Макша?нская мова
? ф?на-?горская мова мардо?скай падгрупы ф?на-волжскай групы ф?на-?горск?х мо?, на якой разма?ляе
ф?на-?горск?
народ
макша
.
Распа?сюджаная на захадзе рэспубл?к? Мардов?я, у суседн?х рэг?ёнах (
Н?жагародская
,
Ульяна?ская
,
Пензенская
,
Разанская
вобласц?, рэспубл?ка
Чувашыя
), а таксама ? асобных раёнах
Арэнбургскае
?
Тамбо?скае
абласцей, рэспубл?к
Татарстан
?
Башкартастан
,
С?б?ры
.
Колькасць носьб?та? макшанскай ? эрзянскай мовы выл?чыць ? ?станав?ць дакладна вельм? цяжка з нагоды вузка распа?сюджанай этн?чнай самасвядомасц? сярод макшана? ? эрзяна? ? традыцыйнасц? ?жывання ? ста?ленн? адначасова да двух народа? разам этнон?му ≪мардва≫. Часта макшане ? эрзяне ?казваюць сваю нацыянальнасць як мардва, а сваю размо?ную мову як мардо?скую (перап?сы насельн?цтва Рас??
2002
?
2010
гадо?).
У 2002 годзе пры перап?се насельн?цтва Рас?? прыкладна 610 000 чалавек
[3]
указал? сваё валоданне мардо?скай, макша-мардо?скай ? эрзя-мардо?скай мовам?. Паводле перап?су насельн?цтва Рас?? 2010 года прыкладна 390 000 чалавек указал? валоданне мардо?скай мовай, з ?х тольк? 2025 чалавек указал? валоданне макшанскай
[4]
.
Уключана ? Атлас зн?каючых мо? паводле верс??
ЮНЕСКА
[5]
.
Першыя зап?сы на мардо?ск?х мовах адносяцца да канцу
17 ст.
, яны был? выкананы галандск?м вандро?н?кам Н?каляасам В?тсэнам. У сярэдз?не
19 ст.
у выдадзеных макшанск?х ? эрзянскай граматыках ужыва?ся
лац?нск? алфав?т
, як? засно?ва?ся на фанетычным прынцыпе.
У 1930-х гадах на хвал? ?сесавецкай
латын?зацы?
бы? уведзены агульны лац?нск? алфав?т для макшанскай ? эрзянскай мо?, як? пазней бы? заменены на к?рыл?чны.
Сучасны макшанск? алфав?т зацверджаны ?
1927
годзе, ён по?насцю аналаг?чны эрзянскаму. Раней у часы
Рас?йскай ?мперы?
, а таксама пры рэформах граф?к? пры
СССР
у алфав?т дадавал?ся дадатковыя л?тары, як?я пазней был? скасаваны.
А а
|
Б б
|
В в
|
Г г
|
Д д
|
Е е
|
Ё ё
|
Ж ж
|
З з
|
И и
|
? й
|
К к
|
Л л
|
М м
|
Н н
|
О о
|
П п
|
Р р
|
С с
|
Т т
|
Ва ?
|
Ф ф
|
Х х
|
Ц ц
|
Ч ч
|
Ш ш
|
Щ щ
|
Ъ ъ
|
Ы ы
|
Ь ь
|
Э э
|
Ю ю
|
Я я
|
Макшанская мова падзяляецца на 5 дыялекта?: заходн?, па?днёва-?сходн?, пераходны дыялект пам?ж заходн?м ? па?днёва-?сходн?м, цэнтральны дыялект ? змяшаныя гаворк?.
- Заходн? (зубу) дыялект ? распа?сюджаны на крайн?м захадзе Мардов??, у
Зубава-Палянск?м
? часткова ?
Тарбее?ск?м раёнах
.
- Змяшаныя гаворк? ? распа?сюджаныя ? раёнах цеснага кантактавання макшана? з эрзянам? ? сярод макшанскай меншасц? ? ?ншых рэг?ёнах Рас??.
- Па?днёва-?сходн? ? распа?сюджаны ? цэнтральнай частцы по?дня Мардов??.
- Пераходны дыялект ? распа?сюджаны на захад ад цэнтру рэспубл?к?, пам?ж заходн?м ? па?днёва-?сходн?м дыялектам?.
- Цэнтральны дыялект ? распа?сюджаны на по?начы ? значнай частцы цэнтру рэспубл?к?.
Макшанская мова з'я?ляецца дзяржа?най мовай рэспубл?к? Мардов?я наро?н? з
эрзянскай
?
рускай
мовам?. Макшанская мова мова выкладаецца ? некаторых школах Мардов?? як навучальны прадмет з першага да адз?наццатага класа, таксама вядзецца навучальны працэс на мове ? некаторых школах з 1 па 4 класы.
На макшанскай мове выдаецца газета ≪Мокшень правда≫, а таксама часоп?сы ≪Мокша≫ ? ≪Якстерь тяштеня≫.
Зноск?
|
---|
Федэральная мова
| |
---|
Мовы суб’екта? федэрацы?
| |
---|
Мовы з аф?цыйным статусам
| |
---|
1 ? адны з аф?цыйных у самаабвешчанай
Рэспубл?цы Крым
, дэ-факта ?снай у вын?ку анекс?? тэрыторы? А?таномнай Рэспубл?к? Крым
Укра?ны
Рас?яй
|