t? l?nh t?i cao c?a Hitler, k? c? khi đ?c t?p trung m?i l?c l??ng vao đay.

Ngay tr??c va sau khi đ?c t?n cong Kavkaz, Stalin đ? đ? phong s? n?i d?y theo quan đ?c t?i h?u tuy?n Xo Vi?t c?a m?t s? t?c ng??i thi?u s? ch?ng Xo Vi?t nh? ng??i Th? va ng??i Chechens Kavkaz , ng??i Tartar Krym , nen đa ra l?nh di c? c??ng b?c cac t?c ng??i nay sang Trung A , ch? sau khi Stalin ch?t h? m?i quay v? que h??ng b?n quan. Cac v?n đ? s?c t?c nay luon gay g?t cho Lien Xo va Nga sau nay va c?ng la m?t nguyen nhan gay mau thu?n s?c t?c sau s?c, t?o nen cu?c chi?n tranh Nga - Chesnia vao cu?i th? k? XX.

Tr?n Stalingrad

T? 22 thang 6 đ?n 6 thang 7 n?m 1942 quan đ?c m? đ?u t?n cong l?n t?i phia nam chi?n tr??ng b?ng tr?n Voronezh : t?p đoan quan xe t?ng s? 4 c?a Hermann Hoth đanh tan va đ?y lui l?c l??ng c?a Ph??ng di?n quan Tay Nam va Ph??ng di?n quan Voronezh , chi?m Voronezh . Quan đ?c đa đanh th?ng đ??c phong tuy?n Song đong c?a quan đ?i Xo Vi?t ti?n đ?n b? song đong lo?i b? đ??c m?i nguy hi?m b? H?ng quan đanh vao s??n trai t? ban đ?p nay.

B?t đ?u t? đ?u thang 7 n?m 1942 C?m t?p đoan quan B v?i l?c l??ng ch? l?c la t?p đoan quan da chi?n s? 6 c?a t??ng Paulus phat tri?n t?n cong ao ?t t?i vung trung l?u Song đong v? phia đong hang tr?m km h??ng đ?n phia song Volga . Ngay 17 thang 7 n?m 1942 cac đ?n v? tien phong c?a T?p đoan quan s? 6 đ?c đa giao chi?n v?i cac đ?n v? phong th? Stalingrad t?i tuy?n phong th? song Chir va song Shimla tr?n đanh l?n nh?t trong l?ch s? cac cu?c chi?n b?t đ?u. Ban đ?u phia đ?c ch? co 13 s? đoan v?i 27 v?n quan, đ?n đ?nh đi?m tr?n đanh đ?c đa huy đ?ng vao đay 80 s? đoan v?i h?n 1 tri?u quan, phia Lien Xo c?ng đi?u quan d? b? đ?n, chi?n tr??ng Stalingrad tr? thanh tr?ng tam c?a m?t tr?n: co tren 2,3 tri?u quan c? hai ben tham chi?n vao luc cao đi?m, quy mo v??t c? tr?n Moskva .

L?i m?t l?n n?a ng??i Nga keu g?i "T? qu?c lam nguy". M?t m?t B? t?ng ch? huy Xo Vi?t lien ti?p nem them cac đ?n v? m?i thanh l?p vao chi?n đ?u đ? ham đa ti?n cong c?a đ?ch, m?t khac ap d?ng m?nh l?nh "Khong lui m?t b??c". Cac cong tac đ?ng va chinh tr? đ??c thi hanh t?i chi?n hao đ? nang cao tinh th?n cho binh s? va k? lu?t đ??c si?t ch?t: b?t c? m?t chi?n s?, s? quan nao t? y rut lui ma khong co m?nh l?nh ho?c v?n b?n cong v? đ?u b? b?t gi? ho?c x? b?n ngay t?i tr?n.

đ? ng?n ch?n t?p đoan quan s? 6 c?a đ?ch đang ti?n đ?n Stalingrad t? phia tay va tay b?c, phia Xo Vi?t cho thanh l?p Ph??ng di?n quan Stalingrad t? (28 thang 9 đ?i ten thanh Ph??ng di?n quan Song Don ) g?m 3 t?p đoan quan 21, 62, 63. đ? ch?ng l?i t?p đoan quan xe t?ng s? 4 c?a đ?c t?n cong t? phia nam va tay nam H?ng quan cho thanh l?p Ph??ng di?n quan đong Nam (t? 28 thang 9 đ?i ten thanh Ph??ng di?n quan Stalingrad ) g?m cac t?p đoan quan 51, 57, 64. Hai ph??ng di?n quan Lien Xo v?a ch?ng đ? va lui d?n v? phia thanh ph? ng?n khong cho quan đ?c ao t?i b? song Volga .

Trong th?i gian t? cu?i thang 7 đ?n cu?i thang 9, chi?n s? đ?c bi?t ac li?t va đ?m mau c? tren m?t đ?t va tren khong: c? hai ben đa chi?n đ?u h?t s?c d?ng c?m va quen minh. Quan đ?c m?t m?t theo l?nh c?a Fuhrer ph?i chi?m b?ng đ??c thanh ph? mang ten Stalin bi?u t??ng c?a quan thu, m?t khac h? hi?u đ??c t?m quan tr?ng ph?i chi?m thanh ph? lam ch? tru chan cho mua đong đang đ?n g?n. Quan đ?c ti?n cong r?t manh li?t va d?ng c?m. Quan đ?i Xo Vi?t c?ng t? th? r?t anh hung va kien c??ng vi h? đa đ??c l?nh gi? thanh ph? b?ng m?i gia, b?i m?t Stalingrad thi coi nh? m?t toan b? mi?n Nam n??c Nga. Cu?c chi?n ? đay la đ?nh cao khong khoan nh??ng, c? hai ben đ?u khong ch?p nh?n b?t tu binh.

Tu binh đ?c va cac n??c đ?ng minh phe Tr?c Quan đ?i Lien Xo b? b?t trong Tr?n Stalingrad , 1942

Ngay 23 thang 8 sau khi t?p đoan quan 6 đ?c đ?t pha đ??c t?i b? song Volga ? phia b?c thanh ph?, tinh th? c?a quan phong th? t??ng nh? h?t hy v?ng. H? đa b? bao vay t?t c? cac phia, ma sau l?ng la song l?n Volga nh?ng t?p đoan quan 62 va 64 H?ng quan v?n đ?ng v?ng, h?n n?a b?t đ?u t? gi?a thang 9 quan đ?c đa đi đ??c vao thanh ph?, quan đ?i Xo Vi?t ti?p t?c phong th? quen minh trong thanh ph?. T?ng ngoi nha, t?ng t?ng h?m đ? chi?m đ??c đ?u ph?i đanh nhau đ?m mau gianh đi gi?t l?i nhi?u l?n, cac ben gianh gi?t t?ng t?c đ?t. đ?ng th?i Lien Xo lien t?c ti?p vi?n cho quan phong th? t? phia Volga: cac đ?n v? lien ti?p đ??c đ?a vao chi?n đ?u, cho du v??t song vao thanh ph? đi li?n v?i th??ng vong r?t l?n. Trong tr?n đanh phong th? Stalingrad, n?i b?t nh?t la t?p đoan quan 62 ? T? l?nh: Trung t??ng Vasily Chuikov c?a Ph??ng di?n quan Stalingrad. đ?n v? nay đa đ?ng v?ng trong thanh ph? xen k? v?i quan đ?c, b?o v? t?ng c?n phong, t?ng goc ph? đa b? hoan toan pha hu?. Ngay 15 thang 10 quan đ?c ngay trong thanh ph? đ?t pha t?i song Volga t?i phia nam nha may Baricada, nh?ng c?ng chinh vao luc nay s?c m?nh ti?n cong c?a t?p đoan quan 6 đa c?n ki?t. Chi?n s? đi vao ?n đ?nh - quan đ?c đa đi qua xa ngu?n ti?p t? c?a minh va vi?c đanh nhau trong thanh ph? đa lam quan đ?c đa m?t h?t l?i th? t?n cong c? đ?ng va ho? l?c.

Vi?c đanh chi?m thanh ph? v?n ti?p t?c cho đ?n 18 thang 11 n?m 1942 nh?ng khong thanh cong. Mua đong kh?c nghi?t c?a n??c Nga đa đ?n, quan đ?c đa b? sa l?y - h? khong th? chi?m thanh ph? ma mua đong đa t?i, v?i l?i h? ? qua xa cac l?c l??ng ti?p ?ng c?a minh. Tinh hinh quan đ?c th?c s? đa nguy ng?p chi it thi c?ng bao hi?u cai gi đo nh? mua đong n?m 1941.

Trong khi phia đ?c đang sa l?y trong vi?c chi?m thanh ph? thi H?ng quan đa t?p trung m?t l?c l??ng l?n s?n sang ph?n cong. K? ho?ch t?n cong đa đ??c B? t?ng t? l?nh quan đ?i Xo Vi?t so?n th?o k? l??ng co tinh đ?n nh?ng kinh nghi?m x??ng mau trong h?n m?t n?m th?t th? c?a quan đ?i Xo Vi?t. Trong vi?c so?n th?o k? ho?ch nay co d?u ?n ca nhan r?t l?n c?a đ?i t??ng Georgi Zhukov va Th??ng t??ng Aleksandr Vasilevsky . Va l?n nay, c?ng nh? mua đong 1941 trong tr?n ph?n cong t?i Moskva, cac l?c l??ng nong c?t đ? ph?n cong l?i la cac s? đoan m?i tinh, giau s?c s?ng c?a cac quan khu Siberia va Vi?n đong đ??c đi?u t?i. Ngay 19 thang 11 n?m 1942, quan đ?i Xo vi?t t?ng ph?n cong b?ng hai m?i th?c sau b?ng xe t?ng k?t h?p cung b? binh c? gi?i đanh vao hai s??n c?a t?p đoan quan s? 6 c?a Paulus. Vi?c l?a ch?n đi?m đ?t kich c?ng r?t h?p ly: đanh vao cac v? tri b? phong c?a cac đ?n v? Hungary, Y va Romania la cac đ?n v? co s?c chi?n đ?u va tinh th?n kem xa so v?i quan đ?c. Ch? sau 3 đ?n 4 ngay ti?n cong, cac l?c l??ng Xo Vi?t đa g?p nhau t?i khu v?c Kalach va đa h?p vay hoan toan t?p đoan quan nay. Co kho?ng 330.000 quan đ?c c?a 22 s? đoan thu?c t?p đoan quan s? 6 va m?t ph?n t?p đoan quan xe t?ng s? 4 c?a đ?c đa r?i vao vong vay si?t ch?t.

đ?ng th?i v?i vong vay phia trong, quan đ?i Xo Vi?t c?ng ti?n nhanh v? phia tay va tay nam đ? thanh l?p luon vong vay phia ngoai s?n sang đanh quan gi?i c?u. Adolf Hitler ra l?nh cho t? l?nh C?m t?p đoan quan Song Don m?i thanh l?p c?a Th?ng ch? Erich von Manstein , b?ng m?i cach gi?i vay cho t?p đoan quan s? 6. M?i n? l?c gi?i vay c?a B? ch? huy đ?c đ?u th?t b?i. Cac m?i xe t?ng đ?c g?p ph?i vong vay ben ngoai r?t r?n ch?c va linh ho?t c?a đ?i ph??ng va đa khong th? g?p đ??c quan b? vay du ch? con cach 40?45 km, đ?ng th?i Lien Xo phat đ?ng cac chi?n d?ch t?n cong t?i cac m?t tr?n khac đ? thu hut l?c l??ng d? b? c?a đ?c. Phia ben trong vong vay, t?p đoan quan s? 6 c?a quan đ?c đa t? ch?i t?i h?u th? đ?u hang, tuy khang c? d?ng c?m nh?ng thi?u ti?p t?, b? co l?p, l?i b? đ?i ph??ng chia c?t thanh hai ph?n khong lien l?c đ??c v?i nhau nen s?c y?u d?n b? tieu di?t g?n h?t. đ?n 2 thang 2 n?m 1943 b? ph?n con l?i đa đ?u hang. H?n 20 v?n linh đ?c t? tr?n ch? trong 1 thang cu?i cung c?a tr?n đanh, Th?ng ch? Paulus va g?n 10 v?n linh đ?c con l?i b? b?t lam tu binh.

đay đa la b??c ngo?t c?a chi?n tranh: kho?ng m?t tri?u quan đ?c đa b? m?t trong m?t tr?n đanh tieu di?t l?n, cac b? ph?n con l?i c?a quan đ?c v?i va thao lui kh?i mi?n Kavkaz đ? tranh b? bao vay. Khong con ai con nghi ng? vao chi?n th?ng cu?i cung c?a Lien Xo n?a.

Sau khi bao vay va tieu di?t đ??c kh?i quan đ?c t?i Stalingrad cu?c t?n cong c?a H?ng quan phat tri?n thanh t?ng t?n cong tren toan m?t tr?n Xo ? đ?c trong cac thang đong ? xuan 1942 ? 1943. L?i m?t l?n n?a quy?n ch? đ?ng t?n cong chi?n l??c l?i v? tay quan đ?i Xo Vi?t.

N?m 1943: B??c ngo?t c?a chi?n tranh

Sau th?t b?i ? tr?n Stalingrad va ph?i rut quan kh?i Chi?n d?ch Kavkaz , m?c tieu đanh b?i Lien Xo c?a k? ho?ch Blau hoan toan pha s?n. M?c du v?n duy tri ? m?t tr?n Xo-đ?c 204 trong t?ng s? 298 s? đoan nh?ng ch?t l??ng quan đ?i đ?c Qu?c xa khong con nh? nh?ng n?m 1941-1942. Th??ng vong đ?n h?n 3 tri?u quan ch? trong vong 1 n?m r??i đa l?y đi c?a quan đ?i nay nh?ng đ?n v? thi?n chi?n cung v?i m?t s? t??ng l?nh day d?n kinh nghi?m tr?n m?c nh? Walther von Reichenau , Carl-Heinrich von Stulpnagel , Eugen Ritter von Schobert , Friedrich Paulus . Ch? tinh rieng t? thang 1 đ?n thang 3 n?m 1943, th??ng vong c?a phe đ?c ? M?t tr?n phia đong len t?i 689.260 ng??i, trong khi ch? b? sung đ??c 370.700 ng??i. Tr??c hoan c?nh đo, quan đ?i đ?c Qu?c xa đa ph?i đi?u đ?ng sang chi?n tr??ng Xo- đ?c 68 s? đoan khong thu?c thanh ph?n l?c quan nh? khong quan da chi?n, quan b?o v?, quan d? b? va c? quan c?a cac n??c đ?ng minh c?a đ?c nh? Y, Tay Ban Nha, Ph?n Lan, Rumania, Hungary. ^[62] Trong b?n bao cao ngay 9 thang 3 n?m 1943, đ?i t??ng Heintz Guderian, T?ng thanh tra cac l?c l??ng xe t?ng đ?c đa vi?t: "Ti?c r?ng hi?n gi?, chung ta khong con m?t s? đoan nao co đ?y đ? s?c chi?n đ?u" ..

B??c sang n?m 1943, t?ng đ?ng vien đ??c đ?c đ?y m?nh, th?m chi c? nh?ng ng??i tren 50 tu?i c?ng b? g?i vao quan đ?i. Vao mua he n?m 1943, quan s? quan đ?i đ?c Qu?c xa t?i m?t tr?n phia đong đa la 4,8 tri?u quan, chi?m 71% t?ng quan s? c?a quan đ?i đ?c Qu?c xa. Ngoai ra, quan đ?i cac n??c ch? h?u c?a n??c đ?c Qu?c xa c?ng co 525.000 quan. T?ng s? đ?n v? phia đ?c tren m?t tr?n Xo - đ?c thang 6 n?m 1943 co 232 s? đoan, tren 54.000 phao va sung c?i, tren 5.800 xe t?ng va phao t?n cong, g?n 3.000 may bay va 277 tau chi?n. M?c du đa rut nhi?u binh đoan l?n t? Tay Au, đong Au va ngay trong n??c đ?c đ? đi?u sang m?t tr?n phia đong nh?ng quan đ?i đ?c Qu?c xa v?n khong th? nao đ?t đ?n quan s? nh? mua thu n?m 1942 tr??c th?i đi?m di?n ra tr?n Stalingrad .

đ?n th?i đi?m nay, so sanh l?c l??ng đa nghieng v? phia H?ng Quan c? v? s? l??ng l?n ch?t l??ng:

Quan s? H?ng Quan khong ng?ng đ??c t?ng c??ng. Nh? dan s? đong, lanh th? l?n, Lien Xo khong g?p kho kh?n trong vi?c huy đ?ng thanh nien trong đ? tu?i ngh?a v? quan s? . Trong khi đo đ? duy tri quan s? hang tri?u ng??i cho cu?c chi?n co t?c đ? sat th??ng qua cao, đ?c Qu?c xa trong nh?ng n?m cu?i chi?n tranh đa ph?i m? r?ng đ? tu?i ngh?a v? quan s? đ?n 45 tu?i. Va vao cu?i chi?n tranh, đ?c đa khong con đ? nhan l?c ph?i huy đ?ng c? thi?u nien đi chi?n đ?u. đi?u nay lam cho khong nh?ng s? l??ng ma ch?t l??ng binh s? c?a quan đ?c trong nh?ng n?m cu?i chi?n tranh gi?m sut r?t tr?m tr?ng.

N?n cong nghi?p chi?n tranh c?a Xo Vi?t t? gi?a n?m 1942 đa ?n đ?nh va phat tri?n r?t nhanh va m?nh t?i mi?n đ?t n??c ben kia day Ural. N?m 1943, s?n l??ng v? khi c?a Lien Xo đa ngang b?ng v?i đ?c va v?n ti?p t?c t?ng t?c m?nh m? cho t?i h?t chi?n tranh, đa cung c?p cho quan đ?i s? l??ng v? khi ngay cang nhi?u v?i s? l??ng v??t xa m?c v? trang c?a quan đ?c. Nhi?u lo?i v? khi m?i c?a Lien Xo so v?i đ?c c?ng v??t tr?i v? tinh n?ng chi?n đ?u nh? cac lo?i xe t?ng h?ng trung, h?ng n?ng T-34 , KV (Kirovets), IS-2 (Iosif Stalin), cac lo?i may bay tiem kich , c??ng kich nh? Yak, La, Il, va cac lo?i phao binh... Khi đa co s? l??ng l?n v? khi đ? đap ?ng cac nhu c?u tac chi?n hi?n đ?i quan đ?i Xo Vi?t c?ng t? ch?c thanh cac t?p đoan quan khong quan , t?p đoan quan xe t?ng va c? gi?i l?n va cac t?p đoan quan binh ch?ng h?p thanh .
Trinh đ? tac chi?n c?a s? quan, binh linh c?a Xo Vi?t đa tr??ng thanh tren c? s? kinh nghi?m x??ng mau c?a nh?ng th?t b?i va thanh cong, k?t h?p cung v?i cac tinh hoa quan s? h?c đ??c c?a đ?i ph??ng. Cac s? quan, t??ng l?nh H?ng quan đa n?m v?ng cac v?n đ? c? b?n c?a chi?n tranh hi?n đ?i nh? chi?n d?ch khong quan tranh đo?t va duy tri quy?n lam ch? tren khong ; tac chi?n ph?i h?p quan, binh ch?ng khong quan ? phao binh ? b? binh ? thi?t giap; chi?n d?ch t?n cong chi?u sau ; chi?n d?ch phong ng? chi?u sau ; h?u c?n trong cac chi?n d?ch t?n cong va phong ng?...
Binh linh H?ng quan đa t?ng tr?i qua cac giai đo?n kho kh?n nh?t c?a th?t b?i nay chi?n đ?u ? th? m?nh l?i cang t? tin tinh th?n chi?n đ?u, k? lu?t r?t cao.

T? n?m 1943 va v? sau quan đ?i Xo Vi?t đa khac xa v? ch?t so v?i nh?ng n?m đ?u chi?n tranh: H?ng quan co s? l??ng đong đ?o, trang b? hi?n đ?i, trinh đ? t? ch?c hoan h?o, k? lu?t va tinh th?n chi?n đ?u r?t cao. Nh?ng thay đ?i v? ch?t nay đa đ?m b?o b??c ngo?t cho chi?n tranh gianh quy?n lam ch? chi?n tr??ng v? phia H?ng quan. T? n?m 1943 đ?n cu?i chi?n tranh, quan đ?i Xo Vi?t luon chi?n đ?u trong th? m?nh ap đ?o đ?i v?i quan đ?c va ti?n t?i th?ng l?i cu?i cung.

Tr?n Kursk

Sau tr?n Stalingrad va đ?t t?ng t?n cong đong-xuan n?m 1942 ? 1943 c?a Xo Vi?t. B? ch? huy t?i cao đ?c quy?t đ?nh mua he n?m 1943 s? t? ch?c tr?n đanh tieu di?t kh?i ch? l?c l?n c?a H?ng quan đ? xoay chuy?n tinh th? gianh l?i th? ch? đ?ng t?n cong chi?n l??c t? tay quan đ?i Xo Vi?t, chi?n d?ch đ??c mang m?t danh "Citadel" (Phao đai). Phia đ?c hi v?ng chi?n d?ch s? th?ng l?i nh? vao th?i ti?t mua he va cac lo?i v? khi tien ti?n l?n đ?u tien ra tr?n: xe t?ng "Con Bao" , "Con C?p" va phao t? hanh di?t t?ng "Ferdinand" (Con Voi) v?i h?a l?c va v? giap v??t tr?i h?n h?n cac lo?i xe đ?i c?. đi?m quy?t chi?n la khu v?c trung tam m?t tr?n t?i vong cung Kursk vi ? đay hinh d?ng chi?n tuy?n m?t tr?n r?t thu?n l?i cho m?t chi?n d?ch t?n cong bao vay: phong tuy?n c?a quan đ?i Xo Vi?t t?o thanh m?t vong cung l?i ?n sau v? phia quan đ?c: co đay vong cung la đ??ng n?i 3 thanh ph? Oryol ? Kursk ? Belgorod . Thanh ph? Oryol ? phia b?c va Belgorod ? phia nam vong cung va n?m trong tay quan đ?c, con Kursk la thanh ph? trung tam n?m trong long h?u ph??ng quan phong th? Xo Vi?t. Quan đ?c d? đ?nh b?ng hai m?i ti?n cong t? Belgorod va Oryol đanh th?ng đ?n Kursk c?t khuc l?i vong cung Kursk, bao vay va tieu di?t s? quan Xo Vi?t b? tri t?i đay.

Canh quan phia b?c la c?a C?m t?p đoan quan Trung tam do Th?ng ch? Gunther von Kluge ch? huy theo k? ho?ch s? t? Oryol đanh th?ng xu?ng phia nam theo ph??ng Oryol ? Kursk, chi?u sau đ?t pha kho?ng 100 km.
Canh nam t? Belgorod la l?c l??ng c?a C?m t?p đoan quan Nam do Th?ng ch? Erich von Manstein s? đanh len phia b?c theo ph??ng Belgorod ? Kursk chi?u sau đ?t pha kho?ng g?n 200 km.

Cac l?c l??ng quan đ?c t?i toan m?t tr?n la 50 s? đoan trong đo co 15 s? đoan xe t?ng, t?ng c?ng kho?ng 95 v?n quan, 2.700 xe t?ng, 10.000 phao va sung c?i, 2.050 may bay. đay la cac đ?n v? xung kich m?nh nh?t c?a đ?c luc đo t?p trung l?i. Canh nam m?nh h?n la m?i t?n cong chinh co 9 s? đoan xe t?ng thi?n chi?n va sung s?c nh?t c?a đ?c trong đo co 3 s? đoan xe t?ng SS ? "đ?u lau ch?t", "Adolf Hitler" va "đ? ch?". Do cac khuc m?c trong khau chu?n b? nen k? ho?ch ti?n cong đa b? lui l?i kho?ng 2 thang va y?u t? b?t ng? đa khong con. Tinh bao Xo Vi?t đa bi?t tr??c v? y đ?nh va th?i đi?m ti?n cong va quan đ?i Xo Vi?t đa tich c?c phong b?.

Phia quan đ?i Xo Vi?t đ?i m?t v?i kh?i quan canh b?c c?a đ?c la Ph??ng di?n quan Trung tam ? t? l?nh: đ?i t??ng Konstantin Rokossovsky , đ?i di?n đ?i b?n doanh: Nguyen soai Georgi Zhukov ).
đ?i m?t v?i canh nam c?a đ?c la Ph??ng di?n quan Voronezh ? t? l?nh: đ?i t??ng Nikolai Vatutin , đ?i di?n đ?i b?n doanh: Nguyen soai Aleksandr Vasilevsky .
trong h?u tuy?n phong ng? co Ph??ng di?n quan Th?o nguyen c?a t? l?nh: Th??ng t??ng Ivan Konev lam d? b? chi?n d?ch va đ? ph?n cong sau nay.

S? l??ng quan đ?i Xo Vi?t phong ng? t?i khu v?c vong cung Kursk len đ?n kho?ng 1,2 tri?u binh s?, 20.000 phao va c?i, 3.600 xe t?ng va phao t? hanh, 2.370 may bay. Ngoai ra con co 700.000 binh s? va 2.000 xe t?ng lam l?c l??ng d? b?. Cac l?c l??ng b? binh, phao binh va khong quan v? phia Lien Xo đ?u v??t tr?i h?n v? s? l??ng so v?i phia đ?c, tuy nhien v? xe t?ng thi quan đ?c co nhi?u xe t?ng h?ng n?ng h?n.

Quan đ?i Xo Vi?t ch? tr??ng ch? đ?ng chuy?n sang phong ng? d?a vao tr?n tuy?n phong th? ch?ng t?ng co chi?u sau nhi?u t?ng nhi?u l?p b? gay va tieu hao m?i nh?n xe t?ng thi?t giap c?a đ?i ph??ng sau đo chuy?n sang ph?n cong. đ? ch?ng l?i l?c l??ng ti?n cong c?a đ?c phia Lien Xo đa bi?n vong cung Kursk thanh m?t tr?n đ?a phong ng? ch?ng t?ng vo cung kien c? co nhi?u t?ng l?p co chi?u sau h?n 100 km day đ?c cac v?t c?n, min ch?ng t?ng, hang rao, min ch?ng b? binh va h? th?ng lien hoan cac v? tri phao ch?ng t?ng, b? binh phong ng? b? tri theo chi?u sau v?i nhi?u tuy?n chi?n hao. Ngay phia sau la cac t?p đoan quan xe t?ng va b? binh c? gi?i lam nhi?m v? d? b? s?n sang c? đ?ng tram l? b? quan đ?ch ch?c th?ng.

Ngay 5 thang 7 n?m 1943, tr?n đanh b?t đ?u: Ngay khi quan đ?c con đang chu?n b? t?n cong, H?ng quan dung phao binh c?p t?p ph? đ?u vao cac v? tri ban đ?p t?n cong c?a đ?c. đon phao binh ph?n chu?n b? nay đa r?t hi?u qu?: quan đ?c đa ch?u t?n th?t r?t l?n va ph?i hoan ti?n cong l?i nhi?u gi? va khi ti?n cong khong con đ? s?c ben v?n co n?a.

B? binh c? gi?i SS c?a đ?c cung Xe t?ng Tiger ti?n v? Kursk. Xe t?ng Tiger n?ng 56 t?n v?i phao 88mm co ?u th? h?n xe t?ng h?ng trung T-34 ch? n?ng 30 t?n va co phao 76,2mm.

Cu?c ti?n cong c?a đ?c sau đo đa di?n ra r?t v?t v? khong con s?c nh?n xuyen pha nh? v?n co c?a quan đ?i đ?c tr??c đay n?a. Trong 1 tu?n ? canh b?c c?a th?ng ch? Kluge ch? tham nh?p đ??c vao tr?n đ?a đ?ch 15?20 km va co ch? con b? đ?i ph??ng ph?n cong đanh b?t tr? l?i. T?i canh nam quan đ?c s?c ben h?n nh?ng c?ng khong t?o nen đ??c đ?t pha. Sau 1 tu?n c?ng ch? ti?n sau đ??c 40?50 km. Cu?c chi?n di?n ra r?t c?ng th?ng tren m?t đ?t va tren khong.

