Μ?χη τη? Κρ?τη?
Μ?ρο? τη? Βαλκανικ?? Εκστρατε?α? του Β' Π.Π. .
Γερμανο? αλεξιπτωτιστ?? και αεροπλ?να π?νω απ? την Κρ?τη , Μ?ιο? 1941.
Χρονολογ?α	20 Μα?ου 1941 - 1 Ιουν?ου 1941
Τ?πο?	Κρ?τη
?κβαση	Π?ρρειο? ν?κη των Γερμαν?ν
Αντιμαχ?μενοι
Αυστραλ?α Ελλ?δα Ηνωμ?νο Βασ?λειο Ν?α Ζηλανδ?α Γερμαν?α Ιταλ?α
Ηγετικ? πρ?σωπα
Μπ?ρναρντ Φρ?ιμπεργκ Αλεξ?ντερ Λερ (αεροπορ?α) Β?λφραμ φον Ρ?χτχοφεν (αεροπορ?α) Κουρτ Στο?ντεντ (αλεξιπτωτιστ??) Καρλγκ?οργκ Σο?στερ (ναυτικ?) Γκουλι?λμο Πεκ?ρι Γκιρ?λντι
Δυν?μει?
Ηνωμ?νο Βασ?λειο 15.000 Ελλ?δα 11.451 Αυστραλ?α 7.100 Ν?α Ζηλανδ?α 6.700 Σ?νολο 40.000-61.800 22.750 ?νδρε? 1.370 αεροπλ?να 70 πλο?α
Απ?λειε?
Ελληνικ?? Απ?λειε? 426 νεκρο? και μεγ?λο? αριθμ?? τραυματι?ν και αιχμαλ?των Βρετανικ?? απ?λειε? νεκρο? 1.742, τραυματ?ε? 1.737 και αιχμ?λωτοι 11.835, 2 καταδρομικ?, 6 αντιτορπιλικ?, 2.000 αξιωματικο? και να?τε?. Νεκρο? 1.990, αγνοο?μενοι 1.995 και σοβαρ?? αριθμ?? τραυματι?ν. Συνολικ? οι απ?λειε? του επ?λεκτου σ?ματο? των Γερμαν?ν αλεξιπτωτιστ?ν ξεπ?ρασαν του? 8.000 ?νδρε?. Οι απ?λειε? σε αεροσκ?φη αν?λθαν σε 220 τελε?ω? κατεστραμμ?να και 150 περ?που με σοβαρ?? ζημι??

Μ?χη τη? Κρ?τη? (Γερμανικ? Luftlandeschlacht um Kreta , Unternehmen "Merkur" ) ονομ?ζεται η επιχε?ρηση κατ?ληψη? τη? Κρ?τη? απ? του? Γερμανο?? κατ? τον Β' Παγκ?σμιο Π?λεμο , και συγκεκριμ?να απ? το πρω? τη? 20?? Μα?ου 1941 , ?ταν ξεκ?νησε η αεραπ?βαση των Γερμαν?ν με συνθηματικ? ?νομα ≪Unternehmen Merkur≫ ( Επιχε?ρηση Ερμ?? ) εναντ?ον του νησιο?, ω? την 1η Ιουν?ου. Με την επιχε?ρηση αυτ? οι Γερμανο? κατ?φεραν να καταλ?βουν το νησ? απ? τι? αγγλοελληνικ?? συμμαχικ?? δυν?μει?, ωστ?σο αυτ? του? η επιτυχ?α κ?στισε τ?σο πολ? ?στε να μην επιχειρ?σουν ξαν? ?λλη αεροπορικ? ?φοδο τη? ?δια? κλ?μακα? κατ? τη δι?ρκεια του π?λεμου ^[1] .

Σ?μερα, η μ?χη τη? Κρ?τη? θεωρε?ται η πρ?τη μεγ?λη αεραποβατικ? επιχε?ρηση και παραμ?νει μοναδικ? στο ?τι ο κ?ριο? αντικειμενικ?? σκοπ?? κατελ?φθη εξ ολοκλ?ρου απ? α?ρο? ^[2] . Η μ?χη θεωρε?ται επ?ση? πολ? σημαντικ? για του? Κρητικο??, λ?γω τη? αναπ?ντεχη? σθεναρ?? αντ?σταση? που πρ?βαλλαν εναντ?ον των αριθμητικ? αν?τερων Γερμαν?ν και του μεγ?λου τιμ?ματο? που ε?χε η επ?θεση, και η επακ?λουθη κατοχ?, στον πληθυσμ? του νησιο?.

Πρ?λογο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Κρ?τη βρισκ?ταν στα σχ?δια των Βρεταν?ν απ? τα πρ?τα στ?δια του Δευτ?ρου Παγκοσμ?ου Πολ?μου. Τον Απρ?λιο του 1940 οι Αρχηγο? των Γενικ?ν Επιτελε?ων εξ?τασαν το ενδεχ?μενο κατ?ληψη? τη? ν?σου σε περ?πτωση εισ?δου στον π?λεμο τη? Ιταλ?α?, η οπο?α ?ω? τ?τε κρατο?σε ουδ?τερη στ?ση. Τον Ιο?νιο του ?διου ?του? με την διαφαιν?μενη κατ?ρρευση τη? Γαλλ?α? , συμμ?χου του Ηνωμ?νου Βασιλε?ου, και την ε?σοδο τελικ? τη? Ιταλ?α? στον π?λεμο, οι Βρετανο? ?θεσαν ω? στρατηγικο?? στ?χου? στην ανατολικ? Μεσ?γειο να μην π?σει η Κρ?τη στα χ?ρια των Ιταλ?ν και να εξουδετερωθο?ν οι ιταλικ?? δυν?μει? στα Δωδεκ?νησα . Παρ?λληλα εξασφ?λισαν τη συγκατ?θεση τη? ελληνικ?? κυβ?ρνηση? να καταλ?βουν την Κρ?τη και τη Μ?λο σε περ?πτωση που η Ελλ?δα δεχ?ταν επ?θεση απ? την Ιταλ?α. ^[3] Οι Γερμανο? ε?χαν επ?ση? επισημ?νει αρκετ? νωρ?? τη σπουδαι?τητα τη? γεωγραφικ?? θ?ση? τη? Κρ?τη?. Στι? 25 Οκτωβρ?ου 1940 ο αντιστρ?τηγο? Φραντ? Χ?λντερ , αρχηγ?? του γενικο? επιτελε?ου του στρατο? ξηρ??, αν?φερε ?τι η κυριαρχ?α στην ανατολικ? Μεσ?γειο εξαρτι?ταν απ? την κατ?ληψη τη? Κρ?τη? και ?τι ο καλ?τερο? τρ?πο? για να επιτευχθε? αυτ? θα ?ταν η εισβολ? απ? α?ρο?, εν? ο ?λφρεντ Γιοντλ , αρχηγ?? του επιτελε?ου επιχειρ?σεων τη? Αν?τατη? Διο?κηση? Εν?πλων Δυν?μεων, ε?χε προτε?νει την κατ?ληψ? τη? απ? του? Ιταλο??, ?στε να μην π?σει στα χ?ρια των Βρεταν?ν. Στι? 28 Οκτωβρ?ου 1940, κατ? τη δι?ρκεια τη? συν?ντησ?? του? στη Φλωρεντ?α , ο Χ?τλερ πρ?σφερε στον Μουσολ?νι μια αερομεταφερ?μενη μεραρχ?α και μια μεραρχ?α αλεξιπτωτιστ?ν για αυτ?ν τον σκοπ?. ^[4]

?ταν ?ρχισε η ?νταση με την Ιταλ?α, αρκετο?? μ?νε? πριν την ιταλικ? εισβολ?, η ελληνικ? κυβ?ρνηση εκπ?νησε αμυντικ? σχ?δια και ?λαβε μ?τρα για την απ?κρουση ενδεχ?μενη? ιταλικ?? επ?θεση? στο νησ?. Η ?μυνα τη? Κρ?τη? ?ταν ?ργο τη? 5η? Μεραρχ?α? Πεζικο?, ^[5] τη? Μεραρχ?α? Κρητ?ν, δ?ναμη? 22.000 ανδρ?ν. Αποτελο?νταν απ? 3 συντ?γματα πεζικο?, το 14ο, το 43ο και το 44ο που βρ?σκονταν στα Χανι?, το Ρ?θυμνο και το Ηρ?κλειο, καθ?? και το 5ο Σ?νταγμα Πυροβολικο? που ?ταν εγκατεστημ?νο στον ?ρμο τη? Σο?δα?. Με την ?ναρξη του ελληνο?ταλικο? πολ?μου , η ελληνικ? κυβ?ρνηση κ?λεσε του? Βρετανο?? να αναλ?βουν την ?μυνα τη? Κρ?τη? και μετ?φερε την 5η Μεραρχ?α στο μ?τωπο τη? Ηπε?ρου, με εξα?ρεση κ?ποιε? μον?δε? του εφοδιασμο? και τη Χωροφυλακ?. ^[6]

