Nova Caledonia

A prupositu di Wikipedia
Nova Caledonia
Nome ufficiale: Nova Caledonia
Bandera
Statu: Francia
Capilocu: Noumea
Superficia: 18?576 km²
Pupulazione: 269?220 (2022) ab.
Densita: 14,5 ab./km²
Dipartimenti: {{{dipartimenti}}}
Circundarii: {{{circundarii}}}
Cantoni: {{{cantoni}}}
Cumune: 33
Situ ufficiale
[[Image:{{{carta}}}|200px|Carta]]

A Nova Calidonia (o Nova Caledonia ) (in francese : Nouvelle-Caledonie ) he una cullettivita francese d'oltrimari particulari, situata in l' Uceanu Pacificu suduccidintali. U so capilocu he Noumea . I so abitanti so chjamati Neucaliduniani .

Storia [ mudifica | edita a fonte ]

Dui guerrieri kanacchi, in circa 1880

Ughjettu di litica fra Gran' Britagna e Francia duranti a prima mita di u XIX seculu , l'isula divinto pussidimentu francesu in 1853 . Sirvi da culonia penali par quattru dicennii a parta da u 1864 .

A vita pulitica he cumplicata da u fattu chi a pupulazioni indigena Milanesiana , a cumunita Kanak , he avali una minuranza (44%) a causa di u diclinu di a pupulazioni e di l'immigrazioni sottu u duminiu francesu. U restu di a pupulazioni he cumpostu da i discindenti di i dipurtati francesi, cunnisciuti com'e caldoches , e da una piccula minuranza estu-asiatica.
Di a Nova Calidonia facini parti ancu l' Isuli Loyaute ( Mare , Lifou , Ouvea , Tiga , Mouli e Faiava ) e l' Isula di i Pini .

A rivindicazioni di l'indipindenza da parti di u "Front de Liberation Nationale Kanak Socialiste (FLNKS)" principio in u 1985 . U FLNKS (vidatu da Jean Marie Tjibaou , assassinatu in u 1989 ) dumandava a criazioni di un statu, chjamatu 'Kanaky'.

L'agitazioni purto a una crescita di l'autunumia incu l' Accordi di Matignon di 1988 e l' Accordu di Noumea di 1998 . Un referendum par l'indipindenza si tinara prima di 2014 .

Giugraffia [ mudifica | edita a fonte ]

L'Isula di i Pini

Situazione [ mudifica | edita a fonte ]

A Nova Caledonia he situata a circa 1500 km a livanti di a costa australiana , in a zona sudu-uccidintali di l' Uceanu Pacificu . [1] A so superficia he di 18 576 km².

L'isule [ mudifica | edita a fonte ]

A Nova Caledonia he un arcipelagu. Ci so parechji isule. L'isula principale si chjama Gran Terra. E altre isule principale so l'isule di a Lealta (Ouvea, Lifou, Tiga e Mare), l'arcipelagu di l'isule Chesterfield, l'isule Belep o ancu l'isula di i Pini.

Rilievu [ mudifica | edita a fonte ]

U Monte Panie, Nova Caledonia

Gran Terre he attraversata da una catena muntagnosa. U puntu u piu altu he u Monte Panie. He situatu a un altitudine di 1.629 metri.

Clima [ mudifica | edita a fonte ]

U clima di a Nova Caledonia he tropicale.

Rapportu climaticu di Noumea (Gran Terra)
Ghj. Fer. Mar. Apr. Mag. Ghj. Lug. Ago. Sit. Utt. Nuv. Dic. Annu
Timperatura minima media (°C) 23,2 23,4 22,8 21,4 19,8 18,5 17,2 17,2 17,7 19,2 20,7 21,9 20,2
Timperatura media (°C) 26,3 26,5 25,6 24,1 22,5 21,1 19,9 20,0 20,8 22,4 23,9 25,0 23,1
Timperatura massima media (°C) 29,4 29,6 28,5 26,9 25,2 23,7 22,6 22,8 23,8 25,5 27,0 28,2 26,0
Precipitazioni 112,9 123,1 134,6 110,5 90,6 128,7 73,0 70,1 39,2 53,2 62,9 72,7 1071,5

Pupulazioni [ mudifica | edita a fonte ]

In 2010 si stima chi a pupulazioni aghji raghjuntu i 253.743 abitanti. Bona parti di eddi sta in u capilocu Noumea (in 2007 l'agglumeratu urbanu cuntava circa 156.000 abitanti). [1] I principali gruppi etnichi so dui: quiddu milanesianu (45,1% di a pupulazioni) e quiddu auropeu (34,1%). Esistini altri minuranzi tra i quali quidda pulinesiana (11,6%) e quidda indunesiana (2,5%). [1]

Riligioni [1] [ mudifica | edita a fonte ]

A pupulazioni he in maio parti cristiana (u 54% di a pupulazioni he cattolica, u 14% prutistanti e u 2,1% di altri cunfissioni cristiani). A parti ristanti di a pupulazioni he liata a altri riligioni (27%) e a l'Islamu (2,7%).