Ngay 11 thang 7 , hai ph??ng di?n quan Tay va Bryansk c?a Lien Xo b?t đ?u ph?n cong. đay la cac l?c l??ng phia b?c ti?p giap v?i vong cung Kursk đe do? đanh vao s??n trai canh quan Kluge, canh B?c c?a Th?ng ch? Kluge đa ng?ng t?n cong va chuy?n sang phong ng?. đ? t?o đ?t pha cho chi?n d?ch va gi?i ganh n?ng cho canh b?c c?a Th?ng ch? Kluge, ngay 12 thang 7 , quan đ?c tung toan l?c xe t?ng thi?t giap con l?i vao tr?n t?i canh nam c?a Th?ng ch? Manstein. Xe t?ng đ?c đa ch?c th?ng đ??c phong th? c?a ph??ng di?n quan c?a Vatutin va ti?n len phia b?c h??ng đ?n Kursk. đ?ng tr??c tinh hinh quan đ?c ch?c th?ng phong tuy?n, cung ngay B? ch? huy Xo Vi?t quy?t đ?nh tung quan d? b? la T?p đoan quan xe t?ng s? 5 do Trung t??ng Pavel Rotmistrov la T? l?nh va T?p đoan quan c?n v? s? 5 do Trung t??ng Aleksey Zhadov lam T? l?nh, đ?u thu?c Ph??ng di?n quan Th?o nguyen , vao chi?n đ?u đ? vo hi?u hoa m?i xe t?ng đang đ?nh th?c sau c?a quan đ?c.

Cac đ?n v? xe t?ng hai ben l?n x? vao nhau t?i lang Tr?n Prokhorovka , tr? thanh tr?n đ?u xe t?ng l?n nh?t trong l?ch s? chi?n tranh c?a nhan lo?i, tr?n đ?u t?ng nay co kho?ng 1.200 xe t?ng va phao t? hanh di?t t?ng c?a hai phia tham gia đanh nhau h?n lo?n. đ?n cu?i ngay phia đ?c thi?t h?i h?n 300 xe t?ng va phia Lien Xo kho?ng 500 xe nh?ng quan đ?c đa ki?t s?c khong con l?c l??ng d? b? đ? co th? phat tri?n ti?n cong đ??c n?a. H?n n?a vao luc nay quan đ?ng minh Anh ? M? đa đ? b? vao Y, Hitler bu?c ph?i rut b?t cac l?c l??ng xe t?ng sang m?t tr?n Y va ra l?nh ch?m d?t t?n cong t?i vong cung Kursk.

đ?n luc nay tr?n Kursk tuy ch?a ch?m d?t nh?ng phia đ?c v? c? b?n đa th?t b?i ph?i lui v? phong th? t? b? tham v?ng gianh quy?n ch? đ?ng ti?n cong va bao vay tieu di?t c?m quan Kursk c?a đ?i ph??ng. đ?n đay b?t đ?u giai đo?n ph?n cong c?a quan đ?i Xo Vi?t.

Lien ti?p trong h?n 1 thang ti?p theo quan đ?i đ?c ph?i gi?t g?u va vai cac l?c l??ng v?t v? ch?ng đ? tr??c s?c ti?n cong c?a H?ng quan. Tuy đa b? ti?n cong chuy?n sang phong ng? nh?ng quan đ?c c?ng khong đ? l?c l??ng đ? ch?ng l?i cac ph??ng di?n quan Xo Vi?t ph?n cong theo m?t k? ho?ch đa đ??c đ?nh tr??c. đo la cac chi?n d?ch t?n cong mang ten Kutuzov va Rumyantsev v?i s?c m?nh ap đ?o đ?i ph??ng. L?n l??t Belgorod (5 thang 8), Oryol (5 thang 8) va cu?i cung 23 thang 8, quan đ?i Xo Vi?t chi?m Kharkov, thanh ph? l?n th? 2, c? đo c?a Ukraina thi chi?n d?ch ti?n cong c?a h? m?i d?ng l?i. Ch?m d?t giai đo?n ph?n cong va c? tr?n chi?n vong cung Kursk.

T? nay tr? đi quy?n ch? đ?ng chi?n l??c đa n?m ch?c trong tay quan đ?i Xo Vi?t, cho đ?n cu?i chi?n tranh ch? co phia Xo Vi?t t?n cong chi?n l??c con đ?c Qu?c xa b? đ?ng ch?ng đ? cho t?i ngay b? đanh b?i hoan toan.

Tr?n đanh song Dnepr

Xem chi ti?t: Tr?n đanh song Dnepr , chi?n tranh đ??ng ray

Cu?i thang 8 n?m 1943, ngay sau tr?n Kursk, H?ng quan tri?n khai chi?n d?ch t?n cong chi?n l??c t?i canh nam chi?n tr??ng Xo ? đ?c nh?m gi?i phong Ukraina đo la tr?n đanh song Dnepr .

V? phia đ?c, sau th?t b?i t?i Kursk quan đ?i đ?c suy y?u toan di?n, đ? tranh cho kh?i lien minh phat xit kh?i tan ra, Hitler ra l?nh b?ng m?i gia gi? v?ng nh?ng vung đ?t con l?i, trong đo Ukraina la ?u tien s? m?t. T?i đay quan đ?c c?ng c? tuy?n phong th? đ??c g?i la " b?c t??ng phia đong " d?a vao đo?n trung l?u va h? l?u song Dnepr. Tuy?n phong th? Dnepr c?a quan đ?c co chi?u dai tren 1.400 km t? Navlia ? phia b?c đ?n Taganrog ? phia nam. B?o v? "b?c t??ng phia đong" la l?c l??ng đ?c g?m t?p đoan quan s? 2 thu?c C?m t?p đoan quan Trung tam c?a th?ng ch? Kluge; va cac t?p đoan quan xe t?ng s? 1, s? 4, cac t?p đoan quan b? binh s? 6 va s? 8 c?a C?m t?p đoan quan Nam c?a th?ng ch? Manstein. T?ng c?ng quan đ?c trong tr?n song Dnepr co 62 s? đoan trong đo 14 s? đoan xe t?ng va c? gi?i: kho?ng h?n 1,2 tri?u quan, 13.000 phao va sung c?i, 2.100 xe t?ng va phao t? hanh, 2.100 may bay.

đ? ch?c th?ng tuy?n phong th? song Dnepr c?a đ?c, phia Lien Xo huy đ?ng l?c l??ng t?i 2,6 tri?u quan, h?n 51.200 phao va sung c?i, 2.500 xe t?ng va g?n 3.000 may bay c?a 5 ph??ng di?n quan:

Ph??ng di?n quan Trung tam c?a đ?i t??ng Konstantin Rokossovsky t?n cong theo h??ng Chernigov ? Gomel ? Narovlia .
Ph??ng di?n quan Voronezh c?a đ?i t??ng Nikolai Vatutin t?n cong theo h??ng Kiev .
Ph??ng di?n quan Th?o nguyen c?a đ?i t??ng Ivan Koniev t?n cong theo h??ng Poltava ? Kremenchug
Ph??ng di?n quan tay nam c?a đ?i t??ng Rodion Malinovsky theo h??ng Dnepropetrovsk .
Ph??ng di?n quan Nam c?a Th??ng t??ng Fyodor Tolbukhin theo h??ng Melitopol ? Krym .

V?i ?u th? ap đ?o v? m?i m?t, cu?i thang 8 n?m 1943, c? n?m ph??ng di?n quan Xo Vi?t t?n cong đ?ng lo?t tren di?n r?ng t? Navlia đ?n Taganrog tren m?t m?t tr?n dai 1.400 km. Tuy quan đ?c ch?ng c? r?t ac li?t nh?ng khong đ? l?c l??ng đ? co th? c?n n?i cu?c t?n cong. B? t?ng ch? huy đ?c ngay 15 thang 9 n?m 1943 ph?i ra l?nh rut toan b? l?c l??ng sang b? ph?i song Dnepr d?a vao " b?c t??ng phia đong " đ? c? gi? ph?n đ?t Ukraina ben b? ph?i con song cung ph?n đ?t sat Bi?n đen va ban đ?o Krym, l?y con song l?n Dnepr lam tuy?n phong th?.

Tr?n đanh song Dnepr b??c vao giai đo?n ac li?t nh?t. đ? khong cho đ?i ph??ng co th?i gian k?p c?ng c?, H?ng quan ao ?t v??t song trong hanh ti?n tren toan m?t tr?n dai h?n 700 km: cac đ?n v? phat huy t?t c? cac ph??ng ti?n v??t song co th?. đ?n cu?i thang 9 H?ng quan đa chi?m hang ch?c đi?m ban đ?p tren b? ph?i song Dnepr. Trong thang 9, thang 10 n?m 1943 la cac tr?n đanh đ?m mau nh?m th? tieu va m? r?ng ban đ?p tren song Dnepr: quan đ?c t?p trung m?i l?c l??ng c? g?ng đ?y quan đ?i Xo Vi?t xu?ng song. Cac tr?n đanh gianh gi?t cac ban đ?p r?t ac li?t, phia H?ng quan tuy v?i th??ng vong r?t n?ng n? v?n gi? va banh tr??ng đ??c ban đ?p ben phia b? ph?i con song.

đ?n đ?u thang 11, khi đa tich lu? đ? l?c l??ng tren cac ban đ?p t?n cong ben b? ph?i, ph??ng di?n quan Ukraina 1 (tr??c đay la ph??ng di?n quan Voronezh) c?a đ?i t??ng Vatutin b?t đ?u t?n cong đanh chi?m Kiev, th? đo Ukraina ( xem chi?n d?ch t?n cong Kiev, 1943 ). Ngay 6 thang 11 n?m 1943, H?ng quan chi?m Kiev va phat tri?n t?n cong v? phia Zhitomir. Nh?ng ngay sau đo, t? 8 thang 11 va đ?n t?n cu?i thang 12 n?m 1943, quan đ?c t?ng c??ng cac đ?n v? xe t?ng t? cac m?t tr?n khac cho t?p đoan quan xe t?ng s? 4 va ph?n cong m?nh m? vao s??n phia nam c?a ph??ng di?n quan Vatutin va đ?nh t?n cong chi?m l?i Kiev. Ph??ng di?n quan Vatutin ph?i chuy?n sang phong ng? va lui v? phong th? Kiev, phia Lien Xo t?ng c??ng quan d? b? va cu?i cung đa ch?n đ?ng cu?c ph?n cong c?a t?p đoan quan xe t?ng s? 4 c?a đ?c.

đ?n cu?i thang 12 n?m 1943, tr?n đanh song Dnepr đa k?t thuc. H?ng quan đa gi?i phong hoan toan lanh th? phia b? trai, đa đ?ng v?ng chan chi?m m?t vung r?ng vai tr?m km, sau h?n 100 km ben b? ph?i song Dnepr trong đo co Kiev th? đo Ukraina, đa c?t r?i va co l?p l?c l??ng đ?c t?i Krym. đay la l?n đ?u tien m?t chi?n d?ch t?ng t?n cong chi?n l??c r?t l?n vao mua he c?a Xo Vi?t đa th?ng l?i. V?i th?ng l?i c?a tr?n song Dnepr thi vi?c quan đ?c m?t toan b? Ukraina va Krym vao tay Xo Vi?t ch? con la v?n đ? th?i gian ng?n.

N?m 1944: m?t tr?n phia đong c?a đ?c s?p đ?

Cho đ?n đ?u thang 1 n?m 1944, quan đ?c v?n con chi?m đong cac vung lanh th? Lien Xo la ba n??c c?ng hoa Baltic, ph?n l?n lanh th? Belarus , Ukraina , Moldova , Krym , Karelia , va cac t?nh Kalinin , Leningrad . Quan s? c?a phia đ?c tren chi?n tr??ng phia đong con kho?ng h?n 5 tri?u quan g?m 198 s? đoan đ?c va cac l?c l??ng c?a đ?ng minh Y, Hungary, Romania, Ph?n Lan, trang b? g?n 55.000 đ?i bac va sung c?i, 5.400 xe t?ng va phao t? hanh, h?n 3.000 may bay. M?c du đay v?n la m?t l?c l??ng r?t hung h?u nh?ng so sanh l?c l??ng tren chi?n tr??ng đa x?u đi nghiem tr?ng cho phia đ?c. Cac th?t b?i c?a đ?c tren chi?n tr??ng lam tr?m tr?ng them tinh hinh chinh tr? t?i b?n than n??c đ?c Qu?c xa c?ng nh? t?i cac n??c đ?ng minh c?a đ?c. M?c du v?i nh?ng n? l?c r?t to l?n, s?n xu?t qu?c phong c?a đ?c ti?p t?c t?ng tr??ng cho đ?n t?n thang 7 n?m 1944, nh?ng toan b? n?n kinh t? đa sa vao nh?ng kho kh?n khong th? gi?i quy?t n?i. đ?c bi?t đ?c g?p kho kh?n r?t l?n v?i v?n đ? nhan l?c: ch? rieng trong th?i gian t? thang 6 n?m 1943 đ?n thang 1 n?m 1944, phia đ?c đa m?t h?n 1,2 tri?u binh linh va s? quan co kinh nghi?m chi?n đ?u, đ?n đ?u thang 1 n?m 1944, t?ng đ?ng vien c?a đ?c ch? thay th? đ??c cho d??i 3/4 con s? nay nh?ng v?i ch?t l??ng chi?n đ?u kem xa.

Phia quan đ?i Xo Vi?t, cho đ?n thang 1 n?m 1944, co quan s? len t?i 6.425.000 ng??i, 83.600 đ?i bac va sung c?i, 10.200 may bay chi?n đ?u, 5.300 xe t?ng va phao t? hanh. Ch?a k? đ?n cac đ?n v? Ba Lan, Ti?p Kh?c, Rumani, Nam T?, Phap co kho?ng 100.000 ng??i tham gia chi?n đ?u tren lanh th? Lien Xo. ?u th? c?a H?ng quan cang ngay cang ap đ?o va Lien Xo hoan toan co th? m?t minh đanh th?ng đ??c lien minh phat xit c?a đ?c Qu?c xa tren chi?n tr??ng chau Au .

T? thang 12 n?m 1943 đ?n thang 6 n?m 1944, chi?n tr??ng chinh v?n la canh Nam m?t tr?n. N?i ti?p tr?n đanh song Dnepr , quan đ?i Xo Vi?t phat đ?ng m?t lo?t chi?n d?ch t?n cong ben b? ph?i song Dnepr đo la cac chi?n d?ch Zhitomir-Berdichev , chi?n d?ch Kirovograd , Korsun-shevchenkovsky , Rovno-Lutsk , Nikopolsko-Krivoi rog , Proskurov-Chernovsi , Uman-Botoshani , Bereznegovatoe-Snigirevka , Polesie va chi?n d?ch t?n cong Odessa . Cac chi?n d?ch t?n cong nay di?n ra tren m?t tr?n r?ng 1.300 đ?n 1.400 km va đ?u th?ng l?i ? cac m?c đ? khac nhau, đa đanh tan cac l?c l??ng đ?i khang c?a đ?c va đ?ng minh t?i canh Nam chi?n tr??ng. Ti?m l?c quan s? c?a n??c đ?c Qu?c xa đa b? tieu hao r?t l?n trong cac chi?n d?ch nay, khong ch? ? s? l??ng tai s?n quan s? b? pha h?y ma m?t lo?t cac nha may cong nghi?p ? Ukraina con l?i trong tay quan đ?c c?ng b? Quan đ?i Lien Xo chi?m l?i, đ?c bi?t la khu cong nghi?p Krivoy Rog - Nikolayev. H?ng quan đa gi?i phong h?u h?t Ukraina, đa đ?n đ??c chan day nui Karpat va tham nh?p vao Romania , đe d?a đanh chi?m ngu?n cung ?ng d?u m? c?c k? quan tr?ng c?a đ?c Qu?c xa t?i Romania.

T?i cac khu v?c khac c?a chi?n tr??ng Xo ? đ?c chi?n d?ch Leningrad-Novgorod đa gi?i phong hoan toan t?nh Leningrad va m?t ph?n t?nh Kalinin, trong mua xuan n?m 1944, toan b? ban đ?o Krym đa v? tay quan đ?i Xo Vi?t.

Tinh chung t? ngay 1 thang 6 n?m 1943 đ?n ngay 1 thang 6 n?m 1944, t?n th?t c?a l?c l??ng v? trang c?a đ?c ? m?t tr?n Lien Xo len t?i 3.705.500 quan ^[63] đ?n gi?a n?m 1944, t?ng quan s? chinh quy c?a đ?c ? m?t tr?n Lien Xo đa s?t xu?ng d??i m?c 4 tri?u. Ch?t l??ng c?a quan đ?c c?ng s?t gi?m nghiem tr?ng: s? binh linh va s? quan co nhi?u kinh nghi?m chi?n đ?u đa t?n th?t g?n h?t, quan đ?c luc nay ch? y?u la tan binh ch?a co nhi?u kinh nghi?m chi?n đ?u.

Ngay 6 thang 6 n?m 1944 , lien quan đ?ng minh ch?ng phat xit Hoa K? ? Anh ? Phap t? do ? Canada đa ti?n hanh chi?n d?ch đ? b? l?n nh?t trong l?ch s? nhan lo?i vao Normandie mi?n B?c n??c Phap đ? m? m?t tr?n th? hai . Tinh hinh c?a n??c đ?c Qu?c xa đa x?u l?i cang x?u h?n: t? nay quan đ?i đ?c b? k?p gi?a hai m?t tr?n, khong con co th? t? do đi?u l?c l??ng d? b? t? phia tay sang phia đong nh? trong cac n?m tr??c đay n?a va quan s? đ?c khong th? đ? đ? c?ng ra tren hai m?t tr?n. N??c đ?c đ?ng tr??c tri?n v?ng b?i tr?n mau chong.

Chi?n d?ch Bagration

Ngay 22 thang 6 n?m 1944 , H?ng quan Lien Xo m? đ?u đ?t t?n cong mua he b?ng chi?n d?ch Bagration đay la chi?n d?ch đa gi?i phong hoan toan Belarus , m?t ph?n l?n đ?t đai ba n??c c?ng hoa Baltic, đong b?c Ba Lan va ti?n đ?n t?n đong Ph? . Chi?n d?ch nay đ??c coi la chi?n th?ng l?n nh?t c?a H?ng quan trong chi?n tranh đa tieu di?t g?n h?t kh?i quan m?nh nh?t c?a đ?c la C?m t?p đoan quan Trung tam.

C?m t?p đoan quan Trung tam d??i quy?n Th?ng ch? Ernst Busch t? 28 thang 6 , 1944 la Th?ng ch? Walter Model g?m t?p đoan quan xe t?ng s? 3, cac t?p đoan quan da chi?n s? 2, s? 4 va s? 9, t?ng c?ng 34 s? đoan, g?m h?n 1 tri?u quan (tinh c? t?ng vi?n), tuy r?t m?nh va phong th? tren khu v?c phong ng? kien c? đ??c chu?n b? t? lau n?m v?i cac l?i th? phong th? đang k?, nh?ng t? khi C?m t?p đoan quan Nam thua tr?n lui sau v? phia tay sau cac chi?n d?ch t?n cong c?a Lien Xo k? t? tr?n song Dniepr s??n phia nam c?a C?m t?p đoan quan Trung tam đa khong con đ??c che ch?n va hinh th? chi?m đong c?a c?m quan nay tr? nen b?t l?i.

đ? ch?ng l?i h? th?ng phong ng? c?a C?m t?p đoan quan Trung tam, phia Lien Xo huy đ?ng 4 ph??ng di?n quan b? tri t? B?c xu?ng Nam la:

Ph??ng di?n quan Pribaltic 1 c?a đ?i t??ng Ivan Bagramian
Ph??ng di?n quan Byelorussia 3 c?a đ?i t??ng Ivan Chernyakhovsky
Ph??ng di?n quan Byelorussia 2 c?a Th??ng t??ng Georgy Zakharov
Ph??ng di?n quan Byelorussia 1 c?a đ?i t??ng Konstantin Rokossovsky

T?ng c?ng l?c l??ng Xo Vi?t la 1 t?p đoan quan xe t?ng , 6 quan đoan xe t?ng đ?c l?p, 3 quan đoan c? gi?i, 20 t?p đoan quan , t?ng c?ng 166 s? đoan v?i 2,4 tri?u quan va cac l?c l??ng xe t?ng , phao binh va khong quan đ?u ap đ?o quan đ?c. Trai v?i d? tinh c?a B? ch? huy t?i cao đ?c s? ch? cu?c t?n cong l?n c?a Xo Vi?t t?i phia nam chi?n tr??ng t?i Ukraina ho?c Moldavia , cu?c t?n cong chi?n l??c c?a Lien Xo đa di?n ra t?i trung tam m?t tr?n la Belarus.

Trong 12 ngay t? 22 thang 6 đ?n 4 thang 7 n?m 1944, cac ph??ng di?n quan Xo Vi?t chia thanh 6 m?i đ?ng lo?t t?n cong bao vay cac kh?i quan đ?c t?i ngo?i vi tuy?n phong th? t?i Moghilev , Vitebsk va đ?c bi?t t?i "cai tui" Bobruisk . Quan đ?c lien ti?p r?i vao cac vong vay va mau chong b? tieu di?t. Sau đo H?ng quan phat tri?n t?n cong c? đ?ng b?ng hai m?i xe t?ng thi?t giap m?nh t? ph??ng di?n quan Belorussia 1 c?a Rokossovsky va ph??ng di?n quan Belorussia 3 c?a Chernyakhovsky, cac t?p đoan quan xe t?ng Xo Vi?t đa h?p vay t?i Minsk . Ngay 3 thang 7 th? đo Minsk c?a Belarus th?t th?, cac l?c l??ng c?a C?m t?p đoan quan Trung tam c?a đ?c r?i vao vong vay r?t l?n t?i phia đong thanh ph? Minsk. đ?n 11 thang 7 n?m 1944 kh?i quan đ?c b? bao vay t?i đay đa b? tieu di?t, h?n 10 v?n quan đ?c b? b?t.

Trong thang 7 va thang 8, H?ng quan phat tri?n t?n cong tren di?n r?ng truy đu?i cac đ?n v? đ?c đa b? đanh tan va đang rut ch?y, cac n? l?c c?a B? ch? huy đ?c đem quan tram l? h?ng phong ng? r?ng đ?n 400 km đ?u b? đanh b?i. H?ng quan gi?i phong ph?n l?n lanh th? cac n??c c?ng hoa Baltic, toan b? lanh th? Belarus va ti?n sau vao Ba Lan cho đ?n tuy?n song Wisla va ti?p c?n v?i lanh th? đ?c t?i đong Ph? . Quan đ?i Xo Vi?t đa vao c?a ngo đ?t đ?c.

Khi H?ng quan ch? con cach th? đo Warszawa c?a Ba Lan m?t con song Wisla, ngay 1 thang 8 n?m 1944 , chinh ph? khang chi?n Ba Lan đang l?u vong t?i Luan đon v?n mau thu?n sau s?c v?i Lien Xo, đa t? ch?c kh?i ngh?a t?i th? đo Warszawa sau l?ng quan đ?c. Chinh ph? nay d? tinh r?ng khi H?ng quan ti?n vao th? đo Ba Lan thi t?i đo đa co ch?, đ?t Lien Xo tr??c th?c t? ph?i cong nh?n chinh ph? nay; con n?u kh?i ngh?a co nguy c? th?t b?i, h? s? keu goi Lien Xo giup đ? va nh? v?y c?ng đ??c kh?i đ?ng Minh coi nh? la gop cong ch?ng đ?c.

Qu? nhien, quan kh?i ngh?a t?i th? đo Warszawa nhanh chong b? quan đ?c đe b?p. Nh?ng trai v?i d? tinh c?a nh?ng ng??i kh?i ngh?a, quan đ?i Xo Vi?t d?ng t?n cong t?i h??ng Warszawa va khong v??t song Wisla đ? ti?p ?ng quan Lien Xo đa ti?n qua xa l?c l??ng h?u c?n, khong con đ? s?c đanh v??t song. Cu?c kh?i ngh?a đa b? quan đ?c đan ap c?c k? kh?c li?t, ngoai hang v?n s? quan kh?i ngh?a b? ch?t, b? th??ng, b? b?t, quan SS th?ng tay tan sat ng??i Ba Lan gi?t h?i 25 v?n dan va san b?ng th? đo Warszawa.

Cu?c t?n cong c?a H?ng quan phat tri?n đ?n 29 thang 8 n?m 1944 va ch? d?ng l?i đ? ch? l?c l??ng h?u c?n ti?n theo k?p. Quan đ?i Xo Vi?t đa ti?n sau đ??c 500 ? 600 km v?i di?n r?ng 1.100 km, đa tieu di?t hoan toan 17 s? đoan va 3 l? đoan đ?c, gay t?n th?t tren 50% quan s? cho 50 s? đoan đ?c khac. Cu?c t?n cong nay c?a H?ng quan đa t?o đi?u ki?n đ? tri?n khai ti?p cac đon t?n cong lien hoan t?i phia nam va phia b?c chi?n tr??ng Xo ? đ?c va đ?n cu?i n?m 1944 đa gi?i phong hoan toan lanh th? Xo Vi?t va b?t đ?u qua trinh gi?i phong đong Au.

Lien Xo gi?i phong toan b? lanh th? đong Au

V?i th?t b?i r?t to l?n ngay t? nh?ng ngay đ?u tien c?a chi?n d?ch Bagration , m?t tr?n c?a đ?c t?i lanh th? Xo Vi?t đa hoan toan m?t đ? v?ng ch?c ?n đ?nh. Nhan đa th?ng l?i t?i Belarus khi cac l?c l??ng đ?c b? hut v? chi?n tr??ng nay, ngay trong khi tr?n Belarus đang di?n ra, phia Xo Vi?t phat đ?ng lien ti?p cac đon t?n cong chi?n l??c n?a t?i canh nam va canh b?c chi?n tr??ng Xo ? đ?c, đa gi?i phong hoan toan lanh th? Xo Vi?t, lo?i cac đ?ng minh c?a đ?c ra kh?i chi?n tranh, va m? r?ng đ??ng ti?n vao đong Au đo la cac chi?n d?ch Lvov-Sandomierz , Ia?i-Chi?in?u t?i phia nam chi?n tr??ng, chi?n d?ch Baltic t?i vung ba n??c c?ng hoa Baltic, chi?n d?ch Viborg-Petrozavodsk va Petsamo-kirken t?i d?i đ?t Karelia.

Chi?n d?ch Lvov?Sandomierz t? 13 thang 7 đ?n 29 thang 8 n?m 1944, ph??ng di?n quan Ukraina 1 c?a nguyen soai Xo Vi?t Ivan Konev v?i l?c l??ng 2 t?p đoan quan xe t?ng, 7 t?p đoan quan b? binh (t?ng c?ng: 1.200.000 linh, 1.979 xe t?ng, 11.265 kh?u phao) đa đanh tan C?m t?p đoan quan B?c Ukraina c?a đ?i t??ng đ?c Josef Harpe v?i 900.000 quan, 800 xe t?ng, 6.300 đ?i bac va sung c?i.
Sau cac tr?n đanh r?t ac li?t, H?ng quan ch?c th?ng tuy?n phong th? đ?c t?i Ternopol va phat tri?n t?n cong bao vay, tieu di?t 8 s? đoan đ?c t?i Broda . C?m t?p đoan quan B?c Ukraina c?a đ?c b? đanh tan, b? tach thanh hai m?nh va b? gi?i tan: m?t b? ph?n rut lui v? phia Ba Lan v??t song Wisla va ph?n th? hai ch?y sau v? phia Karpat vao lanh th? Romania . Ph??ng di?n quan Konev tach m?t b? ph?n thanh ph??ng di?n quan Ukraina 4 giao cho đ?i t??ng Ivan Petrov truy kich theo h??ng Karpat, con ph??ng di?n quan Ukraina 1 ti?p t?c t?n cong vao Ba Lan v? phia song Wisla va đa v??t song t?o ban đ?p tren b? tay t?i h??ng Sandomierz . Quan đ?c t?i m?t tr?n Wisla t?ng c??ng quan d? b?, ph?n cong manh li?t đ? th? tieu ban đ?p quy?t h?t H?ng quan xu?ng song. Sau cac tr?n đanh r?t d? d?i ph??ng di?n quan c?a Konev v?n gi? va m? r?ng đ??c ban đ?p Sandomierz. Cu?i thang 8, chi?n s? đi đ?n l?ng d?u va ngay 29 thang 8 , 1944 thi chi?n d?ch ch?m d?t.

