Y Dadeni Dysg

Trem ar Fflorens, un o brif ddinasoedd y Dadeni Dysg.
Enghraifft o'r canlynol	symudiad celf, mudiad diwylliannol
Dechreuwyd	14 g
Daeth i ben	17 g
Rhagflaenwyd gan	celf Gothig , yr Oesoedd Canol , Oesoedd Canol Diweddar
Olynwyd gan	Baroc , Cyfnod Modern Cynnar
Lleoliad	Ewrop
Yn cynnwys	y Dadeni Cynnar, yr Uchel Ddadeni, Proto-Renaissance, celf y Dadeni, y Dadeni Eidalaidd
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Cyfnod chwyldroadol yn hanes Ewrop oedd y Dadeni Dysg , neu yn syml y Dadeni , sydd yn nodi'r trawsnewid o'r Oesoedd Canol i'r cyfnod modern . Prif nodwedd yr oes hon oedd yr ailddeffroad yn nysgeidiaeth clasurol a'r ymdrech i adfywio ac adeiladu ar syniadau a gwerthoedd yr Henfyd, yn enwedig drwy ddyneiddiaeth . Dechreuodd ar droad y 13g a'r 14g yn yr Eidal , ac oddi yno ymledodd yn gyntaf yn y 15g i Sbaen a Phortiwgal ac yn yr 16g i'r Almaen , Ffrainc , y Gwledydd Isel , Lloegr , a Gwlad Pwyl . Datblygodd yng nghyd-destun argyfyngau'r Oesoedd Canol Diweddar a newidiadau cymdeithasol mawr y 14g a'r Diwygiad Protestannaidd yn y 15g. Yn ogystal a'r adfywiad clasurol a dyneiddiaeth, a fynegir drwy gyfryngau llenyddiaeth , celf , pensaerniaeth , a cherddoriaeth , nodir y Dadeni gan ddyfeisiau a darganfyddiadau newydd, gan gynnwys y cwmpawd , powdwr gwn , a'r wasg argraffu .

Cyd-destun hanesyddol [ golygu | golygu cod ]

Weithiau, caiff dechrau'r Dadeni Dysg ei ddyddio i farwolaeth yr Ymerawdwr Ffredrig II ?yr arweinydd olaf i feddu ar reolaeth dros ogledd a chanolbarth yr Eidal?ym 1250. Dyma ddyddiad digon mympwyol, ond mae'n nodi un o'r elfennau pwysicaf a arweiniai at gychwyniadau'r Dadeni yn yr Eidal, sef annibyniaeth de facto y rhanbarthau hynny a fyddai'n ganolfannau diwylliannol y dyneiddwyr.

Celf [ golygu | golygu cod ]

    Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Llenyddiaeth [ golygu | golygu cod ]

    Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Cerddoriaeth [ golygu | golygu cod ]

    Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Gwyddoniaeth [ golygu | golygu cod ]

    Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Llinell amser o’r Dadeni [ golygu | golygu cod ]

• 1308 – 1321 : Y bardd Dante Alighieri yn ysgrifennu ei gampwaith La Divina Commedia .
• 1353 : Giovanni Boccaccio yn ysgrifennu'r Decamerone .
• 1434 : Cromen y Duomo yn Fflorens yn cael ei gwblhau gan Filippo Brunelleschi .
• 1435 : Cyhoeddir y traethawd dylanwadol De pictura ('Am beintiadau') gan Leon Battista Alberti , sydd yn cynnwys yr astudiaeth gwyddonol cyntaf o berspectif .
• 1453 : Cwymp Caergystennin – trobwynt yn hanes rhyfela oherwydd y defnydd eang o bowdwr gwn .
• Tua 1455 : Y Beibl argraffiedig cyntaf yn cael ei gynhyrchu gan Johann Gutenberg .
• 1469 : Lorenzo de' Medici , a elwir yn Il Magnifico yn dod i rym yn Fflorens. Llenwa ei lys a deallusion mwyaf y cyfnod, gan gynnwys yr arlunwyr Sandro Botticelli a Michelangelo , y bardd Angelo Poliziano a'r athronwyr Marsilio Ficino a Giovanni Pico della Mirandola .
• 1477 : Y llyfr argraffiedig cyntaf yn Lloegr ( Dicets and Sayings of the Philosophers ) yn cael ei gynhyrchu gan William Caxton . Sandro Botticelli yn peintio Primavera .
• 1485 : Harri Tudur yn meddiannu coron Lloegr ym Mrwydr Bosworth .
• tua 1485: Sandro Botticelli yn peintio Genedigaeth Gwener .
• 1492 : Christopher Columbus yn glanio yn y Byd Newydd.
• 1495 – 1498 : Leonardo da Vinci yn peintio Y Swper Olaf ym Milan .
• 1501 – 1504 : Michelangelo yn cerflunio ei gampwaith Dafydd .
• tua 1502 : Leonardo da Vinci yn peintio Mona Lisa .
• 1508 – 1512 : Michelangelo yn peintio golygfeydd o Genesis ar nenfwd y Cappella Sistina yn Rhufain .
• 1509 : Harri VIII yn esgyn i orsedd Lloegr.
• 1516 : Utopia gan syr Thomas More yn cael ei gyhoeddi.
• 1517 : Damcaniaethau Wittenburg gan Martin Luther yn cael eu cyhoeddi, gan ddechrau’r Diwygiad Protestannaidd .
• 1532 : Cyhoeddir Il Principe gan Niccolo Machiavelli .
• 1534 : Harri VIII yn torri gyda Rhufain.
• 1536 - 1543 : Deddf Uno Cymru a Lloegr.
• 1545 : Dechrau’r Gwrth-Ddiwygiad , ymateb yr eglwys Babyddol i'r Diwygiad Protestannaidd.
• 1577 – 1580 : Syr Francis Drake yn hwylio o amgylch y byd.
• 1588 : Beibl William Morgan , y Beibl cyntaf yn y Gymraeg , yn cael ei gyhoeddi.
• 1600 – 1601 : William Shakespeare yn ysgrifennu ei ddrama Hamlet .