Aprika

Gikan sa Wikipedia, ang gawasnong ensiklopedya

Ang Aprika mao ang ikaduhang labing dako ug ikaduhang labing populoso nga kanaypan , human sa Asya . Sa iyang arya nga mga 30,221,532 km² (11,668,545 sq mi) apil ang mga haduol nga mga isla, kini mikabat og 6% sa tibuok kalibotan , ug 20.4% sa total nga yutan-ong arya. Mas daghan pa sa 900,000,000 ka mga tawo (sa tuig 2005), sa 61 ka mga teritoryo, ang Aprika may 14% sa kalibotanong kalumulupyoan. Gilibotan ang kanaypan sa Dagat Mediteranyo sa amihanan, sa Suez Canal ug Dagat Pula sa amihanang-sidlakan, sa Kadagatang Indyan sa habagatang-sidlakan, ug sa Kadagatang Atlantiko sa kasadpan. Adunay mga 46 ka mga nasod apil ang Madagascar , ug 53 apil ang mga kapupod-an.

Ang Aprika, partikular ang sentral nga sidlakang Aprika, giila sa mga siyentipiko isip lugar nga ginikanan sa mga tawo ug sa Hominidae ( great apes ), pinaagi sa pagkaplag sa mga nahiunang hominid ug mga ansestor, ug uban pa, sa miaging pito ka milyon ka tuig ? apil ang Sahelanthropus tchadensis , Australopithecus africanus , A. afarensis , Homo erectus , H. habilis ug H. ergaster ? uban ang mga nahiunang Homo sapiens (tawo) nga nakit-an sa Etyopiya sa ca. 200,000 ka tuig nga miagi.

Dakong bahin sa Aprika nahimutang sa ekwador apan nahiubos sa lahi-lahing klima ; kini lamang ang kanaypan nga may klima gikan sa amihanang templada ngadto sa habagatang templada. Tungod sa kulang ang natural ug regular nga presipitasyon ug irigasyon ug mga glacier o aquifer sa kabukiran, walay natural nga tigmoderar sa klima, kundili, sa mga lugar nga duol lamang sa baybayon .