Chi?n d?ch Lvov ? Sandomierz đa gi?i phong hoan toan ph?n đ?t Ukraina con l?i trong tay đ?c Qu?c xa đu?i xa đ?i ph??ng vao Romania va Ba Lan, đa chi?m đong nam Ba Lan va H?ng quan đa đ?ng v?ng chan tren b? Tay con song Wisla.

Chi?n d?ch Ia?i-Chi?in?u t? 20 đ?n 29 thang 8 n?m 1944: la chi?n d?ch th?ng l?i r?t to l?n c?a H?ng quan v?i hi?u su?t chi?n đ?u r?t cao ch? trong 9 ngay hai ph??ng di?n quan Ukraina 2 c?a đ?i t??ng Rodion Malinovsky va Ukraina 3 c?a đ?i t??ng Fyodor Tolbukhin t?ng c?ng 1.341.200 linh, 1.874 xe t?ng va phao đa tieu di?t C?m t?p đoan quan Nam Ukraina c?a lien quan đ?c ? Romania d??i quy?n ch? huy c?a đ?i t??ng Johannes Friesner co 47 s? đoan, 5 l? đoan v?i t?ng c?ng 500.000 linh đ?c, 405.000 quan Romania, 170 xe t?ng. Trong 9 ngay, H?ng quan đa tieu di?t 25 v?n quan đ?ch va b?t g?n 30 v?n tu binh, gi?i phong hoan toan Moldova , quan đ?i Xo Vi?t ao ?t keo vao Romania lam tan ra 35 v?n quan con l?i c?a n??c nay, phat đ?ng cach m?ng than Xo Vi?t, đa lo?i Romania ra kh?i kh?i Tr?c va quay l?i tuyen chi?n ch?ng đ?c.
Chi?n d?ch nay đa gi?i phong toan b? lanh th? Lien Xo t?i canh nam chi?n tr??ng Xo ? đ?c va m? r?ng đ??ng cho quan đ?i Xo vi?t ti?n vao Balkan va Hungary . đ? gianh đ??c th?ng l?i l?n nay, H?ng quan ch? t?n th?t 67.000 ng??i. đay la m?t trong nh?ng tr?n đanh ma s? th??ng vong c?a quan đ?c cao g?p nhi?u l?n c?a đ?i ph??ng.

Ngoai t?n th?t v? ng??i va v? khi, n??c đ?c Qu?c xa b? giang m?t đon n?ng v? chi?n l??c b?i chi?n d?ch nay. Ngay 12 thang 9 n?m 1944, đ?i di?n cho cac n??c đ?ng Minh, chinh ph? Lien Xo đa ky hi?p đ?nh đinh chi?n v?i Romania, theo đo Romania ph?i c?t đ?t quan h? đ?ng minh v?i đ?c va ch?m d?t cung c?p d?u m? cho đ?c. Vi?c nay khi?n ngu?n d?u m? cung c?p cho n??c đ?c Qu?c xa b? s?t gi?m 1/2, keo theo đo la s?n xu?t v? khi c?a đ?c c?ng s?t theo. Gi? đay, quan đ?i đ?c Qu?c xa ch? con co th? trong c?y vao ngu?n d?u m? tren khu v?c bien gi?i Ao - Hungary v?i s?n l??ng x?p x? khu v?c Ploie?ti, trong khi cac ngu?n cung khac đ?u b? đ?ng minh phong t?a.

Chi?n d?ch Baltic t? 14 thang 9 đ?n 24 thang 11 , 1944: La chi?n d?ch gi?i phong ph?n đ?t cu?i cung c?a Lien Xo. Trong chi?n d?ch nay cac Ph??ng di?n quan Pribaltic 1 c?a đ?i t??ng Ivan Bagramyan , Ph??ng di?n quan Pribaltic 2 c?a đ?i t??ng Andrey Yeryomenko , Ph??ng di?n quan Pribaltic 3 c?a đ?i t??ng Ivan Maslennikov cung Ph??ng di?n quan Leningrad c?a Nguyen soai Leonid Govorov v?i l?c l??ng 90 v?n quan, 17.500 kh?u phao, 3.080 xe t?ng, 2.640 may bay v?i s?c m?nh ap đ?o t?ng t?n cong C?m t?p đoan quan B?c c?a đ?c v?n đa b? nen ch?t v? phia bi?n Baltic sau chi?n d?ch Belarus. L?c l??ng c?a C?m t?p đoan quan B?c t?i chi?n d?ch nay g?m 73 v?n quan, 7000 đ?i bac va sung c?i, 1.200 xe t?ng va phao t? hanh phong th? tren đ?a ban thu?n l?i đa đ??c chu?n b? t? lau.
Quan đ?i Xo Vi?t t?n cong tren di?n r?ng theo h??ng B?c Nam đ?nh h?t C?m t?p đoan quan B?c c?a đ?c xu?ng bi?n. H?ng quan đa c?t r?i C?m t?p đoan quan B?c kh?i đong Ph? . D??i ap l?c t?n cong qua l?n c?a H?ng quan l?i khong con đ?t đ? lui, c?m quan đ?c ph?i b? h?t đ?t đai lui v? c? th? m?i đ?t Courland t?i phia b?c Latvia . T?i đay m?t đ? phong th? c?a đ?c đa tr? nen đ?m đ?c va c?m nay đa b? co l?p hoan toan khong con y ngh?a chi?n l??c gi n?a nen quan đ?i Xo Vi?t đ? ti?t ki?m binh l?c đa d?ng t?n cong va giam ch?t kh?i quan nay t?i Courland cho đ?n h?t chi?n tranh.

Cac chi?n d?ch Belarus, Lvov ? Sandomierz, Ia?i ? Chi?in?u va Baltic di?n ra trong n?a cu?i n?m 1944 cung v?i cac t?n cong t?i d?i đ?t Karelia đa gi?i phong hoan toan lanh th? Lien Xo (ch? con l?i m?i đ?t Courland t?i b?c Latvia ). H?ng quan đa m? đ??ng vao b?c Na Uy , Hungary , Ao va Ti?p Kh?c va lo?i kh?i vong chi?n cac đ?ng minh c?a đ?c Qu?c xa la Ph?n Lan va Romania va Bulgaria . Kh?i đ?ng minh phat xit s?p đ?.

N?m 1945: đ?c Qu?c xa thua tr?n

N?m 1945, đ? ch? th? ba b??c vao c?n h?p h?i th?t s?. T?i phia Tay, quan Anh-M? đa đ? b? len chau Au va đ?y lui quan đ?c ra kh?i Phap. T?i phia đong, tinh hinh con x?u h?n nhi?u. Rieng trong n?m 1944, g?n 3 tri?u quan đ?c đa t? tr?n ho?c b? Lien Xo b?t lam tu binh, ch?a k? t?n th?t c?a cac l?c l??ng đ?ng minh c?a đ?c nh? Ph?n Lan, Romania, Hungary... Cac đ?ng minh c?a đ?c nh? Ph?n Lan, Hungary, Romania đa b? đanh b?i va ph?i ky hoa ??c v?i Lien Xo, th?m chi quay sang ch?ng l?i đ?c. Quan đ?c b? đanh b?t kh?i m?i vung lanh th? ? đong Au va H?ng quan đa ap sat bien gi?i đ?c.

đ?n đ?u n?m 1945, quan đ?i đ?c v?n con h?n 4 tri?u ng??i, song t? l? kha l?n la tan binh thi?u kinh nghi?m chi?n đ?u, v? khi h?ng n?ng (xe t?ng, may bay) ngay cang thi?u h?t. N?n kinh t? va cong nghi?p chi?n tranh đ?c s?p đ?: nhan dan thi?u l??ng th?c tr?m tr?ng, cac m?c tieu kinh t?, qu?c phong c?a đ?c b? khong quan đ?ng minh Anh ? M? ? Lien Xo tan pha r?t n?ng n? khong con c? h?i khoi ph?c, cac nha may xi nghi?p đ?c do k?t qu? c?a t?ng đ?ng vien đa thi?u tr?m tr?ng cac ngu?n nhan cong co trinh đ?. Cac n? l?c chi?n tranh qua t?i trong nhi?u n?m bay gi? đa phat tac khong con co th? kh?c ph?c n?i n?a. Khi cac đ?ng minh c?a đ?c tan ra va đ?t đai r?i vao tay đ?i ph??ng thi cac ngu?n nguyen li?u c?ng khong con, kinh t? va s?n xu?t qu?c phong c?a đ?c th?t gi?m the th?m. đ?c bi?t sau khi Romania ky hoa ??c v?i Lien Xo thi ngu?n d?u m? duy nh?t nuoi s?ng quan đ?i va kinh t? đ?c đa b? c?t hoan toan. Thi?u v? khi, thi?u nhien li?u thi du quan đ?i đ?c n?i ti?ng co k? lu?t, kien c??ng c?ng khong th? khang c? co hi?u qu?.

Sau v? m?u sat Hitler 20 thang 7 n?m 1944 hang ng? s? quan t??ng l?nh cao c?p đ?c b? xao tr?n l?n, m?t b? ph?n r?t l?n t??ng l?nh đ?c tuy khong b? truy t? nh?ng b? nghi k? khong đ??c tin dung. Hitler nghi ng? quan đ?i va ch? tin t??ng l?c l??ng SS , th?m chi Hitler b? nhi?m th? l?nh SS Reichsfuhrer-SS Heinrich Himmler lam T? l?nh C?m t?p đoan quan Wisla ? gi? đay la l?c l??ng ch? ch?t phong th? đ? ch? ? m?c du nhan v?t nay ch?a t?ng co chut it ki?n th?c hay kinh nghi?m gi đ? đanh tr?n. Mau thu?n gi?a SS va quan đ?i đ?c ngay cang tr?m tr?ng. Quan đ?i đ?c trong n?m cu?i chi?n tranh co ch?t l??ng suy s?p tr?m tr?ng, quan s? ph?n nhi?u la cac l?c l??ng m?i đ?ng vien, bao g?m c? ng??i gia va thi?u nien t? cac t? ch?c ban quan s?, hu?n luy?n s? sai l?i them tinh th?n chi?n đ?u xu?ng th?p, tam ly chan ch??ng, trong quan đ?i ai c?ng hi?u đ? ch? đa thua tr?n. Tuy v?i nh?ng kho kh?n kh?ng l? nh? v?y v?i s? vo v?ng c?a chi?n tranh, s? khang c? d? d?i tren chi?n tr??ng phia đong đ?n gi? phut cu?i cung c?a chi?n tranh cho th?y tinh chuyen nghi?p, long trung thanh va k? lu?t r?t cao c?a quan đ?i va ng??i dan đ?c.

Ngay b?n than lanh t? Hitler trong tinh hinh kh?n qu?n đa m?t h?t s? sang su?t c?a nha lanh đ?o qu?c gia va ng??i c?m quan. Fuhrer canh ngay cang sa vao cac c?n kich đ?ng th?n kinh va cac m?nh l?nh chi?n đ?u cang ngay cang gi?ng v?i c?n me s?ng: cho đ?n ngay cu?i cung c?a đ? ch?, cac m?nh l?nh t?n cong, ph?n cong mang tinh "khong t??ng" c?a Fuhrer v?n lien ti?p đ??c đ?a ra ma khong c?n bi?t co kh? thi hay khong.

T?i m?t tr?n phia tay, m?t Y, Phap, B? va v?i s? th?t b?i trong cac n? l?c t?n cong tuy?t v?ng nh? t?i chi?n d?ch Ardennes quan đ?c đa b? nen ch?t gi?a hai g?ng kim. M?c du co m?nh l?nh c?a Hitler đ?ng v?ng t?i m?i m?nh đ?t ch?ng l?i m?i k? thu, nh?ng cac t??ng l?nh đ?c th?y ro k?t c?c đ?u hang khong th? tranh kh?i nen co xu h??ng kien quy?t t? th? t?i m?t tr?n phia đong kim ham đ?n m?c t?i đa t?c đ? ti?n quan c?a quan đ?i Xo Vi?t, trong khi đo th? l?ng m?t tr?n phia tay (vao thang 2 n?m 1945, 8 s? đoan Panzer v?i t?ng c?ng 271 chi?c Panther đ??c chuy?n t? m?t tr?n phia Tay v? m?t tr?n phia đong, đ?c ch? con đ? l?i 5 ti?u đoan Panther đ?c l?p đ? ch?n quan Anh-M?.) đ?n cac thang 3 thang 4 n?m 1945 thi khong con la xu h??ng n?a: quan đ?c m? c?a m?t tr?n phia tay mu?n lien quan Anh ? M? ? Phap ti?n vao đ?t đ?c cang nhanh cang t?t, trong khi đo chi?n s? t?i m?t tr?n phia đong di?n ra c?c k? ac li?t đ?n ngay cu?i cung. Th?m chi sau khi đa chinh th?c đ?u hang, quan đ?c t?i m?t tr?n phia đong ti?p t?c chi?n đ?u d? d?i, c? g?ng ch?c th?ng vong vay Xo Vi?t đ? ch?y sang đ?u hang phia đ?ng minh Anh ? M? ? Phap.

Chi?n d?ch Wisla ? Oder

Sau Chi?n d?ch Bagration m?t tr?n phia đong h??ng Warszawa ? Berlin im ?ng đ?n h?n 4 thang, t? đ?u thang 9 đ?n h?t thang 12 n?m 1944 c? hai ben khong co hanh đ?ng quan s? tich c?c nao. Th?i gian t?m ngh? đa cho phep quan đ?c c?ng c? l?i nh?ng l? th?ng phong ng? va đi?u quan d? b? t?n cong t?i m?t tr?n phia tay (xem chi?n d?ch Ardennes ) va đi?u quan ph?n cong t?i cac tr?n đanh t?i Hungary (xem chi?n d?ch Budapest ). Trong th?i gian nay quan đ?i Xo Vi?t đa thi hanh m?t kh?i l??ng cong vi?c kh?ng l? đ? đ?m b?o h?u c?n cho chi?n d?ch t?n cong to l?n va lien t?c s?p t?i đ? mau chong đanh b?i đ?c Qu?c xa. Cac ph??ng di?n quan Xo Vi?t đ??c cung c?p đ?n d??c đ? đ? ti?n hanh 4 đ?n 5 chi?n d?ch thong th??ng cho phep H?ng quan t?n cong lien t?c tren di?n r?ng cho đ?n h?t chi?n tranh.

T? ngay 12 thang 1 đ?n 3 thang 2 n?m 1945 H?ng quan t? ch?c chi?n d?ch Wisla-Oder đay la chi?n d?ch đanh tan cac l?c l??ng đ?c tren h??ng phong th? Warszawa ? Berlin , gi?i phong g?n h?t Ba Lan va đ?t s? t?n t?i c?a đ? ch? III ch? con tinh t?ng tu?n.

T?n cong chi?n d?ch Wisla ? Oder la hai ph??ng di?n quan ch? đ?o c?a Lien Xo:

T?i canh b?c, Ph??ng di?n quan Belorussia 1 t? l?nh Nguyen soai Geogri Zhukov g?m: t?p đoan quan xe t?ng c?n v? s? 1 va s? 2; cac quan đoan xe t?ng đ?c l?p s? 9 va 11; t?p đoan quan khong quan s? 16; cac t?p đoan quan xung kich s? 47, 61, 3 va s? 5; t?p đoan quan c?n v? s? 8; cac t?p đoan quan s? 69 va 33; t?p đoan quan Ba Lan s? 1 va 2; 2 quan đoan k? binh c?n v? s? 2 va 7;
Canh nam Ph??ng di?n quan Ukraina 1 c?a Nguyen soai Ivan Konev: t?p đoan quan xe t?ng c?n v? s? 3; t?p đoan quan xe t?ng s? 4; quan đoan xe t?ng đ?c l?p s? 31; t?p đoan quan khong quan s? 2; t?p đoan quan c?n v? s? 3 va 5; cac t?p đoan quan s? 6, 13, 52, 60, 21, 59; quan đoan c? gi?i c?n v? s? 7; quan đoan k? binh s? 1.

T?ng c?ng hai ph??ng di?n quan Zhukov va Konev co 2,2 tri?u quan; 33,5 nghin đ?i bac va sung c?i; 7.000 xe t?ng va phao t? hanh; 5.000 may bay v?i ?u th? v? quan s? va v? khi g?p 4 đ?n 5 l?n đ?i ph??ng.

L?c l??ng đ?c phong th? t?i h??ng nay la C?m t?p đoan quan A c?a đ?c ? t? l?nh đ?i t??ng Josef Harpe (t? 17 thang 1 , 1945 la đ?i t??ng Ferdinand Schorner ) đo la cac đ?n v?: t?p đoan quan xe t?ng s? 4, t?p đoan quan da chi?n s? 9 va 17. T?ng c?ng l?c l??ng đ?c co 450.000 quan, 5.000 đ?i bac va sung c?i, 1.220 xe t?ng va phao t? hanh, 630 may bay. Khu v?c phong th? c?a đ?c đ??c gia c? co 7 gi?i phong ng? v?i chi?u sau t? 300 đ?n 500 km, ngoai ra cac thanh ph? trong khu v?c nay đ?u đa đ??c bi?n thanh phao đai trung tam phong ng? r?t ch?c ch?n. Cac song tren h??ng Warszawa ? Berlin h?u h?t ch?y theo h??ng nam ? b?c va đa đ??c quan đ?c t?n d?ng bi?n thanh cac tuy?n phong th? lien hoan.

Ngay 12 thang 1 n?m 1945 , Ph??ng di?n quan Ukraina 1 c?a Nguyen soai Konev t? ban đ?p Sandomir tren song Wisla k?t h?p v?i canh ph?i c?a Ph??ng di?n quan Belorussia 4 phat tri?n t?n cong v? phia tay va đay la chi?n d?ch Sandomir-Silesia phat tri?n t?n cong theo h??ng chung nh?m đ?n Breslau .

Ngay 14 thang 1 , Ph??ng di?n quan Belorussia 1 k?t h?p v?i canh trai c?a Ph??ng di?n quan Belorussia 2 t?n cong t? 2 ban đ?p Pulava va Magnushev đay la chi?n d?ch Warszawa-Poznan h??ng t?n cong nh?m vao phia Poznan.

Cho đ?n ngay 17 thang 1 , hai ph??ng di?n quan Xo Vi?t c?a Konev va Zhukov đa đe b?p phong th? c?a cac l?c l??ng chinh c?a C?m t?p đoan quan A c?a đ?c tren di?n r?ng g?n 500 km va đ?t pha sau 100?160 km. Quan đ?i Xo Vi?t đa gi?i phong Warszawa, Radom , Chenstokhov , Radomsko , va h?n 2.400 thanh ph? va đi?m dan c? c?a Ba Lan. Cac l?c l??ng đ?c đ??c huy đ?ng t? đ?c sang đa khong th? va l?i l? th?ng phong ng?. Quan đ?i Xo Vi?t t?n cong ao ?t v?i t?c đ? trung binh 30?40 km m?t ngay đem. Ngay 19 thang 1 , cac đ?n v? tien phong c?a ph??ng di?n quan Konev la t?p đoan quan xe t?ng c?n v? s? 3, t?p đoan quan c?n v? s? 5 va t?p đoan quan 52 trong khi truy đu?i quan đ?c đa ti?n sau vao đ?t đ?c va canh trai Konev đa gi?i phong thanh ph? Krakow . T? Ngay 20 đ?n 25 thang 1, ph??ng di?n quan Zhukov đa đ?p tan tuy?n phong th? song Varta va tuy?n Poznan , bao vay va tieu di?t kh?i quan Poznan g?m 6 v?n quan đ?c.

T? ngay 22 thang 1 đ?n 3 thang 2 , quan đ?i Xo Vi?t đa hoan thanh cac m?c tieu c?a chi?n d?ch đa ti?n đ?n song Oder v??t song va l?p cac ban đ?p tren b? tay t?i cac khu v?c Shteinau , Breslau , Oppelna va Kiustrin . Cung th?i gian nay ph??ng di?n quan Ukraina 4 gi?i phong toan b? mi?n nam Ba Lan va mi?n B?c Ti?p Kh?c đ?n th??ng ngu?n con song Wisla.

Vi hinh th? c?a m?t tr?n đ?n luc nay t?i h??ng Berlin đa t?o thanh m?t m?i nh?n ?n sau v? phia lanh th? đ?c va t?i hai s??n b?c va nam c?a H?ng quan la cac kh?i quan đ?c con r?t m?nh t?i Pomerania , đong Ph? va Silesia r?t co th? s? ph?n cong m?nh vao s??n hai ph??ng di?n quan Zhukov va Konev nen B? ch? huy t?i cao Xo Vi?t vao ngay 3 thang 2 , 1945 đa ch? đ?ng ch?m d?t chi?n d?ch va chuy?n tr?ng tam t?n cong ti?p theo sang nhi?m v? đanh tieu di?t cac kh?i quan đ?c t?i Pomerania, đong Ph? va Silesia, đo la cac chi?n d?ch đong Pomerania , chi?n d?ch đong Ph? , chi?n d?ch h? Silesia va chi?n d?ch th??ng Silesia di?n ra t? thang 2 đ?n thang 4 n?m 1945, sau cac chi?n d?ch nay quan đ?i đ?c v? c? b?n đa tr?ng tay.

Chi?n d?ch Wisla ? Oder c?ng la m?t th?ng l?i r?t to l?n c?a quan đ?i Xo Vi?t vao giai đo?n cu?i c?a chi?n tranh, đa tieu di?t 77.000 quan đ?c; lam b? th??ng 334.000 va 192.000 quan m?t tich. Phia Nga co h?n 43.000 quan ch?t va 150.000 b? th??ng. H?ng quan đa chi?m đ??c đ?i b? ph?n lanh th? Ba Lan, đa t?o đi?u ki?n r?t thu?n l?i cho quan đ?i đ?ng minh tren m?t tr?n phia tay va la ti?n đ? đ? ti?n hanh cac chi?n d?ch Pomerania va Silesia ti?p theo. đ?c bi?t chi?n d?ch nay đa đ?a H?ng quan vao trung tam n??c đ?c ch? con cach th? đo Berlin c?a Hitler ch? kho?ng 60 km đ??ng chim bay t? cac ban đ?p nay H?ng quan s? ti?n hanh chi?n d?ch Berlin chi?m th? đo đ?c b?t đ?c Qu?c xa đ?u hang.

Chi?n d?ch Berlin, n??c đ?c đ?u hang

Sau cac chi?n d?ch đong Pomerania c?a hai ph??ng di?n quan Xo Vi?t Belorussia 1 va Belorussia 2 va chi?n d?ch Silesia c?a hai ph??ng di?n quan Ukraina 1 va Ukraina 4 cac kh?i quan l?c đ?c t?i hai s??n b?c va nam c?a hai ph??ng di?n quan Zhukov va Konev đa b? đanh tan khong con kh? n?ng ph?n cong vao s??n quan đ?i Xo Vi?t tren h??ng Berlin n?a. H?ng quan đa h?i đ? đi?u ki?n cho tr?n đanh cu?i cung d?t đi?m đ? ch? đ?c th? ba c?a Hitler.

đay la th?i đi?m r?t nhi?u t? nh? chinh tr?: cang g?n th?ng l?i cu?i cung thi s? nghi k? gi?a Lien Xo va cac đ?ng minh t? b?n ch? ngh?a Anh, M? cang t?ng len. M?c du đa co s? th?a thu?n gi?a lanh đ?o ba c??ng qu?c đ?ng minh v? khu v?c chi?m đong c?a t?ng ben sau chi?n tranh nh?ng quan đ?i Anh ? M? c?ng khong t? b? cam d? chi?m Berlin n?u co th? vi đanh chi?m th? đo đ?c g?n li?n v?i uy tin va vai tro c?a qu?c gia trong vi?c đanh th?ng ch? ngh?a phat xit. Stalin ra l?nh cho cac nguyen soai Zhukov va Konev ph?i ch?y đua v?i đ?ng minh, nhanh chong chi?m Berlin va chi?m l?nh lanh th? đ?c cang nhi?u cang t?t đ? ph?c v? cho cac m?c tieu chinh tr? h?u chi?n.

đ?i m?t v?i quan Lien Xo luc nay co 133 s? đoan đ?c trong khi l?c l??ng đ?ng Minh ph?i chi?n đ?u v?i 114 s? đoan đ?c ? m?t tr?n phia Tay va m?t tr?n Y ^[64]. Luftwaffe (Khong quan đ?c Qu?c xa) co tren 5.500 chi?n đ?u c? trong đo 1.700 chi?c đang chi?n đ?u ? phia đong ch?ng Lien Xo. ^[65]

T?i h??ng Berlin l?c l??ng đ?c la hai c?m t?p đoan quan :

T?i phia b?c: C?m t?p đoan quan Wisla c?a t? l?nh đ?i t??ng Gotthard Heinrici đay la l?c l??ng chinh b?o v? Berlin. Khu v?c b? phong c?a c?m quan nay keo dai t? b? bi?n Baltic bao ph? toan b? lanh th? Berlin tren khu v?c h??ng song Oder đ?i di?n v?i ph??ng di?n quan Belorussia 1 va Belorussia 2 c?a Zhukov va Rokosovsky. L?c l??ng c?a c?m Wisla g?m t?p đoan quan xe t?ng s? 3 ? phia b?c Berlin đ?i di?n v?i ban đ?p Stettin c?a ph??ng di?n quan Rokosovsky va t?p đoan quan da chi?n s? 9 đ?i di?n v?i ban đ?p Kustrin c?a ph??ng di?n quan Zhukov.
T?i canh nam la C?m t?p đoan quan Trung tam c?a t? l?nh Th?ng ch? Ferdinand Schorner tren h??ng song Neisse đ?i ch?i l?i ph??ng di?n quan Ukraina 1 c?a Nguyen soai Konev. C?m Trung tam g?m t?p đoan quan xe t?ng s? 4, t?p đoan quan da chi?n s? 17.

T?ng c?ng quan đ?c c?a hai c?m quan Heinrici va Schorner co 48 s? đoan b? binh, 6 s? đoan xe t?ng va 9 s? đoan c? gi?i cung r?t nhi?u cac đ?n v? đ?c l?p khac, t?ng c?ng co g?n 900.000 quan; 10.400 đ?i bac va sung c?i; 1.500 xe t?ng va phao t? hanh; 3.300 may bay chi?n đ?u. T?i phia sau hai c?m quan nay đ?c ch? con 8 s? đoan lam l?c l??ng d? b? chi?n đ?u cu?i cung.

H? th?ng phong th? c?a đ?c g?m tuy?n Oder ? Neisse co chi?u sau t? 20 đ?n 40 km g?m 3 tuy?n chi?n hao. Ti?p đ?n la khu v?c phong th? th? đo g?m 3 tuy?n phong th? vong ngoai, vong trong va vanh đai bao c?a thanh ph?. Trong n?i đo chia thanh 9 khu phong th? trong đo khu trung tam co cac c? quan chinh ph? đ??c bi?n thanh phao đai c?c m?nh do nh?ng l?c l??ng SS trung thanh nh?t b?o v?. V? khi đ??c phat cho ng??i dan đ?c va cac l?c l??ng thanh nien Hitler va dan quan t? v? ban v? trang Volkssturm . Ch? tinh rieng trong n?i đo Berlin đa co h?n 200 ti?u đoan quan đ?i, SS va l?c l??ng ban v? trang đ?c v?i s? quan tren 20 v?n ng??i. H? th?ng tau đi?n ng?m đ??c s? d?ng cho vi?c c? đ?ng bi m?t cac l?c l??ng va bi?n thanh cac c? đi?m khang c?.

Bao vay cac kh?i quan phong th? Berlin

Phia Xo Vi?t đ? t?n cong d?t đi?m Berlin huy đ?ng 2,5 tri?u quan; 41.600 sung c?i va đ?i bac; 3.255 dan phao binh ph?n l?c Kachiusa ; 6.250 xe t?ng va phao t? hanh; 7.500 may bay. T? phia b?c xu?ng phia nam quan đ?i Xo Vi?t b? tri 3 ph??ng di?n quan đ? tham gia chi?n d?ch:

Ph??ng di?n quan Byelorussia 2 c?a nguyen soai Rokossovsky g?m: t?p đoan quan xung kich s? 2, cac t?p đoan quan s? 19, 49, 65, 70; t?p đoan quan khong quan s? 4; ba quan đoan xe t?ng c?n v? s? 1, 3, 8; quan đoan c? gi?i c?n v? s? 8. Ph??ng di?n quan nay co nhi?m v? t?n cong t? ban đ?p Stettin 150 km đong b?c Berlin tren song Oder dung canh trai c?a minh b?o v? s??n va ph?i h?p v?i ph??ng di?n quan Zhukov t?n cong tren h??ng Oder. Nh?ng nhi?m v? chinh la đe b?p t?p đoan quan xe t?ng s? 3 c?a đ?c khong cho ?ng c?u Berlin t? phia b?c, phat tri?n th?t nhanh v? phia tay va tay b?c t?i canh b?c Berlin ch?y đua v?i t?p đoan quan s? 2 c?a Anh va t?p đoan quan s? 9 c?a M? đang t? phia tay ti?n l?i, chi?m cang nhi?u lanh th? đ?c v? phia tay cang t?t.
Ph??ng di?n quan Byelorussia 1 c?a nguyen soai Zhukov la l?c l??ng ch? cong đanh chi?m Berlin l?c l??ng g?m: cac t?p đoan quan xe t?ng c?n v? s? 1, 2; cac t?p đoan quan khong quan s? 16, 18; t?p đoan quan c?n v? s? 8; cac t?p đoan quan xung kich s? 3, 5; cac t?p đoan quan s? 3, 33, 47, 61, 69; t?p đoan quan Ba Lan s? 1; cac quan đoan xe t?ng s? 9, 11; cac quan đoan k? binh c?n v? s? 2, 7. Nhi?m v? c?a Ph??ng di?n quan nay la t? ban đ?p Kustrin 100 km phia chinh đong Berlin t?n cong bao vay, tieu di?t t?p đoan quan s? 9 va t?p đoan quan xe t?ng s? 4 c?a đ?c, bao vay Berlin va đanh chi?m thanh ph?.
Ph??ng di?n quan Ukraina 1 c?a nguyen soai Konev g?m t?p đoan quan xe t?ng c?n v? s? 3, 4; t?p đoan quan khong quan s? 2; cac t?p đoan quan c?n v? s? 3, 5; cac t?p đoan quan s? 13, 28, 52; t?p đoan quan Ba Lan s? 2; quan đoan xe t?ng c?n v? s? 4 va 25; quan đoan c? gi?i c?n v? s? 7; quan đoan k? binh c?n v? s? 1. Nhi?m v? c?a ph??ng di?n quan nay la b?o v? s??n nam cho ph??ng di?n quan Zhukov, đe b?p phong ng? c?a C?m t?p đoan quan Trung tam đ?a l?c l??ng c? đ?ng ti?n nhanh m?nh v? phia tay t?i canh nam Berlin ch?y đua v?i t?p đoan quan s? 1 va s? 3 c?a M? chi?m cang nhi?u đ?t đ?c cang t?t.

Trong đem r?ng ngay 16 thang 4 n?m 1945 H?ng quan t?ng t?n cong chi?n d?ch Berlin:

T?i h??ng chinh di?n t? ban đ?p Kiustrin ph??ng di?n quan Belorussia 1 c?a nguyen soai Zhukov t?n cong day c? đi?m c?a t?p đoan quan s? 9 đ?c t?i đi?m cao Seelow an ng? b? tay song Oder. Quan đ?c t? tr??c đa thao c?ng tren song Oder gay ng?p l?t cac vung đ?t th?p b?t bu?c ph??ng di?n quan Zhukov ph?i t?n cong chinh di?n cao đi?m Seelow đa đ??c gia c? r?t v?ng ch?c. đ? t?ng hi?u qu? tac đ?ng tam ly trong t?n cong đem H?ng quan b? tri 150 dan đen pha phong khong chi?u th?ng vao m?t quan phong th? đ?c nh?ng xem ra đ?t hi?u qu? khong đang k?. Quan đ?c phong th? đi?m cao Seelow r?t r?n ch?c d??i s? ch? huy r?t kinh nghi?m va b?n l?nh c?a t? l?nh Heinrici, H?ng quan th??ng vong r?t l?n nh?ng khong th? xuyen pha tuy?n phong th? đ?c theo đung k? ho?ch va co nguy c? b? t?c. đ? ham nong s? c?nh tranh gi?a hai nguyen soai Xo Vi?t đ?u b?ng Zhukov va Konev, Stalin noi v?i Zhukov r?ng s? đi?u quan c?a Konev ng??c len phia b?c chi?m Berlin n?u ph??ng di?n quan Belorussia 1 khong th? v??t qua đ??c Seelow. Zhukov d?c h?t toan l?c k? c? cac l?c l??ng xe t?ng đ? t?n cong th?c sau d? đ?nh dung sau nay... Va k?t qu? v?i s?c m?nh r?t to l?n đa d?n đanh chi?m cac tuy?n chi?n hao Seelow. Sau 3 ngay c?n chi?n r?t quy?t li?t, r?t đ?m mau, đ?n 19 thang 4 tuy?n phong th? cu?i cung t?i Seelow đa b? đe b?p, t? đo đ?n Berlin la kho?ng r?ng chi?n d?ch, quan đ?c khong con d? b?, khong con l?c l??ng nao co th? c?n n?i ph??ng di?n quan c?a Zhukov.
T?i canh nam, cu?c t?n cong c?a ph??ng di?n quan Konev đa di?n ra thu?n l?i theo đung k? ho?ch. C?m t?p đoan quan Trung tam đ?c c?a Th?ng ch? Ferdinand Schorner đa ph?i h?p khong t?t: t?p đoan quan xe t?ng s? 4 c?a c?m quan nay đa khong hoan thanh nhi?m v? che s??n phia nam cho t?p đoan quan s? 9 (đ?c) c?a c?m Wisla đang phong th? hi?u qu? t?i Seelow. Ph??ng di?n quan Konev nhanh chong đe b?p phong ng? đ?c tren song Neisse va xuyen pha vao tuy?n ng?n cach gi?a t?p đoan quan xe t?ng s? 4 va t?p đoan quan 9 c?a đ?c, ao ?t ti?n v? phia tay. Chinh s? đ?t pha manh li?t c?a ph??ng di?n quan Ukraina 1 đa lam r?i lo?n tuy?n phong th? đ?c va t?o đi?u ki?n cho ph??ng di?n quan Zhukov đe b?p n?t s? khang c? c?a đ?c t?i Seelow.
Nguyen soai Konev theo ch? đ?o c?a Stalin quay m?i đoan xe t?ng len phia b?c đanh t?p h?u đ? bao vay Berlin va m?i xe t?ng nay đa ti?n vao Potsdam tay nam Berlin 45 km vao ngay 21 thang 4 . đ? ch?ng l?i ph??ng di?n quan Konev đang t?p h?u Berlin t? phia nam, Hitler ra l?nh cho t?p đoan quan 12 đ?c đang đ?i m?t quan M? ? phia tay tren tuy?n song Elbe quay v? phia đong k?t h?p v?i t?p đoan quan 9 đ?nh đanh vao 2 s??n canh quan xe t?ng c?a Konev, nh?ng nh?ng l?c l??ng đa r?u ra nay ch? nh? mu?i b? bi?n, khong th? lam nen chuy?n gi l?n tr??c đ?i ph??ng qua m?nh.
T?i canh b?c, ph??ng di?n quan Xo Vi?t Belorussia 2 c?a nguyen soai Rokossovsky lien ti?p v??t song đong Oder va tay Oder tri?n khai t?n cong manh li?t, cac tr?n đanh c?a ph??ng di?n quan nay đa hoan toan troi chan va đanh tan t?p đoan quan xe t?ng s? 3 đ?c c?a c?m Wisla đ?nh t?n cong gi?i c?u Berlin t? phia b?c. Ph??ng di?n quan nay đ?ng th?i ao ?t ti?n v? phia tay va tay b?c đ? g?p quan Anh ? M?.

Sau khi v??t qua Seelow, t?n d?ng cac th?ng l?i c?a ph??ng di?n quan Ukraina 1 t?i canh nam, ph??ng di?n quan Belorussia 1 c?a Zhukov ao ?t ti?n sau v? phia Berlin tren h??ng chinh di?n phia đong. Ngay 24 thang 4 n?m 1945 m?i t?n cong c?a t?p đoan quan xe t?ng c?n v? s? 1 va t?p đoan quan c?n v? s? 8 c?a Zhukov đa g?p t?p đoan quan xe t?ng s? 3 va t?p đoan quan s? 28 c?a Konev t?i phia đong Berlin va đa hoan thanh vi?c bao vay kh?i quan đ?c c?a t?p đoan quan 9 va t?p đan quan xe t?ng s? 4 phong th? phia đong va đong nam Berlin. Ngay hom sau hai ph??ng di?n quan Xo Vi?t c?a Zhukov va Konev l?i h?p vay t?i phia tay Berlin va hoan thanh vi?c bao vay toan b? kh?i quan đ?c t?i Berlin, s? ph?n đ? ch? th? ba ch? con tinh t?ng ngay. đ?ng th?i H?ng quan ch?y đua v?i th?i gian phat tri?n m?nh v? phia tay chi?m t?i đa đ?t đ?c. Ngay 26 thang 4 n?m 1945 cac đ?n v? tien phong c?a t?p đoan quan c?n v? s? 5 c?a ph??ng di?n quan Konev đa g?p t?p đoan quan s? 1 c?a M? t?i Torgau tren song Elbe .

Berlin đa trong vong vay day đ?c. Quan đ?i Xo Vi?t b?t đ?u giai đo?n cu?i cung la đe b?p cac ? khang c? cu?i cung c?a đ?c trong cac tr?n đanh đ??ng ph? trong th? đo đ?c.

Berlin th?t th?

H?n 10 ngay cu?i cung t? 26 thang 4 đ?n 9 thang 5 , H?ng quan t?n cong cac ? khang c? t?i n?i đo Berlin. V?i vi?c thanh ph? đa b? vay b?c hoan toan khong ngu?n ti?p t? thi Berlin khong th? c?m c? đ??c lau dai. Vi?c đanh chi?m Berlin đ??c ph??ng di?n quan Belorussia 1 ti?n hanh đ?ng th?i v?i vi?c tieu di?t kh?i quan đ?c b? vay ben ngoai t?i phia đong va đong nam thanh ph?, đ?n ngay 1 thang 5 n?m 1945 kh?i quan nay g?m t?p đoan quan s? 9, t?p đoan quan xe t?ng s? 4 v? c? b?n đa b? tieu di?t.

Vi?c đanh chi?m n?i đo Berlin di?n ra ph?c t?p h?n nhi?u, quan đ?c ch?ng c? m?t cach tuy?t v?ng đ?n cung. Hai ben đanh nhau gianh gi?t t?ng khu ph? t?ng ngoi nha. Lo?i sung ch?ng t?ng khong gi?t vac vai Panzerfaust c?a đ?c đ??c phat r?ng rai xu?ng cho dan quan va cac l?c l??ng ban v? trang đa phat huy tac d?ng r?t t?t: trong cac tr?n đanh đ??ng ph?, h?n 2.000 xe t?ng va c? gi?i cac lo?i c?a Lien Xo đa b? pha h?y ch? tinh rieng trong n?i đo Berlin.

đ? tr?c xu?t cac nhom linh đ?c c? th? trong cac ngoi nha, H?ng quan tach nh? cac đ?n v? xe t?ng va phao binh, đ?a xu?ng cho cac đ?n v? b? binh xung kich đ? h? tr? h?a l?c đanh nhau trong ph?: đ?i bac, xe t?ng Xo Vi?t na th?ng trai pha vao cac toa nha, cac c?n phong đ? tr?c quan đ?c ra kh?i cac ch? ?n nau. Quan đ?i Xo Vi?t đa co kinh nghi?m đanh nhau trong ph?: H?ng quan tr??c tien đanh tieu di?t cac kho tang đ?n d??c c?a đ?i ph??ng, sau đo đanh chia nh? cac khu v?c khang c?, co l?p va tieu di?t d?t đi?m t?ng khu. Quan đ?c du ch?ng c? r?t quy?t li?t đ?n cung, nh?ng khi h?t đ?n thi ho?c ph?i t? sat ho?c đ?u hang. H?n n?a linh đ?c c? th? trong thanh ph? đa khong con v? khi n?ng, khong th? đ?u l?i đ??c v?i xe t?ng, may bay va đ?i bac b?n th?ng c?a H?ng quan. Linh đ?c, SS va Volkssturm d?n d?n b? đ?y kh?i cac kh?i nha va đ?n ngay 29 thang 4 toan b? l?c l??ng đ?c con l?i ch? y?u la cac đ?n v? SS trung thanh nh?t t?p trung day đ?c t?i khu v?c Nha qu?c h?i đ?c ( Reichstag ) va v?n phong đ? ch? ( Reichschancellery ).

Ngay 29 thang 4 đa di?n ra tr?n đanh cu?i cung chi?m khu nha qu?c h?i đ?c: sau cac đ?t b?n pha d? d?i b?ng phao binh va khong quan cac đ?n v? Xo Vi?t xung phong c?n chi?n đanh chi?m Reichstag, chi?n s? c?c k? ac li?t va khong khoan nh??ng, hai ben gianh gi?t t?ng c?n phong, t?ng đo?n c?u thang, t?ng t?ng l?u. đ?n ngay 30 thang 4, h?u h?t linh đ?c va SS t?i đay đ?u đa ch?t. Hai ng??i linh trinh sat Xo Vi?t c?a trung đoan 756, s? đoan b? binh 150 thu?c t?p đoan quan xung kich s? 3, ph??ng di?n quan Belorussia 1: trung s? Mikhail Alekseyvich Egorov ng??i Nga va h? s? Meliton Varlamovich Kantarya ng??i Gruzia đ?i di?n cho cac dan t?c Xo Vi?t chi?n th?ng đa c?m qu?c k? Lien Xo len mai vom Reichchtag.

Cung ngay đ? khong r?i vao tay quan đ?i Lien Xo, Fuhrer Adolf Hitler c??i Eva Braun va sau đo c? hai đa t? sat . Trong di chuc Hitler trao quy?n t?ng th?ng đ? ch? ( Reichsprasident ) cho đo đ?c Karl Donitz va th? t??ng đ? ch? ( Reichskanzler ) cho B? tr??ng tuyen truy?n ti?n s? Joseph Goebbels . Reichskanzler m?i Joseph Goebbels li?n c? ngay đ?i t??ng Hans Krebs T?ng tham m?u tr??ng ? co th?i t?ng la tuy vien quan s? đ?c t?i Moskva đi g?p đ?i ph??ng đ? ngh? đam phan. T? l?nh Xo Vi?t G.K. Zhukov cho phia đ?c h?n 1 gi? đ? quy?t đ?nh đ?u hang khong đi?u ki?n . Sau khi h?t th?i h?n, chi?n s? l?i ti?p t?c bung phat ac li?t nh? c?. Ngay 1 thang 5 n?m 1945, ngay tr??c khi linh H?ng quan tran vao v?n phong đ? ch?, v? ch?ng ti?n s? Goebbels t? tay tiem thu?c đ?c cho 6 đ?a con nh? c?a minh va t? sat.

Ngay 2 thang 5 n?m 1945 khong con gi đ? ti?p t?c chi?n đ?u t? l?nh phong th? thanh ph? Berlin Th??ng t??ng phao binh đ?c Helmuth Weidling đa ra l?nh đ?u hang, tuy r?ng trong thanh ph? v?n con nhi?u trung tam khang c? c?a SS ti?p t?c chi?n đ?u nh?ng v? c? b?n Berlin đa th?t th?. H?u h?t 800.000 quan đ?c phong th? Berlin đa ch?t, b? th??ng ho?c b? b?t lam tu binh. Phia Lien Xo c?ng co 81.000 ng??i t? tr?n va tren 200.000 b? th??ng.

Ngay 7 thang 5 n?m 1945 t?i Rheims ( Phap ) đ?i t??ng Alfred Jold t?ng tham m?u tr??ng b? t? l?nh hanh quan đ?c thay m?t chinh ph? đ? ch? c?a đo đ?c Karl Donitz đa ky bien b?n đ?u hang quan đ?i đ?ng minh cung H?ng quan Xo Vi?t tr??c cac đ?i di?n quan đ?i Anh, Phap, M?. T?ng t? l?nh t?i cao Xo Vi?t Stalin b?t binh va ph?n đ?i th? th?c đ?u hang nh? v?y va yeu c?u nghi th?c đ?u hang chinh th?c ph?i đ??c di?n ra t?i Berlin v?i đ?i di?n cao nh?t c?a l?c l??ng v? trang đ?c va d??i s? ch? t?a c?a đ?i di?n c?a quan đ?i Xo Vi?t. Lanh đ?o cac n??c đ?ng minh nh?t tri coi vi?c ky đ?u hang ngay 7 thang 5 la đ?u hang s? b? va s? t? ch?c nghi th?c ky chinh th?c đ?u hang c?a đ?c t?i Berlin. Hom sau th?ng ch? T?ng t? l?nh quan đ?i đ?c Wilhelm Keitel cung cac đ?i di?n H?i, l?c, khong quan, cac l?c l??ng v? trang đ?c đa đ?n Berlin. Tr??c cac đ?i di?n quan đ?i đ?ng minh, Nguyen soai Lien Xo Georgy Zhukov thay m?t T?ng t? l?nh t?i cao Xo Vi?t ch? tri va ti?p nh?n s? đ?u hang c?a đ?c Qu?c xa. Chi?n tranh Xo ? đ?c đa ch?m d?t.

M?t tr?n h?u ph??ng - S?n xu?t quan s? c?a đ?c va Lien Xo

Chi?n l??c s?n xu?t

Xet v? ngu?n lao đ?ng, co v? Lien Xo chi?m ?u th? h?n so v?i đ?c (n?m 1940, dan s? Lien Xo la kho?ng 170 tri?u, con đ?c la g?n 80 tri?u). Nh?ng vao n?m 1941 va đ?u 1942, đ?c đa đanh chi?m đ??c m?t vung lanh th? r?ng l?n c?a Lien Xo, hang ch?c tri?u ng??i Lien Xo đa ch?t ho?c ch?u s? chi?m đong c?a đ?c. đ?c c?ng huy đ?ng r?t nhi?u lao đ?ng c??ng b?c t? cac n??c b? chi?m đong (Phap, Ba Lan, Ti?p Kh?c...). Sau khi tinh toan cac y?u t? nay, đ?c m?i la ben chi?m ?u th? v? l?c l??ng lao đ?ng (n?m 1942, Lien Xo co 7,2 tri?u cong nhan, trong khi đ?c co 16,2 tri?u cong nhan), va ?u th? nay duy tri cho t?i cu?i n?m 1944. đ?c c?ng khong b? thi?u tai nguyen nh? h?i th? chi?n 1 , vi h? co th? l?y t? cac n??c b? chi?m đong. Tuy nhien, cu?i cung Lien Xo l?i s?n xu?t đ??c nhi?u v? khi h?n so v?i đ?c, s? khac bi?t đo la do chi?n l??c s?n xu?t c?a m?i ben quy?t đ?nh.

Chi?n th?ng c?a Lien Xo d?a r?t nhi?u vao kh? n?ng c?a nganh cong nghi?p chi?n tranh ho?t đ?ng hi?u qu? h?n n?n cong nghi?p đ?c, m?c du Lien Xo ph?i ch?u s? m?t mat to l?n v? dan s? va đ?t đai trong n?m 1941. Cac K? ho?ch 5 n?m c?a lanh t? Iosif Stalin trong nh?ng n?m 1930 đa d?n đ?n n?n đ?i cong nghi?p to l?n ? Urals va Trung A, va đ?a Lien Xo tr? thanh c??ng qu?c cong nghi?p th? 2 th? gi?i. N?m 1941, cac chuy?n tau v?n chuy?n quan s? đa đ??c s? d?ng đ? s? tan hang nghin nha may t? Belarus va Ukraine cung 8 tri?u dan đ?n n?i an toan cach xa quan đ?c. M?t khi cac c? s? nay đa đ??c t?p h?p l?i ? phia đong c?a day Urals, cac cong nhan Lien Xo b?t tay ngay vao s?n xu?t v?i c??ng đ? 24/24 gi?.

B?i quy mo c?c k? l?n c?a chi?n tranh t?ng l?c , c? Lien Xo va đ?c đ?u ph?i huy đ?ng hang ch?c tri?u nam gi?i nh?p ng?, do v?y l?c l??ng lao đ?ng c?a m?i qu?c gia đ?u s?t gi?m, trong khi vi?c cung c?p v? khi cho m?t tr?n c?n ph?i ti?n hanh lien t?c. đ? gi?i quy?t tinh tr?ng thi?u lao đ?ng, c? hai ben đi theo 2 h??ng khac nhau:

S? gia t?ng s?n xu?t cac trang thi?t b? c?a Lien Xo nh? vao vi?c ap d?ng tri?t đ? nh?t cac nguyen t?c c?a chi?n tranh toan di?n : Ph? n?, ng??i gia đ??c huy đ?ng đ? thay th? v? tri c?a cac nam cong nhan đa len đ??ng nh?p ng?. Chinh ph? Lien Xo s? d?ng cac bi?n phap đ?ng vien long ai qu?c đ? m?i ng??i dan Xo Vi?t, t? thanh nien, ph? n? cho t?i ng??i gia đ?u s?n sang lao đ?ng v?i n? l?c cao nh?t ma h? co th? đ?t đ??c theo ph??ng cham "T?t c? cho ti?n tuy?n, T?t c? cho chi?n th?ng" .
Ng??i đ?c đi theo m?t h??ng khac, h? d?a vao m?t l?c l??ng lao đ?ng no l? r?t l?n b? c??ng b?c t? cac n??c b? chinh ph?c (cong nhan t? Phap, Ba Lan, Ti?p Kh?c...) va c? tu binh Lien Xo. Kho?ng 50% s? lao đ?ng cong nghi?p c?a đ?c trong chi?n tranh la t? lao đ?ng c??ng b?c, nh? s? lao đ?ng c??ng b?c nay ma đ?c co th? t?ng c??ng s?n xu?t v? khi b?t ch?p vi?c thi?u h?t lao đ?ng trong n??c. đ?c c?ng tr?ng d?ng luon c? nh?ng nha may ? nh?ng n??c b? chi?m đong nh? Phap, Ba Lan, Ti?p Kh?c... đ? s?n xu?t cho minh (vi d?, r?t nhi?u xe c? gi?i c?a đ?c đ??c s?n xu?t t?i cac nha may chi?m đ??c c?a Phap).

Trong vi?c t? ch?c s?n xu?t, ng??i đ?c đa m?c ph?i m?t s? sai l?m l?n ^[66]:

Trong giai đo?n đ?u chi?n tranh, cac ch? huy đ?c khong xem tr?ng vi?c t? ch?c s?n xu?t qu?c phong do cac chi?n th?ng qua nhanh chong. N?n kinh t? đ?c trong n?m 1940 v?n ti?p t?c ph?c v? c? dan s? va quan s?, đ?c khong đ?t ra cac h?n ch? v? tieu th? s?n ph?m tieu dung c?a ng??i dan đ? ti?t ki?m tai nguyen danh cho quan s?. N?m 1940, kho?ng 41% l??ng thep c?a đ?c v?n đ??c danh cho cac nganh dan s?. Ph?i t?i đ?u n?m 1942, khi chi?n l??c "đanh nhanh th?ng nhanh" b? Lien Xo b? gay, đ?c m?i th?c s? chuy?n n?n kinh t? sang th?i chi?n.
Vao n?a cu?i n?m 1941, ch? quan v?i nh?ng th?ng l?i l?n ? m?t tr?n Lien Xo, ngay 16 thang 8 n?m 1941, ch? huy quan đ?i đ?c đ? ngh? c?t gi?m n? l?c s?n xu?t quan s? vao mua thu n?m 1941 vi h? ch?c ch?n r?ng đ?c s? đanh b?i Lien Xo, va Hitler đ?ng tinh. Tom l?i, đ?c đa khong chu?n b? đ?y đ? cho m?t chi?n d?ch trong mua đong, h?u qu? la đ?n thang 12 n?m 1941, quan đ?c lam vao tinh tr?ng thi?u đ? dung, trang b? cho mua đong, lam s?t gi?m kh? n?ng chi?n đ?u.
đ?c khong đ?ng vien ph? n? cho s?n xu?t cong nghi?p (n?m 1939, cong nghi?p đ?c s? d?ng 2,62 tri?u ph? n?, vao thang 7 n?m 1944, cong nghi?p đ?c v?n ch? s? d?ng 2,67 tri?u ph? n?) do h?c thuy?t Qu?c xa khong ch?p nh?n cho ph? n? lam vi?c n?ng. Vi?c nay lam lang phi m?t ngu?n lao đ?ng kha l?n.
Trong cac thi?t k? v? khi, ng??i đ?c đa v??ng ph?i m?t s? tinh toan sai l?m. Khi đ?c s?n xu?t m?t lo?i v? khi, h? lien t?c s?a đ?i cac mo hinh s?n xu?t c? b?n trong m?t th?i gian r?t ng?n (vi d? nh? xe t?ng Panzer IV co t?i g?n 10 bi?n th? trong 4 n?m s?n xu?t). Cac "nang c?p" nay đem l?i chut it hi?u qu? tac chi?n, nh?ng s? lam gian đo?n day chuy?n s?n xu?t va keo t?t r?t nhi?u s? l??ng v? khi đ??c ch? t?o (ng??c l?i, Lien Xo h?n ch? s?a đ?i thi?t k? v? khi n?u khong th?c s? c?n thi?t, vi d? nh? xe t?ng T-34 ch? co 2 bi?n th? chinh trong 5 n?m s?n xu?t). Xe t?ng đ?c s? d?ng đ?ng c? ph?c t?p ch?y x?ng (b?o d??ng ph?c t?p h?n va chi phi đ?t h?n); trong khi xe t?ng Lien Xo ch?y đ?ng c? diesel r?t c? b?n (va c?ng it b? b?c chay h?n). Ng??i đ?c đa nh?n ra sai l?m trong n?m 1941, nh?ng đa qua mu?n đ? chuy?n đ?i n?n kinh t? đ?c sang s?n xu?t đ?ng c? diesel.
đ?c lien t?c đ?a ra cac thi?t k? v? khi m?i, ngay cang m?nh m? nh?ng c?ng ngay cang đ?t ti?n nh? xe t?ng Panther , Tiger I hay Elefant. Chi phi s?n xu?t m?i đ?n v? ngay cang cao, trong khi hi?u qu? chi?n đ?u t?ng len khong t??ng x?ng (vi d? nh? xe t?ng Tiger I đ?t g?p 3 l?n so v?i Panzer IV , nh?ng 1 chi?c Tiger s? khong h?u d?ng b?ng 3 chi?c Panzer IV, l?i d? h?ng hoc h?n).

