Ισαβ?λλα τη? Γαλλ?α?
Γενικ?? πληροφορ?ε?
?νομα στη μητρικ? γλ?σσα	Isabelle de France (Γαλλικ?)
Προφορ?
Γ?ννηση	1295 [1] [2]  ? 1296 [3] Παρ?σι
Θ?νατο?	22  Αυγο?στου 1358 ? 1358 [3] Castle Rising
Τ?πο? ταφ??	Christ Church Greyfriars
Χ?ρα πολιτογρ?φηση?	Γαλλ?α
Θρησκε?α	Ρωμαιοκαθολικ? Εκκλησ?α
Θρησκευτικ? τ?γμα	Τ?γμα των Καρμηλιτ?ν
Εκπα?δευση και γλ?σσε?
Ομιλο?μενε? γλ?σσε?	Παλαι? Γαλλικ? [4]
Πληροφορ?ε? ασχολ?α?
Ιδι?τητα	αντιβασ?λισσα
Οικογ?νεια
Σ?ζυγο?	Εδου?ρδο? Β? τη? Αγγλ?α? [5]
Τ?κνα	Εδου?ρδο? Γ? τη? Αγγλ?α? [5] Ιω?ννη? τη? Κορνου?λη? Ελεον?ρα του Γο?ντστοκ Ιω?ννα του Π?ργου [5]
Γονε??	Φ?λιππο? Δ? τη? Γαλλ?α? [5] και Ιω?ννα Α? τη? Ναβ?ρρα? [5]
Αδ?λφια	Λουδοβ?κο? Ι? τη? Γαλλ?α? [5] Φ?λιππο? Ε? τη? Γαλλ?α? [5] Κ?ρολο? Δ? τη? Γαλλ?α? [5]
Οικογ?νεια	Ο?κο? των Καπετιδ?ν
Αξι?ματα και βραβε?σει?
Αξ?ωμα	Αντιβασιλ?α?
Θυρε??
Σχετικ? πολυμ?σα
δεδομ?να

Η Ισαβ?λλα τη? Γαλλ?α? ( γαλλικ? : Isabelle de France , περ. 1295 - 22 Αυγο?στου 1358 ) απ? τον Ο?κο των Καπετιδ?ν ?γινε βασ?λισσα τη? Αγγλ?α? λ?γω του γ?μου τη? με τον Εδου?ρδο Β? τη? Αγγλ?α? . ?μεινε γνωστ? στην αγγλικ? ιστορ?α ω? Λ?καινα τη? Γαλλ?α? .

Βιογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?ταν κ?ρη και μικρ?τερο παιδ? του Φιλ?ππου Δ? τη? Γαλλ?α? και τη? Ιω?ννα? τη? Ναβ?ρρα? . Η Ισαβ?λλα ?μεινε γνωστ? για την ομορφι? τη?, την εξυπν?δα και τι? διπλωματικ?? τη? ικαν?τητε?. Η Ισαβ?λλα ?φτασε στην Αγγλ?α σε ηλικ?α 12 ετ?ν την περ?οδο που ο ?γγλο? βασιλι?? βρισκ?ταν σε σ?γκρουση με ισχυρ?? ομ?δε? βαρ?νων. Ο σ?ζυγο? τη? βρισκ?ταν σε σχ?ση με τον ευνοο?μενο Πιρ? Γκ?βεστον, η Ισαβ?λλα τον υποστ?ριζε τα πρ?τα χρ?νια και δημιο?ργησε στεν? συμμαχ?α με τον Γκ?βεστον, εκμεταλλε?τηκε την υψηλ? καταγωγ? τη? με τη γαλλικ? μοναρχ?α για να ισχυροποι?σει την εξουσ?α στη ν?α τη? πατρ?δα. Μετ? την εκτ?λεση του Γκ?βεστον απ? του? βαρ?νου? (1312) ο Εδου?ρδο? Β? απ?κτησε ν?ο ευνοο?μενο τον Χιο? Ντεσπ?νσερ τον Νε?τερο και προσπ?θησε να π?ρει εκδ?κηση απ? του? βαρ?νου? με αποτ?λεσμα να ξεσπ?σει σκληρ?? εμφ?λιο? π?λεμο? σε ολ?κληρη την Αγγλ?α. Η Ισαβ?λλα δεν μπ?ρεσε να ανεχθε? την προκλητικ? συμπεριφορ? του Χιο? Ντεσπ?νσερ με αποτ?λεσμα η σχ?ση τη? με τον σ?ζυγο τη? να περ?σει μετ? το 1325 σε περ?οδο βαρι?? κρ?ση?.

Ταξιδε?οντα? στη Γαλλ?α σε διπλωματικ? αποστολ? η Ισαβ?λλα συναντ?θηκε με τον εξ?ριστο βαρ?νο Ρ?τζερ Μ?ρτιμερ, 1ο Κ?μη του Μαρ? , και συμφ?νησαν την εκθρ?νιση του συζ?γου τη? και τη? οικογ?νεια? των Ντεσπ?νσερ. Η Βασ?λισσα επ?στρεψε στην Αγγλ?α με ?ναν μικρ? στρατ? (1326) και ο Εδου?ρδο? Β? προσπ?θησε ανεπιτυχ?? να αποκρο?σει την επ?θεση. Η Ισαβ?λλα εκθρ?νισε τον Εδου?ρδο και ?γινε η ?δια αντιβασ?λισσα για λογαριασμ? του αν?λικου γιου τη? Εδου?ρδου Γ? , πολλο? ιστορικο? υποστηρ?ζουν ?τι η Ισαβ?λλα δι?ταξε τον φ?νο του συζ?γου τη?. Η περ?οδο? τη? εξουσ?α? του Ρ?τζερ Μ?ρτιμερ και τη? Ισαβ?λλα? δεν κρ?τησε πολ?, σ?ντομα στην προσπ?θεια του? να λ?σουν μακροχρ?νια προβλ?ματα ?πω? οι π?λεμοι με τη Σκωτ?α προχ?ρησαν σε εν?ργειε? που του? ?καναν αντιδημοφιλε??. Ο γιο? τη? Εδου?ρδο? Γ? ?ταν ενηλικι?θηκε εκτ?λεσε τον ερωμ?νο τη? Ρ?τζερ Μ?ρτιμερ (1330), η ?δια ?ζησε μ?χρι το τ?λο? τη? ζω?? τη? υπ? περιορισμ? εν? ?κανε συχν?? επισκ?ψει? στη βασιλικ? αυλ? για να δει την οικογ?νεια του γιου τη?. Η Ισαβ?λλα ?γινε γνωστ? στη λογοτεχν?α τα σ?γχρονα χρ?νια σαν μοιρα?α μορφ? με ?ντονε? περιγραφ?? για την ομορφι? και τη σκληρ?τητα τη?.

Πρ?τα χρ?νια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Παιδικ? ηλικ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Ισαβ?λλα τη? Γαλλ?α? γενν?θηκε στο Παρ?σι σε αβ?βαιη ημερομην?α, β?ση τη? ημερομην?α? του γ?μου τη? οι περισσ?τεροι ιστορικο? υποστηρ?ζουν ?τι γενν?θηκε αν?μεσα στον Μ?ιο και τον Νο?μβριο του 1295. Τα Χρονικ? του Ου?γκμορ αναφ?ρουν ?τι γενν?θηκε το 1292 με β?ση την πληροφορ?α ?τι ?ταν 7 ετ?ν το 1299, σε αυτ? συμφωνε? και ο Πιρ? Λ?νγκτοφτ. Ο Γ?λλο? χρονικογρ?φο? Γκιγι?μ ντε Νανγκ?? και ο ?γγλο? Τ?μα? Ου?λσιγχαμ καταγρ?φουν ?τι ?ταν 12 ετ?ν την εποχ? του γ?μου τη? τον Ιανου?ριο του 1308 παραπ?μποντα? τη γ?ννηση τη? στη διετ?α 1295 - 1296. ^[6] Μια παπικ? απαλλαγ? του Κλ?μη Ε? τον Νο?μβριο του 1305 επιτρ?πει τον γ?μο τη? με προξενι? παρ? το γεγον?? ?τι ?ταν μ?νο 10 ετ?ν, συνδυ?ζοντα? τι? αναφορ?? ?τι ?ταν 7 ετ?ν την εποχ? του αρραβ?να τη? τον Μ?ιο του 1303 και 12 ετ?ν λ?γο πριν τον γ?μο τη? τον Ιανου?ριο του 1308 προκ?πτει ?τι γενν?θηκε την περ?οδο αν?μεσα στον Μ?ιο και τον Νο?μβριο του 1295. ^[7] Οι τρει? μεγαλ?τεροι αδελφο? τη? Λουδοβ?κο? Ι? τη? Γαλλ?α? , Φ?λιππο? Ε? τη? Γαλλ?α? και Κ?ρολο? Δ? τη? Γαλλ?α? ?γιναν βασιλε?? τη? Γαλλ?α?.

Η Ισαβ?λλα γενν?θηκε στην πιο ισχυρ? βασιλικ? οικογ?νεια τη? δυτικ?? Ευρ?πη? . Ο πατ?ρα? τη? Φ?λιππο? Δ? ονομ?στηκε "Ωρα?ο?" λ?γω τη? εξωτερικ?? του εμφ?νιση?, ?ταν παρ?ξενο? ?ντρα? και ?πω? τον περιγρ?φουν οι περισσ?τεροι ιστορικο? "δεν ?ταν ο?τε ?ντρα? ο?τε θηρ?ο παρ? μον?χα ?να ?γαλμα" . ^[8] Οι σ?γχρονοι ιστορικο? περιγρ?φουν για τον Φ?λιππο ?τι "καλλι?ργησε τη φ?μη μια? χριστιανικ?? βασιλε?α? αν και ?δειξε λ?γε? αδυναμ?ε? τη? σ?ρκα?" . ^[9] Ο Φ?λιππο? Δ? δημιο?ργησε μια ισχυρ? κεντρικ? βασιλικ? εξουσ?α, για να το πετ?χει βρ?θηκε σε ασταμ?τητε? συγκρο?σει? με του? βαρ?νου? αλλ? υπ?φερε συνεχ?? απ? ?λλειψη χρημ?των, επικρ?θηκε για τι? προσπ?θειε? του να συγκεντρ?σει πλο?το και εδ?φη για του? ?διου? λ?γου? κατηγορ?θηκε αργ?τερα και η κ?ρη του. ^[10] Η μητ?ρα τη? Ισαβ?λλα? π?θανε ?ταν η ?δια ?ταν πολ? μικρ?, πολλο? ιστορικο? κατηγ?ρησαν τον Φ?λιππο σαν υπε?θυνο για τον θ?νατο τη? χωρ?? καμι? απ?δειξη. ^[11]

Γ?μο? με τον Εδου?ρδο Β? τη? Αγγλ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Ισαβ?λλα τη? Γαλλ?α? μεγ?λωσε στο Παρ?σι στα αν?κτορα του Λο?βρου και στο Κονσιερζερ? . ^[12] Η Ισαβ?λλα μεγ?λωσε με τι? φροντ?δε? τη? νοσοκ?μα? τη? Θεοφαν?α? του Σαιν Πιερ που τη? ?δωσε πολ? καλ? μ?ρφωση και απ?κτησε μεγ?λο ενδιαφ?ρον να διαβ?ζει βιβλ?α. ^[13] Ο Φ?λιππο? ο Ωρα?ο? π?ντρεψε ?λα τα παιδι? του σε πολ? μικρ? ηλικ?α με πολιτικο?? στ?χου?, η Ισαβ?λλα αρραβωνι?στηκε με τον μικρ? Εδου?ρδο, δι?δοχο του Αγγλικο? θρ?νου και γιο του Εδου?ρδου Α? τη? Αγγλ?α? , με σκοπ? να λ?σει τι? διαφορ?? αν?μεσα στην Αγγλ?α και τη Γαλλ?α για τη Γασκ?νη , το Ανζο? , τη Νορμανδ?α και την Ακουιταν?α . ^[14] Ο Π?πα? Βονιφ?τιο? Η? ε?χε προτε?νει τον γ?μο απ? το 1298, ο Εδου?ρδο? Α? προσπ?θησε πολλ?? φορ?? να τον ακυρ?σει αλλ? χωρ?? επιτυχ?α, κατ?ρθωνε συνεχ?? να καθυστερ?σει τον γ?μο γι'αυτ? προχ?ρησε μετ? τον θ?νατο του (1307).