Η ?μυνα τη? Κρ?τη? π?ρασε στην ευθ?νη του βρετανικο? Αρχηγε?ου τη? Μ?ση? Ανατολ??, με ?δρα το Κ?ιρο και επικεφαλ?? τον στρατηγ? ?ρτσιμπαλντ Ου?ηβελ . Ωστ?σο η Κρ?τη αποτελο?σε χαμηλ? προτεραι?τητα για του? Βρετανο?? στρατιωτικο??. Το φθιν?πωρο του 1940 ?ταν ακ?μα ανοικτ? το ενδεχ?μενο γερμανικ?? εισβολ?? στο νησ? του? και ε?χαν να αντιμετωπ?σουν του? γερμανικο?? αεροπορικο?? βομβαρδισμο?? και τον υποβρυχιακ? π?λεμο στον Ατλαντικ? Ωκεαν?. Το Αρχηγε?ο τη? Μ?ση? Ανατολ??, που πολεμο?σε εναντ?ον των Ιταλ?ν στη Λιβ?η και την Ανατολικ? Αφρικ? , ?ταν επιφορτισμ?νο με την ?μυνα εν?? εκτεταμ?νου μετ?που που περιλ?μβανε την Α?γυπτο , το Σουδ?ν, την Παλαιστ?νη , την Υπεριορδαν?α , την Κ?προ , τη Βρετανικ? Σομαλιλ?νδη , το ?ντεν , το Ιρ?ν και την περιοχ? του Περσικο? Κ?λπου. Ο ανεφοδιασμ?? του γιν?ταν με νηοπομπ?? που ?καναν τον περ?πλου τη? Αφρικ?? και διαρκο?σαν 6 εβδομ?δε?. Ο Ου?ηβελ δεν μπορο?σε να αναπτ?ξει νοτιοαφρικανικ? στρατε?ματα παρ? μ?νο στο μ?τωπο τη? Ανατολικ?? Αφρικ??, εν? για τη χρησιμοπο?ηση νεοζηλανδικ?ν και αυστραλιαν?ν μον?δων χρειαζ?ταν την ?γκριση των κυβερν?σεων των χωρ?ν αυτ?ν. ^[7] Αντ?στοιχα μεγ?λε? ελλε?ψει? εξοπλισμο? και εφοδιασμο? υπ?ρχαν στην αεροπορ?α και το ναυτικ? . Στι? 29 Οκτωβρ?ου 1940 ο Βρεταν?? πρωθυπουργ?? Ου?νστον Τσ?ρτσιλ , σε σ?σκεψη επιτελ?ν στο Λονδ?νο, ζ?τησε να σταλο?ν στην Κρ?τη 2 ταξιαρχ?ε?, να κατασκευαστο?ν αεροδρ?μια και να μετατραπε? ο ?ρμο? τη? Σο?δα? σε β?ση ανεφοδιασμο? του βρετανικο? στ?λου τη? Μεσογε?ου. ^[8]

Οι πρ?τε? δυν?μει? που στ?λθηκαν στο νησ? ?ταν, στι? 31 Οκτωβρ?ου, ?να τ?γμα πεζικο? στον κ?λπο τη? Σο?δα? και ακ?μη 2.500 ?νδρε? που αφ?χθησαν στι? 6 Νοεμβρ?ου, εξοπλισμ?νοι με αντιαεροπορικ? πυροβ?λα. Πρ?το? διοικητ?? των βρετανικ?ν δυν?μεων στην Κρ?τη ?ταν ο ταξ?αρχο? Ορντ Τ?ντμπουρι. ^[9]

Γ?νεση και προετοιμασ?α τη? επιχε?ρηση? Ερμ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι Γερμανο?, αφο? πραγματοπο?ησαν σε σ?ντομο χρονικ? δι?στημα, 6-30 Απριλ?ου 1941 το κ?ριο μ?ρο? τη? αποστολ?? του?, δηλαδ? την κατ?κτηση τη? ηπειρωτικ?? Ελλ?δα?, ?ρχισαν αμ?σω? και προπαρασκευ?ζονται για την κατ?κτηση τη? Κρ?τη?. Η εισβολ? των Γερμαν?ν ?πρεπε να πραγματοποιηθε? σ?ντομα και κατ? τρ?πο κεραυνοβ?λο, για να συνεχ?σουν τα κατακτητικ? του? σχ?δια προ? Ρωσ?α, Μ?λτα και Κ?προ ^[10] . Την πρ?ταση για εισβολ? απ? α?ρο? στην Κρ?τη ?κανε, στον αρχηγ? τη? γερμανικ?? πολεμικ?? αεροπορ?α?, Χ?ρμαν Γκα?ρινγκ , ο πτ?ραρχο? Κουρτ Στο?ντεντ , δημιουργ?? τη? μεραρχ?α? αλεξιπτωτιστ?ν και διοικητ?? του 11ου Αεροπορικο? Σ?ματο?. Οι δυ? του? επισκ?φτηκαν τον Χ?τλερ στι? 21 Απριλ?ου 1941, ο οπο?ο? εξ?φρασε επιφυλ?ξει? προβλ?ποντα? μεγ?λε? απ?λειε? και προτε?νοντα? τη χρησιμοπο?ηση των αλεξιπτωτιστ?ν για την κατ?κτηση τη? Μ?λτα? . Ωστ?σο ?δωσε την ?γκρισ? του για την επιχε?ρηση, που ονομ?στηκε Ερμ??, εκδ?δοντα? την υπ' αριθμ? 28 Διαταγ? γενικ?ν Επιχειρ?σεων, στι? 25 Απριλ?ου 1941. ^[11] Η διο?κησ? τη? ανατ?θηκε στον Γκα?ρινγκ, ο σχεδιασμ?? και η διεξαγωγ? τη? στον πτ?ραρχο Αλεξ?ντερ Λερ , διοικητ? του 4ου Αεροπορικο? Στ?λου ^[12] . Ο 4ο? Αεροπορικ?? Στ?λο? περιλ?μβανε το 11ο και το 8ο Αεροπορικ? Σ?μα. Το 11ο Αεροπορικ? Σ?μα αποτελο?νταν απ? τι? μον?δε? που θα πολεμο?σαν στο ?δαφο?, την 7η Μεραρχ?α Αλεξιπτωτιστ?ν και την 22η Αερομεταφερ?μενη Μεραρχ?α. Το 8ο Αεροπορικ? Σ?μα περιλ?μβανε 550 βομβαρδιστικ? και καταδιωκτικ? αεροσκ?φη. Επ?ση?, ε?χε στη δι?θεσ? του δ?κα σμηναρχ?ε? μεταγωγικ?ν αεροσκαφ?ν απ? τι? οπο?ε? οι ενν?α θα μετ?φεραν του? αλεξιπτωτιστ?? και μ?α θα ρυμουλκο?σε ανεμοπλ?να των μον?δων εφ?δου. ^[13] Η επιχε?ρηση Ερμ?? ?ταν η πρ?τη αποστολ? που επρ?κειτο να φ?ρει σε π?ρα? μ?νη τη? η πολεμικ? αεροπορ?α. ^[14]

Κατ? τον σχεδιασμ? τη? επιχε?ρηση? ε?χαν εκπονηθε? δυο σεν?ρια. Το πρ?το, το οπο?ο υποστηριζ?ταν απ? τον Λερ, προ?βλεπε την απ?βαση μ?νο στο δυτικ? μ?ρο? του νησιο?, απ? το αεροδρ?μιο του Μ?λεμε ?ω? τα Χανι? , εν? στη συν?χεια θα γιν?ταν προ?θηση προ? τα ανατολικ?. Το σεν?ριο αυτ? εξασφ?λιζε τη συγκ?ντρωση δυν?μεων σε ?να μ?νο σημε?ο και κατ? συν?πεια γερμανικ? κυριαρχ?α τ?σο στο ?δαφο? ?σο και στον α?ρα. Τα μειονεκτ?ματ? του ?ταν ?τι παρατειν?ταν η δι?ρκεια τη? επιχε?ρηση?, τα στρατε?ματα θα ?πρεπε να ανεφοδι?ζονται απ? α?ρο?, ?φηνε τα ?λλα δυο αεροδρ?μια τη? Κρ?τη? στη δι?θεση των αντιπ?λων, εν? ?ταν αμφ?βολη η δυνατ?τητα του διαδρ?μου προσγε?ωση? στο Μ?λεμε να εξυπηρετ?σει τ?σο μεγ?λη κ?νηση. Το δε?τερο σεν?ριο, το οπο?ο υποστηριζ?ταν απ? τον Στο?ντεντ, προ?βλεπε την ταυτ?χρονη επ?θεση σε επτ? σημε?α, με σκοπ? να π?σουν αμ?σω? στα χ?ρια των αλεξιπτωτιστ?ν οι μεγ?λε? π?λει? και τα αεροδρ?μια. Αυτ? ?μω? θα ε?χε ω? συν?πεια τη δι?σπαση την λιγοστ?ν γερμανικ?ν δυν?μεων και θα καθιστο?σε ευχερ? την εξ?ντωσ? του?. Ο Στο?ντεντ επιθυμο?σε επ?ση? να μην υπ?ρξουν προπαρασκευστικο? βομβαρδισμο? ?στε να αιφνιδιαστο?ν οι αμυν?μενοι. Στο παρ?τολμο αυτ? σχ?διο ?ταν αντ?θετο? ο διοικητ?? του 8ου Αεροπορικο? Σ?ματο?, Β?λφραμ φον Ρ?χτχοφεν , καθ?? το Σ?μα του δεν θα μπορο?σε να υποστηρ?ξει επαρκ?? τι? επ?γειε? δυν?μει?. Ο ?διο? επιθυμο?σε να προηγηθε? τη? απ?βαση? τετρα?μερο? αεροπορικ?? βομβαρδισμ?? με σκοπ? την καταστροφ? των εχθρικ?ν αεροσκαφ?ν, πλο?ων, αντιαεροπορικ?ν πυροβ?λων και του επικοινωνιακο? δικτ?ου. ^[15]