Ng??c l?i v?i đ?c, vi?c ho?ch đ?nh s?n xu?t c?a Lien Xo đ?t hi?u qu? r?t l?n:

V?i s? lanh đ?o tai ba c?a Iosif Stalin, Lien Xo đa hoan thanh cong nghi?p hoa , đ?t nh?ng b??c ti?n cong ngh? t??ng đ??ng 50 n?m ch? trong m?t kho?ng th?i gian la 10 n?m. Cac t? h?p cong nghi?p Lien Xo co th? s?n xu?t hang lo?t theo day chuy?n v?i m?t ti?n đ? r?t nhanh, cac nha may c?ng b? tri lien k?t v?i nhau ch? khong phan tan nh? cac nha may đ?c, nen cang giup ti?t ki?m th?i gian s?n xu?t.
Cac quan đ?i ph??ng Tay trong Th? chi?n th? hai v?n mo ph?ng theo cach c?a th?i Napoleon - cung c?p cho m?i s? đoan chi?n đ?u m?t đ?n v? h?u c?n va đ?n v? nay s? rut ra khu v?c phia sau khi c?n thi?t. Lien Xo đ?o ng??c th? t? - cac đ?n v? h?u c?n đ??c t? ch?c chuyen bi?t (hi?u qu? h?n), cho phep co them quan chi?n đ?u ? ti?n tuy?n.
Trai ng??c v?i đ?c, cac nha may v? khi Lien Xo t?p trung vao vi?c c?i ti?n cac thi?t k? v? khi s?n co, h?n ch? vi?c đ?a ra cac thi?t k? m?i hoan toan (đ? tranh vi?c lam s?t gi?m s?n l??ng va t?ng chi phi). Vi d? đi?n hinh nh?t la xe t?ng h?ng n?ng, su?t chi?n tranh Lien Xo ch? s?n xu?t m?t lo?i xe t?ng m?i ( xe t?ng Iosif Stalin ) trong khi đ?c s?n xu?t t?i ba lo?i (Panther, Tiger I va Tiger II).
V? khi Lien Xo th??ng co v? ngoai tho k?ch, nh?ng đ?n gi?n trong thi?t k? va s?n xu?t, va it khi h?ng hoc. H? th?ng v? khi c?a đ?c thi ngay cang tr? nen ph?c t?p h?n khi chi?n tranh ti?n tri?n va chung th??ng xuyen b? h?ng hoc (ch?ng h?n nh? xe t?ng Panther va Tiger II ). Cac đ?n v? k? thu?t đ?c khong bao gi? co th? gi? cho t?t c? cac thi?t b? quan s? đ?c ho?t đ?ng ? c??ng đ? cao, va cac h?ng hoc la khong th? tranh kh?i.

Vi nh?ng ly do tren, m?c du đ?c huy đ?ng l?c l??ng lao đ?ng l?n g?p đoi va s?n xu?t ra nhi?u nguyen v?t li?u h?n (than đa, qu?ng s?t...), song nh? chi?n l??c t? ch?c s?n xu?t hi?u qu? h?n, k? t? n?m 1943, Lien Xo đa v??t qua đ?c trong s? l??ng s?n xu?t quan s? (n?m 1943, Lien Xo s?n xu?t 24.089 xe t?ng va phao t? hanh , trong khi đ?c la 19.800). đ? đ?m b?o t?c đ? s?n xu?t, Lien Xo t?ng b??c nang c?p cac thi?t k? hi?n co, va ap d?ng quy trinh s?n xu?t đ?n gi?n va tinh t? đ? gia t?ng s?n xu?t (tieu bi?u nh? xe t?ng T-34 , 53.000 xe đa đ??c s?n xu?t lien t?c su?t chi?n tranh, nh? c?i ti?n lien t?c ma xe ngay cang r? trong khi s?c m?nh ngay cang t?ng). Trong khi đo, nganh cong nghi?p đ?c đi theo h??ng khac, h? lien t?c t?o ra cac thi?t k? m?i, ngay cang m?nh m? nh?ng c?ng ngay cang đ?t ti?n nh? xe t?ng Panther , Tiger I hay Elefant. Ng??i đ?c co xu h??ng "?u tien ch?t l??ng h?n s? l??ng", k?t qu? c?a chi?n l??c nay la đ?c co nh?ng v? khi m?nh m?, tinh n?ng cao nh?ng c?ng r?t t?n kem, kho co th? s?n xu?t nhi?u đ? bu đ?p cho t?n th?t (vi d? nh? xe t?ng Tiger II co v? giap va h?a l?c r?t m?nh, nh?ng xe r?t đ?t nen ch? s?n xu?t đ??c g?n 500 chi?c).

S? li?u s?n xu?t chi ti?t

V? tr? giup t? ben ngoai, phia Lien Xo nh?n đ??c vi?n tr? (kho?ng 9,8 t? USD) t? Anh, M?, l??ng vi?n tr? nay chi?m 4% t?ng l??ng s?n xu?t c?a Lien Xo. Trong khi đo, phia đ?c c?ng nh?n đ??c s? h? tr? r?t l?n v? nhan cong va nguyen li?u t? cac n??c phe Tr?c ( Hungary , Bulgari , Romania , Phap Vichy...). Vi d?, kho?ng m?t n?a l??ng d?u m? ma đ?c s? d?ng la do Romania cung c?p.

S?n xu?t nguyen li?u Lien Xo va phe Tr?c (đ?c, Italy, Romania, Hungary va Nh?t) ^[67]^[68]
Year	Than đa (tri?u t?n)		Thep (tri?u t?n)		Aluminium (ngan t?n)		D?u (tri?u t?n)
Year	đ?c	Lien Xo	đ?c	Lien Xo	đ?c	Lien Xo	đ?c	Lien Xo	Italia	Hungary	Romania	Nh?t B?n
1941	483.4	151.4	31.8	17.9	233.6	?	5.7	33.0	0.12	0.4	5.5	?
1942	513.1	75.5	32.1	8.1	264.0	51.7	6.6	22.0	0.01	0.7	5.7	1.8
1943	521.4	93.1	34.6	8.5	250.0	62.3	7.6	18.0	0.01	0.8	5.3	2.3
1944	509.8	121.5	28.5	10.9	245.3	82.7	5.5	18.2	?	1	3.5	1
1945 ^[69]	?	149.3	?	12.3	?	86.3	1.3	19.4	?	?	?	0.1

S?n xu?t xe t?ng, phao t? hanh c?a Lien Xo
so v?i phe Tr?c (đ?c, Italy, Romania, Hungary va Nh?t) ^[67]
N?m	S? xe t?ng va phao t? hanh s?n xu?t đ??c
N?m	Lien Xo	đ?c	Italian	Hungary	Romania	Nh?t B?n
1941	6.590	5.200 (ch?a k? phao t? hanh) ^[70]	595	?	?	595
1942	24.446	9.300 (ch?a k? phao t? hanh) ^[70]	1,252	500	?	557
1943	24.089	19.800	336		105	558
1944	28.963	27.300	?		105	353
1945 ^[69]	15.400	Khong ro	?	?	?	137

S?n xu?t may bay c?a Lien Xo
so v?i phe Tr?c (đ?c, Italy, Romania, Hungary va Nh?t) ^[67]
N?m	S? l??ng may bay s?n xu?t đ??c
N?m	Lien Xo	đ?c	Italia	Hungary	Romania	Nh?t B?n
1941	15.735	11.776	3.503	?	1.000	5.088
1942	25.436	15.556	2.818	6		8.861
1943	34.845	25.527	967	267		16.693
1944	40.246	39.807	?	773		28.180
1945 ^[69]	20.052	7.544	?	?		8.263

S? l??ng lao đ?ng cong nghi?p c?a Lien Xo so v?i đ?c, bao g?m c? lao đ?ng t? n??c ngoai ^[71]
N?m	Lao đ?ng trong n??c		Lao đ?ng t? n??c ngoai		Lao đ?ng cong nghi?p
N?m	Lien Xo	đ?c	Lien Xo	đ?c	T?ng s? lao đ?ng c?a Lien Xo	T?ng s? lao đ?ng c?a đ?c
1941	11.000.000	12.900.000	Khong	3.500.000	11.000.000	16.400.000
1942	7.200.000	11.600.000	50.000	4.600.000	7.250.000	16.200.000
1943	7.500.000	11.100.000	200.000	5.700.000	7.700.000	16.800.000
1944	8.200.000	10.400.000	800.000	7.600.000	9.000.000	18.000.000
1945 ^[69]	9.500.000	?	2.900.000	?	12.400.000	?

Lanh t? Lien Xo la Iosif Stalin đa t?ng k?t r?ng th?ng l?i c?a Lien Xo co nguyen nhan r?t quan tr?ng la nh? s? th?ng l?i trong vi?c t? ch?c s?n xu?t. "M?t tr?n h?u ph??ng" đ??c ong đanh gia co vai tro quan tr?ng ngang v?i nh?ng chi?n d?ch l?n nh?t trong chi?n tranh ^[72]:

Kinh nghi?m l?ch s?, cac quy lu?t chung ti?n hanh chi?n tranh d?y r?ng khong m?t qu?c gia nao co th? ch?u đ?ng n?i s? c?ng th?ng to l?n ?y, vi s? khong con ng??i đ? lam vi?c trong cac xi nghi?p, nha may, khong con ng??i tr?ng tr?t lua mi đ? b?o đ?m cho nhan dan va cung c?p cho quan đ?i m?i th? c?n thi?t. Cac t??ng l?nh c?a Hit-le đ??c nuoi d??ng b?i cac giao đi?u c?a Clausewitz va Moltke nen khong th? ho?c khong mu?n hi?u đ?n tinh hinh đo. K?t qu? la b?n Hit-le đa t? pha ho?i đ?t n??c c?a chung, m?c du b?n chung đa boc l?t t?i hang tr?m nghin ng??i l?y ? cac n??c b? chi?m đong...

Th? con ? h?u ph??ng? L? nao lanh đ?o nh?ng n??c khac co th? lam tr?n nh?ng đi?u ma nh?ng ng??i Bon-se-vich đa lam? H? đa chuy?n nguyen c? xi nghi?p, nha may ngay tr??c m?i sung quan thu t?i cac vung hoang vu ? Po-von-gie, ? ngo?i Uran, ? Siberia . Trong nh?ng đi?u ki?n h?t s?c kho kh?n nh? th? ma ch? trong vong m?t th?i gian ng?n, h? đa ?n đ?nh đ??c s?n xu?t va cung c?p m?i th? c?n thi?t cho ti?n tuy?n! đ?t n??c chung ta l?i đao t?o nen cac t??ng l?nh va nguyen soai v? d?u h?a , luy?n kim va v?n t?i, ch? t?o may moc va v? nong nghi?p. Cu?i cung, chung ta con co c? nh?ng th?ng soai v? khoa h?c ... Hang tr?m ngan ng??i đa b? ch? sang n??c đ?c, th?c ra đa bi?n thanh no l? lam vi?c cho Hit-le. Song, Hit-le v?n khong th? b?o đ?m cung c?p đ? cho quan đ?i c?a chung. Con nhan dan c?a chung ta thi đa lam nen nh?ng cong vi?c t??ng ch?ng nh? khong th? lam n?i, đa l?p nen chi?n cong v? đ?i. đo la k?t qu? ho?t đ?ng c?a nh?ng ng??i c?ng s?n trong cong cu?c xay d?ng Nha n??c Xo-vi?t va giao d?c con ng??i m?i... đ?y, l?i them m?t nguyen nhan th?ng l?i n?a c?a chung ta, cac đ?ng chi th?y khong!

S? h? tr? c?a cac n??c khac

H? tr? cho đ?c

Phia đ?c Qu?c xa nh?n đ??c s? h? tr? t? 9 n??c đ?ng minh (phat xit Y , Romania , Bulgaria , Hungary , Ph?n Lan , Slovakia , Croatia , Vichy Phap va Tay Ban Nha ), 9 n??c nay đa cung c?p cho đ?c kho?ng 20% quan s?, 1/3 s? lao đ?ng va h?n m?t n?a l??ng nguyen v?t li?u đ? s?n xu?t v? khi. đ?c Qu?c xa đa huy đ?ng ngu?n nhan l?c, toan b? cac kho v? khi, d? tr? kim lo?i, cac nguyen li?u chi?n l??c, huy đ?ng g?n nh? toan b? n?n cong nghi?p quan s? c?a toan Tay Au va Trung Au vao cu?c chi?n ch?ng Lien Xo ^[22], ngoai ra đ?c con tuy?n m? hang tr?m ngan linh đanh thue t? cac n??c vung Baltic , Nam T? , đan M?ch , ng??i Cozak . V? s? l??ng nhan cong lao đ?ng, kho?ng 40% nhan cong c?a đ?c la ng??i n??c ngoai, t? nh?ng n??c ch? h?u ho?c vung b? chi?m đong ^[73] Tren th?c t?, quan đ?i Lien Xo ph?i cung luc đ??ng đ?u v?i ti?m l?c va quan đ?i c?a 9 n??c chau Au ch? khong ch? rieng đ?c Qu?c xa. N?u khong co s? tr? giup c?a 9 n??c nay, đ?c Qu?c xa s? khong th? co đ? nhan l?c va tai nguyen đ? ti?n hanh chi?n tranh t?ng l?c lau dai v?i Lien Xo (vi d?, sau khi Romania b? Lien Xo đanh b?i vao thang 8/1944 thi đ?c c?ng b? m?t m?t n?a ngu?n cung d?u m? , đi?u nay khi?n s?n l??ng v? khi c?a đ?c s?t gi?m nhanh chong k? t? cu?i n?m 1944 va quan đ?i đ?c c?ng thua chung cu?c ch? n?a n?m sau đo).

Khong ch? huy đ?ng trong n??c, đ?c con huy đ?ng nhan l?c, tai nguyen c?a cac vung đa b? chi?m đong đ? co them ngu?n l?c cho chi?n tranh. Khi đ?c chi?m đ??c lanh th? m?i (b?ng cach đanh chi?m tr?c ti?p ho?c b?ng cach thi?t l?p chinh ph? bu nhin ? cac n??c b? đanh b?i), nh?ng lanh th? m?i nay bu?c ph?i ban tai nguyen va nong s?n cho đ?c v?i gia c?c th?p. M?t l??ng l?n hang hoa ch?y vao đ?c t? nh?ng vung b? chinh ph?c ? phia Tay. Vi d?, 2/3 trong t?t c? cac chuy?n tau h?a ? Phap vao n?m 1941 đa đ??c s? d?ng đ? v?n chuy?n hang hoa sang đ?c. Na Uy m?t 20% thu nh?p qu?c dan vao n?m 1940 va 40% vao n?m 1943 đ? cung c?p cho đ?c ^[74] Vao cac n?m 1943?44, 55% GDP c?a n??c Phap đ??c dung đ? chuy?n cho đ?c ^[75].

Ngay t? khi b?t đ?u Th? chi?n (n?m 1939), 20% ngu?n cung l??ng th?c va 33% ngu?n cung tai nguyen khoang s?n c?a đ?c la đ??c l?y t? cac n??c b? chi?m đong ho?c cac n??c đ?ng minh c?a đ?c (Romania, Th?y đi?n, Vichy Phap, Hungary, Ti?p Kh?c, Nam T?...) ^[76] T? l? nay con t?ng cao h?n trong nh?ng n?m sau đo, khi quy mo chi?n tranh ngay cang l?n khi?n t?c đ? hao t?n tai nguyen c?a đ?c ngay cang t?ng.

Do b? thi?u l??ng th?c b?i nhi?u nong dan nam đa nh?p ng?, đ?c bu đ?p s? thi?u h?t đo b?ng cach l?y hang tri?u t?n ng? c?c t? Nam T? , Hungary va Romania . Ngu?n cung c?p d?u c?a đ?c, v?n r?t quan tr?ng cho n? l?c chi?n tranh, ph? thu?c ph?n l?n vao vi?c nh?p kh?u 1,5 tri?u t?n d?u hang n?m, ch? y?u t? Romania. đ?c c?ng chi?m gi? luon ngu?n cung c?p d?u c?a cac n??c b? chinh ph?c - vi d? nh? Phap ^[77] Ngay 27/5/1940, đ?c đa ky th?a thu?n v?i Romania , theo đo Romania đa cung c?p cho đ?c 6.000.000 t?n d?u m?i n?m, chi?m 35% ngu?n cung x?ng d?u tinh ch? va 70% d?u tho cho đ?c ^[78]

V? qu?ng s?t, 41,7% ngu?n cung c?a đ?c trong giai đo?n 1938-1941 la do Th?y đi?n cung c?p. C? 4 trong s? 10 v? khi c?a đ?c (sung ?ng, xe t?ng, phao...) la đ??c ch? t?o b?ng qu?ng kim lo?i do Th?y đi?n cung c?p ^[79]

V? m?t s?n xu?t, đ?c tr?ng d?ng m?i nha may t?i cac lanh th? chi?m đong, cac nha may nay đa cung c?p r?t nhi?u v? khi cho đ?c. Vi d? nh? lo?i xe t?ng Panzer 38(t) va cac bi?n th? c?a no đa đ??c s?n xu?t t?i cac nha may ? Ti?p Kh?c v?i s? l??ng len t?i tren 6.600 chi?c ^[80]

Do ph?n l?n nam gi?i đ?c đa nh?p ng? nen đ?c b? thi?u lao đ?ng s?n xu?t, nh?t la s?n xu?t v? khi. đ? bu đ?p thi?u h?t, trong thang 1 n?m 1944, g?n 6,5 tri?u lao đ?ng c?a đ?c la ng??i n??c ngoai (chi?m 40% t?ng s? lao đ?ng), tuy?n d?ng t? cac vung ma đ?c chi?m đong, bao g?m: 2,165 tri?u ng??i Lien Xo, 1,4 tri?u ng??i Ba Lan, 1,1 tri?u ng??i Phap, 180.000 ng??i Italy, 350.000 ng??i Ha Lan, 348.000 ng??i Ti?p Kh?c, 500.000 ng??i B? va kho?ng 300.000 ng??i n??c khac ^[81]^[82]

H? tr? cho Lien Xo

Trong qua trinh chi?n tranh, Lien Xo đa nh?n đ??c 17.499.861 t?n hang hoa vi?n tr? c?a M?-Anh theo ch??ng trinh Lend-Lease (cho vay - cho thue), t??ng đ??ng 9,8 t? USD (th?i gia 1945). Rieng kho?n vi?n tr? c?a Hoa K? danh cho Lien Xo t? ngay 1 thang 10 n?m 1941 đ?n 31 thang 5 n?m 1945 bao g?m: 427.284 xe v?n t?i, 13.303 ph??ng ti?n chi?n đ?u, 35.170 xe mo to, 2.328 xe ti?p t? quan nhu, 2.670.371 t?n cac lo?i s?n ph?m t? d?u m? (g?m x?ng va d?u) ^[83], 4.478.116 t?n th?c ph?m (th?t h?p, đ??ng, b?t, mu?i, vv), 1.911 đ?u may h?i n??c, 66 đ?u may xe l?a Diesel, 1.000 xe o to, 120 xe thung va 35 xe may h?ng n?ng ^[83], 12.000 xe t?ng - thi?t giap (bao g?m 7.000 xe t?ng, kho?ng 1.386 trong s? đo la M3 Lee va 4.102 la M4 Sherman ) ^[84]; 11.400 may bay (4.719 trong s? đo la Bell P-39 Airacobras) ^[85].

đ?ng l?c chinh c?a M?-Anh khi vi?n tr? cho Lien Xo la vi l?i ich c?a chinh h?, ch? khong ph?i la s? hao phong. T?ng th?ng M? la Roosevelt tin r?ng Hoa K? s? thua cu?c n?u đ?c chi?n th?ng ? M?t tr?n phia đong. Khi đo đ?c s? ki?m soat toan b? l?c đ?a chau Au, t? eo bi?n Anh đ?n mi?n trung n??c Nga, quy mo nhan l?c va tai nguyen c?a đ?c khi đo s? t?ng them r?t nhi?u. Giup H?ng quan ch?ng l?i đ?c c?ng chinh la đ? b?o v? l?i th? c?a cac n??c đ?ng minh ph??ng Tay. Phia Lien Xo c?ng khong xem Lend-Lease la hang t? thi?n. H? la n??c mang ganh n?ng chi?n tranh l?n nh?t trong giai đo?n quan tr?ng nh?t. Cu?i n?m 1942, H?ng quan ph?i đ?i m?t v?i 193 s? đoan đ?c, trong khi cac l?c l??ng Anh-M? ? Chau Phi ch? ph?i đ?i m?t v?i 4 s? đoan đ?c. đ?i v?i Lien Xo, vi?c cac đ?ng minh ph??ng Tay khong m? đ??c m?t tr?n th? hai ? chau Au cho đ?n gi?a n?m 1944 đa khi?n Lien Xo ph?i ganh ch?u them ganh n?ng va th??ng vong c?a cu?c chi?n ^[86].

B?n than Lend-Lease c?ng đ??c th?c hi?n ch?m. Ch? sau Tr?n Stalingrad (19/8/1942 đ?n 2/2/1943), vi?n tr? c?a M?-Anh m?i b?t đ?u đ??c chuy?n đ?n v?i quy mo đang k? - 85% l??ng hang Lend-Lease đ??c chuy?n đ?n sau thang 1 n?m 1943, khi đo chi?n th?ng chung cu?c c?a Lien Xo đa g?n nh? ch?c ch?n. Ro rang la ch??ng trinh Lend-Lease đa đ?n qua mu?n đ? tr? thanh nhan t? quy?t đ?nh trong chi?n th?ng c?a Lien Xo, nh?ng du sao no c?ng t?ng t?c qua trinh đanh b?i đ?c, giup Lien Xo gi?m b?t thi?t h?i trong chi?n tranh ^[86].

M?t s? quan đi?m cho r?ng Ph??ng Tay đa th?i ph?ng qua m?c vai tro c?a kho?n vi?n tr? cho Lien Xo. T?ng gia tr? vi?n tr? ch? b?ng 4% t?ng l??ng s?n xu?t c?a Lien Xo trong nh?ng n?m chi?n tranh (trong khi Lien Xo ph?i ch?ng đ? 70% binh l?c c?a đ?c va ch? h?u). Do v?y, nh?ng quan đi?m nay đa cho r?ng vi?n tr? lend-lease đong gop khong đang k? vao chi?n th?ng c?a cac l?c l??ng v? trang Xo vi?t. Ngoai ra, vi?n tr? trong n?m 1941 (khi Lien Xo đang c?n nh?t) l?i kha nh? gi?t, trong khi t?i 56,5% gia tr? vi?n tr? lend-lease ch? đ?n Lien Xo vao n?m cu?i cung c?a cu?c chi?n tranh (t? thang 1/1944 t?i thang 5/1945) ^[87], khi đo m?c s?n xu?t c?a Lien Xo đa v??t xa đ?c nhi?u l?n. Ch?a k? nhi?u h?c gi? Xo vi?t cho bi?t r?ng nh?ng lo?i v? khi ma M? vi?n tr? cho Lien Xo trong giai đo?n nay b? binh s? H?ng quan che bai kha nhi?u va it khi s? d?ng (vi d? nh? xe t?ng M3 Stuart hay ti?u lien Thompson b? đanh gia la thi?u s?c m?nh va d? h?ng hoc so v?i v? khi t??ng ?ng do Lien Xo ch? t?o nh? T-34 va PPSh-41 ). Nhi?u lo?i xe t?ng c?a M? va Anh vi?n tr? cho Lien Xo khong hoan ch?nh va b? thi?u kinh ng?m, ph? tung, b? d?ng c? b?o tri va s?a ch?a... Nh?ng qu? đ?n n? cho phao 75mm tren xe t?ng M? co xu h??ng phat n? b?t ng?. Stalin đa phan nan v?i Roosevelt trong m?t la th? vao n?m 1942: "Theo cac chuyen gia c?a chung toi ? m?t tr?n, xe t?ng M? d? dang b? đ?t chay b?i nh?ng kh?u phao ch?ng t?ng b?n vao phia sau ho?c hai ben. đo la do nhien li?u x?ng c?a cac xe t?ng M? khi b? đ?t nong đa t?o ra m?t l?p khoi x?ng day ben trong cac xe t?ng, t?o đi?u ki?n cho qua trinh b?c chay" ^[88] Xe t?ng M3 Lee c?a M? b? linh Lien Xo gan cho bi?t danh la "БМ-6 - братская могила vao шестерых" , ngh?a la "ngoi m? t?p th? cho sau ng??i" , nh? m?t cach đ? m?a mai h?a l?c va v? giap y?u c?a lo?i xe nay ^[89].

Nha ngo?i giao Vyacheslav Molotov tuyen b? n?m 1945 r?ng "đ?t n??c ta đa cung c?p t?t c? cac y?u t? c?n thi?t cho quan đ?i anh hung c?a chung ta" . Cac nha s? h?c khac nh? Roger Munting đa l?p lu?n r?ng s? vi?n tr? c?a đ?ng minh (Lend-Lease) khong bao gi? chi?m h?n 4% s?n l??ng cong nghi?p th?i chi?n c?a Lien Xo ^[90] Cac s? li?u cho th?y v? khi Lend-Lease ch? cung c?p m?t đong gop nh? cho n? l?c chi?n tranh c?a Lien Xo (chi?m ch?a đ?y 2% phao binh, 12% s? may bay, 10% s? xe t?ng ma Lien Xo s? d?ng) ^[91]

Harry Lloyd Hopkins , c? v?n c?a T?ng th?ng Roosevelt, nh?n đ?nh: “Chung toi ch?a bao gi? cho r?ng s? giup đ? c?a chung ta d??i hinh th?c Lend-lease la y?u t? chinh trong th?ng l?i c?a Lien Xo tr??c Hitler ? m?t tr?n phia đong. Chi?n th?ng đo đ?t đ??c b?ng s? d?ng c?m va mau c?a quan đ?i Nga” . Nha s? h?c M? George C. Herring th?ng th?n h?n: “Lend-lease khong ph?i la hanh đ?ng vo t?. đay la m?t hanh đ?ng co tinh toan, v? k? va ng??i M? luon hinh dung ro rang nh?ng mon l?i ma h? co th? thu đ??c t? hanh đ?ng đo” . T?ng th?ng M? Franklin D. Roosevelt đa kh?ng đ?nh r?ng vi?c giup đ? Lien Xo c?ng chinh la vi l?i ich c?a M?, b?i n?u Lien Xo th?t b?i thi chinh M? s? la m?c tieu k? ti?p, Roosevelt so sanh r?ng "m?t voi c?u h?a nen đ??c trao cho m?t ng??i hang xom đ? ng?n ch?n l?a chay lan đ?n nha rieng c?a chinh minh" . Th?c t? vi?n tr? c?a M? khong ph?i la s? ban t?ng, b?n than ten g?i c?a no ("Lend-lease", ngh?a la "cho vay - cho thue" ) đa cho th?y no v?n la m?t d?ng h?p đ?ng "ban v? khi - tr? ti?n sau" ch? khong ph?i la cho khong. Trong va sau chi?n tranh, Lien Xo đa ph?i tr? n? (tinh kem lai su?t) cho nh?ng hang hoa, v? khi ma M? đa vi?n tr? cho h?, hinh th?c tr? n? g?m nhi?u tau ch? kim lo?i quy nh? b?ch kim tr? gia hang t? USD M? la n??c duy nh?t trong kh?i đ?ng minh h?u nh? khong b? tan pha ma con thu đ??c nh?ng ngu?n l?i kinh t? kh?ng l? t? cu?c chi?n tranh ^[92].

M?t s? y ki?n khac l?i kh?ng đ?nh r?ng Lend-Lease th?c s? co y ngh?a l?n trong chi?n th?ng c?a Lien Xo tr??c đ?c Qu?c xa . Vao th?i đo vi?c v?n chuy?n v? khi va nhu y?u ph?m c?a Lien Xo ph? thu?c r?t nhi?u vao ho?t đ?ng v?n t?i đ??ng s?t, nh?ng Lien Xo đa ch?m d?t s?n xu?t cac thi?t b? đ??ng s?t k? t? n?m 1941 đ? chuy?n sang s?n xu?t xe t?ng. Lend-Lease đa cung c?p 92% t?ng s? cac thi?t b? đ??ng s?t cho Lien Xo ^[83]^[93]^[94] bao g?m 1,911 đ?u may xe l?a va 11,225 toa tau l?a. Kho?ng 400.000 xe v?n t?i do M? s?n xu?t va cung c?p cho Lien Xo giai đo?n nay, bao g?m c? nh?ng dong xe nh? Dodge hay Studebaker , đa h? tr? l?n v? h?u c?n cho binh linh H?ng quan . Vao n?m 1945, g?n 1/3 s? xe t?i v?n t?i c?a quan Lien Xo tren chi?n tr??ng đ??c s?n xu?t ? M?. Trong cu?c chi?n tranh, chinh ph? Lien Xo đa c? g?ng gi?m b?t vai tro c?a cac kho?n vi?n tr? n??c ngoai, đi?u nay khi?n đ?i s? M? t?i Lien Xo luc đo la William Standley t?c gi?n: " Co v? nh? chinh ph? Nga mu?n che gi?u đi s? th?t r?ng h? đang nh?n đ??c s? giup đ? t? ben ngoai. Ro rang la h? mu?n ng??i dan tin r?ng H?ng quan đang chi?n đ?u m?t minh trong cu?c chi?n nay ". C? quan ki?m duy?t c?a Nga sau đo đa cho phep phat bi?u nay c?a Standley đ??c đ?ng len cac t? bao trong c? n??c ^[95].