Lingua [ mudifica | edita a fonte ]

A lingua ufficiali di u paesi he u francesu , e a tempu a quist'ultimu so prutetti altri lingui a liveddu naziunali: u kanaccu affirenti a l'aria austrunesiana chi ha subitu molti influssi lessicali e funetichi da l' indunisianu rindendu si simili a quiddu. A u liveddu turisticu, cummirciali e insignatu puri in i scoli he parlatu ancu l' inglesu com'e in u restu di u mondu; sta lingua ha suscitatu moltu intaressu in u paesi data a grandi vicinanza incu l' Australia .

Ecunumia e Cumunicazioni [1] [ mudifica | edita a fonte ]

L'attivita ecunomica di maio rilievu he l'estrazzioni e l'elaburazioni di u nicheli . In 2010 di stu metallu ni so stati estratti 138.000 tonni. In u 2009 in u Paesi si so cuntati 99.000 intrati e un tutali di 141 milioni di dullari di intrati grazia a u turisimu , un'antru sittori ecunomicu impurtantu. Par quantu riguarda u sittori primariu, in u stessu annu so stati cultivati 2.600 tonni di granonu e 16.500 di noci di coccu ; inoltri so stati cuntati 90.000 buini, 37.000 suini, 12.000 equini e 600.000 vulatili. Infini, so stati ricavati 16.618 metri cubi di lignamu e 5.742 tonni di pesci. A reta stradali si stendi par 4.926 km. In u capilocu, oltri a u portu piu impurtanti di l'isula, si trova un aeruportu. Circa 3 parsoni annantu a 10 ani accessu a internet.

Arti [ mudifica | edita a fonte ]

L'arti principali he a scultura , imprudata com'e urnamentu par i capanni a tettu conicu. Si creani pilastri antrupumorfi alti ancu un metru e mezu e u tettu he impriziusitu da figuri di antinati oppuri dicurazioni astratti. Numarosu e variatu he u numaru di mascari, esibiti duranti i festi. Particulari so i picculi "testi-muneta" chi dicorani i scettri di cirimonia. [2]

A bandera [ mudifica | edita a fonte ]

Bandera di u muvimentu par l'indipindenza (FLNKS)

Di lugliu 2010 a u triculori francesu he statu ufficialamenti affiancatu un' insegna [3] cuncipita da u Fronti di Libarazioni Naziunali Kanaccu e Sucialistu (FLNKS) , un partitu puliticu chi lotta par l'indipindenza di l'isula.

Sta bandera fu aduttata da u partitu in u 1980 e he cumposta di tre fasci orizuntali di uguali diminsioni. Da testa a fondu i culori so u turchinu ( Pantone 286c), rossu (Pantone 032c) e verdi (Pantone 347c) incu a prisenza di un chjerchju di culori giaddu (Pantone 102c) chi a lunghezza di u so diamitru he dui terzi di l'altezza di a bandera e spustatu versu u latu di u pinnonu . U chjerchju he burdatu di neru e a u so internu ci he un disegnu di listessu culori.

U turchinu simbulizeghja u celi e soprattuttu l' uceanu chi circonda l'isula. U rossu rapprisenta u sangui virsatu da i kanacchii duranti a so lotta par l' indipindenza , u sucialisimu e l'unita. U verdi simbulizeghja infini a terra e, par estinsioni, l'antinati sippidditi sottu ad edda.

U discu giaddu rapprisenta u soli mentri u disegnu a u so internu he una fleche faitiere , un tipu di freccia chi adorna i tetti di i casi di u postu, totem di l'antichi paesi kanacchi.

Omunimia [ mudifica | edita a fonte ]

Una culonia britannica in u Nordu America chjamata Nova Calidonia s'uni a l' Isula di Vancouver par furma a culonia di a Culumbia Britannica , chi s'uni dopu a a Cunfiderazioni Canadesa e divinto una pruvincia di u Canada . U terminu Calidonia he u nomu latinu chi definia anticamenti l'attuali Scozia .

Amministrazioni [1] [ mudifica | edita a fonte ]

A Nova Calidonia he dutata di un statutu spiciali, diffarenti da quiddu di l'altri prubita stratarrituriali francesi. He amministrata da un Altu Cummissariu. A u liveddu tarrituriali, u Guvernu he asercitatu da un Cungressu furmatu da i cumpunenti di l'assemblei pruvinciali, par un tutali di 54 membri. I tre assemblei pruvinciali so aletti a u suffraghju univirsali ogni 5 anni. In u Parlamentu francesu a Nova Calidonia he ripprisintata da un sinatori e dui diputati.

Suddivisioni amministrativa [ mudifica | edita a fonte ]

A Nova Calidonia he suddivisa in 3 pruvinci e 33 cumuni .

Suddivisioni amministrativi di a Nova Calidonia
Legenda


Litichi internaziunali [ mudifica | edita a fonte ]

L' isuli Matthew e Hunter so in litica tra Francia e Vanuatu .

Gallaria futugrafica [ mudifica | edita a fonte ]

Noti [ mudifica | edita a fonte ]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Calendario Atlanti De Agostini 2012, op. cit.
  2. Gabriel Mandel, Arti Etnica , Mondadori, Milanu, 2001, pag.114
  3. "[missing title]" . Errore Lua: bad argument #2 to 'formatDate': invalid timestamp 'ghjennaghju'. . Check date values in: |date= ( help )

Liami esterni [ mudifica | edita a fonte ]

Fonti [ mudifica | edita a fonte ]

'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalita da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana.