Горад Сувалк? польск. : Suwałki Герб Сцяг Гарадская ратуша Кра?на   Польшча Ваяводства Падляскае Павет Горад на правах павета Каардынаты 54°05′ пн. ш. 22°56′ у. д. H G Я O Першая згадка 1688 Горад з 1720 Плошча 65,51  км² Вышыня цэнтра 170 м Насельн?цтва 69 404 [1]  чалавек ( 2013 ) Шчыльнасць 1 059 чал./км² Часавы пояс UTC+1 , летам UTC+2 Тэлефонны код +48 +(48) 87 Паштовы ?ндэкс 16-400 do 16-403 А?тамаб?льны код BS TERC 2063011 Аф?цыйны сайт um.suwalki.pl (польск.) Сувалк? на карце Польшчы  ±

Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

Сува?лк? ( польск. : Suwałki , Pl-Suwałki.ogg ^ⓘ ) ? горад на правах павета ? Падляск?м ваяводстве Польшчы , адм?н?страцыйны цэнтр Сувальскага павета . Да 1999 года горад бы? цэнтрам Сувальскага ваяводства . Насельн?цтва ? 69 275 чалавек (2014 год) ^[2] .

Горад ста?ць на рацэ Чорная Ганча . Статус горада атрама? 2 мая 1720 г.

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Вял?кае Княства Л?то?скае [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Першы п?сьмовы ?спам?н пра Сувалк? датуецца 1688 годам. У гэты час яны ?ваходз?л? ? склад Гарадзенскага павета Троцкага ваяводства ? знаходз?л?ся ? валоданн? ордэна камедула? . Ордэн атрыма? карале?ск?я наданн? ? 1667 годзе ? засяля? падначаленыя сабе земл? жыхарам? Падляшша ? мазурам? .

26 красав?ка 1710 года кароль ? вял?к? князь А?густ Моцны выда? прыв?лей на заснаванне горада ? Сувалках. У 1720 годзе горад атрыма? Магдэбургскае права ? герб: тры пагорк?, сярэдн? вянчае крыж з надзетай на яго каронай, з бако? пагорка? выявы Святога Рамуальда ? Святога Роха ^[3] . Таксама мяшчане атрымал? дазвол на штотыднёвыя тарг? ? 4 к?рмашы на год.

Пад уладай Рас?йскай ?мперы? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У вын?ку трэцяга падзелу Рэчы Паспал?тай у 1795 годзе Сувалк? апынул?ся ? складзе Прус?? , у 1807 годзе згодна з Тыльз?цк?м м?рным дагаворам ? у складзе Рас?йскай ?мперы? , дзе ? 1816 годзе стал? стал?цай ваяводства Царства Польскага (з 1867 года ? цэнтрам губерн?).

На 1800 год у Сувалках было 214 будынка?, на 1827 год ? 235. На 1857 год у месце было 152 мураваныя ? 797 дра?ляных будынка?. У канцы XIX ст. у Сувалках дзейн?чал? касцёл, царква, збор евангел?ск? ? мал?то?ны дом, працавал? 2 г?мназ?? для хлопчыка? ? дзя?чынак ? 3 пачатковыя школы, шп?тал? ? хрысц?янск?, ??дзейск? ? вайсковы, дзе аказвалася дапамога хворым ? нямоглым, прытулак для бедных.

Найно?шы час [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У 1915?1918 гг. падчас ? сусветнай вайны Сувалк? акуп?раваны германск?м? войскам?, был? цэнтрам адм?н?страцыйнай акруг? ? складзе Обер-Ост . 1 студзеня 1919 года ? адпаведнасц? з пастановай I з'езду КП(б) Беларус? Сувалк? ?ключал?ся ? склад Беларускай ССР ^[4] . Але немцы не пак?нул? Сувалшчыну пасля паражэння Герман?? ? вайне, у той жа час стварал?ся л?то?ск?я ? польск?я ?зброеныя фарм?раванн?, адбывал?ся ваенныя сутычк?. 1 верасня 1919 года горад занял? польск?я войск? ^[5] .

Пасля Польска-савецкай вайны (1919?1921) згодна з Рыжск?м м?рным дагаворам Сувалк? ?вайшл? ? склад м?жваеннай Польскай Рэспубл?к? , дзе стал? цэнтрам павета Беластоцкага ваяводства .

У часы Другой сусветнай вайны з верасня 1939 да 1945 года Сувалк? знаходз?лася пад акупацыяй Трэцяга Рэйха .

У 1975?1999 гадах Сувалк? был? цэнтрам Сувалка?скага ваяводства Польшчы.

Насельн?цтва [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• XVIII стагоддзе : 1800 год ? 1184 чал.
• XIX стагоддзе : 1827 год ? 2116 чал.; 1857 год ? 11 273 чал. ^[6]
• XXI стагоддзе : 2001 год ? каля 70 тыс. чал. ^[7] ; 2017 год ? 69 554 чал.

Славутасц? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Забудова г?старычная (XIX ? XX стагоддз?; фрагменты)
• Збор евангел?сцк? (1838?1841)
• Касцёл Святога Аляксандра (1825)
• Мог?лк?: катал?цк?я, мусульманск?я, правасла?ныя, ??дзейск?я, евангел?сцк?я
• Ратуша (1844)
• Царква Аляксандра Не?скага (1900; мура?ё?ка , перабудаваная пад касцёл Святых Апостала? Пятра ? Па?ла)
• Царква Прачыстай Багародз?цы (1838?1840; цяпер касцёл Найсвяцейшага Сэрца ?суса)
• Царква Ус?х Святых (1892)
• Чыгуначная станцыя (1896)

Страчаная спадчына [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• С?нагога Вял?кая (1821)

Галерэя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Краяв?ды Сувалка?
• 
  Ратуша
• 
  Кафедральны касцёл
• 
  Збор
• 
  Былая царква- мура?ё?ка

• 
  Былая Прачысценская царква
• 
  Царква Ус?х Святых
• 
  Музей
• 
  Чыгуначная станцыя

Вядомыя асобы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Анджэй Вайда (1926?2016) ? выб?тны польск? тэатральны дзеяч ? к?нарэжысёр
• Марыя Канапн?цкая (1842?1910) ? польская п?сьменн?ца, паэтэса, перакладчыца
• М?хал М?ле?ск? (1875?1935) ? брыгадны генерал Войска Польскага
• Генрык М?нкев?ч (1880?1940) ? генерал дыв?з?? Войска Польскага , першы камандз?р Корпуса аховы памежжа

Гарады-пабрац?мы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Ал?тус
• Варэн
• Выру
• Друск?н?нкай
• Гранд-Сэнт
• Марыямпале
• Нутадэн
• Нямянчыне
• Рэзэкнэ

Зноск?

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Сува?лк? // Беларуская энцыклапедыя : У 18 т. Т. 15: Следав?к? ? Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашко? ? ?нш. ? Мн.  : БелЭн , 2002. ? Т. 15. ? С. 243. ? 10 000 экз.  ? ISBN 985-11-0035-8 . ? ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Ц?то? А. Геральдыка беларуск?х места? (XVI ? пачатак XX ст.) . ? Мн. : Полымя, 1998. ? 287 с. ? ISBN 985-07-0131-5 .
• Słownik geograficzny Krolestwa Polskiego i innych krajow słowia?skich . Tom XI: Sochaczew ? Szlubowska Wola  (польск.) . ? Warszawa, 1890.

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• На В?к?схов?шчы ёсць медыяфайлы па тэме Сувалк?
• Аф?цыйная старонка