M?t s? quan đi?m khac thi l?i cho r?ng "Lend - lease" khong ph?i la quan tr?ng s?ng con v?i Lien Xo, nh?ng c?ng khong ph?i la vo ich. M?t s? s? gia nh? M. Harison tin r?ng n?u khong co "lend - lease", Lien Xo v?n s? chi?n th?ng, nh?ng chi?n th?ng đo s? đ?n ch?m h?n vai thang. Ng??c l?i, n?u khong co s? tham gia c?a Lien Xo (ch?ng đ? 70% l?c l??ng đ?c va ch? h?u) thi cac n??c đ?ng Minh con l?i c?ng s? kho co th? đanh b?i đ??c kh?i Phat xit ? chau Au ^[96]. Chuyen gia quan s? Nga Andrey Chaplygin tin r?ng Lien Xo v?n s? chi?n th?ng trong cu?c th? chi?n du khong co lend - lease, nh?ng ch??ng trinh nay c?ng giup Lien Xo gi?m thi?u t?n th?t tren con đ??ng đi đ?n Chi?n th?ng. Con đ?i v?i M? thi lend - lease tr??c h?t, nh? chinh T?ng th?ng M? Franklin D. Roosevelt đa t?ng noi: “đo la m?t kho?n đ?u t? sinh l?i” ^[97].

M?t ng??i Nga đa noi: "Chung ta đa hy sinh hang tri?u ng??i (đ? gop ph?n cho chi?n th?ng c?a đ?ng Minh), va h? (M?) mu?n chung ta ph?i cui r?p tr??c m?t h? ch? vi h? g?i th?t đong h?p cho chung ta sao. M?t k? th?c d?ng co bao gi? lam b?t c? đi?u gi ma khong đem l?i l?i ich cho ong ta? đ?ng noi v?i toi r?ng Lend - lease la m?t kho?n ti?n t? thi?n" ^[95].

Sau chi?n tranh, M? đa yeu c?u Lien Xo tr? 1,3 t? USD cho kho?n n? con l?i t? ch??ng trinh Lend-Lease, nh?ng chinh ph? Lien Xo cho bi?t h? ch? co th? tr? 170 tri?u USD. Chinh ph? Hoa K? khong ch?p nh?n đi?u ki?n nay, d?n đ?n cac cu?c đam phan vao n?m 1972 va k?t qu? đa đi t?i m?t th?a thu?n gi?a 2 n??c, theo đo Lien Xo co ngh?a v? ph?i tr? đ? 722 tri?u USD cho M? cho đ?n n?m 2001. N?m 1990, M? va Lien Xo tr? l?i đam phan. Hai ben đa đi đ?n quy?t đ?nh r?ng đ?n n?m 2030, Lien Xo s? tr? đ? cho M? kho?n ti?n con l?i la 674 tri?u USD. Tuy v?y ch? 1 n?m sau, Lien Xo s?p đ?. Vao n?m 1993, chinh ph? Nga đa tuyen b? h? s? k? th?a cac kho?n n? c?a Lien Xo va s? s?m thanh toan cho t?t c? s? hang hoa ma Lien Xo đa nh?n đ??c theo d? lu?t Lend-Lease. ^[95]

Cung v?i vi?c nh?n hang lend-lease t? cac n??c đ?ng minh, Lien Xo c?ng vi?n tr? ng??c cho cac n??c nay. Trong cac n?m chi?n tranh, cac n??c đ?ng minh c?ng đa nh?n t? Lien Xo 300.000 t?n qu?ng crom va mangan , g? , vang va b?ch kim . Lien Xo đa cung c?p m?t s? l??ng khong ro cac lo hang khoang s?n quy hi?m cho Hoa K? nh? m?t hinh th?c chi tr? cho hang lend-lease do M? cung c?p, đi?u nay đa đ??c th?a thu?n tr??c khi ky k?t ngh? đ?nh th? đ?u tien vao ngay 1 thang 10 n?m 1941. M?t s? trong nh?ng lo hang nay đa b? phat hi?n b?i ng??i đ?c. Vao thang 5 n?m 1942, HMS Edinburgh b? chim trong khi mang theo 4,5 t?n vang c?a Lien Xo ch? đ?n cho Hoa K?. Vao thang 6 n?m 1942, SS Port Nicholson b? chim tren đ??ng t? Halifax, Nova Scotia đ?n New York, tren tau ch? r?t nhi?u b?ch kim, vang va kim c??ng cong nghi?p c?a Lien Xo, xac tau đ??c phat hi?n n?m 2008 ^[98].

T?n th?t c?a dan th??ng va tu binh

đ?c

Trong qua trinh chi?n tranh, đ?c qu?c xa thi hanh chinh sach di?t ch?ng ng??i Do Thai va ng??i Slav t?i nh?ng vung chi?m đong ^[99]. M?t khac, tu binh Lien Xo b? c??ng b?c lao đ?ng v?i c??ng đ? cao trong khi ch? đ? ?n u?ng t?i t?, khi?n nhi?u ng??i đa ch?t vi ki?t s?c va đoi khat. Nh?ng tu binh la đ?ng vien ho?c chinh tr? vien co th? b? x? b?n ngay khi b? b?t b?i m?t m?nh l?nh đ??c ban hanh tr??c đo b?i Hitler nh?m tieu di?t cac đ?u nao ch? huy va ngu?n khich l? chinh tr? c?a H?ng quan ^[100].

Hang ch?c tri?u Ng??i Nga va cac ng??i Slav c?ng b? giam c?m t?i h?n 100 tr?i t?p trung c?a đ?c tren kh?p cac vunh lanh th? chau Au b? n??c đ?c Qu?c xa chi?m đong. Cac tr?i l?n nh?t la Dachau , Buchenwald , Ravensbruck , Auschwitz , Majdanek , Bergen Belsen , Gusen ... S? ng??i đ??c gi?i phong kh?i cac tr?i nay sau chi?n tranh ch? con vai tr?m nghin. ??c tinh kho?ng 13,6 tri?u th??ng dan Lien Xo đa ch?t trong cu?c chi?n ^[101]^[102]^[103], cung v?i đo la kho?ng 3,3 tri?u tu binh Lien Xo đa ch?t trong cac tr?i tu binh c?a đ?c) ^[104]^[105].

Khong ph?i t?t c? nh?ng ng??i ch?t trong th?i k? chi?n tranh c?a Lien Xo đ?u b? đ?c qu?c xa gi?t ch?t; co nh?ng ng??i Lien Xo đa ch?t khi tham chi?n cho phia đ?c, ho?c ch?u s? tr?ng ph?t c?a Lien Xo v?i nh?ng ng??i đa c?ng tac v?i quan đ?c. T?i n?m 1987, cac h? s? c?a Lien Xo v?n ch?a đ??c cong khai tr??c cong chung. ^[106] It nh?t 1 tri?u ng??i đa thi?t m?ng trong cac tr?i giam c?a Lien Xo trong th?i chi?n ho?c b? chinh quy?n Lien Xo tr?c xu?t. Nh?ng cai ch?t khac x?y ra trong cac cu?c di t?n th?i chi?n va do suy dinh d??ng lien quan đ?n chi?n tranh va b?nh t?t trong n?i đ?a. ^[107] Vai tr?m nghin ng??i Lien Xo đa c?ng tac v?i đ?c Qu?c xa, va kho?ng 215.000 ng??i trong s? đo đa t? tr?n khi tham chi?n trong hang ng? quan đ?i đ?c Qu?c xa ^[108]

Lien Xo

Theo m?t s? tai li?u ph??ng Tay, k? t? khi ti?n vao n??c đ?c ( 1944 - 1945 ), ngoai vi?c c??p nha dan va c?a hi?u ^[109] H?ng quan Lien Xo đa c??ng hi?p hang ch?c ngan ph? n? va tr? em ng??i đ?c, t? 8 đ?n 80 tu?i ^[110]^[111]^[112]^[113]. Theo Franz Wilhelm Seidler, rieng ? Berlin la 20 t?i 100 ngan, cac t?nh con l?i t? 100 ngan t?i n?a tri?u ^[114]^[115]. R?t nhi?u n?n nhan trong s? nay b? t? 10 đ?n 12 linh ham hi?p t?p th?, va đa s? b? ham hi?p nhi?u l?n ^[116]^[117].

M?t s? nha s? h?c v?n tranh cai v? tinh xac th?c va quy mo c?a nh?ng v? hi?p dam. Cac nha s? h?c Nga ph? nh?n nh?ng cao bu?c v? hi?p dam hang lo?t, h? đ?a ra b?ng ch?ng la m?t l?nh ban hanh ngay 19 thang 1 n?m 1945, yeu c?u vi?c ng?n ng?a ng??c đai th??ng dan. M?t l?nh c?a H?i đ?ng quan s? c?a Ph??ng di?n quan Byelorussia s? m?t, co ch? ky c?a Nguyen soai Rokossovsky, đa ra l?nh x? b?n nh?ng binh linh ph?m t?i tr?m c??p va hi?p dam ngay t?i hi?n tr??ng c?a v? an. Ba binh s? đa b? treo c? cong khai tr??c ng??i dan đ?c vi t?i ham hi?p, va cac vi ph?m đa g?n nh? ch?m d?t. M?t l?nh ban hanh b?i Stavka (B? T?ng t? l?nh T?i cao H?ng quan) vao ngay 20 thang 4 n?m 1945 đa ph? bi?n t?i binh s? r?ng c?n ph?i duy tri quan h? t?t v?i ng??i dan đ?c đ? gi?m khang c? va đ? chi?n s? k?t thuc nhanh h?n. ^[118]^[119]^[120] Thi?u t??ng Vasily Satilov , S? đoan tr??ng S? đoan b? binh 150, thu?c Quan đoan b? binh 79, T?p đoan quan xung kich 3, Ph??ng di?n quan Byelorussia 1, đ?n v? đa c?m c? chi?n th?ng len noc nha Qu?c h?i đ?c ? Berlin tuyen b?:

“

Quan đ?i Lien Xo khong co b?t c? m?t hanh đ?ng th?m sat, c??p boc nao, khong co b?t k? hanh đ?ng tr? thu nao đ?i v?i s? tan b?o ma quan đ?c đa gay ra tren đ?t n??c chung toi. Ma trai l?i, chung toi con cung c?p l??ng th?c cho ng??i đ?c, nh?ng ng??i l? ra đ??c coi la k? thu khong đ?i tr?i chung c?a chung toi.

”

? Vasili Satilov. ^[121]

Trong khu v?c chi?m đong c?a Lien Xo, cac thanh vien c?a SED đa bao cao cho Stalin c??p boc va ham hi?p b?i binh linh Lien Xo co th? d?n đ?n m?t ph?n ?ng tieu c?c c?a dan đ?c đ?i v?i Lien Xo va h??ng t?i t??ng lai c?a ch? ngh?a xa h?i ? đong đ?c . Stalin đa ph?n ?ng m?t cach gi?n d?: "Toi s? khong tha th? b?t c? ai keo danh d? c?a H?ng quan qua v?ng bun." ^[122]^[123]

Cac nha lanh đ?o Lien Xo b?t binh v?i cac c? quan truy?n thong c?a cac n??c ma v?a m?i đay con la đ?ng minh c?a h? tren m?t tr?n ch?ng phat xit đa lam rum beng chuy?n nay. B? tr??ng dan ?y ngo?i giao Lien Xo V. M. Molotov ch? ra r?ng "chi?n d?ch hen h?" nay nh?m pha ho?i uy tin c?a H?ng quan va trut len đ?u nh?ng ng??i linh H?ng quan t?t c? nh?ng gi x?y ra do s? h?n lo?n tr??c đo t?i nh?ng vung do Lien Xo chi?m đong. Ong noi: "Lien Xo va nh?ng b?n be c?a chung toi tren th? gi?i đa co nh?ng thong tin c?n thi?t đ? ch?ng l?i chi?n d?ch tuyen truy?n nay" . ^[124]

T??ng Gareyev, ch? t?ch c?a H?c vi?n Khoa h?c Quan s? Nga, nh?n xet ^[125]:

T?t nhien, s? tr? thu, bao g?m c? b?o l?c tinh d?c, đa x?y ra. M?t s? binh s? ch? đ?n gi?n la khong th? ki?m ch? t?c gi?n sau nh?ng gi đ?c qu?c xa đa lam tren đ?t n??c chung toi. Nh?ng cac tr??ng h?p nay đa b? tr?ng ph?t nghiem kh?c. Va vi?c tr? thu đa khong tr? nen ph? bi?n. B?i vi ngay khi chung toi chi?m đong cac thanh ph?, k? lu?t đa đ??c th?t ch?t. Chung toi cung c?p cho ng??i dan đ?c th?c ph?m, ch?m soc y t?, tu?n tra an ninh. Ca nhan toi đa tham gia gi?i phong đong đ?c. Toi cam đoan, vi?c l?m d?ng tinh d?c th?m chi khong h? đ??c nghe th?y.

Theo ngu?n tin c?a Nga thi m?t ph? n? Berlin, Elizabeth Shmeer, cho bi?t ^[126]:

đ?c qu?c xa noi r?ng n?u ng??i Nga đ?n đay, h? s? tan pha va ham hi?p kh?ng khi?p. Nh?ng th?c t? sau đo r?t khac: du la nh?ng ng??i b?i tr?n, quan đ?i đ?c đa gay ra r?t nhi?u đau kh? cho n??c Nga, nh?ng nh?ng ng??i chi?n th?ng đa cho chung toi th?c ph?m con nhi?u h?n nh?ng gi chinh quy?n c? phan phat. đ?i v?i chung toi đi?u đo la kho hi?u. M?t cach c? x? nhan đ?o nh? v?y d??ng nh? ch? ng??i Nga lam đ??c.

Lanh t? va s? lanh đ?o chi?n tranh

Nh?ng ng??i linh Hoa K? va Lien Xo g?p nhau tren b? song Elbe ngay 9 thang 5 n?m 1945

T?i Lien Xo va đ?c Qu?c xa ngay trong th?i binh s? lanh đ?o c?a lanh t? la t?p trung va c?c quy?n ? m?c đ? r?t cao, trong chi?n tranh m?c đ? c?c quy?n t?p trung l?i cang cao h?n n?a. Trong chi?n tranh cac tinh c?m nh? yeu n??c, long t? hao dan t?c, y th?c trach nhi?m, danh d? đ??c g?n li?n v?i s? trung thanh vo đi?u ki?n v?i m?nh l?nh c?a lanh t?.

C? Iosif Stalin va Adolf Hitler tren c??ng v? la T?ng t? l?nh t?i cao la nh?ng ca nhan co tai t? ch?c phi th??ng, co s?c loi cu?n va gay ?nh h??ng to l?n đ?n qu?n chung, co cac tinh cach va y chi c?c m?nh đa co ?nh h??ng r?t to l?n đ?n s? đi?u hanh chi?n tranh.

Adolf Hitler la nha t? t??ng quan s? va nha t? ch?c xay d?ng quan đ?i l?n: tr??c đ?i chi?n, t? duy c?a Fuhrer (lanh t? - t?c Hitler) v? hinh th?c va b?n ch?t chi?n tranh trong t??ng lai đa trung h?p v?i cac tri tu? quan s? đ?c. Cac quy?t sach c??ng quy?t c?a Fuhrer v? chinh tr? va xay d?ng l?c l??ng v? trang đa gop ph?n đ?a quan đ?i đ?c t? m?t quan đ?i thua tr?n, y?u đu?i, ch? trong 6 ? 7 n?m đa tr? thanh quan đ?i m?nh nh?t th? gi?i v?i cac th?ng l?i v? bao trong th?i k? đ?u chi?n tranh t?i chau Au, đanh b?i quan đ?i cac c??ng qu?c đ?ch th? v?i hi?u su?t chi?n đ?u r?t cao, đo th?c s? la cu?c cach m?ng trong quan s?. Va ngay trong vi?c ch? đ?o tr?c ti?p cac chi?n d?ch trong th?i k? đ?u Th? chi?n th? hai c?ng co d?u ?n r?t tich c?c c?a Hitler va uy tin c?a Fuhrer đa đ??c gi?i t??ng l?nh quan s? đ?c cong nh?n nh? m?t thien tai quan s?.

Tuy nhien v?i ca tinh bung n?, b?n ch?t li?u l?nh, phieu l?u co m?t khong hai trong l?ch s?, Hitler đa tr? nen qua t? tin r?ng v?i thien tai c?a minh thi cai gi c?ng co th? lam đ??c. S? li?u l?nh phieu l?u co th? cho m?t k?t qu? t?t ? th?i đi?m nao đo, nh?ng ? m?c đ? chinh sach qu?c gia va c?a ng??i lanh đ?o đ? ch? thi đi?u đo nh?t đ?nh s? đem đ?n th?m ho?. Fuhrer coi th??ng c? nh?ng quy t?c l?n nh?t trong chi?n l??c chinh tr? va quan s? d?n than đ?ng th?i ch?ng l?i t?t c? cac c??ng qu?c m?nh nh?t th? gi?i, ch?p nh?n chi?n tranh tren nhi?u m?t tr?n.

Fuhrer th?c s? tin t??ng ho?c tr? thanh n?n nhan c?a s? tung ho sung bai ca nhan minh va đa cho r?ng minh la thien tai quan s? s? m?t c?a th? gi?i, cac th?ng l?i to l?n, d? dang ban đ?u l?i cang c?ng c? ni?m tin c?a Hitler. V?i b?n ch?t đ?c đoan Hitler n?m l?y toan b? s? đi?u hanh chi?n tranh va cang ngay cang khong mu?n l?ng nghe cac y ki?n c?a cac t??ng l?nh đ?c va cang xa r?i th?c t? chi?n tr??ng, sa vao ch? quan duy y chi cao đ? đ?n m?c b?nh ho?n. K?t qu? la trong qua trinh chi?n tranh, cac t??ng l?nh gi?i nh?t c?a quan đ?i đ?c n?u kien quy?t t? y ki?n đ?i l?p v?i Fuhrer thi s? b? sa th?i ho?c khong đ??c tr?ng d?ng. đ?n giai đo?n cu?i chi?n tranh Hitler, đa t?p h?p xung quanh minh ch? y?u la nh?ng t??ng l?nh co ph?m ch?t quan tr?ng nh?t la trung thanh vang l?i Fuhrer khong h?n ch?.

Fuhrer cho đ?n ngay cu?i cung c?a đ? ch? vi s? duy y chi m?t cach b?nh ho?n nen v?n khong th? thich nghi đ??c v?i th?c t? la quan đ?i đ?c đang ph?i chi?n đ?u tren th? thua, th? y?u va s?p th?t b?i. B? am ?nh b?i kh? n?ng thay đ?i th?n k? b??c ngo?t chi?n tranh, Hitler ngoan c? tr??c sau nh? m?t ch? co m?t m?nh l?nh "khong lui m?t b??c", khong mu?n b? m?t t?c đ?t đa chi?m đ??c, b?t ch?p cac nguy c? b? bao vay tieu di?t l?n, vi v?y khi quan đ?c bu?c ph?i rut lui thi th??ng la qua mu?n. Th?m chi g?n đ?n ngay b?i tr?n hoan toan ma Hitler v?n trong mong vao cac cu?c ph?n cong khong t??ng va khong cho phep rut b? đ?t đai (m?t vi d? r?t đi?n hinh la C?m t?p đoan quan Courland v?i vai ch?c v?n quan đa hoan toan m?t h?t y ngh?a chi?n đ?u, b? giam chan ? m?u đ?t nh? b?c Latvia đ?n h?t chi?n tranh trong khi đo đ?c đang r?t c?n binh l?c đ? phong th? đ? ch? nh?ng Hitler c??ng quy?t t? ch?i di t?n, đay v?n la m?t đi?u kho hi?u c?a chi?n tranh). Cang ngay Fuhrer cang m?t đi s? lanh đ?o sang su?t. Noi chung t? n?m 1942, s? lanh đ?o quan s? c?a Hitler đa mang tinh tieu c?c va cang ngay cang ?nh h??ng x?u đ?n k?t qu? chi?n đ?u tren chi?n tr??ng c?a quan đ?i đ?c.

Lanh t? Stalin c?a Lien Xo thi l?i ch? quan duy y chi ? m?t khia c?nh khac. Tr??c va trong chi?n tranh, m?c du cac ki?n th?c v? quan s? c?a ong đa l?c h?u so v?i s? phat tri?n c?a cac h?c thuy?t chi?n tranh hi?n đ?i c?ng nh? s? phat tri?n c?a v? khi nh?ng b?ng y chi đ?c đoan c? h?u, vi?c ch? đ?o tac chi?n c?a ong đ?i v?i l?c l??ng v? trang Lien Xo trong hai n?m đ?u c?a cu?c chi?n tranh Xo-đ?c đa đem l?i nh?ng k?t qu? tieu c?c.

Trong nh?ng thang đ?u c?a chi?n tranh, đ? tr?ng tr? trach nhi?m c?a ca nhan trong cac th?t b?i, va c?ng đ? tr?n ap t? t??ng ch? b?i trong quan đ?i, Stalin dung toa an quan s? đ? tr?ng ph?t cac t??ng l?nh d??i quy?n: nhi?u t??ng l?nh Xo Vi?t đa b? x? b?n vi trach nhi?m đa đ? thua tr?n, nh?t la khi toa an quan s? đ??c trao cho cac ca nhan la can b? chinh tr? co xu h??ng coi tr?ng ph?t la m?t bi?n phap đ? ?n đ?nh tinh hinh nh? Vyacheslav Molotov ^[127], Lev Mekhlis ^[128], Georgy Malenkov ^[129], Nikolai Bulganin ... đi?u nay đ?c bi?t gay h?i vi no lam m?t mau đ?i ng? s? quan h?ng quan đang r?t thi?u, khong cho phep đ?i ng? s? quan tich l?y kinh nghi?m qua th?t b?i, lam cho cac c?p ch? huy H?ng quan khong dam ch? đ?ng sang t?o, ch? trong ch? m?nh l?nh t? tren va lam phat sinh tam ly "n??ng quan" hoan thanh nhi?m v? b?ng đ??c v?i b?t k? m?c đ? th??ng vong nao... đi?n hinh la đ?i t??ng Dmitry Pavlov , T? l?nh Ph??ng di?n quan Tay đa b? x? b?n v? t?i đ? m?t c? Quan khu Byelorussia ch? trong m?t tu?n... B?t đ?u t? thang 10 n?m 1941, Stalin đa nh?n th?c đ??c s? nguy h?i c?a chinh sach nay nen đa t? b? ph??ng phap lanh đ?o chi?n tranh ki?u "x? t??ng đ? r?n đe".

Khac xa v?i Hitler, Stalin sau nh?ng th?t b?i to l?n đa nh?n th?c đ??c h?n ch? c?a minh va đa bi?t d?a vao B? t?ng tham m?u va cac t??ng l?nh đ? đi?u hanh chi?n tranh, cang v? sau s? tranh lu?n va ban b?c cac k? ho?ch chi?n đ?u trong T?ng hanh dinh Xo Vi?t v? c? b?n di?n ra lanh m?nh. Va v?i s? s?c s?o c?a minh Stalin đa bi?t tim ra nh?ng tai n?ng quan s?, tin t??ng đ?a h? vao cac v? tri lanh đ?o quan đ?i thay ch? cac t??ng l?nh quan ham cao nh?ng thi?u n?ng l?c trong th?c t? chi?n đ?u: r?t nhi?u s? quan tr? tai n?ng đa đ??c đ? b?t r?t nhanh, đ??c giao ch? huy t?p đoan quan, ph??ng di?n quan va đa hoan thanh xu?t s?c nhi?m v? nh? Hovhannes Bagramyan , Ivan Chernyakhovsky , Rodion Malinovsky , Fyodor Tolbukhin ... Tuy nhien, đ? t? ro ti?ng noi cu?i cung c?a T?ng T? l?nh t?i cao, Stalin th??ng hay can thi?p vao qua trinh ch? huy chi?n đ?u va nh?t la hay c?t gi?m th?i h?n chu?n b? chi?n d?ch va th?i h?n hoan thanh nhi?m v? c?a cac ph??ng di?n quan, nhi?u khi khong vi cac ly do quan s? ma ch? đ? t?o s? ki?n tuyen truy?n tam ly h?ng kh?i cho nhan dan (lam tron ngay, đ?p s? cac chi?n th?ng vao d?p k? ni?m cach m?ng thang 10, Ngay Qu?c t? Lao đ?ng 1 thang 5 hay ngay thanh l?p quan đ?i Xo Vi?t ...) Nh?ng s? can thi?p đ?t xu?t nh? v?y th??ng gay them s? m?t m?i cho cac đ?n v? quan đ?i va t?o them c?ng th?ng khong c?n thi?t cho cac chi?n tr??ng.

La m?t nha chinh tr? giau kinh nghi?m, Stalin đa co cach lanh đ?o đ?ng va lanh đ?o chinh tr? trong l?c l??ng v? trang m?t cach h?p ly, b?ng vi?c b? h? th?ng hai ch? huy c?a cac chinh u? va thay b?ng c? c?u cac ?y vien h?i đ?ng quan s? . Cach b? tri can b? chinh tr? nh? v?y đa th? hi?n m?t r?t t?t trong chi?n tranh: can b? chinh tr? nh? m?t thanh vien h?i đ?ng quan s? cung mang trach nhi?m va vinh quang nh? can b? ch? huy, đi?u nay đa g?n k?t đ??c can b? chinh tr? v?i t? l?nh H?ng quan trong vi?c nang cao tinh th?n chi?n đ?u va k? lu?t đ?ng, k? lu?t chinh tr? c?a quan đ?i ma khong can thi?p m?t cach vo t? ch?c vao vi?c ch? huy quan đ?i.

M?t vai tro tich c?c r?t to l?n c?a Stalin la, v?i k? lu?t s?t va tai t? ch?c c?a minh, Stalin đa lanh đ?o thanh cong trong m?t th?i gian r?t ng?n vi?c di chuy?n n?n kinh t? t? phia tay đ?t n??c sang vung ben kia day nui Ural va nhanh chong t? ch?c l?i n?n cong nghi?p qu?c phong . Ngay t? gi?a n?m 1942, n?n cong nghi?p nay đa khoi ph?c va ti?p t?c t?ng s?n l??ng v?i t?c đ? r?t nhanh, cung c?p d?i dao v? khi hi?n đ?i cho quan đ?i.

Du vao giai đo?n cu?i va sau chi?n tranh, b? may tuyen truy?n Lien Xo đa phong đ?i nh?ng ph?m ch?t quan s? c?a Stalin va gan cho lanh t? nh?ng danh hi?u l?n lao nh? th?ng soai v? đ?i nh?t... Nh?ng noi chung, vi?c tuyen truy?n ph?m ch?t c?a lanh đ?o la yeu c?u b?t bu?c trong chi?n tranh, va cang ngay s? lanh đ?o chi?n tranh c?a lanh t? Stalin cang h?p ly, đap ?ng đ??c cac đoi h?i kh?c nghi?t c?a chi?n tranh; va s? lanh đ?o hi?u qu? c?a Stalin c?ng đ??c xem nh? m?t trong nh?ng nhan t? gop ph?n vao th?ng l?i c?a Lien Xo đ?i v?i đ?c Qu?c xa.