Τελικ? αποφασ?στηκε η πραγματοπο?ηση επ?θεση? σε τ?σσερα σημε?α, στο Μ?λεμε, τα Χανι?, το Ρ?θυμνο και το Ηρ?κλειο . Η επ?θεση θα γιν?ταν σε δ?ο κ?ματα, καθ?? δεν επαρκο?σαν τα μεταγωγικ? αεροσκ?φη για ταυτ?χρονη επ?θεση. Το πρ?το κ?μα θα εξαπολυ?ταν στι? 07:15 το πρω? και αποτελο?νταν απ? δ?ο ομ?δε?. Η ομ?δα Κομ?τη? θα ?πρεπε να καταλ?βει τον δι?δρομο προσγε?ωση? του Μ?λεμε και να τον διατηρ?σει ανοικτ? ?στε να ε?ναι δυνατ? η προσγε?ωση γερμανικ?ν αεροσκαφ?ν. Το πρ?το κλιμ?κιο τη? ομ?δα? ?ρη? θα καταλ?μβανε την π?λη των Χαν?ων και το λιμ?νι τη? Σο?δα?. Το δε?τερο κ?μα θα εξαπολυ?ταν στι? 15:15 το απ?γευμα, αποτελο?μενο επ?ση? απ? δ?ο ομ?δε?. Το δε?τερο κλιμ?κιο τη? ομ?δα? ?ρη? θα καταλ?μβανε το Ρ?θυμνο και τον δι?δρομο προσγε?ωση? τη? περιοχ??. Τ?λο? η ομ?δα Ωρ?ων θα καταλ?μβανε την π?λη και το αεροδρ?μιο του Ηρακλε?ου. Την κατ?ληψη του τελευτα?ου θα ακολουθο?σε προσγε?ωση αερομεταφερ?μενων μον?δων οι οπο?ε? μαζ? με του? αλεξιπτωτιστ?? θα κινο?νταν προ? τα Χανι? και θα κ?κλωναν το σ?νολο των αμυν?μενων. Το 8ο Αεροπορικ? Σ?μα θα παρε?χε, τελικ?, αεροπορικ? υποστ?ριξη στην επιχε?ρηση. ^[16] Την δε?τερη μ?ρα τη? επιχε?ρηση?, δ?ο στολ?σκοι αποτελο?μενοι απ? επιταγμ?να πλο?α, εξ?ντα τρ?α μηχανοκ?νητα κα?κια και επτ? μικρ? φορτηγ?, θα απ?πλεαν απ? τα Μ?γαρα και τη Χαλκ?δα μεταφ?ροντα? ενισχ?σει?, εφ?δια και υποζ?για. Ο πρ?το? στολ?σκο? θα ε?χε προορισμ? τον κ?λπο τη? Σο?δα? ? τα Χανι? και ο δε?τερο? το Ηρ?κλειο. Μετ? την κατ?ληψη του Ηρακλε?ου, θα αναχωρο?σε απ? τον Πειραι? ?να? τρ?το? στολ?σκο? απ? μεγαλ?τερα ακτοπλο?κ? σκ?φη που θα μετ?φερε ελαφρ? τεθωρακισμ?να και μηχανοκ?νητα μ?σα μεταφορ??. Για την προστασ?α των στολ?σκων, το ιταλικ? πολεμικ? ναυτικ? δι?θεσε δ?ο παλαι?? τορπιλακ?του?. Το σχ?διο μεταφορ?? απ? τη θ?λασσα ε?χε προστεθε?, ω? ασφαλιστικ? δικλ?δα, κατ?πιν επιμον?? του Χ?τλερ. ^[17]

Η προετοιμασ?α τη? επιχε?ρηση? Ερμ?? συν?ντησε πολλ?? οργανωτικ?? δυσκολ?ε? που οφε?λονταν στο φτωχ? οδικ? και σιδηροδρομικ? δ?κτυο των Βαλκαν?ων καθ?? και στον ελ?χιστο διαθ?σιμο χρ?νο προετοιμασ?α?, λ?γω τη? επερχ?μενη? γερμανικ?? εισβολ?? στη Σοβιετικ? ?νωση . Ο 4ο? Αεροπορικ?? Στ?λο? ε?χε ?δη μεταφ?ρει προ? ανατολ?? μεγ?λο τμ?μα του προσωπικο? εδ?φου?, των πυρομαχικ?ν και των αεροσκαφ?ν του. ^[18] Η 22η Αερομεταφερ?μενη Μεραρχ?α, η οπο?α βρισκ?ταν στη Ρουμαν?α, ?ταν αδ?νατον να μεταφερθε? εγκα?ρω? στην Ελλ?δα. Αντικαταστ?θηκε απ? την 5η Ορειν? Μεραρχ?α η οπο?α ε?χε π?ρει μ?ρο? στην κατ?ληψη τη? Ελλ?δα? και στρατοπ?δευε στη Χαλκ?δα. Εξαιτ?α? των σοβαρ?ν απωλει?ν τη? στι? μ?χε? στη στενωπ? του Ρο?πελ, η 5η Ορειν? Μεραρχ?α ενισχ?θηκε με ?να τμ?μα ορεινο? συντ?γματο? απ? ?λλη μεραρχ?α. ^[19] Για τον εφοδιασμ? με κα?σιμα των μεταγωγικ?ν αεροσκαφ?ν ?πρεπε να μεταφερθο?ν απ? την Ιταλ?α, με δ?ο ατμ?πλοια, 12.000 τ?νοι καυσ?μων. Καθ??, για λ?γου? ασφαλε?α?, ?πρεπε να δι?λθουν απ? τη δι?ρυγα τη? Κορ?νθου , κλ?θηκαν βατραχ?νθρωποι του πολεμικο? ναυτικο? απ? το Κ?ελο , για την καθαρ?σουν. Η καθυστ?ρηση αυτ? οδ?γησε στη μετ?θεση τη? ?ναρξη? τη? επιχε?ρηση? Ερμ?? απ? τι? 17 στι? 20 Μα?ου. ^[20] Για την εξυπηρ?τηση εν?? τ?σο μεγ?λου αριθμο? αεροσκαφ?ν, οι Γερμανο?, μ?σα σε λ?γε? εβδομ?δε? ε?χαν καθαρ?σει, επεκτε?νει και κατασκευ?σει εκ ν?ου διαδρ?μου? απογε?ωση?, χρησιμοποι?ντα? ανηλε?? καταναγκαστικ? εργασ?α πολιτ?ν. ^[21]

Ο ιταλικ?? στρατ?? αρχικ? απωθ?θηκε απ? του? ?λληνε?, στην συν?χεια ?μω? η γερμανικ? επ?μβαση αν?τρεψε τα δεδομ?να. Μετ? την επιτυχ? γερμανικ? εισβολ? , το Βρετανικ? Βασιλικ? Ναυτικ? , με τη συνδρομ? οποιουδ?ποτε πλωτο? μ?σου ?ταν διαθ?σιμο στα ελληνικ? λιμ?νια εκε?νη τη στιγμ?, απομ?κρυνε 57.000 συμμ?χου? στρατι?τε? απ? την ηπειρωτικ? Ελλ?δα. Απ? αυτο??, αρκετο? κατ?ληξαν στην Κρ?τη, ?που εν?σχυσαν την υπ?ρχουσα στρατιωτικ? δ?ναμη των 14.000 ανδρ?ν ^{[ εκκρεμε? παραπομπ? ]} .

Στην πραγματικ?τητα, στην αρχ? τη? μ?χη? οι Σ?μμαχοι ε?χαν το πλεον?κτημα τη? αριθμητικ?? ανωτερ?τητα? και τη? ναυτικ?? υπεροχ??. Οι Γερμανο? ε?χαν αεροπορικ? υπεροχ? και μεγαλ?τερη κινητικ?τητα, κ?τι που του? επ?τρεπε να συγκεντρ?νουν τι? δυν?μει? του? πιο αποτελεσματικ?.

Συμμαχικ?? Δυν?μει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τον Μ?ιο του 1941 η ?μυνα αποτελε?το απ? περ?που 11.551 ?λληνε?: τρ?α τ?γματα τη? V Μεραρχ?α? του Ελληνικο? Στρατο?, (τα οπο?α ε?χαν με?νει π?σω ?ταν η υπ?λοιπη μον?δα ε?χε μεταφερθε? στην ηπειρωτικ? Ελλ?δα για να αντιμετωπ?σει την ιταλικ? εισβολ?), την Κρητικ? Χωροφυλακ? με 2.500 ?νδρε?, τη Φρουρ? Ηρακλε?ου (τ?γμα ?μυνα? που αποτελο?νταν κυρ?ω? απ? προσωπικ? για μεταφορ?? και διοικητικ? μ?ριμνα) και υπολε?μματα τη? 12η? και 20η? μεραρχι?ν ελληνικο? στρατο? ( που ε?χαν καταφ?γει στην Κρ?τη και ε?χαν οργανωθε? υπ? βρετανικ? διο?κηση) ^[22] .

Υπ?ρχαν, ακ?μη, μαθητ?? τη? Σχολ?? Οπλιτ?ν Χωροφυλακ??, οι μαθητ?? τη? Σχολ?? Ευελπ?δων, τμ?μα Οπλιτ?ν τη? Αεροπορ?α? και οκτ? τ?γματα νεοσυλλ?κτων που ε?χαν καταφ?γει στο νησ?, μ?σω Πελοπονν?σου ^[23] . Αυτ?? οι δυν?μει? ?ταν ?δη οργανωμ?νε? σε ισ?ριθμα συντ?γματα εκπαιδευομ?νων νεοσυλλ?κτων και αποφασ?στηκε να χρησιμοποιηθε? η υπ?ρχουσα διαμ?ρφωση για την οργ?νωση των ελληνικ?ν μον?δων, ενισχ?οντ?? τε? με ?μπειρου? ?νδρε? που ?φθαναν απ? την ηπειρωτικ? χ?ρα.

Τα στρατε?ματα τη? Βρετανικ?? Κοινοπολιτε?α? αποτελο?νταν απ? την αρχικ? βρετανικ? φρουρ? και 25.000 ακ?μα στρατι?τε? που ε?χαν διαφ?γει απ? την ηπειρωτικ? χ?ρα ^{[ εκκρεμε? παραπομπ? ]} . Αυτο? ?ταν ?να μ?γμα απ? ακ?ραιε? μον?δε? κ?τω απ? την κανονικ? του? διο?κηση και μον?δε? συγκροτημ?νε? επ? τ?που απ? στρατι?τε? κ?θε ?πλου, εθνικ?τητα? και ειδικ?τητα?. Οι περισσ?τεροι απ? αυτο?? δι?φυγαν απ? την ηπειρωτικ? Ελλ?δα με τον ατομικ? του? μ?νον εξοπλισμ?, μερικο? χωρ?? καν αυτ?ν.

