≪Википеди≫ ир?кл? энциклопединчи материал
Меркури
|
Орбита хакл?х?сем
|
Афели
|
69 816 927 км
0,46669733
а. е.
|
Перигели
|
46 001 210 км
0,30749909 а. е.
а. е.
|
М?н cурма т?н?л
|
57 909 068 км
0,38709821;
а. е.
|
Орбит?н эксцентриситеч?
|
0,20530294
|
Орбит?н тапх?р?
|
87,969
|
Синод тапх?р?
|
115,88 кунсем
|
Орбиталл? х?в?ртл?х
|
47,87 км/c
|
Тайл?м
|
3,38° (о. с. э.)
|
Х?паракан cыххин долготти
|
48,330541°
|
Перицентр аргуменч?
|
29,124279°
|
Спутниксем
|
cук
|
Физик?лл? хакл?хсем
[1]
|
В?там
радиус
|
2439,7 ± 1,0 км
|
Cий?н лапт?к?
|
7,48·10
7
км²
0,147 C?р
|
Ч?м?ртану
|
< 0,0002
|
Кал?п?ш
|
6,08272·10
10
км³
0,056 C?р
|
Йыв?р?ш
|
3,3022·10
23
кг
0,055 C?р
|
В?там
тач?л?х
|
5,427 г/см³
|
Экват?рти
йыв?р?ш в?й?
|
3,7 м/с²
0,377
g
|
Икк?м?ш космос х?в?ртл?х?
|
4,25 км/c
|
Сидерилл? cавр?ну тапх?р?
|
87,969 дней
[2]
кунсем
|
Экватарти cавр?ш х?в?ртл?х?
|
10,892 км/ч
|
Планет?н cавр?н?ш т?н?л тай?л?в?
|
10,01°
|
Т?рр?н х?парни, cурc?р полюс?нче
|
18 с 44 мин 2 c
272,76°
|
Тайл?м?
|
61,45°
|
Альбедо
|
0,119
|
C?лт?р?н кур?нулл? виcи
|
|
К?тес пыс?к?ш?
|
9,7" ? 66,0"
|
Температура
|
Чи сивви
|
90 К
(?183 °C)
|
В?там
|
340 К
(67 °C)
|
Чи в?ри
|
700 К
[3]
(427 °C)
|
Атмосфера
шуч?сем
|
Атмосфера пус?м?
|
|
Шуч?сем
|
31,7 %
кали
24,9 %
натри
9,5 %, А.
кислород
7,0 %
аргон
5,9 %
гели
5,6 %, М.
кислород
5,2 %
азот
3,6 %
углекислый газ
3,4 %
шыв
3,2 %
водород
|
К?скетнисен таблици
|
о. с. э.
|
Х?вел экватор?нчен шутласан
|
|
Меркурий
?
Х?вел системин
Х?вел
патне чи cыв?х
планета
.
Х?вел
тавра 88
тал?кра
cавр?нать. Плутона планета статус?нчен к?ларсан Меркури Х?вел системинчи чи п?ч?кпланета т?рса юлн?.
Ретроград Мерурий?-астрономи пул?м, ?ав пул?ма Мерари планетин каялла тавр?нн? чух с?нласа парать. ?ак? Мерари орбитин шалти положений?нчен ??р орбити тата Х?вел тавра в?сен орбит?лл? хускан?в?нчен пулса иртет. ?ак пул?м пит? х?в?рт хускалнипе ?ых?нмасть тата п?л?тре пур?нма Ч?нсе Илмелли Мерари положений?н проекций?нчи уйр?мл?хсемпе к?на ?ых?нн?. Ретроград Мерурий? пул?м ? теп?р хут пулса иртет. П?р ?ул хушшинче в?тамран ??р ?инчи ви?? положение ях?н пулать, кашни эрнене ях?н т?с?лать
[4]
.
Кур?накан c?лт?р капаш? ?1,9-рен 5,5 таран ылмашать
[5]
. Анчах ?на Х?велтен к?тес хутл?х? п?ч?к пулнипе (максимум 28,3°)
[6]
с?нама пит? йыв?р. C?лл? широтасенче Меркуринче каcпа них?cан та курма пулмасть. ?на каcхине пит? п?ч?к тапх?рта к?на курма пулать.
[7]
. С?нама Меркурин элонгаци в?х?ч?нче ирхине е каcхине лай?х в?х?т., cултал?ка темиcе хут пулать.
Халл?хе планета cинчен нумаях п?лмеcc?.
Маринер-10
аппарат 1974-1975-м?ш cулсенче планет?н лапт?к?н 40?45 % к?на с?нама пултарн?.
2009
-м?ш cулта к?на ?счахсем Маринер-10 тата
MESSENGER
[8]
апарат?н ?керч?к?сене ус? курса Меркурин тулли картине тун?.
MESSENGER Меркури тавра 2008-м?ш cулхи к?рлачра cавр?нн?, 2011-м?ш cулта теп?р хут планета тавра cавр?наса к?теcc?.
Нумай в?х?т хушши Меркури Х?вел енне ялан п?р ен?пе т?рать тесе шутлан?. Анчах Меркури тал?к? 58,65 c?р тал?к?пе п?р тан пулни палл?, ку меркури cул?н 2/3 меркурианского года
[9]
пай?.
Меркури, Венеры, C?р тата Марс танлаштару пыс?кк?ш?
Меркури пич?
уй?х?н
ев?р(MESSENGER ?керч?к?)
Меркури радиус? 2439,7 ± 1,0 км
[10]
. Ку Юпи?р спутник?н Ганимед?н тата Сатурн спутник?н Титан?нинчен п?ч?крех. Планета масси 3,3·10
23
кг. В?там тач?л?х? C?ртен к?шт к?на сахалрах ? 5,43 г/см³. Ир?кл? ?книн х?в?ртлан?в? - 3,70 м/с²
[11]
. Икк?м?ш космос х?в?ртл?х?? 4,25 км/с
[11]
.
Х?велл? енчи в?там температури 623
К
(349,9
°C
), каcхи ? 103 К (?170,2 °C) к?на. Чи п?ч?к температура 90 К (?183,2 °C), чи пыс?кки ? 700 К (426,9 °C)
[12]
к?нт?рла cитет.
- Бронштэн В.
Меркурий ? ближайший к Солнцу // Аксёнова М. Д. Энциклопедия для детей. Т. 8. Астрономия ? М.: Аванта+, 1997. ? С. 512?515. ?
ISBN 5-89501-008-3
- Ксанфомалити Л. В.
{{{пуcел?к}}}. ? № 2.
- Маров М. Я.
Планеты Солнечной системы. ? Наука.
- Гребеников Е.А.
, Рябов Ю.А.
Поиски и открытия планет. ? Наука. ?
65000 экз
.
- Солнечная система. ? Физматлит. ?
ISBN 978-5-9221-0989-5