Tham kh?o

Cac t? li?u va hinh ?nh t?i trang web c?a thong t?n xa RIA Novosti L?u tr? 2006-10-09 t?i Wayback Machine
Kho t? li?u ?nh chi?n tranh c?a phia Xo Vi?t
Cac bai v? chi?n tranh Xo ? đ?c tren Wikipedia
T? đi?n bach khoa "Chi?n tranh gi? n??c v? đ?i 1941-1945" ? Nha xu?t b?n Bach khoa toan th? Xo Vi?t 1985 ? ti?ng Nga Энциклопедия: "Великая Отечественная Война 1941-1945" ? Изд. Советская Энциклопедия 1985
Cac h?i ky chi?n tranh c?a t??ng l?nh Xo Vi?t tren D? an h?i ky
"B? t?ng tham m?u Xo Vi?t trong chi?n tranh" ? B?n ti?ng Vi?t c?a Nha xu?t b?n Quan đ?i Nhan dan ? Ha N?i va Воениздат ? Moskva

Chu thich

^ Toan b? cac đ?ng minh c?a đ?c cung c?p m?t s? l??ng đang k? quan đ?i va v?t ch?t cho m?t tr?n. C?ng co nhi?u đ?n v? n??c ngoai đ??c đ?c tuy?n d?ng, đang chu y nh?t la S? đoan Xanh Tay Ban Nha .
^ Beevor, Stalingrad . Penguin 2001 ISBN 0-14-100131-3 p183
^ Zhukov 1987 , tr. 316
^ “Dennis W. Dingle, Stalingrad and the turning point on the Soviet-German front, 1941-1943. ? Leavenworth, Kansas, 1989. pages 63, 66” (PDF) . Truy c?p ngay 12 thang 1 n?m 2011 . ^{[
lien k?t h?ng
]}
^ “Бешанов Владимир Васильевич, Год 1942 ? ≪учебный≫. ? Мн.: Харвест, 2003” . Militera.lib.ru . Truy c?p ngay 12 thang 1 n?m 2011 .
^ “Alexander Bevin, How Hitler Could Have Won World War II: The Fatal Errors That Lead to Nazi Defeat. ? London, Times Books, 2000” . B?n g?c l?u tr? ngay 30 thang 10 n?m 2013 . Truy c?p ngay 27 thang 8 n?m 2014 .
^ Боевой и численный состав Вооруженных Сил СССР в период Великой Отечественной войны (1941?1945 гг.). Статистический сборник № 1 (22 июня 1941 г.)
^ Grigori. Doberil. Nh?ng bi m?t c?a Chi?n tranh th? gi?i th? hai. Nha xu?t b?n S? th?t. Ha N?i. 1986. trang 401.
^ A. M. Vasilevsky. S? nghi?p c? cu?c đ?i. Nha xu?t b?n Ti?n B?. Moskva. 1984. (b?n ti?ng Vi?t). trang 316.
^ Rudiger Overmans, Deutsche militarische Verluste im Zweiten Weltkrieg . Oldenbourg 2000. ISBN 3-486-56531-1 , “German military deaths to all causes EF” . B?n g?c l?u tr? 2 thang N?m n?m 2013 . Truy c?p 10 thang B?y n?m 2018 . , Richard Overy The Dictators: Hitler's Germany and Stalin's Russia (2004), ISBN 0-7139-9309-X , Italy: Ufficio Storico dello Stato Maggiore dell'Esercito. Commissariato generale C.G.V. . Ministero della Difesa ? Edizioni 1986, Romania: G. I. Krivosheev (2001). Rossiia i SSSR v voinakh XX veka: Poteri vooruzhennykh sil; statisticheskoe issledovanie. OLMA-Press. pp. Tables 200?203. ISBN 5-224-01515-4 , Hungary: G. I. Krivosheev (2001). Rossiia i SSSR v voinakh XX veka: Poteri vooruzhennykh sil; statisticheskoe issledovanie. OLMA-Press. pp. Tables 200?203. ISBN 5-224-01515-4 . Hungarian wounded: Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492?2015, 4th ed. Micheal Clodfelter . ISBN 078647470X , 9780786474707. p. 527. Soviet volunteer deaths: Percy Schramm Kriegstagebuch des Oberkommandos der Wehrmacht: 1940 - 1945: 8 Bde. ( ISBN 9783881990738 ) Pages 1508 to 1511. German prisoners: G. I. Krivosheev Rossiia i SSSR v voinakh XX veka: Poteri vooruzhennykh sil; statisticheskoe issledovanie OLMA-Press, 2001 ISBN 5-224-01515-4 Table 198
^ Micheal Clodfelte, Warfare and Armed Conflicts, p. 449
^ Paul Winter. "Defeating Hitler: Whitehall's Secret Report on Why Hitler Lost the War" . ngay 13 thang 10 n?m 2012
^ G. I. Krivosheev. Soviet Casualties and Combat Losses. Greenhill 1997 ISBN 978-1-85367-280-4 p. 85
^ Krivosheev, G. I. (1997). Soviet Casualties and Combat Losses. Greenhill. p. 89. ISBN 1-85367-280-7
^ Krivosheev, G. I. (1997). Soviet Casualties and Combat Losses. Greenhill. p. 3. ISBN 1-85367-280-7 .
^ (ti?ng đ?c) Die Ostfront 1941?1945
^
- (ti?ng đ?c) Der Rußlandfeldzug
- (ti?ng đ?c) 2. Weltkrieg
^ Theo G. I. Krivosheev. ( Soviet Casualties and Combat Losses. Greenhill 1997 ISBN 1-85367-280-7 ), t?i m?t tr?n phia đong, cac n??c phe Tr?c va cac đ?ng minh tham chi?n v?i đ?c đa xac nh?n co 11.468.145 th??ng vong khong th? ph?c h?i (6.668.163 la t? tr?n va m?t tich), trong đo rieng thi?t h?i c?a đ?c la 7.181.100 ng??i (3.604.800 t? tr?n va m?t tich); them 579.900 tu binh ch?t trong th?i gian b? Lien Xo giam gi?. Nh? v?y ??c tinh s? t? tr?n/m?t tich c?a phe Tr?c ??c tinh la 5,4 tri?u t?i Lien Xo trong nh?ng n?m 1941?1945, t?c la h?n 60% t?ng s? th??ng vong c?a phe Tr?c (tinh c? m?t tr?n chau A-Thai Binh D??ng). Phia Lien Xo cong b? co 8,7 t?i 10,5 tri?u thi?t h?i v? quan s? (tinh c? tu binh ch?t trong tr?i giam đ?c, theo ngu?n c?a Vadim Erlikman: Poteri narodonaseleniia v XX veke: spravochnik. Moscow 2004. ISBN 5-93165-107-1 ), nh? v?y t?ng th??ng vong quan s? c?a c? hai ben vao kho?ng 14 t?i 15 tri?u ng??i, l?n h?n r?t nhi?u so v?i t?t c? cac m?t tr?n khac trong Th? chi?n th? hai. C?ng theo ngu?n tren, t?ng thi?t h?i dan s? c?a Lien Xo tinh trong đ??ng bien gi?i tr??c chi?n tranh ??c tinh la 15,7 tri?u ng??i. S? th??ng vong dan s? c?a đ?c va cac qu?c gia Trung Au khac khong đ??c nh?c đ?n.
^ Bellamy 2007 , tr. xix
^ W. Churchill: " Red Army decided the fate of German militarism ". Source: Correspondence of the Council of Ministers of the USSR with the U.S. Presidents and Prime Ministers of Great Britain during the Great Patriotic War of 1941-1945., V. 2. M., 1976, pp. 204
^ Norman Davies: " Since 75%-80% of all German losses were inflicted on the eastern front it follows that the efforts of the Western allies accounted for only 20%-25% ". Source: Sunday Times, 05/11/2006.
^ ^a ^b Doberin 1986 , tr. 99
^ Robert Gellately. Reviewed work(s): Vom Generalplan Ost zum Generalsiedlungsplan by Czeslaw Madajczyk. Der "Generalplan Ost." Hauptlinien der nationalsozialistischen Planungs- und Vernichtungspolitik by Mechtild Rossler; Sabine Schleiermacher. Central European History , Vol. 29, No. 2 (1996), pp. 270-274
^ Heinrich Himmler. “Speech of the Reichsfuehrer-SS at the meeting of SS Major-Generals at Posen ngay 4 thang 10 n?m 1943” . Source: Nazi Conspiracy and Aggression, Vol. IV. USGPO, Washington, 1946, pp. 616?634 . Stuart Stein, University of the West of England. B?n g?c l?u tr? ngay 2 thang 3 n?m 2009 . Truy c?p ngay 24 thang 10 n?m 2010 . Whether nations live in prosperity or starve to death... interests me only in so far as we need them as slaves for our Kultur...
^ John Connelly. Nazis and Slavs: From Racial Theory to Racist Practice, Central European History , Vol. 32, No. 1 (1999), pp. 1-33
^ Jonathan Steinberg. The Third Reich Reflected: German Civil Administration in the Occupied Soviet Union, 1941-4. The English Historical Review , Vol. 110, No. 437 (Jun., 1995), pp. 620-651
^ revisions to translation by Dan Rogers. “The Wannsee Conference Protocol” . source: John Mendelsohn, ed., _The Holocaust: Selected Documents in Eighteen Volumes._ Vol. 11: The Wannsee Protocol . Literature of the Holocaust, university of pennsylvania . Truy c?p 2009 1 5 . Ki?m tra gia tr? ngay thang trong: |ngay truy c?p= ( tr? giup )
^ Powell, Elwin Humphreys. The Design Of Discord' p. 192
^ Gerhard Weinberg: The Foreign Policy of Hitler's Germany Diplomatic Revolution in Europe 1933?36 , Chicago: University of Chicago Press, 1970, pages 346.
^ ^a ^b Jurado, Carlos Caballero and Ramiro Bujeiro, The Condor Legion: German Troops in the Spanish Civil War , Osprey Publishing, 2006, ISBN 1-84176-899-5 , page 5?6
^ Robert Melvin Spector. World Without Civilization: Mass Murder and the Holocaust, History, and Analysis , pg. 257
^ Michael Lind. Vietnam, the necessary war: a reinterpretation of America's most disastrous military conflict. Simon and Schuster, 2002. ISBN 0-684-87027-4 , 9780684870274, p. 59
^ Bolloten, Burnett (1991). The Spanish Civil War: revolution and counterrevolution . University of North Carolina Press. tr. 483. ISBN 0807819069 .
^ Max Beloff. Soviet Foreign Policy, 1929?41: Some Notes. Soviet Studies , Vol. 2, No. 2 (Oct., 1950), pp. 123?137
^ Albert Resis. The Fall of Litvinov: Harbinger of the German-Soviet Non-Aggression Pact. Europe-Asia Studies , Vol. 52, No. 1 (Jan., 2000), pp. 33-56
^ Teddy J. Uldricks. Stalin and Nazi Germany, Slavic Review , Vol. 36, No. 4 (Dec., 1977), pp. 599-603
^ Michael Jabara Carley. End of the 'Low, Dishonest Decade': Failure of the Anglo?Franco?Soviet Alliance in 1939. Europe-Asia Studies , Vol. 45, No. 2 (1993), pp. 303?341
^ Derek Watson. Molotov's Apprenticeship in Foreign Policy: The Triple Alliance Negotiations in 1939. Europe-Asia Studies , Vol. 52, No. 4 (Jun., 2000), pp. 695-722
^ Henry Payner. Churchill, Roosevelt, Stalin - Cu?c chi?n tranh ma h? ti?n hanh va n?n hoa binh ma h? tim ki?m. London. 1957. trang 4.
^ Le v?n Quang, L?ch s? quan h? qu?c t? t? 1917 đ?n 1945, Nha xu?t b?n Giao d?c, 2003, trang 157
^ [ http://www.booksite.ru/fulltext/1/001/008/007/174.htm “?????? ??????? ????? 1939”]. replacement character trong |tieu đ?= t?i ky t? s? 1 ( tr? giup )
^ Berezhkov: Toi tr? thanh phien d?ch c?a Stalin nh? th? nao , trang 52-56 - Cac trao đ?i c?a th? t??ng kiem B? tr??ng ngo?i giao Lien Xo Molotov va B? tr??ng ngo?i giao đ?c Ribbentrop t?i ch??ng "Пакт трех или четырех?" - B?n ti?ng Nga: Бережков ВМ: Как Я стал переводчиком Сталина t?i D? an h?i ky
^ Berezhkov: Toi tr? thanh phien d?ch c?a Stalin nh? th? nao (Бережков ВМ: Как Я стал переводчиком Сталина), trang 47, 48 t?i D? an h?i ky
^ “Bi m?t hoa ??c Lien Xo - đ?c: Stalin b?t thop Hitler Bao Giao thong” . Truy c?p 23 thang 9 n?m 2015 .
^ “Ch? vi nghi ch?ng ngo?i tinh | Bao Cong an nhan dan đi?n t?” . B?n g?c l?u tr? ngay 3 thang 12 n?m 2013 . Truy c?p ngay 11 thang 11 n?m 2012 .
^ Nh?ng n??c c? chi?n l??c c?a Stalin tr??c th? chi?n II | Bao Cong an nhan dan đi?n t?
^ Zhukov, Nh? l?i va suy ngh? ch??ng 9
^ чпеообс мйфетбфхтб -[ йУУМЕДПЧБОЙС ]- нЕМШФАИПЧ н.й. хРХЭЕООЩК ЫБОУ уФБМЙОБ. уПЧЕФУЛЙК уПАЪ Й ВПТШВБ ЪБ еЧТПРХ: 1939-1941
^ Stop Dancing! Stalingrad Has Fallen.
^ “Cho ch?ng... t?ng” .
^ “Cho ch?ng t?ng - v? khi đang s? trong Th? chi?n II” .
^ “8 Things You Should Know About WWII's Eastern Front - History Lists” . HISTORY.com . Truy c?p 8 thang 8 n?m 2016 .
^ Theo s? li?u chinh th?c c?a Lien Xo 62 v?n dan thanh ph? Leningrad b? ch?t đoi trong vong vay. Nhi?u ngu?n khac cho r?ng s? li?u nay đa b? h? th?p va đanh gia s? ch?t đoi co th? t? 1 tri?u đ?n 1,5 tri?u ng??i.
^ Georgi Konstantinovich Zhukov, Nh? l?i va suy ngh? (Воспоминания и размышления), trang 351-353 t?p I t?i D? an h?i ky
^ I. K. Bagramian. Chi?n tranh đa b?t đ?u nh? th?. Nha xu?t b?n Ti?n B?. Moskva. 1986. trang 394-395.
^ Georgi Konstantinovich Zhukov, Nh? l?i va suy ngh? (Воспоминания и размышления), trang 351-353 t?p I va trang 34 t?p II t?i D? an h?i ky
^ VietNamNet - Hitler thua vi khinh mua đong Nga? | Hitler thua vi khinh mua dong Nga?
^ Doberin 1986 , tr. 144
^ Schellenberg 1984 , tr. 122-123
^ Zhukov 1987 , tr. 275
^ Doberin 1986 , tr. 145
^ Мюллер-Гиллебранд Б. Сухопутная армия Германии 1933?1945
^ “B?n sao đa l?u tr?” . B?n g?c l?u tr? ngay 30 thang 8 n?m 2018 . Truy c?p ngay 30 thang 8 n?m 2018 .
^ The Rhineland 1945-The Last Killing grand in the West Nha xu?t b?n Osprey, tr 16-17
^ Dr John Pimlott Luftwaffe-The History of the German Air Force in WWII, tr 129
^ A Germany-Soviet Military-Economic Comparison
^ ^a ^b ^c Richard Overy, Russia's War , p. 155 and Campaigns of World War II Day By Day , by Chris Bishop and Chris McNab, pp. 244?52.
^ Axis History Factbook
^ ^a ^b ^c ^d Soviet numbers for 1945 are for the whole of 1945, including after the war was over.
^ ^a ^b German figures for 1941 and 1942 include tanks only. (Self-propelled guns cost 2/3 of a tank (mainly because they have no turret) and were more appropriate in a defensive role. The Germans therefore favored their production in the second half of the war.)
^ The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia by Richard Overy p. 498.
^ BTTM Xo vi?t trong chi?n tranh-T?p 2. Ch??ng cu?i: Thay l?i k?t lu?n
^ The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia by Richard Overy p. 498.
^ Braun 1990 , tr. 121.
^ The economics of the war with Nazi Germany
^ https://www.bbc.com/bitesize/guides/z2932p3/revision/4
^ Tooze 2006, pp. 411.
^ A History of Romanian Oil, Vol. II, p. 245
^ Swedish iron ore exports to Germany, 1933?44. Rolf Karlbom
^ Steven Zaloga. "Armored Champion: The Top Tanks of World War II". Stackpole Books, May 15, 2015. Appendix 2: German AFV Production.
^ https://web.archive.org/web/20150824092603/http://www.nathaninc.com/sites/default/files/Pub%20PDFs/Forced%20Labor%20Under%20the%20Third%20Reich,%20Part%20One.pdf
^ https://web.archive.org/web/20170403025028/http://www.nathaninc.com/sites/default/files/Pub%20PDFs/Forced%20Labor%20Under%20the%20Third%20Reich%2C%20Part%20Two.pdf
^ ^a ^b ^c Russia's Life-Saver: Lend-Lease Aid to the U.S.S.R. in World War II, pp 9, Albert L. Weeks, Lexington Books, Jan 29, 2004
^ Lend-Lease Shipments: World War II , Section IIIB, Published by Office, Chief of Finance, War Department, 31 December 1946, p. 8.
^ Hardesty 1991 , tr. 253
^ ^a ^b https://notevenpast.org/lend-lease/
^ Hans-Adolf Jacobsen: 1939?1945, Der Zweite Weltkrieg in Chronik und Dokumenten . Darmstadt 1961, p. 568. (German Language)
^ https://sputniknews.com/analysis/2005032539700464/
^ http://opoccuu.com/m3-lee.htm
^ Roger Munting, “Lend-Lease and the Soviet War Effort.” Journal of Contemporary History 19, no. 3 (1984): pp. 495-510. Truy c?p November 1, 2011.
^ Roger Munting, The Economic Development of the U.S.S.R (New York: St. Martin’s Press, 1984), 118
^ Valeri Yarmenko, pho ti?n s? s? h?c, nghien c?u vien cao c?p c?a Vi?n L?ch s? quan s? B? Qu?c phong Nga. Bao đi?n t? Utro.ru ngay 27-4-2005
^ Weeks 2004 , tr. 146
^ “Russia and Serbia, A Century of Progress in Rail Transport” . A Look at Railways History in 1935 and Before . Open Publishing. thang 7 n?m 2008. B?n g?c l?u tr? ngay 11 thang 2 n?m 2021 . Truy c?p ngay 9 thang 6 n?m 2016 .
^ ^a ^b ^c Lend-Lease: How American supplies aided the USSR in its darkest hour
^ M. Harrison (1993). The Soviet Economy and relation to the United States and Britain, 1941-1945. Department of Economics. P47
^ “B?n sao đa l?u tr?” . B?n g?c l?u tr? ngay 24 thang 9 n?m 2018 . Truy c?p ngay 26 thang 9 n?m 2018 .
^ Henderson, Barney; agencies (2 thang 2 n?m 2012). “Treasure hunters 'find $3 billion in platinum on sunken WW2 British ship ' ” . The Daily Telegraph . London. B?n g?c l?u tr? ngay 24 thang 9 n?m 2018 . Truy c?p ngay 12 thang 1 n?m 2017 .
^ Rossiiskaia Akademiia nauk. Liudskie poteri SSSR v period vtoroi mirovoi voiny:sbornik statei . Sankt-Peterburg 1995 ISBN 978-5-86789-023-0 .
^ Forster, Jurgen (1989). "The Wehrmacht and the War of Extermination Against the Soviet Union (pages 492?520)". In Michael Marrus. The Nazi Holocaust Part 3 The "Final Solution": The Implementation of Mass Murder Volume 2. Westpoint, CT: Meckler Press. ISBN 978-0-88736-255-2 , page 273
^ G. I. Krivosheev Rossiia i SSSR v voinakh XX veka: Poteri vooruzhennykh sil; statisticheskoe issledovanie OLMA-Press, 2001 ISBN 5-224-01515-4 Tables 116-118
^ Российская академия наук (Russian Academy of Sciences). Людские потери СССР в период второй мировой войны: рник стсбоатей (Human Losses of the USSR in the Period of WWII: Collection of Articles) . Saint-Petersburg, 1995. ISBN 978-5-86789-023-0
^ Perrie, Maureen (2006), The Cambridge History of Russia: The twentieth century, Cambridge University Press, p. 226, ISBN 0-521-81144-9 Total civilian deaths under the German occupation were 13.7 million including 2 million Jews
^ G. I. Krivosheev Rossiia i SSSR v voinakh XX veka: Poteri vooruzhennykh sil; statisticheskoe issledovanie OLMA-Press, 2001 ISBN 5-224-01515-4 Table 120
^ G. I. Krivosheev. Soviet Casualties and Combat Losses . Greenhill 1997 ISBN 978-1-85367-280-4 Page 85
^ Norman Davies ,NOT TWENTY MILLION, NOT RUSSIANS, NOT WAR DEAD, The Independent on December 29, 1987
^ Suny, Ronald Grigor, ed. (2 November 2006). The Cambridge History of Russia: Volume 3, The Twentieth Century. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-81144-6 .
^ Krivosheev, G. F. (1997). Soviet Casualties and Combat Losses in the Twentieth Century. Greenhill Books. ISBN 978-1-85367-280-4 . p.278
^ Hubertus Knabe, Tag der Befreiung? Das Kriegsende in Ostdeutschland (Ngay gi?i phong? K?t thuc chi?n tranh ? đong đ?c); mua sach nay tren Amazon
^ Antony James Beevor, Berlin: The Downfall 1945 (Ngay tan c?a Berlin n?m 1945), trang 28; mua sach nay tren Amazon
^ Bao The Guardian trich sach c?a Antony James Beevor , ngay 1 thang 5 n?m 2002
^ Alfred-Maurice de Zayas, Die Anglo-Amerikaner und die Vertreibung der Deutschen , Tr. 87, Ullstein, 1988. đ? ki?m ch?ng, co th? mua sach nay tren Amazon
^ Hanna Schissler The Miracle Years: A Cultural History of West Germany, 1949?1968 [1]
^ Franz Wilhelm Seidler va Alfred-Maurice de Zayas, Kriegsverbrechen in Europa und im Nahen Osten im 20. Jahrhundert (T?i ac chi?n tranh ? chau Au, đong đ?c trong th? k? XX); mua sach nay tren PreisTrend L?u tr? 2007-12-08 t?i Wayback Machine ho?c tren Amazon
^ Theodor Schieder, Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa (T? li?u v? vi?c ng??i đ?c b? b?t ph?i di c? kh?i mi?n đong Trung Au), nha xu?t b?n Deutscher Taschenbuch Verlag (DTV), Munchen , đ?c, n?m 2004; mua sach tren website c?a DTV L?u tr? 2008-10-08 t?i Wayback Machine
^ William Hitchcock, The Struggle for Europe: The Turbulent History of a Divided Continent, 1945-2002 (Cu?c chi?n gianh chau Au: L?ch s? h?n lo?n c?a m?t l?c đ?a b? chia c?t, 1945-2002); mua sach nay tren Amazon
^ Helke Sander va Barbara Johr, phim t? li?u BeFreier und Befreite. Krieg, Vergewaltigung, Kinder (Nh?ng k? đem l?i t? do l?i c??p m?t t? do. Chi?n tranh, ham hi?p, va tr? con); mua phim t? li?u nay tren Amazon
^ “Н. Мендкович. Кто ≪изнасиловал Германию≫? (часть 1). Актуальная история” . B?n g?c l?u tr? ngay 11 thang 8 n?m 2011 . Truy c?p 8 thang 2 n?m 2015 .
^ “B?n sao đa l?u tr?” . B?n g?c l?u tr? ngay 15 thang 5 n?m 2009 . Truy c?p ngay 22 thang 4 n?m 2013 .
^ [ https://web.archive.org/web/20140530214602/http://svpressa.ru/war/article/8271/ “????-????????????: ??????????? ???? ?????? ??????? - ??????? ????? - ????????? ?????? - svpressa.ru”]. B?n g?c l?u tr? ngay 30 thang 5 n?m 2014 . Truy c?p 8 thang 2 n?m 2015 . replacement character trong |tieu đ?= t?i ky t? s? 1 ( tr? giup )
^ Albert Axell. Nguyen soai Zhukov, ng??i chi?n th?ng Hitler. Nha xu?t b?n Cong an nhan dan. Ha N?i. 2006. (Vi?t Anh d?ch t?: Marshal Zhukov, the man who beat Hitler. Peason Education Limitid. 2003 )
^ Wolfgang Leonhard , Child of the Revolution ,Pathfinder Press, 1979, ISBN 0-906133-26-2
^ Norman M. Naimark. The Russians in Germany: A History of the Soviet Zone of Occupation, 1945?1949. Harvard University Press, 1995. ISBN 0-674-78405-7
^ Бивор, Энтони. Падение Берлина. 1945. ? М.: АСТ; Транзиткнига, 2004. B?n g?c: Anthony Beevor. Berlin. The Downfall 1945. ? London. Viking, 2002. (Anthony Beevor. Berlin s?p đ? - 1945. AST; Tranzitkniga. Moskva. 2004. Ch??ng 27: N?n nhan c?a chi?n th?ng)
^ Труд: Насилие Над Фактами
^ [ https://web.archive.org/web/20090428024332/http://militera.lib.ru/research/dukov_ar/index.html “??????? ??????????”]. B?n g?c l?u tr? ngay 28 thang 4 n?m 2009. replacement character trong |tieu đ?= t?i ky t? s? 1 ( tr? giup )
^ trong chi?n tranh la Th? t??ng va B? tr??ng Ngo?i giao Lien Xo, ?y vien h?i đ?ng qu?c phong. N?m 1941, m?t l?n m?t ch? huy m?t tr?n đang phong th? Moskva bao cao tinh hinh v?i Molotov: c? 5 dan quan thi m?i co m?t kh?u sung tr??ng va đ? ngh? giup đ?, Molotov la ng??i bi?t qua ro nh?ng kho kh?n c?a H?ng quan va c?ng ch?ng lam th? nao đ??c, đa tr? l?i th?ng th?ng "Khong co sung! Hay chi?n đ?u b?ng chai!". B?t đ?u t? đo chai x?ng ch?ng t?ng đ??c g?i la Cocktail c?a Molotov
^ Nguyen B? tr??ng Thanh tra nha n??c, ng??i n?i ti?ng c?c đoan, thien v? tr?ng ph?t. La Ch? nhi?m T?ng c?c Chinh tr? quan đ?i Xo Vi?t , Mekhlis l?p l?i quan đi?m c?a Stalin: m?i quan nhan Xo Vi?t b? b?t đ?u la k? hen nhat đang b? tr?ng tr?, theo đo quan nhan Xo Vi?t khi đa h?t đ?n d??c s? ph?i li?u ch?t v?i đ?ch ch? quy?t khong th? sa vao tay đ?i ph??ng. Sau chi?n tranh cac tu binh Xo Vi?t đ??c đ?a v? n??c ti?p t?c b? giam trong cac tr?i t?p trung, ch? đ?n sau khi Stalin ch?t ( 1953 ) h? m?i đ??c tr? t? do.
^ Bi th? Trung ??ng đ?ng c?ng s?n sau nay la th? t??ng Lien Xo.

Lien k?t ngoai

Toan c?nh Chi?n tranh Xo-đ?c qua b?n đ?, phim th?i s?, b?ng ghi am t? li?u, hinh ?nh, am thanh, t? thu?t c?a cac nhan ch?ng va cac tai li?u khac
Обобщенный банк данных ≪Мемориал≫
Проект ≪Победители≫ ? мультимедийная карта войны, поимённый список ветеранов, встречающих 60-летие Победы.
Наша Победа. День за днем L?u tr? 2008-02-16 t?i Wayback Machine ? проект РИА Новости.
Тематический каталог фотодокументов .
≪Фотоархив ВОВ≫ ? фотоархив Великой Отечественной войны.
≪Военный альбом≫ ? фотоархив Великой Отечественной войны.
≪Северный флот в Великой Отечественной войне≫ ? фотоархив Роберта Диамента.
Раритеты фотохроники СССР ? фотографии Льва Бородулина.
Rambler-Победа ? мультимедийная карта военных действий, фото-, видео-, аудиодокументы, легендарное оружие, поля сражений и др. ^{[
lien k?t h?ng
]}
ИТАР-ТАСС: 60 лет Великой победы L?u tr? 2005-05-07 t?i Wayback Machine ? хроника юбилейного года, агитплакаты, карты, фотодокументы, советское оружие, основные награды.
Великая Оболганная война ? разоблачение мифов, фальшивок и пропагандистских штампов о войне.
Пыхалов И. В. Великая оболганная война, Яуза, Эксмо, 2007
Дюков А. Р. За что сражались советские люди, Яуза, Эксмо, 2007 L?u tr? 2009-04-28 t?i Wayback Machine
Игорь Михайлович Ильинский, Великая Победа: наследие и наследники, Знание. Понимание. Умение,2005, 2, 5-18
Булаков О. Н. Великая Отечественная война в истории моей семьи, Знание. Понимание. Умение, 2005, 2, 56-58
Я помню! Собрание воспоминаний ветеранов.
Воспоминания ветеранов на сайте Московского комитета ветеранов войны L?u tr? 2010-05-22 t?i Wayback Machine
Непридуманные рассказы о войне
B?n đ? cu?c chi?n tranh du kich c?a Lien Xo trong vung b? quan đ?i đ?c Qu?c xa t?m chi?m t? thang 11 n?m 1942 đ?n thanh 12 n?m 1943

Tham kh?o

[Axis-help-1] Toan b? cac đ?ng minh c?a đ?c cung c?p m?t s? l??ng đang k? quan đ?i va v?t ch?t cho m?t tr?n. C?ng co nhi?u đ?n v? n??c ngoai đ??c đ?c tuy?n d?ng, đang chu y nh?t la S? đoan Xanh Tay Ban Nha .