Οι μον?δε? που υπερ?σπιζαν το νησ? ?ταν η 2η Νεοζηλανδικ? Μεραρχ?α (εκτ?? απ? την 6η ταξιαρχ?α και την διο?κηση του τμ?ματο?, που ε?χε σταλε? στην Α?γυπτο), η αυστραλιαν? 19η ταξιαρχ?α και η βρετανικ? 14η ταξιαρχ?α πεζικο?. Στη Νεοζηλανδικ? Μεραρχ?α, δ?πλα στα ενν?α τη? τ?γματα, εντ?χθηκαν τ? 1ο, 2ο,  6ο και 8ο Ελληνικ? Συντ?γματα και το ?μπεδο Χαν?ων, στη 19η Αυστραλιαν? Ταξιαρχ?α με τα δ?ο τη? τ?γματα εντ?χθηκαν τα 4ο, 5ο Συντ?γματα του Ελληνικο? Στρατο?, τ? ?μπεδο Ρεθ?μνου και τ? Τ?γμα Οπλιτ?ν τη? Σχολ?? Χωροφυλακ??.Τ?λο? στα 3 Βρετανικ?, ?να Αυστραλιαν? κα? ?να Σκωτσ?ζικο τ?γματα τη? 14η? Βρετανικ?? Ταξιαρχ?α? εντ?χθηκαν τα 3ο και 7ο Συντ?γματα του Ελληνικο? Στρατο? και το ?μπεδο Ηρακλε?ου ^[24] .

Οι συμμαχικ?? δυν?μει? ε?χαν στη δι?θεσ? του? 16 ?ρματα μ?χη? τ?που Cruiser Mk I . Υπ?ρχαν ακ?μα περ?που 20 μο?ρε? με πυροβ?λα διαφ?ρων διαμετρημ?των, κυρ?ω? βαρ?α, πεδιν? και αντιαεροπορικ?. Πολλ? απ? τ? πεδιν? ?ταν ιταλικ? που ε?χαν περι?λθει σε ελληνικ? χ?ρια και δεν δι?θεταν στ?χαστρα βομβαρδισμο?. Γενικ?, οι αμυν?μενοι μειονεκτο?σαν σοβαρ? σε θ?ματα εξοπλισμο?, αφο? ο οπλισμ??, τα πυρομαχικ? και τα ?λλα εφ?δια βρ?σκονταν πολ? κ?τω απ? τι? απαρα?τητε? ποσ?τητε?, εν? δεν υπ?ρχε καθ?λου συμμαχικ? αεροπορ?α.

Στι? 30 Απριλ?ου, ο Νεοζηλανδ?? στρατηγ?? Μπ?ρναρντ Φρ?ιμπεργκ διορ?στηκε διοικητ?? των συμμαχικ?ν δυν?μεων στην Κρ?τη.

Η κατοχ? του νησιο? παρε?χε στο βρετανικ? Βασιλικ? Ναυτικ? ?ριστα λιμ?νια για την ανατολικ? Μεσ?γειο. Με β?ση τη Σο?δα δρο?σαν δ?ο στ?λοι: ?να? με δ?ο καταδρομικ? και 4 αντιτορπιλλικ? για να απαγορε?σει αποβ?σει? στην Κρ?τη απ? τη θ?λασσα και ?να? με δ?ο θωρηκτ? και οκτ? καταδρομικ? με αποστολ? την προστασ?α του νησιο? απ? τον Ιταλικ? Στ?λο ^[25] . Απ? την Κρ?τη, η συμμαχικ? αεροπορ?α μπορο?σε να βομβαρδ?σει τι? πετρελαιοπηγ?? του Πλο??στι στη Ρουμαν?α. Επιπλ?ον, με την Κρ?τη σε συμμαχικ? χ?ρια, η ν?τιο-ανατολικ? θ?ση των δυν?μεων του ?ξονα δεν θα ?ταν ποτ? ασφαλ??, κ?τι που θα ?ταν ζωτικ?? σημασ?α? πριν ξεκιν?σει η επιχε?ρηση Μπαρμπαρ?σσα , δηλαδ? η εισβολ? στη Σοβιετικ? ?νωση στι? 22 Ιουν?ου 1941. Οι Γερμανο? πραγματοπο?ησαν επιχειρ?σει? με συνεχε?? βομβαρδισμο?? του νησιο?, κ?τι που τελικ? αν?γκασε τη βρετανικ? Βασιλικ? Αεροπορ?α να μεταφ?ρει τα αεροσκ?φη τη? στην Αλεξ?νδρεια , δ?νοντα? ?τσι στη Γερμανικ? Αεροπορ?α ( Luftwaffe ) την αεροπορικ? υπεροχ?. Παρ?λα αυτ? το νησ? παρ?μενε απειλ? και θα ?πρεπε τελικ? να κατακτηθε?.

Δυν?μει? του ?ξονα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η εν?τητα αυτ? δεν τεκμηρι?νεται επαρκ?? με παραπομπ?? . Παρακαλο?με βοηθ?στε προσθ?τοντα? την κατ?λληλη τεκμηρ?ωση. Ατεκμηρ?ωτο υλικ? μπορε? να αμφισβητηθε? και να αφαιρεθε?. (Η σ?μανση τοποθετ?θηκε στι? 01/03/2021)

Στι? 25 Απριλ?ου, ο Αδ?λφο? Χ?τλερ υπ?γραψε την Διαταγ? του υπ' αριθμ. 28, διατ?ζοντα? ?τσι την εισβολ? στην Κρ?τη. Οι δυν?μει? του βρετανικο? Βασιλικο? Ναυτικο? απ? την Αλεξ?νδρεια διατηρο?σαν τον ?λεγχο του υδ?τινου χ?ρου γ?ρω απ? την Κρ?τη. ?τσι η ?κβαση κ?θε αμφ?βια? επ?θεση? θα αποφασιζ?ταν απ? μ?α μ?χη? αεροναυτικ?? φ?ση?, κ?νοντα? τη ?να ριψοκ?νδυνο τ?λμημα, στην καλ?τερη περ?πτωση. ?τσι, λ?γω τη? γερμανικ?? υπεροχ?? απ? α?ρο?, αποφασ?στηκε εισβολ? απ? α?ρο?.

Αυτ? θα ?ταν η πρ?τη πραγματικ? μεγ?λη? κλ?μακα? αεροπορικ? εισβολ?, παρ?λο που οι Γερμανο? ε?χαν χρησιμοποι?σει αλεξιπτωτιστ?? και ανεμοπλ?να σε επιθ?σει? (αλλ? σε πολ? μικρ?τερη κλ?μακα) στην εισβολ? στη Γαλλ?α και στι? Κ?τω Χ?ρε?, στη Νορβηγ?α αλλ? και στην ηπειρωτικ? Ελλ?δα. Στην τελευτα?α αυτ? περ?πτωση, Γερμανο? αλεξιπτωτιστ?? ε?χαν σταλε? να καταλ?βουν την γ?φυρα τη? δι?ρυγα? τη? Κορ?νθου που οι Βρετανο? Βασιλικο? Μηχανικο? (σκαπανε??) ετοιμ?ζονταν να ανατιν?ξουν. Γερμανο? μηχανικο? προσγει?θηκαν με ανεμοπλ?να κοντ? στη γ?φυρα, εν? πεζικ? αλεξιπτωτιστ?ν ασκο?σε π?εση στι? περιμετρικ?? δυν?μει? ?μυνα?. Η γ?φυρα υπ?στη ζημι?? κατ? τη δι?ρκεια τη? σ?ρραξη?, κ?τι που καθυστ?ρησε την γερμανικ? προ?λαση και ?δωσε στου? Συμμ?χου? χρ?νο να μεταφ?ρουν 18.000 στρατι?τε? στην Κρ?τη και 23.000 ακ?μα στην Α?γυπτο, με κ?στο? ?μω? την απ?λεια εν?? μεγ?λου τμ?ματο? του βαρ?ο? οπλισμο?.

Υπ?ρχε η πρ?θεση να χρησιμοποιηθο?ν Fallschirmjager (Γερμανο? αλεξιπτωτιστ?? τη? Γερμανικ?? Αεροπορ?α? ) για να καταληφθο?ν θ?σει?-κλειδι? του νησιο?, συμπεριλαμβανομ?νων και αεροδρομ?ων τα οπο?α μετ?πειτα θα μπορο?σαν να χρησιμοποιηθο?ν για μεταφορ? προμηθει?ν και πολεμοφοδ?ων απ? α?ρο?. Για την πραγματοπο?ηση τη? επ?θεση?, το 11ο Αερομεταφερ?μενο Σ?μα (XI Fliegerkorps) θα ?πρεπε να διαθ?σει την 7η Αερομεταφερ?μενη Μεραρχ?α, η οπο?α και θα ?ριχνε του? ?νδρε? τη? με αλεξ?πτωτα και ανεμοπλ?να, ακολουθο?μενη απ? την 22η Μεραρχ?α Αεραπ?βαση?, ?ταν τα αεροδρ?μια θα ?ταν ασφαλ?. Η επ?θεση ?ταν αρχικ? προγραμματισμ?νη για τι? 16 Μα?ου, αναβλ?θηκε, ?μω?, για τι? 20 και η 5η Ορειν? Μεραρχ?α αντικατ?στησε την 22η Μεραρχ?α.

Στρατηγικ? σχ?διο, τακτικ??, πληροφορ?ε?, ?πλα και εξοπλισμ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κατασκοπε?α και Πληροφορ?ε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η εν?τητα αυτ? δεν τεκμηρι?νεται επαρκ?? με παραπομπ?? . Παρακαλο?με βοηθ?στε προσθ?τοντα? την κατ?λληλη τεκμηρ?ωση. Ατεκμηρ?ωτο υλικ? μπορε? να αμφισβητηθε? και να αφαιρεθε?. (Η σ?μανση τοποθετ?θηκε στι? 01/03/2021)

Οι βρετανικ?? πληροφορ?ε? και οι υποκλοπ?? Ultra [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μ?χρι τ?τε, οι διοικητ?? των Συμμ?χων ?ταν ?δη εν?μεροι για την επικε?μενη εισβολ?, μ?σω των υποκλοπ?ν Ultra . Ο στρατηγ?? Φρ?υμπεργκ ε?χε ενημερωθε? για το σχ?διο μ?χη? των Γερμαν?ν και ε?χε ξεκιν?σει να ετοιμ?ζει την ?μυνα κοντ? στα αεροδρ?μια και στι? β?ρειε? ακτ??. Παρ' ?λα αυτ? καθυστ?ρησε σημαντικ? λ?γω ?λλειψη? σ?γχρονου εξοπλισμο?, και συνειδητοπο?ησε ?τι ακ?μα και οι ελαφρ? οπλισμ?νοι αλεξιπτωτιστ?? ε?χαν ?ση ? μεγαλ?τερη δ?ναμη πυρ?? απ? τα δικ? του στρατε?ματα. Αν και οι πληροφορ?ε? που ε?χε ο Φρ?υμπεργκ απ? τι? υποκλοπ?? τη? Ultra ?ταν πολ? λεπτομερε??, η μετ?φραση απ? τα γερμανικ? ε?χε γ?νει απ? γλωσσολ?γου? και ?χι ειδικο?? στην τακτικ?. Το αποτ?λεσμα ?ταν παραπλανητικ?? πληροφορ?ε? που ε?χαν βγει απ? τα συμφραζ?μενα. Για παρ?δειγμα, τα γερμανικ? μην?ματα αν?φεραν ναυτικ?? επιχειρ?σει?, κ?τι που επηρ?ασε σημαντικ? την τοποθ?τηση των στρατευμ?των του Φρ?υμπεργκ καθ?? περ?μενε αμφ?βια απ?βαση εν? ο πραγματικ?? στ?χο? των Γερμαν?ν ?ταν το αεροδρ?μιο του Μ?λεμε.

Γερμανικ? κατασκοπε?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο να?αρχο? Β?λχελμ Καν?ρι? , αρχηγ?? τη? γερμανικ?? ?μπβερ (υπηρεσ?α? πληροφορι?ν), αρχικ? αν?φερε ?τι υπ?ρχαν μ?νο 5.000 Βρετανο? στρατι?τε? στην Κρ?τη και καθ?λου ελληνικ?? δυν?μει?. Η ?μπβερ επιπλ?ον ε?χε προβλ?ψει ?τι ο κρητικ?? πληθυσμ?? θα υποδεχ?ταν του? Γερμανο?? ω? απελευθερωτ??, λ?γω των ισχυρ?ν του? δημοκρατικ?ν και αντιμοναρχικ?ν πεποιθ?σεων του?, και ?τι θα ?θελαν να συμμετ?σχουν στην ≪ευνο?κ?≫ συμφων?α που απολ?μβανε η ηπειρωτικ? Ελλ?δα. Παρ' ?λο που ο πρωθυπουργ?? τη? Ελλ?δα?, Ελευθ?ριο? Βενιζ?λο? , ?ταν Κρητικ?? και ?χαιρε μεγ?λη? υποστ?ριξη? απ? το νησ?, οι Γερμανο? υποτ?μησαν σοβαρ? το β?θο? του πατριωτισμο? των Κρητικ?ν. Στην πραγματικ?τητα, ο βασιλι?? Γε?ργιο? Β' (χαρακτηρισμ?νο? ω? ο υπ' αριθμ?ν 2 εχθρ?? του ?ξονα) και η ακολουθ?α του ε?χαν εγκαταλε?ψει την Ελλ?δα μ?σω τη? Κρ?τη? με τη βο?θεια Ελλ?νων και Κοινοπολιτειακ?ν στρατιωτ?ν, Κρητ?ν πολιτ?ν, ακ?μα και μ?α? ομ?δα? φυλακισμ?νων που ε?χαν απελευθερωθε? λ?γω τη? προ?λαση? των Γερμαν?ν.

Η υπηρεσ?α πληροφορι?ν τη? γερμανικ?? 12η? Στρατι?? περι?γραφε την κατ?σταση ω? λιγ?τερο αισι?δοξη, αλλ? π?στευε ?τι υπ?ρχαν πολ? λιγ?τεροι Βρετανο? και Κοινοπολιτειακο? στρατι?τε? απ' ?,τι υπ?ρχαν στην πραγματικ?τητα, και ακ?μα υποτ?μησε τον αριθμ? των Ελλ?νων στρατιωτ?ν που ε?χαν εγκαταλε?ψει την ηπειρωτικ? χ?ρα. Ο στρατηγ?? Αλεξ?ντερ Λερ (Alexander Lohr) ?ταν πεπεισμ?νο? ?τι θα μπορο?σε να κατακτ?σει το νησ? με δ?ο μεραρχ?ε?, αλλ? αποφ?σισε να κρατ?σει την 6η Ορειν? Μεραρχ?α στην Αθ?να ω? εφεδρε?α. Τα γεγον?τα που ακολο?θησαν θα επαλ?θευαν ?τι αυτ? ?ταν μ?α σοφ? απ?φαση.

Φορητ? ?πλα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η εν?τητα αυτ? δεν τεκμηρι?νεται επαρκ?? με παραπομπ?? . Παρακαλο?με βοηθ?στε προσθ?τοντα? την κατ?λληλη τεκμηρ?ωση. Ατεκμηρ?ωτο υλικ? μπορε? να αμφισβητηθε? και να αφαιρεθε?. (Η σ?μανση τοποθετ?θηκε στι? 01/03/2021)

Γερμανικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το τουφ?κι kar 98k, το υποπολυβ?λο Mp40 και το πιστ?λι Luger Parabellum 09.

Ελληνικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το ?γνωστο για πολλο?? ΕΠΚ τη? ΠΥΡΚΑΛ, τουφ?κια μ?ουζερ και μ?νλιχερ .

Βρετανικ? και Κοινοπολιτε?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το τυφ?κιο του βρετανικο? στρατο?, το οπο?ο χρησιμοποι?θηκε απ? αρκετ?? συμμαχικ?? δυν?μει?, ?ταν το Short Magazine, Lee-Enfield. Το υποπολυβ?λο του βρετανικο? στρατο? ?ταν το STEN των 9mm. ?να ?λλο ελαφρ? ?πλο υποστ?ριξη? ?ταν το οπλοπολυβ?λο Bren , με τον χαρακτηριστικ? ανεστραμμ?νο γεμιστ?ρα, που ε?τε τροφοδοτο?νταν με 28 φυσιγγια των .303 ιντσ?ν (7.67mm), ε?τε με 28 των .202 ιντσ?ν. Βαρ? πολυβ?λο ?ταν το Vickers k. Χρησιμοποι?θηκε επ?ση? σε μεγ?λη κλ?μακα και το αμερικανικ? οπλοπολυβ?λο Thomson.

Στρατηγικ? σχ?διο και τακτικ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Την πρ?τη ημ?ρα προβλ?πονταν η κατ?ληψη των αεροδρομ?ων και λιμ?νων Χαν?ων, Ρεθ?μνου και Ηρακλε?ου, την δε?τερη τη? Σο?δα?, ?πω? και μεταφορ? τη? 5η? Ορειν?? Μεραρχ?α? στο Μ?λεμε γι? εν?σχυση των αλεξιπτωτιστ?ν. Οι ομ?δε? επιθ?σεω? ?ταν τρε??:

Δυτικ? Ομ?δα ≪Κομ?τη?≫, Σ?νταγμα Εφ?δου Αλεξιπτωτιστ?ν.

Κεντρικ? Ομ?δα ≪?ρη?≫, 2ο και 3ο Σ?νταγμα τη? 7η? Μεραρχ?α? Αλεξπτωτιστ?ν.

Ανατολικ? Ομ?δα ≪Ωρ?ων≫,1ο Σ?νταγμα τη? 7η? Μεραρχ?α? Αλεξιπτωτιστ?ν ^[26] .

Η επ?θεση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

1η ημ?ρα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το πρω? τη? 20?? Μα?ου, μετ? απ? σφοδρ? βομβαρδισμ? και πολυβολισμ? απ? αεροσκ?φη τη? Λουφτβ?φφε , ?ρχισε η κατ? κ?ματα ρ?ψη των αλεξιπτωτιστ?ν και η προσγε?ωση ανεμοπλ?νων στην δυτικ? Κρ?τη. Οι ελληνοβρετανικ?? δυν?μει? αμ?σω? ?ρχισαν την εκτ?ξευση αντιαεροπορικ?ν πυρ?ν, εν? οι μον?δε? πεζικο? προσ?βαλαν με δραστικ? πυρ? του? αλεξιπτωτιστ?? στον α?ρα και στο ?δαφο?. Στο Μ?λεμε η ομ?δα Κομ?τη? , υπ? τον Υποστρ?τηγο Μ?ιντλ, κατ?λαβε την γ?φυρα του ποταμο? Ταυρων?τη και το στρατ?πεδο τη? ΡΑΦ, αλλ? δεν μπ?ρεσε να καταλ?βει το αεροδρ?μιο. Μ?χρι τι? απογευματιν?? ?ρε? η μ?χη για το ?ψωμα 107, που δ?σποζε του αεροδρομ?ου, ?ταν σκληρ?, με του? Νεοζηλανδο?? να προτ?σσουν σθεναρ? ?μυνα. Η φθορ? που ε?χαν υποστε? οι δυν?μει? των αμυνομ?νων στο ?ψ. 107 ?κανε τον διοικητ? του? να αμφιβ?λει για το π?σο μπορο?σε να αντ?ξει ν?α γερμανικ? επ?θεση την επ?μενη μ?ρα, με αποτ?λεσμα την ν?χτα να αποσυρθε? απ? το ?ψωμα. Δυτικ? του Μ?λεμε, στο Κολυμπ?ρι , η ελληνικ? Στρατιωτικ? Σχολ? Ευελπ?δων απ?κρουσε με επιτυχ?α του? Γερμανο?? αλλ? οι απ?λει?? τη? και η ?λλειψη πυρομαχικ?ν την αν?γκασαν σε σ?μπτυξη σε ν?α τοποθεσ?α. ^[27]