Ο γ?μο? αν?μεσα στον Εδου?ρδο Β? και την Ισαβ?λλα πραγματοποι?θηκε στι? 25 Ιανουαρ?ου 1308 στη Βουλ?νη , η τερ?στια προ?κα τη? περιε?χε πολλ? υφ?σματα, βελο?δα, γο?νε? και π?νω απ? 72 κεφαλ?? απ? φορ?ματα, ε?χε δυο χρυσ? στ?μματα, σερβ?τσια χρυσο? και 419 υφ?σματα απ? λιν?. ^[15] Την εποχ? του γ?μου τη? η Ισαβ?λλα ?ταν μ?λι? 12 ετ?ν, ο Γοδεφρε?δο? των Παρισ?ων την περιγρ?φει ω? "η ωραι?τερη γυνα?κα τη? Ευρ?πη?" , η περιγραφ? δεν θεωρε?ται υπερβολ? επειδ? τ?σο ο πατ?ρα? τη? ?σο και οι αδελφο? τη? περιγρ?φονται το ?διο ?μορφοι, ο σ?ζυγο? τη? Εδου?ρδο? Β? την ον?μασε "Ισαβ?λλα η Ωρα?α" . ^[16] Η Ισαβ?λλα εμφανισιακ? ?μοιαζε πολ? περισσ?τερο με τον πατ?ρα τη? παρ? με τη μητ?ρα τη?. ^[17] Περιγρ?φεται σαν λεπτ? και ανοιχτ?χρωμη, η μ?δα τι? εποχ?? ?θελε τι? ωρα?ε? γυνα?κε? να ε?ναι ξανθι?? και λεπτ?? η Ισαβ?λλα ακολο?θησε το ?διο πρ?τυπο. ^[18] Η Ισαβ?λλα ε?χε ?ντονε? διπλωματικ?? ικαν?τητε? και μπορο?σε ε?κολα να συγκεντρ?σει πολλο?? οπαδο?? γι'αυτ? τη? περισσ?τερε? φορ?? πετ?χαινε τον στ?χο τη?. ^[19] Οι ιστορικο? τη? εποχ?? τη? περιγρ?φουν επιπλ?ον την ασυν?θιστη εξυπν?δα τη?. ^[20]

?νοδο? του Εδου?ρδου στον θρ?νο [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?ταν ?γινε βασ?λισσα βρ?θηκε μπροστ? σε πολλ?? προκλ?σει?, ο σ?ζυγο? τη? Εδου?ρδο? Β? ?ταν το ?διο ?μορφο? με αυτ?ν αλλ? προτιμο?σε να δημιουργ?σει ρομαντικ?? σχ?σει? περισσ?τερο με του? ερωμ?νου? του παρ? με τη σ?ζυγο του. Ο Εδου?ρδο? Β? ?ρθε σ?ντομα σε σ?γκρουση με του? βαρ?νου? οι οπο?οι εν?θηκαν εναντ?ον του υπ? την ηγεσ?α του πρ?του του ξαδ?λφου Τ?μα?, Κ?μη του Λ?νκαστερ , εν? αντιμετ?πισε σκληρ? προβλ?ματα και με του? πολ?μου? με τη Σκωτ?α που ε?χε κληρονομ?σει απ? τον πατ?ρα του. Με την υποστ?ριξη των οπαδ?ν τη? στη βασιλικ? αυλ? αλλ? και τη? οικογ?νεια? τη? απ? τη Γαλλ?α υποστ?ριξε επαρκ?? τον Γκ?βεστον αλλ? μετ? την εκτ?λεση του απ? του? βαρ?νου? η θ?ση τη? ?γινε πολ? δ?σκολη. Ο Εδου?ρδο? Β? ?βαλε στ?χο να εκδικηθε? γι' αυτ? προχ?ρησε σε ν?α συμμαχ?α με τη σκληρ? οικογ?νεια των Ντεσπ?νσερ. Η Ισαβ?λλα το 1326 ?ρθε σε αντ?θεση τ?σο με τον σ?ζυγο τη? ?σο και με του? Ντεσπ?νσερ με αποκορ?φωμα την εισβολ? στη Γαλλ?α και την εκθρ?νιση του Εδου?ρδου. ^[21]

Ο σ?ζυγο? τη? Εδου?ρδο? ?ταν περ?εργο? χαρακτ?ρα? για τα μεσαιωνικ? δεδομ?να, στην αρχ? τη? βασιλε?α? του σαν ψηλ?? και αθλητικ?? τ?πο? ?γινε ?ντονα δημοφιλ??. ^[22] Απ?ρριψε τι? παραδοσιακ?? βασιλικ?? συν?θειε? ?πω? το κυν?γι και το τζ?κινγκ, ασχολ?θηκε περισσ?τερο με την πο?ηση , τη μουσικ? και δι?φορε? αγροτικ?? εργασ?ε?. ^[23] Οι γν?με? γι'αυτ?ν επικεντρ?θηκαν στο ζ?τημα τη? σεξουαλικ?? του συμπεριφορ?? σε μια εποχ? που η ομοφυλοφιλ?α ?ταν θαν?σιμο αμ?ρτημα, οι σ?γχρονοι ιστορικο? περιγρ?φουν θερμ?? σχ?σει? του με πολλο?? ?ντρε? ?λλοι ?λεγαν ?τι "ξεπερνο?σαν κ?θε μ?τρο" , ?λλοι τι? περιγρ?φουν σαν "αμαρτωλ?? και αν?θικε?" . ^[24] Η Ισαβ?λλα ?κανε ωστ?σο με τον Εδου?ρδο Β? τ?σσερα παιδι? αυτ? οδ?γησε του? ιστορικο?? στο συμπ?ρασμα ?τι οι σχ?σει? του Εδου?ρδου με τον Γκ?βεστον και του? Ντεσπ?νσερ ?ταν περισσ?τερο υπ? μορφ? πλατωνικο? ?ρωτα . ^[25]

Βασ?λισσα τη? Αγγλ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Σχ?σει? με τον Πιρ? Γκ?βεστον [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?ταν η Ισαβ?λλα π?γε για πρ?τη φορ? στην Αγγλ?α ο σ?ζυγο? τη? ε?χε ?δη συν?ψει σχ?ση με τον Πιρ? Γκ?βεστον ?ναν "αλαζ?να και επιδειξ?α" στρατι?τη γνωστ? για την "αγ?νεια και τη σκληρ?τητα του" . ^[26] Η Ισαβ?λλα μ?λι? 12 ετ?ν παραγκων?στηκε απ? τον Εδου?ρδο και τον Γκ?βεστον. ΟΕδου?ρδο? συμμετε?χε με τον εραστ? του στι? δημ?σιε? εμφαν?σει? αντ? για τη σ?ζυγο του και οι θε?οι τη? Ισαβ?λλα? Λουδοβ?κο? του Εβρ? και Κ?ρολο? Β? τη? Ορλε?νη? εξοργ?στηκαν. ^[27] Η κατ?σταση ?γινε ακ?μα χειρ?τερη ?ταν ο Εδου?ρδο? αρν?θηκε να δ?σει στη σ?ζυγο του την προ?κα και την περιουσ?α που ?πρεπε να π?ρει σαν βασ?λισσα. ^[28] Ο Εδου?ρδο? ?φτασε στο σημε?ο να τη? π?ρει ακ?μα και τα κοσμ?ματα, τα ?δωσε στον Γκ?βεστον που τα φορο?σε δημ?σια. ^[29] Με την παρ?μβαση και τι? συστ?σει? του πεθερο? του Φιλ?ππου Δ?, ο Εδου?ρδο? βελτ?ωσε τη συμπεριφορ? του στη σ?ζυγο του. ^[30]

Οι σχ?σει? τη? Ισαβ?λλα? με τον Γκ?βεστον ?ταν περ?πλοκε?, η αντιπολ?τευση των βαρ?νων με τον κ?μη του Λ?νκαστερ αυξ?θηκε και ο πατ?ρα? τη? Φ?λιππο? Δ? του? χρηματοδοτο?σε κρυφ? χρησιμοποι?ντα? την Ισαβ?λλα σαν μεσ?ζοντα. ^[31] Ο Εδου?ρδο? Β? κ?ποιο δι?στημα αναγκ?στηκε να εξορ?σει τον Γκ?βεστον στην Ιρλανδ?α , αποκατ?στησε την Ισαβ?λλα με του? τ?τλου? και την περιουσ?α τη? και ο Φ?λιππο? Δ? σταμ?τησε να χρηματοδοτε? του? βαρ?νου?. Ο Γκ?βεστον επ?στρεψε κατ?πιν απ? την εξορ?α αλλ? οι σχ?σει? του με το βασιλικ? ζε?γο? την περ?οδο 1309 - 1311 δεν ε?χαν προβλ?ματα και ο Τ?μα? του Λ?νκαστερ το ?διο δι?στημα θεωρο?σε την Ισαβ?λλα σ?μμαχο του Γκ?βεστον. ^[32] Η Ισαβ?λλα δημιο?ργησε τη δικ? τη? ομ?δα οπαδ?ν στη βασιλικ? αυλ? που στηρ?χθηκαν στην οικογ?νεια των Μπομ?ντ εχθρο?? του Λ?νκαστερ Γαλλικ?? καταγωγ??. Η Ιζαμπ?λλα Ντι Μπομ?ντ στεν? φ?λη με τη μητ?ρα του Εδου?ρδου Β? Ελεον?ρα τη? Προβηγκ?α? ?γινε στεν? φ?λη και με την Ισαβ?λλα εν? ε?χε την υποστ?ριξη του αδελφο? τη? Χ?νρυ Ντι Μπομ?ντ. Το 1311 ο Εδου?ρδο? Β? πραγματοπο?ησε αποτυχημ?νη εκστρατε?α εναντ?ον των Σκωτσ?ζων απ? την οπο?α ο ?διο? και η Ισαβ?λλα μετ? β?α? κατ?ρθωσαν να δραπετε?σουν, την επ?μενη μ?ρα η αντιπολ?τευση των βαρ?νων απαιτο?σαν εφαρμογ? των Διατ?ξεων του 1311 , την εξορ?α του Γκ?βεστον, του Χ?νρυ Ντι Μπ?μοντ και τη? Ιζαμπ?λλα Ντι Μπ?μοντ απ? τη βασιλικ? αυλ?. ^[33] Το 1312 ξ?σπασε π?λι σκληρ?? εμφ?λιο? π?λεμο?, η Ισαβ?λλα στ?θηκε στο πλευρ? του συζ?γου τη?, ?στειλε γρ?μματα στου? θε?ου? τη? Λουδοβ?κο του Εβρ? και Κ?ρολο τη? Ορλε?νη? ζητ?ντα? βο?θεια. ^[34] Ο Εδου?ρδο? την ?στειλε στο κ?στρο του Τ?ινμουθ στο οπο?ο ανεπιτυχ?? προσπ?θησε να πολεμ?σει του? βαρ?νου?. ^[35] Η εκστρατε?α ?ταν καταστροφικ?, ο Εδου?ρδο? κατ?φερε να διαφ?γει αλλ? ο Γκ?βεστον συνελ?φθη απ? του? βαρ?νου? στο κ?στρο του Σκ?ρμπορω και στη συν?χεια εκτελ?στηκε με απ?φαση του Τ?μα? Λ?νκαστερ και του Γκυ ντε Μπ?σαμ. ^[36] Η Ισαβ?λλα ε?χε γλυτ?σει απ? τον σοβαρ?τερο αντ?παλο στι? σχ?σει? με τον σ?ζυγο τη? αλλ? η κατ?σταση στο βασ?λειο ?γινε ?κρυθμη.

Επ?σκεψη στον πατ?ρα τη? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι εντ?σει? συνεχ?στηκαν, η Ισαβ?λλα γ?ννησε το πρ?το τη? παιδ? τον, μελλοντικ? Εδου?ρδο Γ? (1312), αλλ? στα τ?λη τη? χρονι?? ?γιναν ν?ε? σημαντικ?? αλλαγ?? στη βασιλικ? αυλ?. Ο Εδου?ρδο? Β? ε?χε τ?ρα την υποστ?ριξη των Γ?λλων, ο θε?ο? τη? Ισαβ?λλα? Λουδοβ?κο? του Εβρ? ?στειλε δικηγ?ρου? να τον υποστηρ?ξουν αλλ? ο Χιο? Ντεσπ?νσερ ο πρεσβ?τερο? ?γινε το πρ?σωπο με τα μεγαλ?τερα προν?μια. ^[37] Οι Ντεσπ?νσερ βρ?θηκαν σ?ντομα σε β?αιη σ?γκρουση τ?σο με τον Λ?νκαστερ ?σο και με ?λου? του? παλιο?? βαρ?νου? τη? αντιπολ?τευση?, ?γιναν οι μεγαλ?τεροι σ?μμαχοι του Εδου?ρδου που αναζητο?σε εκδ?κηση για τον θ?νατο του Γκ?βεστον. ^[38]

Το 1313 η Ισαβ?λλα και ο σ?ζυγο? τη? ταξ?δευσαν στην αυλ? του πατ?ρα τη? στο Παρ?σι, το ταξ?δι κατ?ληξε στην "υπ?θεση του π?ργου του Νεσσλ?" . Το ταξ?δι ?ταν αρκετ? ευχ?ριστο με πολλ?? εκδηλ?σει? και πανηγ?ρια, αλλ? η ?δια η Ισαβ?λλα κινδ?νευσε με σοβαρ? ατ?χημα ?ταν ?πεσε η σκην? π?νω τη?. ^[39] Οι αδελφο? τη? παρουσ?ασαν σατυρικ?? μαριον?τε? για να διασκεδ?σουν του? υψηλο?? προσκεκλημ?νου? του? και η Ισαβ?λλα στη συν?χεια ?δωσε δ?ρο πολυτελ? κεντημ?να πορτοφ?λια στου? ?διου? και τι? συζ?γου? του?. ^[40] Το βασιλικ? ζε?γο? επ?στρεψε στην Αγγλ?α με μεγ?λη στρατιωτικ? εν?σχυση απ?ναντι στου? βαρ?νου?, την ?δια χρονι? σε μια πολυτελ? γιορτ? για να γιορτ?σουν την επιστροφ? του? η Ισαβ?λλα παρατ?ρησε ?τι τα πορτοφ?λια που ?δωσε δ?ρο στι? ν?φε? τη? τα κρατο?σαν οι Νορμανδο? ευγενε?? Γκωτι? και Φιλ?π ντ'Ωνα?. ^[41] Η Ισαβ?λλα αναγν?ρισε ?τι οι ν?φε? τη? βρ?θηκαν εμπλεκ?μενε? σε παρ?νομε? ερωτικ?? υποθ?σει? και αποφ?σισε να πληροφορ?σει για το θ?μα τον πατ?ρα τη? στην επ?μενη επ?σκεψη τη? στη Γαλλ?α (1314). ^[42] Οι ν?φε? τη?, Μαργαρ?τα τη? Βουργουνδ?α? και Λευκ? τη? Βουργουνδ?α? , που κατηγορ?θηκαν για την υπ?θεση μοιχε?α? που ?μεινε γνωστ? σαν "υπ?θεση του π?ργου του Νεσλ?" φυλακ?στηκαν, εν? η τρ?τη ν?φη Ιω?ννα Β? τη? Βουργουνδ?α? που κρ?θηκε αθ?α επ?στρεψε στη βασιλικ? αυλ? την επ?μενη χρονι? (1315). Η "υπ?θεση του π?ργου του Νεσσλ?" ?φθειρε σημαντικ? τη φ?μη τη? Ισαβ?λλα? στη Γαλλ?α. Στα β?ρεια η κατ?σταση ?ταν πολ? χειρ?τερη, ο Εδου?ρδο? Β? προσπ?θησε να νικ?σει του? Σκωτσ?ζου? σε ν?α εκστρατε?α η οπο?α κατ?ληξε στην καταστροφικ? μ?χη του Μπ?ννοκμπερν (1314) και κατηγορ?θηκε σκληρ? απ? του? βαρ?νου? για τη συντριβ?. Ο Τ?μα? του Λ?νκαστερ ?γινε ισχυρ?τερο? και στρ?φηκε ανοιχτ? εναντ?ον τη? Ισαβ?λλα? λεηλατ?ντα? την περιουσ?α τη?. ^[43] Η κατ?σταση ?γινε ακ?μα χειρ?τερη τη διετ?α 1316 - 1317 με τη Μεγ?λη Πε?να που ε?χε αποτ?λεσμα πολλ?? απ?λειε? σε ανθρ?πινε? ζω?? και τερ?στια οικονομικ? προβλ?ματα. ^[44]

Εμφ?νιση των Ντεσπ?νσερ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Ισαβ?λλα γ?ννησε τον δε?τερο γιο τη? Ιω?ννη τη? Κορνου?λη? (1316) αλλ? η θ?ση του Εδου?ρδου ?γινε περισσ?τερο δ?σκολη με την εμφ?νιση του διεκδικητ? του θρ?νου Τζον Ντειντρ?? που ισχυριζ?ταν ?τι ?ταν ο ?διο? ο Εδου?ρδο? Β? και ?γινε η ανταλλαγ? στη γ?ννα. ^[45] Ο Εδου?ρδο? Β? ?γινε ?ντονα αντιδημοφιλ?? πριν την εκτ?λεση του απατε?να που ?φερε πολλ?? ανησυχ?ε? στην Ισαβ?λλα, απ?ντησε με ν?α συμμαχ?α με τον εχθρ? του Λ?νκαστερ Χ?νρυ Ντι Μπ?μοντ και πιο ?ντονη συμμετοχ? τη? σε ?λα τα βασιλικ? συμβο?λια. ^[46] Η αδελφ? του Χ?νρυ Ιζαμπ?λλα Ντι Μπ?μοντ εξακολουθο?σε να ε?ναι στεν? φ?λη και συνεργ?τη? τη? Βασ?λισσα?. ^[47] Ο Σκωτσ?ζο? στρατηγ?? Σερ Τζ?ημ? Ντ?γκλα? υπ? τι? διαταγ?? του Ροβ?ρτου Μπρου? ?κανε μια τελευτα?α προσπ?θεια να συλλ?βει την Ισαβ?λλα στο Γιορκ αλλ? την τελευτα?α στιγμ? δραπ?τευσε. ^[48] Οι υποψ?ε? γ?ρω απ? τον Λ?νκαστερ αυξ?θηκαν και ?να? απ? του? ευγενε?? του Εδου?ρδου ο ?ντμουντ Νταρ?λ συνελ?φθη για προδοσ?α αλλ? οι κατηγορ?ε? παρ?μειναν ανεπιβεβα?ωτε?. ^[49] Η Ισαβ?λλα συν?δευσε τον Εδου?ρδο στη Γαλλ?α (1320) και προσπ?θησε να πε?σει τον αδελφ? τη? Κ?ρολο Δ? για στρατιωτικ? υποστ?ριξη εναντ?ον των ?γγλων βαρ?νων. ^[50]

Ο Χιο? Ντεσπ?νσερ ο Νε?τερο? ?γινε σταδιακ? ευνοο?μενο? του συζ?γου τη? σε τ?σο μεγ?λο βαθμ? που πολλο? ε?χαν αρχ?σει να πιστε?ουν ?τι ο Βασιλι?? ε?χε σεξουαλικ?? σχ?σει? μαζ? του. ^[51] Ο Χιο? ο νε?τερο? ε?χε την ?δια ηλικ?α με τον Εδου?ρδο εν? ο πατ?ρα? του μερικ? χρ?νια πιο πριν ?ταν οπαδ?? του Γκ?βεστον. ^[52] Οι Ντεσπ?νσερ ?ταν εχθρο? του κ?μη του Λ?νκαστερ και με βασιλικ? υποστ?ριξη αυξ?θηκε σημαντικ? η δ?ναμη του?, με την π?ροδο του χρ?νου ?γιναν εχθρο? του Ρ?τζερ Μ?ρτιμερ ντε Κερκ και του ανιψιο? του Ρ?τζερ Μ?ρτιμερ του Ου?γκμορ των σημαντικ?τερων απ? του? λ?ρδου? τη? αντιπολ?τευση?. ^[53] Η Ισαβ?λλα εν? μπορο?σε να ταιρι?ξει με τον προηγο?μενο ευνοο?μενο Γκ?βεστον η σχ?ση τη? με του? Ντεσπ?νσερ ξεπ?ρασε τι? δυνατ?τητε? τη?, το δυστ?χημα για την ?δια ?ταν ?τι αποξεν?θηκε με του? Λ?νκαστερ και δεν ε?χε περιθ?ρια υποστ?ριξη?. ^[54] Η συμμαχ?α του Λ?νκαστερ ?στειλε στρατ? στον Λονδ?νο απαιτ?ντα? την εξορ?α των Ντεσπ?νσερ και ο ?υμερ ντε Β?λαν? , 2ο? κ?μη? του Π?μπροουκ , ζ?τησε απ? την Ισαβ?λλα να επ?μβει για να αποτρ?ψει τον εμφ?λιο π?λεμο. ^[55] Η Ισαβ?λλα παρακ?λεσε δημ?σια στα γ?νατα τον Εδου?ρδο να εξορ?σει του? Ντεσπ?νσερ αλλ? ο ?διο? ?ταν αποφασισμ?νο? να του? αποκαταστ?σει με την πρ?τη ευκαιρ?α. ^[56]

Εκτ?λεση του κ?μη του Λ?νκαστερ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι εντ?σει? αν?μεσα στι? δυο πλευρ?? αυξ?θηκαν ?λο και περισσ?τερο κινητοποι?ντα? τι? δυν?μει? αντ?δραση? υπ? την ηγεσ?α του Τ?μα? του Λ?νκαστερ σε ολ?κληρη τη χ?ρα. ^[57] Η Ισαβ?λλα πραγματοπο?ησε προσκ?νημα στο Κ?ντερμπερυ χωρ?? αυτ? τη φορ? να ακολουθ?σει τον παραδοσιακ? δρ?μο, να σταματ?σει στο κ?στρο του Ληντ? στο Κεντ μια οχ?ρωση του Μπαρθ?λομιου ντε Μπ?ντλσμιρ, βασιλικο? οικον?μου που ε?χε αποστατ?σει στου? εχθρο?? του Εδου?ρδου. Οι ιστορικο? πιστε?ουν ?τι πραγματοπο?ησε το προσκ?νημα για να δημιουργ?σει μια αιτ?α πολ?μου στο πλευρ? του Εδου?ρδου. ^[58] Ο λ?ρδο? Μπ?ντλσμιρ βρισκ?ταν μακρι? απ? το κ?στρο και ε?χε αφ?σει τη σ?ζυγο του Μ?ργκαρετ στο πλευρ? του, η τελευτα?α δεν επ?τρεψε την ε?σοδο τη? Ισαβ?λλα? στο κ?στρο και ξ?σπασαν συγκρο?σει? μεταξ? των δυο φρουρ?ν με αποτ?λεσμα να ξεκιν?σει ο Π?λεμο? των Ντεσπ?νσερ . ^[59] Ο Εδου?ρδο? Β? κινητοπο?ησε τον στρατ? του να πολιορκ?σει το κ?στρο του Ληντ? και η Ισαβ?λλα π?ρε τη μεγ?λη σφραγ?δα απ? τον Π?ργο του Λονδ?νου . ^[60]

Στι? 31 Οκτωβρ?ου 1321 ο βασιλικ?? στρατ?? πολι?ρκησε τη Μ?ργκαρετ και τα παιδι? τη?, η φρουρ? τη? παραδ?θηκε, μεταφ?ρθηκαν στον π?ργο και 13 απ? αυτο?? κρεμ?στηκαν. Τον Ιανου?ριο του 1322 ο στρατ?? του Εδου?ρδου ενισχ?θηκε απ? του? Ντεσπ?νσερ που επ?στρεψαν απ? την εξορ?α, στη μ?χη του Μπ?ρομπριτζ ο Εδου?ρδο? και οι Ντεσπ?νσερ ?ταν οι μεγ?λοι νικητ??, ο Κ?μη? του Λ?νκαστερ συνελ?φθη και εκτελ?στηκε αμ?σω?. ^[61] Ο Χιο? Ντεσπ?νσερ ο νε?τερο? ?γινε κατ?πιν ο ν?ο? ερωμ?νο? του Εδου?ρδου Β? και τα επ?μενα χρ?νια κυβ?ρνησαν την Αγγλ?α με μια αιματηρ? και εκδικητικ? διακυβ?ρνηση. ^[62] Ακολο?θησαν πλ?θο? φυλακ?σει?, εκτελ?σει?, δημε?σει? περιουσι?ν και σκληρ?? τιμωρ?ε? απ? τι? οπο?ε? δεν εξαιρ?θηκαν ο?τε οι γυνα?κε? και οι ηλικιωμ?νοι. ^[63] Η Ισαβ?λλα ?ρχισε να ανησυχε? ?ντονα επειδ? πολλ? θ?ματα αν?καν στι? φιλικ?? τη? οικογ?νειε?. ^[64] Οι σχ?σει? τη? Ισαβ?λλα? με του? Ντεσπ?νσερ χειροτ?ρευσαν ?λο και περισσ?τερο, οι Ντεσπ?νσερ αρν?θηκαν να πληρ?σουν τα χρ?ματα που τη? αν?καν και να τη? επιστρ?ψουν τα κ?στρα του Μ?ρλμπορο και του Ντιβ?ιζι?. ^[65] Πολλο? ιστορικο? αναφ?ρουν ?τι ο Χιο? Ντεσπ?νσερ ο Νε?τερο? ε?χε αποπειραθε? μια φορ? να φυλακ?σει την Ισαβ?λλα. ^[66] Μετ? τη μ?χη του Μπ?ρομπριτζ ο Εδου?ρδο? Β? ?ρχισε σταδιακ? να απομον?νεται απ? τη σ?ζυγο του και να γ?νεται ?λο και λιγ?τερο γενναι?δωρο? μαζ? τη?. ^[67] Η κρ?ση αυξ?θηκε περισσ?τερο μετ? την εκστρατε?α στη Σκωτ?α στην οπο?α συμμετε?χε και η Ισαβ?λλα, η συμπεριφορ? τ?σο του Εδου?ρδου ?σο και του Χιο? του Νε?τερου δηλητηρ?ασε οριστικ? τι? σχ?σει? του?.

Πρ?τε? συγκρο?σει? με τον Εδου?ρδο [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Εδου?ρδο? και η Ισαβ?λλα ταξ?δευσαν μαζ? το φθιν?πωρο στην καταστροφικ? μ?χη του ?λντ Μπ?ιλαντ στο Γι?ρκσιρ , ο Εδου?ρδο? για να εξασφαλ?σει περισσ?τερου? ?ντρε? ?στειλε την Ισαβ?λλα ανατολικ? στο μοναστ?ρι του Τ?ινμουθ. ^[68] Ο σκωτσ?ζικο? στρατ?? β?δισε ν?τια, η προσωπικ? τη? ασφ?λεια ?ρχισε να κινδυνε?ει και ζ?τησε βο?θεια απ? τον σ?ζυγο τη?, ο Εδου?ρδο? τη? πρ?τεινε να τη? στε?λει του? Ντεσπ?νσερ αλλ? εκε?νη το αρν?θηκε απαιτ?ντα? για βο?θεια φιλικ? στρατε?ματα. Ο Εδου?ρδο? απ?τυχε να ρυθμ?σει την κατ?σταση με αποτ?λεσμα η Ισαβ?λλα να αποκοπε? αφο? το φιλικ? ναυτικ? των Φλαμανδ?ν συμμ?χησε με του? Σκωτσ?ζου?. ^[69] Η Ισαβ?λλα αναγκ?στηκε να χρησιμοποι?σει ?ρχοντε? απ? την προσωπικ? τη? συνοδε?α για να εμποδ?σουν του? Σκωτσ?ζου? να πλησι?σουν, οι μ?χε? συνεχ?στηκαν η Ισαβ?λλα και το νοικοκυρι? τη? δραπ?τευσαν σε ?να πλο?ο με αποτ?λεσμα δυο απ? τι? κυρ?ε? τη? συνοδε?α? τη? να βρουν τον θ?νατο. ^[70] Μετ? τη διαφυγ? τη? απ? τον Φλαμανδικ? στρατ? κατ?φυγε στη Γιορκ σε ?ξαλλη κατ?σταση με τον Εδου?ρδο που την εγκατ?λειψε στου? Σκωτσ?ζου? και με του? Ντεσπ?νσερ που δεν ?φησαν τον Εδου?ρδο να στε?λει βο?θεια. ^[71] Ο Εδου?ρδο? κατηγ?ρησε για το μεγ?λο φι?σκο τον Λιο?ι? ντε Μπ?μοντ, επ?σκοπο του Ντ?ραμ και σ?μμαχο τη? Ισαβ?λλα?. ^[72]

Η Ισαβ?λλα μετ? το φι?σκο εγκατ?λειψε τον σ?ζυγο τη? και του? Ντεσπ?νσερ, στα τ?λη του 1322 εγκατ?λειψε τη βασιλικ? αυλ? για προσκ?νημα 10 μην?ν κατ? μ?κο? του Αγγλικο? βασιλε?ου. ^[73] Μετ? την επιστροφ? τη? (1313) επισκ?φτηκε τον Εδου?ρδο για σ?ντομο χρονικ? δι?στημα αλλ? δεν ?δωσε ?ρκο υποτ?λεια? στον Χιο? Ντεσπ?νσερ και ο ?διο? τη? αφα?ρεσε ?λε? τι? βασιλικ?? παραχωρ?σει?. ^[74] Στα τ?λη του 1324 η σ?γκρουση με τον σ?ζυγο τη? ?φτασε στο κατακ?ρυφο ?ταν μετ? τη διαμ?χη του με τον αδελφ? τη? Κ?ρολο Δ? αποφ?σισε να κ?νει κατ?σχεση τη? περιουσ?α? τη? και να συλλ?βει ?λου? του? Γ?λλου? συνοδο?? τη?, τη? π?ρε και τα παιδι? τη? που τα τοποθ?τησε στη συνοδε?α των Ντεσπ?νσερ. ^[75] Στο σημε?ο αυτ? η Ισαβ?λλα αναγν?ρισε ?τι δεν υπ?ρχει καμι? ελπ?δα και αποφ?σισε να αντιμετωπ?σει δυναμικ? την κατ?σταση.

Εισβολ? στην Αγγλ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αποστολ? τη? Ισαβ?λλα? στη Γαλλ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Απ? το 1325 η Ισαβ?λλα βρ?θηκε σε ?ντονη σ?γκρουση με τον ευνοο?μενο του βασιλι? Χιο? Ντεσπ?νσερ τον Νε?τερο, μετ? την κατ?σχεση τη? περιουσ?α? τη? και την αρπαγ? των παιδι?ν τη? αναζ?τησε ν?ε? μεθ?δου? για να του? αντιμετωπ?σει. Ο μικρ?τερο? αδελφ?? τη? Κ?ρολο? Δ? αν?βηκε στον θρ?νο τη? Γαλλ?α? και βρ?θηκε σε διαμ?χη με τον σ?ζυγο τη? για την υποτ?λεια στη Γασκ?νη, η βασ?λισσα απεστ?λη στη Γαλλ?α για να διαπραγματευτε? ειρ?νη αν?μεσα στα δυο ?θνη αλλ? αμ?σω? δημιο?ργησε μια ισχυρ? εστ?α αντ?σταση? στον Εδου?ρδο. Η Ισαβ?λλα συν?ντησε τον εξ?ριστο μεγαλοβαρ?νο Ρ?τζερ Μ?ρτιμερ ο οπο?ο? ?γινε ερωμ?νο? του και εν?θηκε μαζ? του και με πολλο?? ?λλου? δυσαρεστημ?νου? ?γγλου? ευγενε??. Η Ισαβ?λλα και ο Μ?ρτιμερ σε μια εκστρατε?α αστραπ? κατ?λαβαν τον Αγγλικ? θρ?νο εκτ?λεσαν του? Μ?ρτιμερ και φυλ?κισαν τον Εδου?ρδο, η μετ?πειτα τ?χη του Εδου?ρδου και ο πιθαν?? φ?νο? του παραμ?νει θ?μα συζ?τηση? αν?μεσα στου? ιστορικο??. Η Ισαβ?λλα αν?λαβε αντιβασ?λισσα για λογαριασμ? του αν?λικου γιου τη? Εδου?ρδου Γ? ο οπο?ο? το 1330 αν?τρεψε την ?δια και εκτ?λεσε τον Μ?ρτιμερ. ^[76]

Ο Εδου?ρδο? Β? ω? δο?κα? τη? Ακουιταν?α? ?ταν υποχρεωμ?νο? να δ?νει ?ρκο υποτ?λεια? στον Γ?λλο βασιλι? για τα εδ?φη του στη Γασκ?νη. ^[77] Οι τρει? μεγαλ?τεροι αδελφο? τη? Ισαβ?λλα? βασ?λευσαν σ?ντομα και π?θαναν ν?οι, ο Εδου?ρδο? δεν ?δωσε ?ρκο υποτ?λεια? στον Λουδοβ?κο Ι?, ?δωσε μια φορ? ?στερα απ? πολλ?? πι?σει? στον Φ?λιππο Ε? αλλ? ο μικρ?τερο? αδελφ?? Κ?ρολο? Δ? αποφ?σισε να αντιμετωπ?σει δυναμικ? την κατ?σταση. ^[78] ?να απ? τα αμφισβητο?μενα σημε?α για τη σ?γκρουση ?ταν η π?λη τη? Αζενα? που αν?κε τμηματικ? στη Γασκ?νη, οι εντ?σει? αυξ?θηκαν τον Νο?μβριο του 1323 ?ταν εκτελ?στηκε ?να? Γ?λλο? στρατι?τη? που επιχε?ρησε να κτ?σει ?να φρο?ριο στο Σαιν Σαρντ?? τμ?μα τη? Αζενα?. ^[79] Ο Κ?ρολο? Δ? ?κανε μια πρ?τη αποτυχημ?νη επ?θεση αλλ? στη συν?χεια ο θε?ο? του Κ?ρολο? Βαλου? κυρ?ευσε ολ?κληρη την Ακουιταν?α απ? του? ?γγλου?. ^[80] Το 1324 ο Κ?ρολο? κ?ρυξε την κατ?σχεση ολ?κληρη? τη? Ακουιταν?α? μ?χρι την παραλ?α. ^[81] Ο Εδου?ρδο? Β? ?ταν απρ?θυμο? να ταξιδε?σει στη Γαλλ?α να αντιμετωπ?σει την κατ?σταση λ?γω τη? επαν?σταση? των βαρ?νων ιδια?τερα μετ? μια απ?πειρα δολοφον?α? εναντ?ον του ?διου και του Χιο? Ντεσπ?νσερ (1324). ?να? νεκρομ?ντη?, ο Ιω?ννη? του Ν?τιγχαμ, προσπ?θησε να δολοφον?σει τον Βασιλι? με μαγε?α και εγκληματικ?? συμμορ?ε? ε?χαν κυριε?σει ολ?κληρη τη χ?ρα. ^[82] Ο Βασιλι?? δεν ?θελε με καν?ναν τρ?πο να φ?γει απ? την Αγγλ?α επειδ? στην περ?πτωση αυτ? οι βαρ?νοι θα αν?τρεπαν σ?γουρα τον Ντεσπ?νσερ και τον ?διο. Ο Π?πα? Ιω?ννη? ΚΒ? βρ?κε μια συμβιβαστικ? συμφων?α να παραδ?σει ο Εδου?ρδο? την Αζενα?, να δ?σει ?ρκο υποτ?λεια? για την Ακουιταν?α και να του επιστραφο?ν τα κατασχεθ?ντα εδ?φη του. ^[83] Ο π?πα? πρ?τεινε επιπλ?ον να π?ει η ?δια η Ισαβ?λλα να δ?σει ?ρκο υποτ?λεια?, η βασ?λισσα βρ?κε τη μεγ?λη ευκαιρ?α να λ?σει δυναμικ? το πρ?βλημα που ε?χε με τον σ?ζυγο τη? και του? Ντεσπ?νσερ.

Δεσμο? και συμμαχ?ε? με τον Ρ?τζερ Μ?ρτιμερ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Ισαβ?λλα ?φτασε στο Παρ?σι τον Μ?ρτιο του 1325 και ξεκ?νησε τι? διαπραγματε?σει? οι οπο?ε? κατ?ληξαν να ?ρθει ο 13χρονο? δι?δοχο? Εδου?ρδο? να δ?σει ?ρκο υποτ?λεια? για τη Γασκ?νη αφο? πρ?τα οριστε? ο ?διο? δο?κα? τη? Ακουιταν?α?. ^[84] Ο μικρ?? πρ?γκιπα? ?φτασε στη Γαλλ?α και ?δωσε ?ρκο υποτ?λεια? στον θε?ο του τον Σεπτ?μβριο. Στο κρ?σιμο αυτ? σημε?ο η Ισαβ?λλα αρν?θηκε να επιστρ?ψει και αποφ?σισε να με?νει μ?νιμα στη Γαλλ?α μαζ? με τον γιο τη?. Ο Εδου?ρδο? Β? ?στειλε οργισμ?νε? επιστολ?? στον π?πα και στον Κ?ρολο Δ? ζητ?ντα? να επιστρ?ψουν με τη β?α η σ?ζυγο? και ιδια?τερα ο γιο? του αλλ? χωρ?? καν?να αποτ?λεσμα. Ο Κ?ρολο? Δ? απ?ντησε η βασ?λισσα ?ρθε εδ? με τη θ?ληση τη? και θα φ?γει μ?νο με τη θ?ληση τη?, δεν ?χω καν?να δικα?ωμα να δι?ξω την αδελφ? μου απ? το σπ?τι τη? . Ο Κ?ρολο? αρν?θηκε ξαν? να παραχωρ?σει την Ακουιταν?α στου? ?γγλου? προχωρ?ντα? σε συμφων?α (1326) με την οπο?α οι ?γγλοι θα μπορο?σαν να ?χουν την εξουσ?α μ?νο στα υπ?λοιπα Αγγλικ? εδ?φη του?. ^[85] Ο Εδου?ρδο? ?στειλε τον οπαδ? του Ου?λτερ ντε Στ?ιπλντον, επ?σκοπο του ?ξετερ , αλλ? η Ισαβ?λλα τον πρ?σβαλε δημ?σια, στην αυλ? συγκεντρ?θηκαν ?λοι οι αντ?παλοι ?γγλοι βαρ?νοι απειλ?ντα? του? απεσταλμ?νου?. Η Ισαβ?λλα ?ταν ντυμ?νη χ?ρα δηλ?νοντα? ?τι ο Ντεσπ?νσερ ε?χε διαλ?σει τον γ?μο τη?, σ?ντομα συγκεντρ?θηκαν και ?λλοι επιφανε?? εξ?ριστοι βαρ?νοι ?πω? ο Εδμ?νδο? του Γο?ντστοκ, 1ο? Κ?μη? του Κεντ , και ο Ιω?ννη? τη? Βρετ?νη? και μπ?κε σε παρ?νομε? σχ?σει? με τον Ρ?τζερ Μ?ρτιμερ. ^[86]

Ο Ρ?τζερ Μ?ρτιμερ του Ου?γκμορ ?ταν ?να? ισχυρ?? λ?ρδο? ο οπο?ο? ε?χε παντρευτε? μια πλο?σια κληρον?μο την Τζ?αν του Τζ?ννεβιλ και ε?χε αποκτ?σει 12 παιδι?. Ο Μ?ρτιμερ ε?χε φυλακιστε? στον Π?ργο του Λονδ?νου (1322) μετ? τη σ?λληψη του απ? τον Εδου?ρδο στη δι?ρκεια του Πολ?μου των Ντεσπ?νσερ . Ο θε?ο? του Μ?ρτιμερ Ρ?τζερ Μ?ρτιμερ ντε Κερκ π?θανε στην αιχμαλωσ?α αλλ? ο ?διο? δραπ?τευσε τον Α?γουστο του 1323 ανο?γοντα? μια τρ?πα στον το?χο του κελιο? με μια λαστιχ?νια σκ?λα κατ?βηκε στον Τ?μεση και απ? εκε? δραπ?τευσε στη Γαλλ?α. ^[87] Οι Βικτωριανο? ιστορικο? αναφ?ρουν ?τι η Ισαβ?λλα βο?θησε τον Μ?ρτιμερ να δραπετε?σει, η σχ?ση του? εξελ?χθηκε σε ισχυρ? ?ρωτα χωρ?? να υπ?ρχουν αποδε?ξει? ?τι ε?χαν επαφ?? πριν συναντηθο?ν στο Παρ?σι. ^[88] Τον Ρ?τζερ Μ?ρτιμερ σ?στησε στην Ισαβ?λλα η ξαδ?λφη τη? Ιω?ννα του Βαλου? που προσ?γγισε την ?δια εποχ? την Ισαβ?λλα με στ?χο να παντρ?ψει τον μικρ? δι?δοχο με την κ?ρη τη? Φιλ?ππη του Αιν? . ^[89] Η Ισαβ?λλα τη? Γαλλ?α? αν?λαβε το ρ?σκο να προχωρ?σει την παρ?νομη σχ?ση παρ? το γεγον?? ?τι οι εξ?γαμε? σχ?σει? ?ταν βαρ?τατο παρ?πτωμα για την εποχ? τη? ?πω? φ?νηκε με τι? ν?φε? τη? στην υπ?θεση του Π?ργου του Νεσσλ? (1326) που π?θαναν στη φυλακ?. ^[90] Πολλο? ιστορικο? καταγρ?φουν ?ντονο ?ρωτα μεταξ? του? σ?μφωνα με του? θρ?λου? του Αρθο?ρου , ε?χαν και οι δυο υψηλ? ποιοτικ? ζω? με αγ?πε? στι? τ?χνε?, η σχ?ση του? περιγρ?φεται "κορυφα?ο ρομαντικ? ειδ?λλιο του μεσα?ωνα" . ^[91] Ε?χαν και οι δυο κοιν? εχθρ?, τον βασιλι? Εδου?ρδο Β? και του? Ντεσπ?νσερ.

Ετοιμασ?ε? για την εισβολ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Με τον μικρ? Εδου?ρδο μαζ? το ζευγ?ρι ταξ?δευσε στην αυλ? του συζ?γου τη? Ιω?ννα?, Γουλι?λμου Α? του Αιν? , το καλοκα?ρι του 1326. Ο Πρ?γκηπα? αρραβωνι?στηκε την κ?ρη του κ?μη, Φιλ?ππη, με τερ?στια προ?κα. ^[92] Με τα χρ?ματα συγκ?ντρωσε στρατ? με ?ντρε? απ? το Δουκ?το τη? Βραβ?ντη? και μια μικρ? επιπλ?ον βο?θεια απ? το Αιν? που τη? ?δωσε ο Γουλι?λμο?. ^[93] Ο Γουλι?λμο? τη? παρε?χε 8 πολεμικ? πλο?α και πολλ? ?λλα μικρ?τερα, η Ισαβ?λλα και ο Μ?ρτιμερ γν?ριζαν ?τι ο Εδου?ρδο? Β? ε?χε προετοιμαστε? γι'αυτ? προσπ?θησαν να κρατ?σουν μυστικ? την εισβολ?. Η Ισαβ?λλα προχ?ρησε επιπλ?ον σε μυστικ? συμφων?α με του? Σκωτσ?ζου?, στι? 22 Σεπτεμβρ?ου η Ισαβ?λλα και ο Μ?ρτιμερ εξ?πλευσαν για την Αγγλ?α. ^{[94] [95]}

?χοντα? αποφ?γει την αντ?σταση του στ?λου του Εδου?ρδου, η Ισαβ?λλα και ο Μ?ρτιμερ στρατοπ?δευσαν στι? 24 Σεπτεμβρ?ου στο ?ργουελ στι? ανατολικ?? ακτ?? του Λονδ?νου με μια μικρ? στρατιωτικ? δ?ναμη που εκτιμ?ται αν?μεσα σε 300 και 2000 στρατι?τε? με πιθαν?τερο αριθμ? το 1500. ^{[96] [97]} Σε σ?ντομο χρονικ? δι?στημα η Ισαβ?λλα κιν?θηκε στο εσωτερικ? για να κινητοποι?σει τον αγγλικ? πληθυσμ?, μ?σω του Μπ?ρυ Σα?ντ ?ντμουντ? ?φτασε στο εσωτερικ? του Κ?ιμπριτζ . ^[98] Ο ετεροθαλ?? αδελφ?? του συζ?γου τη? Τ?μα? του Μπρ?δερτον, 1ο? Κ?μη? του Ν?ρφοκ , και ο Ερρ?κο?, 3ο? Κ?μη? του Λ?νκαστερ , εν?θηκαν μαζ? τη? σχηματ?ζοντα? ?ναν ισχυρ? στρατ?. ^[99] Οι φ?με? για την εισβολ? τη? Ισαβ?λλα? ?φτασαν στα αυτι? του Εδου?ρδου, προσπ?θησε να κινητοποι?σει του? σερ?φηδε? αλλ? το Λονδ?νο ?ταν ανασφαλ?? για τον ?διο και αποφ?σισε να φ?γει. ^[100] Στι? 2 Οκτωβρ?ου η Ισαβ?λλα ?φτασε στην Οξφ?ρδη και χαιρετ?στηκε σαν σωτ?ρα? , ο ?νταμ ?ρλτον, επ?σκοπο? του Χ?ρφορντ , ξεκ?νησε στον λα? το κ?ρυγμα για τη καταστροφ? που ?φερε στη χ?ρα η εξουσ?α των Ντεσπ?νσερ. ^[101] Ο Εδου?ρδο? δραπ?τευσε στην Ουαλ?α , η Ισαβ?λλα και ο Μ?ρτιμερ κατ?φεραν να εν?σουν ?λου? του? οπαδο?? του? σε μια συμπαγ? στρατιωτικ? δ?ναμη. ^[102]

Ανατροπ? του Εδου?ρδου Β? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Ισαβ?λλα β?δισε προ? το Λονδ?νο και ?φτασε στι? 7 Οκτωβρ?ου ?ξω απ? την π?λη. ^[103] Το Λονδ?νο βρισκ?ταν στα χ?ρια του πλ?θου? με τη συντριπτικ? πλειοψηφ?α στο πλευρ? τη? Ισαβ?λλα?. Ο οπαδ?? του Εδου?ρδου επ?σκοπο? Στ?ιπλντον χωρ?? να ?χει συνα?σθηση τη? κατ?σταση? προσπ?θησε να του? εμποδ?σει στρατιωτικ? αλλ? οι διαδηλωτ?? τον εκτ?λεσαν και ?στειλαν το κεφ?λι του στην Ισαβ?λλα. ^[104] Ο Εδου?ρδο? Β? απ?πλευσε δυτικ? για το Γκλ?στερ , η Ισαβ?λλα π?γε να τον συναντ?σει και ?φτασε μια βδομ?δα αργ?τερα περν?ντα? ταυτ?χρονα τα ουαλικ? σ?νορα. Ο Χιο? Ντεσπ?νσερ ο πρεσβ?τερο? συν?χισε να ?χει υπ? την κατοχ? του το Μπρ?στολ , η Ισαβ?λλα το πολι?ρκησε στι? 18 - 26 Οκτωβρ?ου και το κατ?λαβε ελευθερ?νοντα? τι? δυο κ?ρε? τη? Ελεον?ρα του Γο?ντστοκ και Ιω?ννα του Π?ργου που βρ?σκονταν υπ? την κηδεμον?α των Ντεσπ?νσερ. ^[105] Ο Εδου?ρδο? και ο Χιο? Ντεσπ?νσερ ο Νε?τερο? προσπ?θησαν να αποπλε?σουν για το Λ?ντυ, ?να νησ? ?ξω απ? τι? ακτ?? του Ντ?βον , αλλ? η τρικυμ?α του? υποχρ?ωσε να επιστρ?ψουν στην Ουαλ?α. ^[106] Η Ισαβ?λλα μετακιν?θηκε στη συνοριακ? π?λη του Χ?ρφορντ και απ? εκε? ζ?τησε απ? τον Ερρ?κο του Λ?νκαστερ να συλλ?βει τον σ?ζυγο τη?. ^[107] Μετ? απ? επιχειρ?σει? που κρ?τησαν ολ?κληρη τη ν?χτα ο Εδου?ρδο? και ο Χιο? Ντεσπ?νσερ ο νε?τερο? συνελ?φθησαν στι? 16 Νοεμβρ?ου κοντ? στο Λλ?ντρισαντ.