[2] Beevor, Stalingrad . Penguin 2001 ISBN 0-14-100131-3 p183

[3] Zhukov 1987 , tr. 316

[Dennis-4] “Dennis W. Dingle, Stalingrad and the turning point on the Soviet-German front, 1941-1943. ? Leavenworth, Kansas, 1989. pages 63, 66” (PDF) . Truy c?p ngay 12 thang 1 n?m 2011 . ^{[
lien k?t h?ng
]}

[Beshanov3-5] “Бешанов Владимир Васильевич, Год 1942 ? ≪учебный≫. ? Мн.: Харвест, 2003” . Militera.lib.ru . Truy c?p ngay 12 thang 1 n?m 2011 .

[bevin15-6] “Alexander Bevin, How Hitler Could Have Won World War II: The Fatal Errors That Lead to Nazi Defeat. ? London, Times Books, 2000” . B?n g?c l?u tr? ngay 30 thang 10 n?m 2013 . Truy c?p ngay 27 thang 8 n?m 2014 .

[ReferenceA-7] Боевой и численный состав Вооруженных Сил СССР в период Великой Отечественной войны (1941?1945 гг.). Статистический сборник № 1 (22 июня 1941 г.)

[8] Grigori. Doberil. Nh?ng bi m?t c?a Chi?n tranh th? gi?i th? hai. Nha xu?t b?n S? th?t. Ha N?i. 1986. trang 401.

[9] A. M. Vasilevsky. S? nghi?p c? cu?c đ?i. Nha xu?t b?n Ti?n B?. Moskva. 1984. (b?n ti?ng Vi?t). trang 316.

[10] Rudiger Overmans, Deutsche militarische Verluste im Zweiten Weltkrieg . Oldenbourg 2000. ISBN 3-486-56531-1 , “German military deaths to all causes EF” . B?n g?c l?u tr? 2 thang N?m n?m 2013 . Truy c?p 10 thang B?y n?m 2018 . , Richard Overy The Dictators: Hitler's Germany and Stalin's Russia (2004), ISBN 0-7139-9309-X , Italy: Ufficio Storico dello Stato Maggiore dell'Esercito. Commissariato generale C.G.V. . Ministero della Difesa ? Edizioni 1986, Romania: G. I. Krivosheev (2001). Rossiia i SSSR v voinakh XX veka: Poteri vooruzhennykh sil; statisticheskoe issledovanie. OLMA-Press. pp. Tables 200?203. ISBN 5-224-01515-4 , Hungary: G. I. Krivosheev (2001). Rossiia i SSSR v voinakh XX veka: Poteri vooruzhennykh sil; statisticheskoe issledovanie. OLMA-Press. pp. Tables 200?203. ISBN 5-224-01515-4 . Hungarian wounded: Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492?2015, 4th ed. Micheal Clodfelter . ISBN 078647470X , 9780786474707. p. 527. Soviet volunteer deaths: Percy Schramm Kriegstagebuch des Oberkommandos der Wehrmacht: 1940 - 1945: 8 Bde. ( ISBN 9783881990738 ) Pages 1508 to 1511. German prisoners: G. I. Krivosheev Rossiia i SSSR v voinakh XX veka: Poteri vooruzhennykh sil; statisticheskoe issledovanie OLMA-Press, 2001 ISBN 5-224-01515-4 Table 198

[11] Micheal Clodfelte, Warfare and Armed Conflicts, p. 449

[12] Paul Winter. "Defeating Hitler: Whitehall's Secret Report on Why Hitler Lost the War" . ngay 13 thang 10 n?m 2012

[13] G. I. Krivosheev. Soviet Casualties and Combat Losses. Greenhill 1997 ISBN 978-1-85367-280-4 p. 85

[14] Krivosheev, G. I. (1997). Soviet Casualties and Combat Losses. Greenhill. p. 89. ISBN 1-85367-280-7

[15] Krivosheev, G. I. (1997). Soviet Casualties and Combat Losses. Greenhill. p. 3. ISBN 1-85367-280-7 .

[16] (ti?ng đ?c) Die Ostfront 1941?1945

[17] 
(ti?ng đ?c) Der Rußlandfeldzug

(ti?ng đ?c) 2. Weltkrieg

[18] (ti?ng đ?c) Der Rußlandfeldzug

[19] (ti?ng đ?c) 2. Weltkrieg

[30m-18] Theo G. I. Krivosheev. ( Soviet Casualties and Combat Losses. Greenhill 1997 ISBN 1-85367-280-7 ), t?i m?t tr?n phia đong, cac n??c phe Tr?c va cac đ?ng minh tham chi?n v?i đ?c đa xac nh?n co 11.468.145 th??ng vong khong th? ph?c h?i (6.668.163 la t? tr?n va m?t tich), trong đo rieng thi?t h?i c?a đ?c la 7.181.100 ng??i (3.604.800 t? tr?n va m?t tich); them 579.900 tu binh ch?t trong th?i gian b? Lien Xo giam gi?. Nh? v?y ??c tinh s? t? tr?n/m?t tich c?a phe Tr?c ??c tinh la 5,4 tri?u t?i Lien Xo trong nh?ng n?m 1941?1945, t?c la h?n 60% t?ng s? th??ng vong c?a phe Tr?c (tinh c? m?t tr?n chau A-Thai Binh D??ng). Phia Lien Xo cong b? co 8,7 t?i 10,5 tri?u thi?t h?i v? quan s? (tinh c? tu binh ch?t trong tr?i giam đ?c, theo ngu?n c?a Vadim Erlikman: Poteri narodonaseleniia v XX veke: spravochnik. Moscow 2004. ISBN 5-93165-107-1 ), nh? v?y t?ng th??ng vong quan s? c?a c? hai ben vao kho?ng 14 t?i 15 tri?u ng??i, l?n h?n r?t nhi?u so v?i t?t c? cac m?t tr?n khac trong Th? chi?n th? hai. C?ng theo ngu?n tren, t?ng thi?t h?i dan s? c?a Lien Xo tinh trong đ??ng bien gi?i tr??c chi?n tranh ??c tinh la 15,7 tri?u ng??i. S? th??ng vong dan s? c?a đ?c va cac qu?c gia Trung Au khac khong đ??c nh?c đ?n.

[19] Bellamy 2007 , tr. xix

[20] W. Churchill: " Red Army decided the fate of German militarism ". Source: Correspondence of the Council of Ministers of the USSR with the U.S. Presidents and Prime Ministers of Great Britain during the Great Patriotic War of 1941-1945., V. 2. M., 1976, pp. 204

[21] Norman Davies: " Since 75%-80% of all German losses were inflicted on the eastern front it follows that the efforts of the Western allies accounted for only 20%-25% ". Source: Sunday Times, 05/11/2006.

[Doberin_1986_99-22] Doberin 1986 , tr. 99

[23] Robert Gellately. Reviewed work(s): Vom Generalplan Ost zum Generalsiedlungsplan by Czeslaw Madajczyk. Der "Generalplan Ost." Hauptlinien der nationalsozialistischen Planungs- und Vernichtungspolitik by Mechtild Rossler; Sabine Schleiermacher. Central European History , Vol. 29, No. 2 (1996), pp. 270-274

[24] Heinrich Himmler. “Speech of the Reichsfuehrer-SS at the meeting of SS Major-Generals at Posen ngay 4 thang 10 n?m 1943” . Source: Nazi Conspiracy and Aggression, Vol. IV. USGPO, Washington, 1946, pp. 616?634 . Stuart Stein, University of the West of England. B?n g?c l?u tr? ngay 2 thang 3 n?m 2009 . Truy c?p ngay 24 thang 10 n?m 2010 . Whether nations live in prosperity or starve to death... interests me only in so far as we need them as slaves for our Kultur...

[25] John Connelly. Nazis and Slavs: From Racial Theory to Racist Practice, Central European History , Vol. 32, No. 1 (1999), pp. 1-33

[26] Jonathan Steinberg. The Third Reich Reflected: German Civil Administration in the Occupied Soviet Union, 1941-4. The English Historical Review , Vol. 110, No. 437 (Jun., 1995), pp. 620-651

[27] revisions to translation by Dan Rogers. “The Wannsee Conference Protocol” . source: John Mendelsohn, ed., _The Holocaust: Selected Documents in Eighteen Volumes._ Vol. 11: The Wannsee Protocol . Literature of the Holocaust, university of pennsylvania . Truy c?p 2009 1 5 . Ki?m tra gia tr? ngay thang trong: |ngay truy c?p= ( tr? giup )

[28] Powell, Elwin Humphreys. The Design Of Discord' p. 192

[weinberg-29] Gerhard Weinberg: The Foreign Policy of Hitler's Germany Diplomatic Revolution in Europe 1933?36 , Chicago: University of Chicago Press, 1970, pages 346.

[Jurado_2006,_page_5-30] Jurado, Carlos Caballero and Ramiro Bujeiro, The Condor Legion: German Troops in the Spanish Civil War , Osprey Publishing, 2006, ISBN 1-84176-899-5 , page 5?6

[31] Robert Melvin Spector. World Without Civilization: Mass Murder and the Holocaust, History, and Analysis , pg. 257

[32] Michael Lind. Vietnam, the necessary war: a reinterpretation of America's most disastrous military conflict. Simon and Schuster, 2002. ISBN 0-684-87027-4 , 9780684870274, p. 59

[33] Bolloten, Burnett (1991). The Spanish Civil War: revolution and counterrevolution . University of North Carolina Press. tr. 483. ISBN 0807819069 .

[34] Max Beloff. Soviet Foreign Policy, 1929?41: Some Notes. Soviet Studies , Vol. 2, No. 2 (Oct., 1950), pp. 123?137

[35] Albert Resis. The Fall of Litvinov: Harbinger of the German-Soviet Non-Aggression Pact. Europe-Asia Studies , Vol. 52, No. 1 (Jan., 2000), pp. 33-56

[36] Teddy J. Uldricks. Stalin and Nazi Germany, Slavic Review , Vol. 36, No. 4 (Dec., 1977), pp. 599-603

[carley-37] Michael Jabara Carley. End of the 'Low, Dishonest Decade': Failure of the Anglo?Franco?Soviet Alliance in 1939. Europe-Asia Studies , Vol. 45, No. 2 (1993), pp. 303?341

[38] Derek Watson. Molotov's Apprenticeship in Foreign Policy: The Triple Alliance Negotiations in 1939. Europe-Asia Studies , Vol. 52, No. 4 (Jun., 2000), pp. 695-722

[39] Henry Payner. Churchill, Roosevelt, Stalin - Cu?c chi?n tranh ma h? ti?n hanh va n?n hoa binh ma h? tim ki?m. London. 1957. trang 4.

[Quang_1945-40] Le v?n Quang, L?ch s? quan h? qu?c t? t? 1917 đ?n 1945, Nha xu?t b?n Giao d?c, 2003, trang 157

[41] [ http://www.booksite.ru/fulltext/1/001/008/007/174.htm “?????? ??????? ????? 1939”]. replacement character trong |tieu đ?= t?i ky t? s? 1 ( tr? giup )

[42] Berezhkov: Toi tr? thanh phien d?ch c?a Stalin nh? th? nao , trang 52-56 - Cac trao đ?i c?a th? t??ng kiem B? tr??ng ngo?i giao Lien Xo Molotov va B? tr??ng ngo?i giao đ?c Ribbentrop t?i ch??ng "Пакт трех или четырех?" - B?n ti?ng Nga: Бережков ВМ: Как Я стал переводчиком Сталина t?i D? an h?i ky

[43] Berezhkov: Toi tr? thanh phien d?ch c?a Stalin nh? th? nao (Бережков ВМ: Как Я стал переводчиком Сталина), trang 47, 48 t?i D? an h?i ky

[44] “Bi m?t hoa ??c Lien Xo - đ?c: Stalin b?t thop Hitler Bao Giao thong” . Truy c?p 23 thang 9 n?m 2015 .

[45] “Ch? vi nghi ch?ng ngo?i tinh | Bao Cong an nhan dan đi?n t?” . B?n g?c l?u tr? ngay 3 thang 12 n?m 2013 . Truy c?p ngay 11 thang 11 n?m 2012 .

[46] Nh?ng n??c c? chi?n l??c c?a Stalin tr??c th? chi?n II | Bao Cong an nhan dan đi?n t?

[47] Zhukov, Nh? l?i va suy ngh? ch??ng 9

[48] чпеообс мйфетбфхтб -[ йУУМЕДПЧБОЙС ]- нЕМШФАИПЧ н.й. хРХЭЕООЩК ЫБОУ уФБМЙОБ. уПЧЕФУЛЙК уПАЪ Й ВПТШВБ ЪБ еЧТПРХ: 1939-1941

[49] Stop Dancing! Stalingrad Has Fallen.

[50] “Cho ch?ng... t?ng” .

[51] “Cho ch?ng t?ng - v? khi đang s? trong Th? chi?n II” .

[52] “8 Things You Should Know About WWII's Eastern Front - History Lists” . HISTORY.com . Truy c?p 8 thang 8 n?m 2016 .

[53] Theo s? li?u chinh th?c c?a Lien Xo 62 v?n dan thanh ph? Leningrad b? ch?t đoi trong vong vay. Nhi?u ngu?n khac cho r?ng s? li?u nay đa b? h? th?p va đanh gia s? ch?t đoi co th? t? 1 tri?u đ?n 1,5 tri?u ng??i.

[54] Georgi Konstantinovich Zhukov, Nh? l?i va suy ngh? (Воспоминания и размышления), trang 351-353 t?p I t?i D? an h?i ky

[55] I. K. Bagramian. Chi?n tranh đa b?t đ?u nh? th?. Nha xu?t b?n Ti?n B?. Moskva. 1986. trang 394-395.

[56] Georgi Konstantinovich Zhukov, Nh? l?i va suy ngh? (Воспоминания и размышления), trang 351-353 t?p I va trang 34 t?p II t?i D? an h?i ky

[autogenerated1-57] VietNamNet - Hitler thua vi khinh mua đong Nga? | Hitler thua vi khinh mua dong Nga?

[58] Doberin 1986 , tr. 144

[59] Schellenberg 1984 , tr. 122-123

[60] Zhukov 1987 , tr. 275

[61] Doberin 1986 , tr. 145

[muler-gillebrnd-62] Мюллер-Гиллебранд Б. Сухопутная армия Германии 1933?1945

[63] “B?n sao đa l?u tr?” . B?n g?c l?u tr? ngay 30 thang 8 n?m 2018 . Truy c?p ngay 30 thang 8 n?m 2018 .

[64] The Rhineland 1945-The Last Killing grand in the West Nha xu?t b?n Osprey, tr 16-17

[65] Dr John Pimlott Luftwaffe-The History of the German Air Force in WWII, tr 129

[66] A Germany-Soviet Military-Economic Comparison

[Russia's_War-67] Richard Overy, Russia's War , p. 155 and Campaigns of World War II Day By Day , by Chris Bishop and Chris McNab, pp. 244?52.

[68] Axis History Factbook

[Soviet_numbers-69] Soviet numbers for 1945 are for the whole of 1945, including after the war was over.

[German_tank_numbers-70] German figures for 1941 and 1942 include tanks only. (Self-propelled guns cost 2/3 of a tank (mainly because they have no turret) and were more appropriate in a defensive role. The Germans therefore favored their production in the second half of the war.)

[71] The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia by Richard Overy p. 498.

[72] BTTM Xo vi?t trong chi?n tranh-T?p 2. Ch??ng cu?i: Thay l?i k?t lu?n

[73] The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia by Richard Overy p. 498.

[FOOTNOTEBraun1990121-74] Braun 1990 , tr. 121.

[75] The economics of the war with Nazi Germany

[76] ttps://www.bbc.com/bitesize/guides/z2932p3/revision/4

[77] Tooze 2006, pp. 411.

[78] A History of Romanian Oil, Vol. II, p. 245

[79] Swedish iron ore exports to Germany, 1933?44. Rolf Karlbom

[80] Steven Zaloga. "Armored Champion: The Top Tanks of World War II". Stackpole Books, May 15, 2015. Appendix 2: German AFV Production.

[81] ttps://web.archive.org/web/20150824092603/http://www.nathaninc.com/sites/default/files/Pub%20PDFs/Forced%20Labor%20Under%20the%20Third%20Reich,%20Part%20One.pdf

[82] ttps://web.archive.org/web/20170403025028/http://www.nathaninc.com/sites/default/files/Pub%20PDFs/Forced%20Labor%20Under%20the%20Third%20Reich%2C%20Part%20Two.pdf

[Weeks_2004,_p._9-83] Russia's Life-Saver: Lend-Lease Aid to the U.S.S.R. in World War II, pp 9, Albert L. Weeks, Lexington Books, Jan 29, 2004

[84] Lend-Lease Shipments: World War II , Section IIIB, Published by Office, Chief of Finance, War Department, 31 December 1946, p. 8.

[85] Hardesty 1991 , tr. 253

[note-86] ttps://notevenpast.org/lend-lease/

[87] Hans-Adolf Jacobsen: 1939?1945, Der Zweite Weltkrieg in Chronik und Dokumenten . Darmstadt 1961, p. 568. (German Language)

[sputniknews.com-88] ttps://sputniknews.com/analysis/2005032539700464/

[89] ttp://opoccuu.com/m3-lee.htm

[90] Roger Munting, “Lend-Lease and the Soviet War Effort.” Journal of Contemporary History 19, no. 3 (1984): pp. 495-510. Truy c?p November 1, 2011.

[91] Roger Munting, The Economic Development of the U.S.S.R (New York: St. Martin’s Press, 1984), 118

[92] Valeri Yarmenko, pho ti?n s? s? h?c, nghien c?u vien cao c?p c?a Vi?n L?ch s? quan s? B? Qu?c phong Nga. Bao đi?n t? Utro.ru ngay 27-4-2005

[93] Weeks 2004 , tr. 146

[94] “Russia and Serbia, A Century of Progress in Rail Transport” . A Look at Railways History in 1935 and Before . Open Publishing. thang 7 n?m 2008. B?n g?c l?u tr? ngay 11 thang 2 n?m 2021 . Truy c?p ngay 9 thang 6 n?m 2016 .

[gazeta.ru-95] Lend-Lease: How American supplies aided the USSR in its darkest hour

[96] M. Harrison (1993). The Soviet Economy and relation to the United States and Britain, 1941-1945. Department of Economics. P47

[97] “B?n sao đa l?u tr?” . B?n g?c l?u tr? ngay 24 thang 9 n?m 2018 . Truy c?p ngay 26 thang 9 n?m 2018 .

[98] Henderson, Barney; agencies (2 thang 2 n?m 2012). “Treasure hunters 'find $3 billion in platinum on sunken WW2 British ship ' ” . The Daily Telegraph . London. B?n g?c l?u tr? ngay 24 thang 9 n?m 2018 . Truy c?p ngay 12 thang 1 n?m 2017 .

[99] Rossiiskaia Akademiia nauk. Liudskie poteri SSSR v period vtoroi mirovoi voiny:sbornik statei . Sankt-Peterburg 1995 ISBN 978-5-86789-023-0 .

[100] Forster, Jurgen (1989). "The Wehrmacht and the War of Extermination Against the Soviet Union (pages 492?520)". In Michael Marrus. The Nazi Holocaust Part 3 The "Final Solution": The Implementation of Mass Murder Volume 2. Westpoint, CT: Meckler Press. ISBN 978-0-88736-255-2 , page 273

[101] G. I. Krivosheev Rossiia i SSSR v voinakh XX veka: Poteri vooruzhennykh sil; statisticheskoe issledovanie OLMA-Press, 2001 ISBN 5-224-01515-4 Tables 116-118

[102] Российская академия наук (Russian Academy of Sciences). Людские потери СССР в период второй мировой войны: рник стсбоатей (Human Losses of the USSR in the Period of WWII: Collection of Articles) . Saint-Petersburg, 1995. ISBN 978-5-86789-023-0

[103] Perrie, Maureen (2006), The Cambridge History of Russia: The twentieth century, Cambridge University Press, p. 226, ISBN 0-521-81144-9 Total civilian deaths under the German occupation were 13.7 million including 2 million Jews

[lib3-104] G. I. Krivosheev Rossiia i SSSR v voinakh XX veka: Poteri vooruzhennykh sil; statisticheskoe issledovanie OLMA-Press, 2001 ISBN 5-224-01515-4 Table 120

[krivosheev2-105] G. I. Krivosheev. Soviet Casualties and Combat Losses . Greenhill 1997 ISBN 978-1-85367-280-4 Page 85

[106] Norman Davies ,NOT TWENTY MILLION, NOT RUSSIANS, NOT WAR DEAD, The Independent on December 29, 1987

[107] Suny, Ronald Grigor, ed. (2 November 2006). The Cambridge History of Russia: Volume 3, The Twentieth Century. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-81144-6 .

[108] Krivosheev, G. F. (1997). Soviet Casualties and Combat Losses in the Twentieth Century. Greenhill Books. ISBN 978-1-85367-280-4 . p.278

[109] Hubertus Knabe, Tag der Befreiung? Das Kriegsende in Ostdeutschland (Ngay gi?i phong? K?t thuc chi?n tranh ? đong đ?c); mua sach nay tren Amazon

[110] Antony James Beevor, Berlin: The Downfall 1945 (Ngay tan c?a Berlin n?m 1945), trang 28; mua sach nay tren Amazon

[111] Bao The Guardian trich sach c?a Antony James Beevor , ngay 1 thang 5 n?m 2002

[112] Alfred-Maurice de Zayas, Die Anglo-Amerikaner und die Vertreibung der Deutschen , Tr. 87, Ullstein, 1988. đ? ki?m ch?ng, co th? mua sach nay tren Amazon

[113] Hanna Schissler The Miracle Years: A Cultural History of West Germany, 1949?1968 [1]

[114] Franz Wilhelm Seidler va Alfred-Maurice de Zayas, Kriegsverbrechen in Europa und im Nahen Osten im 20. Jahrhundert (T?i ac chi?n tranh ? chau Au, đong đ?c trong th? k? XX); mua sach nay tren PreisTrend L?u tr? 2007-12-08 t?i Wayback Machine ho?c tren Amazon

[115] Theodor Schieder, Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa (T? li?u v? vi?c ng??i đ?c b? b?t ph?i di c? kh?i mi?n đong Trung Au), nha xu?t b?n Deutscher Taschenbuch Verlag (DTV), Munchen , đ?c, n?m 2004; mua sach tren website c?a DTV L?u tr? 2008-10-08 t?i Wayback Machine

[116] William Hitchcock, The Struggle for Europe: The Turbulent History of a Divided Continent, 1945-2002 (Cu?c chi?n gianh chau Au: L?ch s? h?n lo?n c?a m?t l?c đ?a b? chia c?t, 1945-2002); mua sach nay tren Amazon

[117] Helke Sander va Barbara Johr, phim t? li?u BeFreier und Befreite. Krieg, Vergewaltigung, Kinder (Nh?ng k? đem l?i t? do l?i c??p m?t t? do. Chi?n tranh, ham hi?p, va tr? con); mua phim t? li?u nay tren Amazon

[118] “Н. Мендкович. Кто ≪изнасиловал Германию≫? (часть 1). Актуальная история” . B?n g?c l?u tr? ngay 11 thang 8 n?m 2011 . Truy c?p 8 thang 2 n?m 2015 .

[119] “B?n sao đa l?u tr?” . B?n g?c l?u tr? ngay 15 thang 5 n?m 2009 . Truy c?p ngay 22 thang 4 n?m 2013 .

[120] [ https://web.archive.org/web/20140530214602/http://svpressa.ru/war/article/8271/ “????-????????????: ??????????? ???? ?????? ??????? - ??????? ????? - ????????? ?????? - svpressa.ru”]. B?n g?c l?u tr? ngay 30 thang 5 n?m 2014 . Truy c?p 8 thang 2 n?m 2015 . replacement character trong |tieu đ?= t?i ky t? s? 1 ( tr? giup )

[121] Albert Axell. Nguyen soai Zhukov, ng??i chi?n th?ng Hitler. Nha xu?t b?n Cong an nhan dan. Ha N?i. 2006. (Vi?t Anh d?ch t?: Marshal Zhukov, the man who beat Hitler. Peason Education Limitid. 2003 )

[Leonhard,_Revolution-122] Wolfgang Leonhard , Child of the Revolution ,Pathfinder Press, 1979, ISBN 0-906133-26-2

[123] Norman M. Naimark. The Russians in Germany: A History of the Soviet Zone of Occupation, 1945?1949. Harvard University Press, 1995. ISBN 0-674-78405-7

[124] Бивор, Энтони. Падение Берлина. 1945. ? М.: АСТ; Транзиткнига, 2004. B?n g?c: Anthony Beevor. Berlin. The Downfall 1945. ? London. Viking, 2002. (Anthony Beevor. Berlin s?p đ? - 1945. AST; Tranzitkniga. Moskva. 2004. Ch??ng 27: N?n nhan c?a chi?n th?ng)

[125] Труд: Насилие Над Фактами

[126] [ https://web.archive.org/web/20090428024332/http://militera.lib.ru/research/dukov_ar/index.html “??????? ??????????”]. B?n g?c l?u tr? ngay 28 thang 4 n?m 2009. replacement character trong |tieu đ?= t?i ky t? s? 1 ( tr? giup )

[127] trong chi?n tranh la Th? t??ng va B? tr??ng Ngo?i giao Lien Xo, ?y vien h?i đ?ng qu?c phong. N?m 1941, m?t l?n m?t ch? huy m?t tr?n đang phong th? Moskva bao cao tinh hinh v?i Molotov: c? 5 dan quan thi m?i co m?t kh?u sung tr??ng va đ? ngh? giup đ?, Molotov la ng??i bi?t qua ro nh?ng kho kh?n c?a H?ng quan va c?ng ch?ng lam th? nao đ??c, đa tr? l?i th?ng th?ng "Khong co sung! Hay chi?n đ?u b?ng chai!". B?t đ?u t? đo chai x?ng ch?ng t?ng đ??c g?i la Cocktail c?a Molotov

[128] Nguyen B? tr??ng Thanh tra nha n??c, ng??i n?i ti?ng c?c đoan, thien v? tr?ng ph?t. La Ch? nhi?m T?ng c?c Chinh tr? quan đ?i Xo Vi?t , Mekhlis l?p l?i quan đi?m c?a Stalin: m?i quan nhan Xo Vi?t b? b?t đ?u la k? hen nhat đang b? tr?ng tr?, theo đo quan nhan Xo Vi?t khi đa h?t đ?n d??c s? ph?i li?u ch?t v?i đ?ch ch? quy?t khong th? sa vao tay đ?i ph??ng. Sau chi?n tranh cac tu binh Xo Vi?t đ??c đ?a v? n??c ti?p t?c b? giam trong cac tr?i t?p trung, ch? đ?n sau khi Stalin ch?t ( 1953 ) h? m?i đ??c tr? t? do.

[129] Bi th? Trung ??ng đ?ng c?ng s?n sau nay la th? t??ng Lien Xo.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]

[98]

[99]

[100]