Ανατολικ?τερα, στην περιοχ? τη? Αγυι??, διεξ?χθησαν σφοδρο? αγ?νε? ολ?κληρη την μ?ρα, με το 6ο Ελληνικ? Σ?νταγμα Πεζικο?, που κατε?χε τα υψ?ματα ν?τια του χωριο? Γαλατ? και βρ?θηκε μ?σα στην ζ?νη προσγε?ωση? του ?γκου των Γερμαν?ν αλεξιπτωτιστ?ν τη? ομ?δα? ?ρη? , να δ?χεται αλλεπ?λληλε? επιθ?σει?. Ο διοικητ??, ο υποδιοικητ??, ?να? διοικητ?? λ?χου και πολλο? διμοιρ?τε? του Συντ?γματο? ?ταν μεταξ? των πρ?των νεκρ?ν. Ο ?νισο? αγ?να? υποχρ?ωσε το Σ?νταγμα σε σ?μπτυξη προ? τον Γαλατ?. Οι Γερμανο? παρ? τι? σοβαρ?? απ?λειε? κατ?φεραν να σταθεροποιηθο?ν στην περιοχ? των φυλακ?ν τη? Αγυι??, ?που απ?κρουσαν αντεπ?θεση απ? ?να Νεοζηλανδικ? τ?γμα το βρ?δυ. Η επ?θεση για την κατ?ληψη τη? Σο?δα? και των Χαν?ων απ?τυχε με μεγ?λε? απ?λειε? για του? αλεξιπτωτιστ??, αναγκ?ζοντα? του? Γερμανο??, που αν?μεναν αντεπ?θεση απ? του? Βρετανο?? την ν?χτα, να συγκεντρ?σουν τι? δυν?μει? του? και να οργανωθο?ν αμυντικ? στην περιοχ? των φυλακ?ν Αγυι?? ^[28]

Τι? απογευματιν?? ?ρε?, 161 μεταφορικ? αεροσκ?φη πραγματοπο?ησαν ρ?ψη αλεξιπτωτιστ?ν και στρατιωτικο? υλικο? στην περιοχ? του Ρεθ?μνου. ?να τμ?μα αλεξιπτωτιστ?ν, αφο? κατ?λαβε τα χωρι? Περιβ?λια και Καστελ?κια , κιν?θηκε προ? το Ρ?θυμνο, αποκρο?στηκε ?μω? απ? το Τ?γμα Οπλιτ?ν Χωροφυλακ?? με σημαντικ?? απ?λειε? και για τι? δ?ο πλευρ??. ?λληνε? και Αυστραλο? απ?κρουσαν με επιτυχ?α την επ?θεση σε ?να λ?φο δυτικ? του αεροδρομ?ου του Ρεθ?μνου, συλλαμβ?νοντα? μ?λιστα 80 αιχμαλ?του?. Παρ? τι? σοβαρ?? απ?λει?? του?, που αν?λθαν στο ?να τρ?το τη? δ?ναμ?? του?, οι Γερμανο? κατ?φεραν να καταλ?βουν το χωρι? Αμπελ?κια και ?ναν λ?φο ανατολικ? του αεροδρομ?ου. ^[29]

Στον Τομ?α Ηρακλε?ου η επ?θεση τη? ομ?δα? Ωρ?ων ξεκ?νησε στι? 15:00, με την π?λη του Ηρακλε?ου να δ?χεται για μ?α ?ρα σφοδρ? βομβαρδισμ? που τη? προκ?λεσε σοβαρ?? καταστροφ??. Η ρ?ψη των αλεξιπτωτιστ?ν ?γινε στι? 16:00, χωρ?? ?μω? να ?χουν αεροπορικ? υποστ?ριξη, γεγον?? που ?ταν αποφασιστικ?? σημασ?α? για την τ?χη των γερμανικ?ν τμημ?των. Το τ?γμα αλεξιπτωτιστ?ν που ε?χε ω? στ?χο την κατ?ληψη του αεροδρομ?ου εξοντ?θηκε απ? βρετανικ?? και αυστραλιαν?? δυν?μει?, εν? δ?ο τ?γματα αλεξιπτωτιστ?ν (μειωμ?νη? δ?ναμη?) υποχρε?θηκαν σε αμυντικ? στ?ση λ?γω των επιθ?σεων που δ?χτηκαν απ? τολμηρο?? ?νοπλου? πολ?τε?, χωροφ?λακε? και οπλ?τε? του 7ου Ελληνικο? Συντ?γματο? Πεζικο?. ^[30]

2η ημ?ρα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στι? 06.00, γερμανικ? μεταγωγικ? προσγει?θηκε κ?τω ?π? τ? πυρ? των Συμμ?χων, με σκοπ? τη διακομιδ? του τραυματ?α στρατηγο? Μ?ιντλ.Το 6ο Ελληνικ? Σ?νταγμα αναδιοργαν?θηκε στον Γαλατ?. Το 8ο απ?κρουσε γερμανικ? επ?θεση, αντεπιτ?θηκε και διασκ?ρπισε τα εχθρικ? τμ?ματα, αιχμαλωτ?ζοντα? τραυματ?ε? Γερμανο??. Οι Γερμανο? εγκαταστ?θηκαν στον λ?φο 107 που δεσπ?ζει στο Μ?λεμε, μετ? την απροσδ?κητη και αδικαιολ?γητη ^{[ εκκρεμε? παραπομπ? ]} εγκατ?λειψ? του απ? του? Νεοζηλανδο??, η οπο?α κ?στισε ουσιαστικ? στου? Συμμ?χου? τη Μ?χη τη? Κρ?τη?. Απ? τι? 18.00, τα μεταγωγικ? Γιο?νκερ JU 52 ?ρχισαν να προσγει?νονται κ?τω απ? τα πυρ? των Συμμ?χων, ?λλα εκε?, ?λλα στην παραλ?α, ?λλα προσθαλασσ?νονταν φλεγ?μενα. Κ?ποια αποβ?βαζαν ?νδρε? και υλικ? και απογει?νονταν αμ?σω?, κ?ποια ο?τε σταματο?σαν, απλ? τροχοδρομο?σαν κα? οι ?νδρε? πηδο?σαν ?ξω .Επειδ? το μικρ? αεροδρ?μιο δεν χωρο?σε τ?τοιον ?γκο αεροσκαφ?ν και υλικο?, ?να κυριευμ?νο βρετανικ? τ?νκ απομ?κρυνε συνεχ?? τ? συντρ?μια απ? τ?ν δι?δρομο προσγει?σεω? ^[31] .

Δ?ο γερμανικ?? νηοπομπ??, 60 κα?κια με συνοδε?α ιταλικ?ν τορπιλακ?των, τα οπο? ξεκ?νησαν απ? Χαλκ?δα κα? Πειραι? μεταφ?ροντα? δ?ο τ?γματα ορειν?ν καταδρομ?ων, επισημ?νθηκαν απ? τον βρετανικ? στ?λο που β?θισε 15 απ? αυτ?, τα δε υπ?λοιπα αναγκ?σθηκαν να καταφ?γουν στη Μ?λο . Πολλο? πν?γηκαν μπροστ? στ? μ?τια των αλεξιπτωτιστ?ν που πετο?σαν απ? π?νω του? μ?σα στα Γιο?νκερ προ? Κρ?τη.Παλα?μαχοι αλεξιπτωτιστ?? αναφ?ρουν ?τι ?ριχναν τα σωσ?βι? του? στο?? συντρ?φου? στη θ?λασσα ^[32] .

Πολεμικ?? απ?λειε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η συνολικ? στρατιωτικ? δ?ναμη τη? Κρ?τη?, μετ? απ? εν?σχυσ? τη? και απ? δυν?μει? που μεταφ?ρθηκαν απ? την ηπειρωτικ? Ελλ?δα, ανερχ?ταν περ?που σε σ?νολο 43.000 ?ντρε?, σε 11.500 ?λληνε? και 31.500 Βρετανο?? και Νεοζηλανδο??. Οι απ?λειε? των Συμμ?χων αν?λθαν, σ?μφωνα με την Διε?θυνση Ιστορ?α? Στρατο?, για του? ?λληνε?, σε 426 νεκρο?? και μεγ?λο αριθμ? τραυματι?ν και αιχμαλ?των ο οπο?ο? δεν αναφ?ρεται. ^[33] Οι απ?λειε? των Βρεταν?ν αν?λθαν σε 1.742 νεκρο??, 1.737 τραυματ?ε? και 11.835 αιχμαλ?του?. Επ?ση? βυθ?στηκαν 2 καταδρομικ?, 6 αντιτορπιλλικ? και απωλ?σθησαν π?νω απ? 2.000 αξιωματικο? και να?τε? ^{[ εκκρεμε? παραπομπ? ]} .

Η συνολικ? δ?ναμη του ?ξονα που π?ρε μ?ρο? στην επιχε?ρηση Ερμ?? ανερχ?ταν σε 22.750 ?νδρε?, απ? του? οπο?ου? οι 14.000 ?ταν αλεξιπτωτιστ??, 1.370 αεροπλ?να και ανεμ?πτερα και 70 πλο?α. Οι απ?λειε? του ?ξονα αν?ρχονταν, σ?μφωνα με την Διε?θυνση Ιστορ?α? Στρατο?, σε 1.990 νεκρο??, 1.995 αγνοο?μενου? και σοβαρ? αριθμ? τραυματι?ν. Συνολικ? οι απ?λειε? του επ?λεκτου σ?ματο? των Γερμαν?ν αλεξιπτωτιστ?ν ξεπ?ρασαν του? 8.000 ?νδρε?. Οι απ?λειε? σε αεροσκ?φη αν?λθαν σε 220 τελε?ω? κατεστραμμ?να και 150 περ?που με σοβαρ?? ζημι??. Σ?μφωνα ?μω? με τον Κουρτ Στο?ντεντ , ο οπο?ο? ε?χε και την διο?κηση τη? επιχε?ρηση? απ? τη γερμανικ? πλευρ?, οι απ?λειε? αν?ρχονταν σε 4.000 νεκρο?? και αγνοο?μενου? αλεξιπτωτιστ?? και στρατι?τε? τη? 5η? Ορειν?? Μεραρχ?α?. ^[34] Σ?μφωνα με ?λλε? γερμανικ?? πηγ?? οι απ?λειε? ?φθασαν του? 6.453 ?νδρε? ^[35] Στο Γερμανικ? νεκροταφε?ο Μ?λεμε βρ?σκονται οι τ?φοι 4.465 στρατιωτ?ν του Γερμανικο? Στρατο? τη? μ?χη? τη? Κρ?τη? και τη? κατοχικ?? περι?δου ^[36] .

Αντ?ποινα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα αντ?ποινα στην Κρ?τη ?ταν σφοδρ?, ?πω? η πλ?ρη? καταστροφ? και ισοπ?δωση του χωριο? τη? Κανδ?νου . ?να? Γερμαν?? αλεξιπτωτιστ?? θυμ?ται την κατ?σταση του πολ?μου στην Κρ?τη. Οι Κρητικο? πολ?τε? για να μα? ξεγελο?ν κουβ?λαγαν σημα?ε? με την Σβ?στικα. Δεν του? κ?λυπτε ο?τε ο Κανονισμ?? Πολ?μου Εδ?φου? τη? Χ?γη?, ο?τε η σ?μβαση τη? Γενε?η?. Του? αποκαλο?σαμε ελε?θερου? σκοπευτ?? και ?μασταν πολ? θυμωμ?νοι. ^{[37] [38]}

Δε?τε επ?ση? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Σφαγ? στο Κοντομαρ?

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στα Ελληνικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Beevor, Antony (2004). Κρ?τη: Η μ?χη και η αντ?σταση . Αθ?να: Εκδ?σει? Γκοβ?στη. ISBN   960-270-927-8 .  
• Λιναρδ?το?, Σπ?ρο? (1995). Ο π?λεμο? του 1940-41 και η μ?χη τη? Κρ?τη? . Αθ?να: Προσκ?νιο. ISBN   960-7057-06-6 .  
• Richter, Heinz A. (2011). Η μ?χη τη? Κρ?τη? . Αθ?να: Εκδ?σει? Γκοβ?στη. ISBN   960-446-147-8 .  
• Γενικ? Επιτελε?ο Στρατο? / Διε?θυνση Ιστορ?α? Στρατο? (1985). Επ?τομη Ιστορ?α του Ελληνο?ταλικο? και Ελληνογερμανικο? πολ?μου 1940-1941 (Επιχειρ?σει? Στρατο? Ξηρ??) , ?κδ. ΓΕΣ/ΔΙΣ, Αθ?να.
• Κο?κουνα?, Δημοσθ?νη?. Η ε?σοδο? των Γερμαν?ν στην Αθ?να και η Μ?χη τη? Κρ?τη? , Εκδ?σει? Μ?τρον, Αθ?να 1983.
• Κο?κουνα?, Δημοσθ?νη?. Οι Γερμανο? στην Κρ?τη , Εκδ?σει? Μ?τρον, Αθ?να 2005.
• Κο?κουνα?, Δημοσθ?νη?. Η Μ?χη τη? Κρ?τη? , Εκδ?σει? Μ?τρον, Αθ?να 2007.
• Κο?κουνα?, Δημοσθ?νη?. Η Κρ?τη υπ? Κατοχ? , Εκδ?σει? Μ?τρον, Αθ?να 2009.
• Παναγιωτ?κη?, Γε?ργιο?. Η Μ?χη τη? Κρ?τη?.
• Παναγιωτ?κη?, Γε?ργιο?. Ντοκουμ?ντα απ? τη Μ?χη και την Αντ?σταση τη? Κρ?τη? ISBN 960-86570-3-2 . (Τρ?γλωσσο:Ελληνικ? - Γερμανικ? - Αγγλικ?).
• Φιλιππ?δη?, Ηλ?α?. Κρ?τη 1941 - Η ≪παρ?δοσ?≫ τη? απ? τον Τσ?ρτσιλ στο Χ?τλερ , εκ. Ιωλκ??, Αθ?να 2007.

Στα Αγγλικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Antill, Peter D. Crete 1941: Germany's lightning airborne assault. Campaign series. Osprey Publishing : Oxford, New York. 2005.
• Beevor, Antony. Crete: The Battle and the Resistance , John Murray Ltd, 1991. Penguin Books, 1992. Pbk ISBN 0-14-016787-0 Boulder : Westview Press, 1994. LCCN 93047914
• Buckley, Christopher. Greece and Crete 1941 , London, 1952. Greek pbk edition (in English): P. Efstathiadis & Sons S.A., 1984. Pbk ISBN 960-226-041-6
• Clark, Alan. The Fall of Crete , Anthony Blond Ltd., London, 1962. Greek pbk edition (in English): Efstathiadis Group, 1981, 1989. Pbk ISBN 960-226-090-4
• Elliot, Murray. Vasili: The Lion of Crete , Century Hutchinson New Zealand Ltd., London, Australia, South Africa. Greek pbk edition (in English): Efstathiadis Group S.A., 1987, 1992. Pbk ISBN 960-226-348-2
• Harokopos, George. The Fortress Crete , subtitled on cover '1941-1944' and within 'The Secret War 1941-1944' and 'Espionage and Counter-Espionage in Occupied Crete', Seagull Publications. Greek pbk edition/English translation: B. Giannikos & Co., Athens, 1993. Translation and comments by Spilios Menounos. Pbk ISBN 960-7296-35-4
• Kokonas, N.A., M.D. The Cretan Resistance 1941-1945 , forwarded by P. Leigh Fermor and others. London, 1993. Greek pbk edition (in English): Graphotechniki Kritis, Rethymnon, Crete, Greece. Pbk ISBN 960-85329-0-6
• Lind, Lew. Flowers of Rethymnon: Escape from Crete , Kangaroo Press Pty Ltd, 1991. ISBN 0-86417-394-6
• MacDonald, C. The Lost Battle - Crete 1941 , MacMillan 1993 ISBN 0-330-61675-8
• Mazower, Mark. Inside Hitler's Greece: The Experience of Occupation 1941-44 , Yale University Press, New Haven and London, 1993. ISBN 0-300-05804-7
• Moss, W. Stanley. Ill Met By Moonlight: The Story of the Kidnapping of General Karl Kreipe, the German Divisional Commander in Crete , The MacMillan Company, NY, 1950
• Psychoundakis, George. The Cretan Runner: His History of the German Occupation , English translation and introduction by Patrick Leigh Fermor . London, 1955. Greek pbk edition (in English): Efstathiadis Group S.A., 1991. Pbk ISBN 960-226-013-0
• Thomas, David A. Crete 1941: The Battle at Sea , Andre Deutsch Ltd. Great Britain, 1972. Greek pbk edition (in English): Efstathiadis Group, Athens 1980.

Προτειν?μενη βιβλιογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Χ?γκεν Φλ?ισερ, ≪Γεωστρατηγικ? σχ?δια τη? Ναζιστικ?? Γερμαν?α? για τη μεταπολεμικ? Κρ?τη≫, Τα Ιστορικ? , τομ. 9, τ/χ.16 (Ιο?νιο? 1992), σελ. 135-158.

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα Wikimedia Commons ?χουν πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα    Μ?χη τη? Κρ?τη?

• Ε Ιστορικ? τ.136 ? Η μ?χη τη? Κρ?τη?
• Γενικ? Επιτελε?ο Στρατο?, δυν?μει? και απ?λειε? στην μ?χη τη? Κρ?τη? Αρχειοθετ?θηκε 2015-06-28 στο Wayback Machine .
• Χρονικ? τη? Εθνικ?? Αντ?σταση?: Η μ?χη τη? Κρ?τη? (Αρχε?ο ντοκιμαντ?ρ τη? ΕΡΤ )
• Ιστορικ? Αφι?ρωμα για τη Μ?χη τη? Κρ?τη? , Γενικ? Επιτελε?ο Εθνικ?? ?μυνα?
• Αφι?ρωμα στη Μ?χη τη? Κρ?τη? , Σαν Σ?μερα.gr
• Landing in the bay of Sitia 28 May 1941 r. (PL) Αρχειοθετ?θηκε 2014-10-06 στο Wayback Machine ..

π   ?   σ   ?   ε Κ?ριε? συγκρο?σει? τη? Γερμανικ?? Εισβολ?? στην Ελλ?δα 1941 Μ?χη των Οχυρ?ν Μ?χη τη? Βε?η? Μ?χη τη? στενωπο? τη? Κλεισο?ρα? Μ?χη του ?ργου? Ορεστικο? Μ?χη των Θερμοπυλ?ν Μ?χη τη? Κρ?τη?