Η εκδ?κηση ?ταν σκληρ?, ο Χιο? Ντεσπ?νσερ ο πρεσβ?τερο? παρ? τι? προσπ?θειε? τη? Ισαβ?λλα? να τον προστατε?σει εκτελ?στηκε απ? του? Λ?νκαστερ, κομματι?στηκε και τον ?δωσαν τροφ? στα σκυλι?. ^[108] Η εξουσ?α π?ρασε στα χ?ρια τη? Ισαβ?λλα?, ο ?ντμουντ Φιτζ?λαν, οπαδ?? του Εδου?ρδου Β? που δ?χτηκε τα εδ?φη τα οπο?α ε?χαν κατασχεθε? απ? τον Μ?ρτιμερ (1322), εκτελ?στηκε στι? 17 Νοεμβρ?ου. Ο Χιο? Ντεσπ?νσερ ο Νε?τερο? εκτελ?στηκε β?αια στι? 17 Νοεμβρ?ου και ?να μεγ?λο πλ?θο? συγκεντρ?θηκε για να παρακολουθ?σει τη θαν?τωση του, τον ?ριξαν απ? το ?λογο απαγγ?λοντα? Βιβλικο?? στο?χου? για να τον απολυμ?νουν απ? τι? αμαρτ?ε? του και τον παρ?δωσαν στην Ισαβ?λλα, τον Μ?ρτιμερ και τον Λ?νκαστερ. Καταδικ?στηκε σε σκληρ? θ?νατο με ευνουχισμ?, κομματι?στηκε και διασκορπ?στηκε σε ολ?κληρη την Αγγλ?α. Ο Σ?ιμον του Ρ?ντινγκ κρεμ?στηκε με την κατηγορ?α τη? προδοσ?α? εναντ?ον τη? Βασ?λισσα?. ^[109] Μετ? την εκτ?λεση των βασικ?ν του? αντιπ?λων η Ισαβ?λλα και ο Μ?ρτιμερ μαλ?κωσαν τη στ?ση του?, οι μικρ?τεροι βαρ?νοι συγχωρ?θηκαν εν? οι κληρικο? που διορ?στηκαν απ? του? Ντεσπ?νσερ και τον Στ?ιπλντον διατηρ?θηκαν στη θ?ση του?. ^[110] Το μοναδικ? ζ?τημα που ?πρεπε να λυθε? ?ταν αυτ? του Εδου?ρδου Β? που εξακολουθο?σε να ε?ναι σ?ζυγο? τη? Ισαβ?λλα? και ν?μιμο? βασιλι??. ^[111]

Θ?νατο? του Εδου?ρδου Β? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Εδου?ρδο? Β? φυλακ?στηκε απ? τον Ερρ?κο του Λ?νκαστερ ο οπο?ο? παρ?δωσε τη βασιλικ? σφραγ?δα στην Ισαβ?λλα. ^[112] Η θ?ση τη? βασ?λισσα? παρ?μεινε τεταμ?νη επειδ? ε?χε συνεχε?? ενοχλ?σει? απ? του? οπαδο?? του συζ?γου τη? που τον Νο?μβριο κατ?λαβαν με πραξικ?πημα τον Π?ργο του Λονδ?νου, η Ισαβ?λλα δι?ρισε ?ναν οπαδ? τη? δ?μαρχο και συγκ?λεσε βασιλικ? συμβο?λιο στο Ου?λλινγκφορντ για να συζητηθε? το μ?λλον του Εδου?ρδου. ^[113] Το Συμβο?λιο αποφ?σισε ισ?βια φυλ?κιση του Εδου?ρδου, η απ?φαση κατοχυρ?θηκε απ? το Κοινοβο?λιο, ν?ο? βασιλι?? ορ?στηκε ο δι?δοχο? Εδου?ρδο? Γ? με αντιβασιλ?α τη μητ?ρα του την περ?οδο που ?ταν αν?λικο?. ^[114] Η θ?ση τη? Ισαβ?λλα? εξακολουθο?σε να ε?ναι δ?σκολη καθ?? σ?μφωνα με τον ν?μο ο Εδου?ρδο? Β? εξακολουθο?σε επ?σημα ?σο ζο?σε να ε?ναι βασιλι?? παρ? την απ?φαση του Κοινοβουλ?ου, ?ταν γνωστ? ?λλωστε ?τι ο Εδου?ρδο? ?ταν πολ? β?αιο? και εκδικητικ?? χαρακτ?ρα? γι'αυτ? ο κ?νδυνο? ?ταν π?ντα μεγ?λο?. Οι γν?με? των ιστορικ?ν για την τ?χη του Εδου?ρδου στη συν?χεια διαφ?ρουν, στην αρχ? η Ισαβ?λλα και ο Μ?ρτιμερ αποφ?σισαν να τον μεταφ?ρουν απ? το κ?στρο του Κ?νιλγουορθ σε πιο ασφαλ? τοποθεσ?α στο κ?στρο του Μπ?ρκλε? στα ουαλικ? σ?νορα υπ? την επιτ?ρηση του λ?ρδου του Μπ?ρκλε?. Στι? 23 Φεβρουαρ?ου η Ισαβ?λλα και ο γιο? τη? πληροφορ?θηκαν ?τι ο Εδου?ρδο? π?θανε στη φυλακ? απ? "β?αιο ατ?χημα" , το σ?μα του τ?φηκε στον Καθεδρικ? να? του Γκλ?στερ και η καρδι? του παραδ?θηκε στην Ισαβ?λλα μ?σα σε ?να καλ?θι. Μετ? την ταφ? του Εδου?ρδου Β? ακο?στηκαν πλ?θο? απ? φ?με? ?τι επ?ζησε και κυκλοφορο?σε για πολλ? χρ?νια ακ?μα στην Ευρ?πη, οι φ?με? στηρ?χτηκαν στο "γρ?μμα του Φι?σκι" τη δεκαετ?α του 1340 και δεν ?χει αμφισβητηθε? απ? καν?ναν η αυθεντικ?τητα του. Οι σ?γχρονοι ιστορικο? ωστ?σο θεωρο?ν στην πλειοψηφ?α του? αυτ?? τι? θεωρ?ε? υπερβολ??.

Σ?μφωνα με τον θρ?λο η Ισαβ?λλα και ο Μ?ρτιμερ σχεδ?αζαν να σκοτ?σουν τον Εδου?ρδο αλλ? με τ?τοιο τρ?πο ?στε να μην φα?νεται ?τι ?δωσαν οι ?διοι τη διαταγ?, αυτ? φ?νηκε με επιστολ?? που ε?χαν στε?λει στου? φ?λακε? με φρ?σει? ?πω? μη διστ?ζετε να σκοτ?στε τον Εδου?ρδο ? μην σκοτ?στε τον Εδου?ρδο, ε?ναι καλ?τερα να φοβ?μαστε! . Δεν υπ?ρχουν επ?σημα αποδε?ξει? για τη δολοφον?α του Εδου?ρδου, ο θρ?λο? λ?ει ?τι δολοφον?θηκε με ?να πυρωμ?νο σ?δερο στον πρωκτ? αλλ? ?χει επιβεβαιωθε?. Το β?βαιο ε?ναι ?τι ακ?μα και αν δεν δολοφον?θηκε π?θανε απ? την κακομεταχε?ριση των φυλ?κων στο κ?στρο του Μπ?ρκλε?, οι θρ?λοι για τον θ?νατο του ?μοιαζαν πολ? με του? θρ?λου? θαν?των σε μεταγεν?στερα πρ?σωπα ?πω? η Ιω?ννα τη? Λωρα?νη? . Τρει? μεγ?λοι σ?γχρονοι ιστορικο? ?χουν κ?νει με τη σειρ? του? διαφορετικ? αν?λυση των γεγον?των. Ο συγγραφ?α? Πωλ Ντο?ρτυ (γεν. 1946) βασ?στηκε στο γρ?μμα του Φι?σκι συμπερα?νοντα? ?τι ο Εδου?ρδο? δραπ?τευσε απ? το κ?στρο του Μπ?ρκλε? με τη βο?θεια του ευγενο?? Ου?λλιαμ Οκλ και στη συν?χεια ταξ?δευσε για πολλ? χρ?νια στην Ευρ?πη με το ψευδ?νυμο "Γουλι?λμο? ο Ουαλ??" για να μην δ?σει υποψ?ε? ?τι ?ταν ο πρ?ην ?γγλο? βασιλι??, στο Γκλ?στερ ε?χε ταφε? κ?ποιο? σωσ?α? του. ^[115] Ο συγγραφ?α? ?αν Μ?ρτιμερ (γεν. 1967) με β?ση πιο σ?γχρονα ?γγραφα του 1327 αναφ?ρει ?τι ο Μ?ρτιμερ σκηνοθ?τησε τη δραπ?τευση του Εδου?ρδου απ? το Μπ?ρκλε?, μεταφ?ρθηκε σε ασφαλ?στερο σημε?ο στην Ιρλανδ?α ?που ?μεινε μ?χρι την πτ?ση τη? Ισαβ?λλα? και του Μ?ρτιμερ, στη συν?χεια ?κανε περιοδε?ε? στην Ευρ?πη μ?χρι τον θ?νατο του που τ?φηκε στο Γκλ?στερ. ^[116] Η συγγραφ?α? ?λισον Ου??ρ (γεν. 1951) σ?μφωνα με τη δικ? τη? ερμηνε?α που βασ?στηκε επ?ση? στο "γρ?μμα του Φι?σκι" γρ?φει ?τι δραπ?τευσε σκοτ?νοντα? ?ναν απ? του? φ?λακε? του, το σ?μα στον Καθεδρικ? Να? του Γκλ?στερ ?ταν ?να? στρατι?τη? δολοφονημ?νο? απ? τον Εδου?ρδο. Οι τρει? συγγραφε?? συμφωνο?ν ομ?φωνα ?τι ο Μ?ρτιμερ και η Ισαβ?λλα γν?ριζαν ?τι ο Εδου?ρδο? ε?χε δραπετε?σει αλλ? το κρατο?σαν μυστικ? μ?νο για τον εαυτ? του?, δι?διδαν ?τι ε?ναι νεκρ??. ?λλοι μεγ?λοι σ?γχρονοι συγγραφε?? αν?μεσα του? και ο Ντ?ηβιντ Κ?ρπεντερ (γεν. 1947) διαφωνο?ν με αυτ?? τι? ιστορ?ε? και τι? τοποθετο?ν στη σφα?ρα του μ?θου. ^[117] Η Ισαβ?λλα και ο Μ?ρτιμερ κυβ?ρνησαν μαζ? τ?σσερα χρ?νια σαν αντιβασιλε?? κερδ?ζοντα? τερ?στια ποσ? σε γη και χρ?μα, η Ισαβ?λλα εξακολουθο?σε να κρατ?ει μ?χρι το τ?λο? τον Μ?ρτιμερ ερωμ?νο. Ο νεαρ?? Εδου?ρδο? Γ? του? εκθρ?νισε με πραξικ?πημα αναλαμβ?νοντα? πλ?ρω? την εξουσ?α (1330), ο Μ?ρτιμερ εκτελ?στηκε και η Ισαβ?λλα ?ζησε μ?χρι το τ?λο? τη? ζω?? τη? υπ? περιορισμ? στα βασιλικ? αν?κτορα χωρ?? να ?χει καμι? συμμετοχ? στην πολιτικ?. ^[118]

Τελευτα?α χρ?νια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αντιβασ?λισσα τη? Αγγλ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η αντιβασιλε?α τη? Ισαβ?λλα? και του Μ?ρτιμερ κρ?τησε τ?σσερα χρ?νια, ο γιο? τη? Εδου?ρδο? που ?ταν π?ντοτε στο πλευρ? τη? μητ?ρα? του παντρε?τηκε επ?σημα με τη Φιλ?ππη του Αιν? δυο χρ?νια μετ? την εισβολ? (1328) σε δημ?σια τελετ? στο Λονδ?νο. ^[119] Η Ισαβ?λλα και ο Μ?ρτιμερ τα λ?γα χρ?νια που κυβ?ρνησαν συγκ?ντρωσαν τερ?στιο πλο?το, στην Ισαβ?λλα παραχωρ?θηκαν ￡12,000 αυξ?νοντα? τον πλο?το του βασιλικο? θησαυροφυλακ?ου στα ￡60,000, απ? τ?τε ?ρχισε τι? τερ?στιε? σπατ?λε?. ^[120] Η Ισαβ?λλα δ?χθηκε επιπλ?ον ￡20,000 προκειμ?νου να πληρ?σει τα βασιλικ? χρ?η. ^[121] Μετ? τη στ?ψη του γιου τη? οι απ?ραντε? εκτ?σει? τη? ?φεραν εισοδ?ματα ￡4,400 τον χρ?νο συγκεντρ?νοντα? συνολικ? ποσ? ￡13,333 απ? ?λα τα εισοδ?ματα του βασιλε?ου τη?. ^[122] Η Ισαβ?λλα αρν?θηκε να παραχωρ?σει στη ν?φη τη? Φιλ?ππη τα εδ?φη που τη? αν?καν μετ? τον γ?μο τη? κατ? παρ?βαση τη? Αγγλικ?? νομοθεσ?α?. ^[123] Ο εραστ?? τη? Μ?ρτιμερ π?ρε τον τ?τλο του πρωθυπουργο? του βασιλε?ου με τερ?στιε? εκτ?σει? και ?σοδα ιδια?τερα απ? τι? περιοχ?? του Μαρ?. ^[124]

Η ν?α αντιβασιλε?α κληρον?μησε τερ?στια προβλ?ματα που προσπ?θησε να λ?σει η Ισαβ?λλα με ρεαλιστικ? τρ?πο. ^[125] Το μεγαλ?τερο απ? αυτ? ?ταν οι καταστροφικ?? ?ττε? του Εδου?ρδου Β? στου? πολ?μου? του με τη Σκωτ?α, ο μικρ?? Εδου?ρδο? Γ? στην αρχ? διαφ?νησε αλλ? τελικ? αναγκ?στηκε να υπογρ?ψει τη Συνθ?κη του Νορθ?μπτον . Με τη συνθ?κη η κ?ρη τη? Ιω?ννα του Π?ργου θα παντρευ?ταν τον δι?δοχο του θρ?νου τη? Σκωτ?α?, Δαυ?δ , ο Εδου?ρδο? Γ? αποκ?ρυξε ?λα τα δικαι?ματα του στη Σκωτ?α, οι Σκωτσ?ζοι του υποσχ?θηκαν στρατιωτικ? βο?θεια για τον π?λεμο με τη Γαλλ?α και αποζημ?ωση ￡20,000 για τι? επιδρομ?? στη β?ρεια Αγγλ?α. Δεν δ?θηκε καμι? αποζημ?ωση στου? κ?μητε? που ?χασαν τα εδ?φη του? στη Σκωτ?α τα οπο?α π?γαν απ'ευθε?α? στην Ισαβ?λλα. ^[126] Οι ιστορικο? περιγρ?φουν την πολιτικ? τη? Ισαβ?λλα? σαν εξαιρετικ? πετυχημ?νη διπλωματ?α αλλ? οι ?γγλοι εκε?νη την εποχ? αντ?δρασαν σκληρ? και ?γινε μισητ?. ^[127] Το δε?τερο μεγ?λο πρ?βλημα που κληρονομ?θηκε απ? τον Εδου?ρδο Β? ?ταν οι π?λεμοι στη Γασκ?νη, η Ισαβ?λλα προχ?ρησε σε διαπραγματε?σει? με τη Γαλλ?α, ολ?κληρη η Γασκ?νη εκτ?? απ? το Αζενα? θα επ?στρεφε στην Αγγλ?α με 50.000 μ?ρκα αποζημ?ωση. ^[128] Η συνθ?κη ?φησε επ?ση? πολ? δυσαρεστημ?νου? του? ?γγλου? λ?γω τη? ρ?τρα? του Αζενα?. ^[129]

Σ?γκρουση με τον κ?μη του Λ?νκαστερ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Ερρ?κο? του Λ?νκαστερ ?ταν απ? του? πρ?του? που ?σπασε τη συμμαχ?α με την Ισαβ?λλα και τον Μ?ρτιμερ, απ? το 1327 εξοργ?στηκε απ? τη συμπεριφορ? του Μ?ρτιμερ και η Ισαβ?λλα του αφα?ρεσε ?λε? τι? εξουσ?ε? στην κυβ?ρνηση. ^[130] Ο Λ?νκαστερ ε?χε εξοργιστε? με τη Συνθ?κη του Νορθ?μπτον και ?ρχισε να κινητοποιε? τα πλ?θη του Λονδ?νου. ^[131] Η Ισαβ?λλα απ?ντησε με μεταρρυθμ?σει? τη? βασιλικ?? διο?κηση? και των ν?μων και σε μια κ?νηση για να εντυπωσι?σει πρ?τεινε τη διεκδ?κηση του θρ?νου τη? Γαλλ?α? απ? τον γιο τη? επειδ? ?ταν η ?δια αδελφ? των Γ?λλων βασιλ?ων. ^[132] Η γαλλικ? αριστοκρατ?α ?ταν απρ?θυμη να το δεχτε? και η ?δια δεν ε?χε χρ?ματα για εκστρατε?α στη Γαλλ?α αλλ? προσπ?θησε να κερδ?σει συμμαχ?ε? με γειτονικ? κρ?τη προτε?νοντα? τον γ?μο του γιου τη? Ιω?ννη με μ?λο? τη? βασιλικ?? οικογ?νεια? τη? Καστ?λη?. ^[133] Στα τ?λη του 1328 η Αγγλ?α βρ?θηκε στα πρ?θυρα εμφ?λιου, ο Λ?νκαστερ κινητοπο?ησε τον στρατ? εναντ?ον τη? Ισαβ?λλα? και του Μ?ρτιμερ. ^[134] Τον Ιανου?ριο του 1329 οι δυν?μει? τη? Ισαβ?λλα? υπ? την ηγεσ?α του Μ?ρτιμερ κατ?λαβαν το οχυρ? του δο?κα του Λ?νκαστερ στο Λ?στερ και στη συν?χεια στο Μπ?ντφορντ, η Ισαβ?λλα β?διζε β?ρεια π?νω σε ?να ?λογο φορ?ντα? πανοπλ?α και ο γιο? τη? Εδου?ρδο? Γ? ακολουθο?σε απ? π?σω. Ο Λ?νκαστερ αναγκ?στηκε να παραδοθε?, δεν εκτελ?στηκε αλλ? με ?να κολοσσια?ο πρ?στιμο που του επιβλ?θηκε ?χασε ?λε? τι? δυν?μει? του. ^[135] Η Ισαβ?λλα στη συν?χεια τιμ?ρησε ?σου? συντ?χθηκαν με τον Λ?νκαστερ ?πω? ο παλι?? τη? σ?μμαχο? Χ?νρυ ντε Μπομοντ που ?χασε ?λα τα εδ?φη του στη Σκωτ?α και δραπ?τευσε στη Γαλλ?α. ^{[136] [137]}

Η αντ?σταση συν?χισε να αυξ?νεται παρ? την ?ττα του κ?μη του Λ?νκαστερ, ο Εδμ?νδο? του Γο?ντστοκ, 1ο? Κ?μη? του Κεντ , που ε?χε δηλ?σει οπαδ?? τη? Ισαβ?λλα? αποφ?σισε να υποστηρ?ξει τον ετεροθαλ? αδελφ? του Εδου?ρδο Β? για τον οπο?ο π?στευε ?τι ?ταν ακ?μα ζωνταν??. Ο Εδμ?νδο? υποστηρ?χτηκε και απ? ?λλου? ευγενε?? που ?ταν παλι?τερα στο πλευρ? τη? Ισαβ?λλα? ?πω? ο Χ?νρυ Ντι Μπ?μοντ και η αδελφ? του Ιζαμπ?λλα Ντι Μπ?μοντ. Ο Εδμ?νδο? του Γο?ντστοκ αναμε?χτηκε σε συνωμοσ?α με στ?χο την επαναφορ? του Εδου?ρδου Β? στον θρ?νο τη? Αγγλ?α? (1330), η Ισαβ?λλα και ο Μ?ρτιμερ συν?λαβαν τον Εδμ?νδο και πολλο?? ?λλου? οπαδο?? του αν?μεσα του? και τον Σ?ιμον Μ?παμ, αρχιεπ?σκοπο του Κ?ντερμπερυ. ^[138] Ο Εδμ?νδο? περ?μενε χ?ρη απ? τον νεαρ? βασιλι? Εδου?ρδο Γ? αλλ? τελικ? εκτελ?στηκε με απα?τηση τη? μητ?ρα? του Ισαβ?λλα?. ^[139] Η εκτ?λεση αποδε?χτηκε φι?σκο αφο? ο δ?μιο? ?ταν καταδικασμ?νο? σε θ?νατο και του δ?θηκε χ?ρη μ?νο μετ? την υπ?σχεση του να αποκεφαλ?σει τον Εδμ?νδο. ^[140] Η Ιζαμπ?λλα Ντι Μπ?μοντ δεν τιμωρ?θηκε παρ? το γεγον?? ?τι ε?χε εμπλακε? σοβαρ? στη συνωμοσ?α.

Εκτ?λεση του Μ?ρτιμερ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το 1330 το καθεστ?? του Μ?ρτιμερ και τη? Ισαβ?λλα? ?γινε ?λο και περισσ?τερο ανασφαλ??, ο νεαρ?? Εδου?ρδο? Γ? ?ρχισε να φοβ?ται την αυξημ?νη δ?ναμη του Μ?ρτιμερ. Πολλο? ιστορικο? ισχυρ?στηκαν ?τι στα τ?λη του 1229 η Ισαβ?λλα ?μεινε ?γκυο? απ? τον Μ?ρτιμερ, αυτ? ?ταν μεγ?λη πρ?κληση για τον νεαρ? γιο τη? επειδ? κινδ?νευε να χ?σει τον θρ?νο του. ^[141] Ο Εδου?ρδο? συγκρ?τησε γρ?γορα ?να σ?μα οπαδ?ν του ευγεν?ν με την υποστ?ριξη τη? εκκλησ?α? εν? η Ισαβ?λλα και ο Μ?ρτιμερ μετακιν?θηκαν για ασφ?λεια στο κ?στρο του Ν?ττιγχαμ μαζ? με τα στρατε?ματα του?. ^[142] Το φθιν?πωρο στη δι?ρκεια μια? αν?κριση? ο Μ?ρτιμερ πρ?σβαλε ?ναν νεαρ? ευγεν? οπαδ? του Βασιλι?, τον Ου?λλισμ Μ?νταγκιου, σε μια αν?κριση, δ?λωσε ?τι ο δικ?? του λ?γο? μετρ?ει περισσ?τερο μπροστ? στον Βασιλι?. ^[143] Ο Εδου?ρδο? Γ? π?ρε προσωπικ? την προσβολ? και αποφ?σισε να δρ?σει, στι? 19 Οκτωβρ?ου ο Μ?νταγκιου και τρει? οπλισμ?νοι ?ντρε? π?ρασαν μ?σα απ? ?να το?νελ για να φτ?σουν στο κ?στρο, ο Μ?ρτιμερ και η Ισαβ?λλα ετοιμ?στηκαν να συλλ?βουν τον Μ?νταγκιου ?ταν εμφανιστε?. ^[144] Ο Μ?ρτιμερ αιφνιδι?στηκε ακολο?θησαν μ?χε? και συνελ?φθη μ?σα στο δωμ?τιο του, η Ισαβ?λλα ?πεσε στα π?δια του Εδου?ρδου Γ? με την κραυγ?: "Αγαπητ? μου γιε, λυπ?σου τον ευγεν? Μ?ρτιμερ" . ^[145] Τα στρατε?ματα του Λ?νκαστερ κατ?λαβαν γρ?γορα το υπ?λοιπο κ?στρο αφ?νοντα? τον Εδου?ρδο μοναδικ? κυρ?αρχο τη? χ?ρα?. Το Κοινοβο?λιο συνεκλ?θη τον επ?μενο μ?να και ο Μ?ρτιμερ εισ?χθη σε δ?κη για εσχ?τη προδοσ?α, η Ισαβ?λλα κατ? τη δι?ρκεια τη? διαδικασ?α? παρουσι?στηκε σαν θ?μα και δεν ?γινε γνωστ? στο κοιν? καμι? σεξουαλικ? τη? σχ?ση με τον Μ?ρτιμερ. ^{[146] [147]} Ο ερωμ?νο? τη? Ισαβ?λλα? εκτελ?στηκε στο Τ?υμπερν αλλ? ο Εδου?ρδο? Γ? ?δειξε επιε?κεια και δεν τον τεμ?χισε. ^[148]

Τελευτα?α χρ?νια ω? βασιλομ?τωρ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μετ? το πραξικ?πημα η Ισαβ?λλα μεταφ?ρθηκε στο κ?στρο του Μπ?ρκαμστεντ, απ? εκε? μετακιν?θηκε στο κ?στρο του Ου?νδσορ (1332) μ?χρι να π?ει οριστικ? στο δικ? τη? κ?στρο στο Ν?ρφοκ. ^[149] Η συγγραφ?α? ?γκνε? Στρ?κλαντ (1796 - 1874) γρ?φει ?τι η Ισαβ?λλα υπ?φερε σποραδικ? απ? κρ?σει? τρ?λα?, η αιτ?α ?ταν οι νευρικ?? διαταραχ?? μετ? την εκτ?λεση του ερωμ?νου τη?. ^[150] Η Ισαβ?λλα εξακολουθο?σε να ζει πλο?σια αν και η περιουσ?α τη? ε?χε μειωθε? σημαντικ? μετ? την καθα?ρεση τη?, ε?χε ετ?σιο εισ?δημα ￡3000 (1331) το οπο?ο αυξ?θηκε στα ￡4000 απ? το 1337. ^[151] Ζο?σε πολυτελ?? στο Ν?ρφολκ μ?χρι που αποφ?σισε να π?ει στην αυλ? του γιου τη? στην Αγγλ?α, ?γιναν προτ?σει? στον Εδου?ρδο Γ? να στε?λει τη μητ?ρα του για διαπραγματε?σει? στη Γαλλ?α με τον ξ?δελφο τη? Φ?λιππο ΣΤ? τη? Γαλλ?α? (1342) αλλ? το σχ?διο απ?τυχε. ^[152] Στη συν?χεια διορ?στηκε να διαπραγματευτε? με τη Γαλλ?α (1348), συμμετε?χε και στι? διαπραγματε?σει? με τον Κ?ρολο Β? τη? Ναβ?ρρα? (1358). ^[153]

Καθ?? περνο?σαν τα χρ?νια η Ισαβ?λλα ?ρθε ?λο και πιο κοντ? με την κ?ρη τη? Ιω?ννα του Π?ργου την οπο?α ε?χε εγκαταλε?ψει ο ?πιστο? σ?ζυγο? τη?, Δαυ?δ Β? τη? Σκωτ?α?, η Ιω?ννα τη νοσ?λευσε πριν τον θ?νατο τη?. ^[154] ?κανε πολλ?? δωρε?? στα εγγ?νια τη? ιδια?τερα στον Εδου?ρδο του Γο?ντστοκ (Μα?ρο Πρ?γκηπα) , ?σο γερνο?σε ενδιαφερ?ταν ?λο και περισσ?τερο με την εκκλησ?α με συχν?? επισκ?ψει? σε αβαε?α και μοναστ?ρια. ^[155] Παρ?μεινε μ?λο? τη? βασιλικ?? αυλ??, δ?χτηκε πολλ?? επισκ?ψει? απ? παλιο?? τη? φ?λου? ?πω? η κ?ρη του Ρ?τζερ Μ?ρτιμερ, ?γκνε? Μ?ρτιμερ, Κ?μισσα του Π?μπροουκ, και ο ομ?νυμο? εγγον?? του Ρ?τζερ Μ?ρτιμερ, που ο Εδου?ρδο? Γ? αποκατ?στησε στην κομητε?α του Μαρ?. ^[156] Ο γιο? τη? και τα παιδι? του την επισκ?φτηκαν και αυτο? πολλ?? φορ??, ζο?σε με του? θρ?λου? και τα κοσμ?ματα του Αρθο?ρου ^[157] . Το 1358 εμφαν?στηκε στι? εορταστικ?? εκδηλ?σει? του Αγ?ου Γεωργ?ου του Ου?νδσορ φορ?ντα? ?να μεταξωτ? φ?ρεμα, 300 ρουμπ?νια , 1800 μαργαριτ?ρια και ?να χρυσ? κο?μπωμα. ^[158] Στο τ?λο? τη? ζω?? τη? ?δειξε ?ντονο ενδιαφ?ρον για την αστρονομ?α και τη γεωμετρ?α ?πω? φ?νηκε απ? τα δ?ρα που δ?χτηκε. ^[159] Η Ισαβ?λλα πριν τον θ?νατο τη? ?γινε μ?λο? του Τ?γματο? τη? Αγ?α? Κλ?ρα? και π?θανε στι? 22 Αυγο?στου 1358 στο κ?στρο του Χ?ρτφορντ, το σ?μα τη? μεταφ?ρθηκε στο Λονδ?νο και η ταφ? τη? ?γινε στη Φραγκισκιανικ? εκκλησ?α του Νιο?γκειτ υπ? την επ?βλεψη του αρχιεπισκ?που Σ?ιμ?ν ?σλιπ. ^[160] Η ταφ? τη? ?γινε με το γαμ?λιο φ?ρεμα και η καρδι? του Εδου?ρδου Β? που ε?χε μεταφερθε? πριν απ? 30 χρ?νια σε ?να καλ?θι τοποθετ?θηκε δ?πλα τη?. Η Ισαβ?λλα ?φησε το μεγαλ?τερο μ?ρο? τη? περιουσ?α? τη? στον αγαπημ?νο τη? εγγον? Εδου?ρδο τον Μα?ρο Πρ?γκιπα εν? ?κανε πολλ?? δωρε?? και στην κ?ρη τη? Ιω?ννα. ^[161]

Η Ισαβ?λλα στην τ?χνη [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Λογοτεχν?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Ισαβ?λλα τη? Γαλλ?α? ?ταν πρωταγων?στρια στο ?ργο του Κρ?στοφερ Μ?ρλοου Εδου?ρδο? Β? και ε?ναι πολλ?? φορ?? κεντρικ?? χαρακτ?ρα? σε βιβλ?α, ?ργα, ποι?ματα και τηλεοπτικ? σ?ριαλ που απεικον?ζεται σαν ?μορφη αλλ? δολοπλ?κα. Ο ποιητ?? του 18ου αι?να Τ?μα? Γκρ?υ συνδυ?ζει την περιγραφ? του Μ?ρλοου με την περιγραφ? του Ου?λλιαμ Σα?ξπηρ για τη Μαργαρ?τα του Ανζο? , συζ?γου του Ερρ?κου ΣΤ? τη? Αγγλ?α? , και τη? δ?νει στο ?ργο του Ο β?ρδο? (1757) το προσων?μιο Λ?καινα τη? Γαλλ?α? που ξεσκ?ζει τι? σ?ρκε? του Εδου?ρδου Β? με τα δ?ντια τη?. ^[162] Τη φρ?ση Λ?καινα τη? Γαλλ?α? χρησιμοποιε? και ο Μπ?ρτολτ Μπρεχτ στο ?ργο του Η ζω? του Εδου?ρδου Β? τη? Αγγλ?α? (1923). ^[163]

Φιλμογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο σκηνοθ?τη? Ντ?ρεκ Τζ?ρμαν, στο ?ργο του Εδου?ρδο? Β? (1991), στηρ?ζει την περιγραφ? του στο ?ργο του Μ?ρλοου με την ηθοποι? Τ?λντα Σου?ντον στον ρ?λο τη? Ισαβ?λλα?. Την παρουσι?ζει σαν β?αιη γυνα?κα που απ? μεγ?λη αγ?πη για τον Εδου?ρδο τον ανατρ?πει απ? τον θρ?νο. Σε αντ?θεση με τι? β?αιε? περιγραφ?? στο γνωστ? φιλμ Braveheart με πρωταγωνιστ? τον Μελ Γκ?μπσον (1995) παρουσι?ζεται μια πιο συμπαθητικ? περιγραφ? τη? Ισαβ?λλα? με την ηθοποι? Σοφ? Μαρσ? στον ρ?λο τη?. Στο ?ργο εμφαν?ζεται εσφαλμ?να να ?χει σχ?ση με τον ?ρωα των Σκωτσ?ζων Ου?λλιαμ Ου?λλα? , αν και ?ταν μ?νο 9 ετ?ν την εποχ? που π?θανε. ^[164] Εσφαλμ?να παρουσι?ζει επιπλ?ον τον Ου?λλιαμ Ου?λλα? σαν πατ?ρα του γιου τη? Εδου?ρδου Γ? τη? Αγγλ?α?, αν και π?θανε πολλ? χρ?νια πριν γεννηθε?. ^[165]

Οικογ?νεια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Με τον σ?ζυγο τη? Εδου?ρδο Β? τη? Αγγλ?α? απ?κτησε:

• Εδου?ρδο? Γ? (1312 - 1377), Βασιλι?? τη? Αγγλ?α?.
• Ιω?ννη? (1316 - 1336), Κ?μη? τη? Κορνου?λη? .
• Ελεον?ρα (1318 - 1355), παντρε?τηκε τον Ρ?γκιναλντ Β? του Χ?λρε .
• Ιω?ννα (1321 - 1362), παντρε?τηκε τον Δαβ?δ Β? τη? Σκωτ?α? .

Πρ?γονοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πρ?γονοι Ισαβ?λλα τη? Γαλλ?α? (1295-1358)

16. Λουδοβ?κο? Η? τη? Γαλλ?α? (= 28)               8. Λουδοβ?κο? Θ? τη? Γαλλ?α?                       17. Λευκ? τη? Καστ?λη? (= 29)               4. Φ?λιππο? Γ? τη? Γαλλ?α?                             18. Ρα?μ?νδο? Βερεγγ?ριο? Δ? τη? Προβηγκ?α?               9. Μαργαρ?τα τη? Προβηγκ?α?                       19. Βεατρ?κη τη? Σαβο?α?               2. Φ?λιππο? Δ? τη? Γαλλ?α?                                   20. Π?τρο? Β? τη? Αραγων?α?               10. Ι?κωβο? Α? τη? Αραγων?α?                       21. Μαρ?α του Μονπελι?               5. Ισαβ?λλα τη? Αραγων?α?                             22. Ανδρ?α? Β? τη? Ουγγαρ?α?               11. Γιολ?νδη τη? Ουγγαρ?α?                       23. Γιολ?νδη του Κουρτενα?               1. Ισαβ?λλα των Καπετιδ?ν                                         24. Θεοβ?λδο? Γ? τη? Καμπαν?α?               12. Θεοβ?λδο? Α? τη? Ναβ?ρρα?                       25. Λευκ? τη? Ναβ?ρρα? (1177-1229)               6. Ερρ?κο? Α? τη? Ναβ?ρρα?                             26. Αρσαμμπ? Η? του Μπουρμπ?ν               13. Μαργαρ?τα των Βουρβ?νων, βασ?λισσα τη? Ναβ?ρρα?                       27. Αλ?κη του Φορ?               3. Ιω?ννα Α? τη? Ναβ?ρρα?                                   28. Λουδοβ?κο? Η? τη? Γαλλ?α? (= 16)               14. Ροβ?ρτο? Α? του Αρτου?                       29. Λευκ? τη? Καστ?λη? (= 17)               7. Λευκ? του Αρτου?                             30. Ερρ?κο? Β? τη? Βραβ?ντη?               15. Ματθ?λδη τη? Βραβ?ντη?                       31. Μαρ?α τη? Σουαβ?α?

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Ainsworth, Peter. (2006) Representing Royalty: Kings, Queens and Captains in Some Early Fifteenth Century Manuscripts of Froissart's Chroniques. in Kooper (ed) 2006.
• Boutell, Charles. (1863) A Manual of Heraldry, Historical and Popular. London: Winsor & Newton.
• Carpenter, David. (2007a) "What Happened to Edward II?" London Review of Books. Vol. 29, No. 11. 7 June 2007.
• Carpenter, David. (2007b) "Dead or Alive." London Review of Books. Vol. 29, No. 15. 2 August 2007.
• Castor, Helen. (2011) She-Wolves: The Women Who Ruled England Before Elizabeth, Faber and Faber.
• Doherty, P.C. (2003) Isabella and the Strange Death of Edward II. London: Robinson.
• Ewan, Elizabeth. "Braveheart." American Historical Review. Vol. 100, No. 4. October 1995.
• Given-Wilson, Chris. (ed) (2002) Fourteenth Century England. Prestwich: Woodbridge.
• Holmes, George. (2000) Europe, Hierarchy and Revolt, 1320?1450, 2nd edition. Oxford: Blackwell.
• Kibler, William W. (1995) Medieval France: an Encyclopedia. London: Routledge.
• Kooper, Erik (ed). (2006) The Medieval Chronicle IV. Amsterdam: Rodopi.
• Lord, Carla. (2002) Queen Isabella at the Court of France. in Given-Wilson (ed) (2002).
• Mortimer, Ian. (2004) The Greatest Traitor: The Life of Sir Roger Mortimer, Ruler of England 1327?1330. London: Pimlico Press.
• Mortimer, Ian. (2006) The Perfect King: The Life of Edward III, Father of the English Nation. London: Vintage Press.
• Myers, A. R. (1978) England in the Late Middle Ages. Harmondsworth: Penguin Books.
• Neillands, Robin. (2001) The Hundred Years War. London: Routledge.
• Sumption, Jonathan. (1999) The Hundred Years War: Trial by Battle. Philadelphia: Pennsylvania University Press.
• Weir, Alison. (1999) Britain's Royal Family: A Complete Genealogy. London: The Bodley Head.
• Weir, Alison. (2006) Queen Isabella: She-Wolf of France, Queen of England. London: Pimlico Books.

Καθιερωμ?νοι ?ροι WorldCat VIAF : 13557817 LCCN : n50081473 ISNI : 0000 0001 1597 8181 GND : 118555901 SELIBR : 264820 SUDOC : 110017242 NKC : osa2014847967