π   ?   σ   ?   ε Η Ελλ?δα στον Β? Παγκ?σμιο Π?λεμο Βαλκανικ? Εκστρατε?α 1940?41 Ελληνο?ταλικ?? Π?λεμο? (1940-1941) Μ?χε? Π?νδο? Ελα?α-Καλαμ?? Κορυτσ? ?γιοι Σαρ?ντα Μ?ροβα-Ιβ?ν Χειμ?ρα Κλεισο?ρα Τρεμπεσ?να Εαριν? επ?θεση Διοικητ?? Βασ?λειο τη? Ελλ?δα? ! Βασ?λειο τη? Ελλ?δα? Ιω?ννη? Μεταξ?? Αλ?ξανδρο? Παπ?γο? Χαρ?λαμπο? Κατσιμ?τρο? Κωνσταντ?νο? Δαβ?κη? Ιω?ννη? Πιτσ?κα? Ιταλ?α Μπεν?το Μουσολ?νι Σεμπαστι?νο Βισκ?ντι Πρ?σκα Ουμπ?λντο Σοντο? Ο?γκο Καβαλλ?ρο Κ?ρλο Τζελ?ζο Γερμανικ? εισβολ? Μ?χε? Οχυρ? γραμμ?? Μεταξ? Βε?η Π?ρασμα τη? Κλεισο?ρα? Θερμοπ?λε? Κρ?τη Διοικητ?? Βασ?λειο τη? Ελλ?δα? ! Βασ?λειο τη? Ελλ?δα? Αλ?ξανδρο? Παπ?γο? Γε?ργιο? Τσολ?κογλου Βρετανικ? Αυτοκρατορ?α & Κοινοπολιτε?α Χ?νρυ Μα?ητλαντ Γου?λσον Τ?μα? Μπλ?ημυ Μπ?ρναρντ Φρ?υμπεργκ Γερμαν?α Β?λχελμ Λιστ Κουρτ Στουντ?ντ Κατοχ? και Αντ?σταση Δυν?μει? κατοχ?? Πρ?σωπα Γερμαν?α Γκ?ντερ ?λτενμπουργκ Χ?ρμαν Ν?ιμπαχερ Β?λτερ Σιμ?να Αλεξ?ντερ Λερ Χ?λμουτ Φ?λμυ Φρ?ντριχ-Β?λχελμ Μ?λλερ Αλεξ?ντερ Αντρ?ε Μπρο?νο Μπρ?ιερ Ιταλ?α Αντζ?λικο Κ?ρτα Πελεγκρ?νο Γκ?τζι Κ?ρλο Τζελ?ζο Πι?ρο Παρ?νι Βουλγαρ?α ?ντον Κ?λτσεφ Αντιαντ?ρτικε? επιχειρ?σει? Α?γουστο? Χρυσ?? Αετ?? Οχι? Μαγι?τικη καταιγ?δα Ωμ?τητε? Αλικιαν?? Δοξ?το Δρ?μα Κερδ?λια Κομμ?νο Καλ?βρυτα Δ?στομο Δομ?νικο Δρ?κεια Κ?νδανο? Κεφαλλονι? Κοντομαρ? Κ?ργια Μεσ?βουνο Ξηροκρ?νη Θεσσαλον?κη? Προσοτσ?νη Π?ργοι Βι?ννο? Ολοκα?τωμα του Κ?δρου? Κλεισο?ρα Σκοπευτ?ριο Καισιαριαν?? Μουσιωτ?τσα Χωριστ? Ολοκα?τωμα Μεγ?λο? Λιμ?? Δωσ?λογοι Πρ?σωπα Γε?ργιο? Τσολ?κογλου Κωνσταντ?νο? Λογοθετ?πουλο? Ιω?ννη? Ρ?λλη? Αθαν?σιο? Χρυσοχ?ου Αναστ?σιο? Ταβουλ?ρη? Σωτ?ριο? Γκοτζαμ?νη? Γε?ργιο? Πο?λο? Γε?ργιο? Μερκο?ρη? Ιω?ννη? Πλυτζαν?πουλο? Νικ?λαο? Κουρκουλ?κο? Διον?σιο? Παπαδ?γγονα? Αλκιβι?δη? Διαμ?ντη? Τ?κη? Μακεδ?να? Κυρι?κο? Παπαδ?πουλο? Οργαν?σει? Ελληνικ? Πολιτε?α Τ?γματα Ασφαλε?α? ΕΣΠΟ ΕΕΕ Ελληνικ? Εθνικ? Σοσιαλιστικ? Κ?μμα Οργ?νωση ≪Χ≫ ΕΕΣ ΕΑΣΑΔ Αποσχιστ?? ≪Ρωμα?κ? Λεγε?να≫ Οχρ?να Ξιλ?α Ωμ?τητε? Πογκρ?μ κατ? των αναπ?ρων Δομ?νικο Παραμυθι? Χορτι?τη? Καισαριαν? Κοκκινι? Εθνικ? Απελευθερωτικ? Μ?τωπο (EAM) Πρ?σωπα ?ρη? Βελουχι?τη? Στ?φανο? Σαρ?φη? Γε?ργιο? Σι?ντο? Γι?ννη? Ιωανν?δη? Ανδρ?α? Τζ?μα? Αλ?ξανδρο? Σβ?λο? Ηλ?α? Τσιριμ?κο? Μ?ρκο? Βαφει?δη? Κ?μματα ΚΚΕ ΣΚΕ ΑΚΕ ΕΛΔ Οργαν?σει? ΕΛΑΣ ΕΕΑΜ ΕΑΜΝ ΕΤΑ Ε.ΕΛΑΣ ΕΛΑΝ ΕΠΟΝ Ε.Α. Ε.Π ΟΠΛΑ ΣΝΟΦ Επιχειρ?σει? Δρ?μα Ρ?κα Μικρ? Χωρι? Γοργοπ?ταμο? Φαρδ?καμπο? Σαραντ?πορο Π?ρτα ( en ) Αφοπλισμ?? μεραρχ?α? Πινερ?λο Στε?ρι Στυμφαλ?α Αμφιλοχ?α Υμηττ?? Βαλτ?τσι Αγορ?λιτσα Καλαμ?τα Μελιγαλ?? Κιλκ?? Ηλεκτρικ? Ωμ?τητε? Κ?κκινη τρομοκρατ?α Δι?λυση του 5/42 Μελιγαλ?? Νταλαμ?νι Εκτελ?σει? του ?βρου Μη-ΕΑΜικ? αντ?σταση Πρ?σωπα Ναπολ?ων Ζ?ρβα? Γε?ργιο? Καρτ?λη? Δημ?τριο? Ψαρρ?? Κομνην?? Πυρομ?γλου Κ?στα? Περρ?κο? Βασ?λειο? Σαχ?νη? Πετρακογι?ργη? Μαν?λη? Μπαντουβ?? Αντ?ν Τσαο?? Λ?λα Καραγι?ννη Κ?τσο? Μαλτ?ζο? Βλ?ση? Ανδρικ?πουλο? Οργαν?σει? ΕΔΕΣ ΕΚΚΑ ΥΒΕ/ΠΑΟ ΠΕΑΝ ΑΕΑΚ ΕΟΚ Ε.Σ. ΜΑΒΗ ?λλε? Επιχειρ?σει? Ανατ?ναξη τη? ΕΣΠΟ Γ?φυρα του Γοργοποτ?μου Φαρδ?καμπο? Αγ?α Κυριακ? Μηλι? Σκ?λα Παραμυθι?? Ξηροβο?νι Μεν?να Δωδ?νη Γ?φυρα Παπ?δων Απαγωγ? του Κρ?ιπε Ωμ?τητε? Εκδ?ωξη των Τσ?μηδων Βρετανικ? αποστολ? στην Ελλ?δα ( SOE ) Πρ?σωπα ?ντι Μ?γιερ? Κρι? Γο?ντχαουζ Π?τρικ Λη Φ?ρμορ Μπιλ Στ?νλευ Μο? Ντ?ηβιντ Γου?λλα? Ντον Στοτ Ν?κολα? Χ?μοντ Ρο?φου? Σ?παρντ Επιχειρ?σει? Επιχε?ρηση Albumen Γ?φυρα του Γοργοπ?ταμου Επιχε?ρηση Ζ?α Γ?φυρα του Ασωπο? Απαγωγ? του Κρ?ιπε Σαμποτ?ζ τη? Δαμ?στα? Κυβ?ρνηση του βουνο? Γεγον?τα Εκλογ?? ΠΕΕΑ 1944 Οργαν?σει? Εθνικ? Συμβο?λιο Πρ?σωπα Αλ?ξανδρο? Σβ?λο? Ευριπ?δη? Μπακιρτζ?? Δημ?τρη? Γλην?? Εξ?ριστη κυβ?ρνηση Γεγον?τα Ελ Αλαμ?ιν Δωδεκ?νησα Κ?νημα του Απριλ?ου 1944 Ρ?μινι Πρ?σωπα Γε?ργιο? Β? Εμμανου?λ Τσουδερ?? Παναγι?τη? Κανελλ?πουλο? Μον?δε? 3η Ορειν? Ταξιαρχ?α Ιερ?? Λ?χο? Βασ?λισσα ?λγα Αδρ?α? Κατσ?νη? Παπανικολ?? 13 ΜΕΒ 335 Μο?ρα 336 Μο?ρα Προ? τον Εμφ?λιο Γεγον?τα Σ?μφωνο των Εθνικ?ν Ομ?δων Κοιν? Γενικ? Στρατηγε?ο Ανταρτ?ν Ενδοαντιστασιακ?? συγκρο?σει? Συμφων?α τη? Πλ?κα? Συν?δριο του Λιβ?νου Συμφων?α τη? Καζ?ρτα? Συμφων?α των ποσοστ?ν Απελευθ?ρωση Δεκεμβριαν? Εθνικιστικ? συλλαλητ?ριο τη? 14η? Ιανουαρ?ου Συμφων?α τη? Β?ρκιζα? Λευκ? τρομοκρατ?α ΝΟΦ Πρ?σωπα Ρ?ναλντ Σκ?μπι Γε?ργιο? Παπανδρ?ου Παναγι?τη? Σπηλιωτ?πουλο? Αρχιεπ?σκοπο? Δαμασκην??

Συντεταγμ?νε? : 35°13′N 24°55′E  /  35.217°N 24.917°E  / 35.217; 24.917