Макшанская мова

З В?к?педы?, свабоднай энцыклапеды?
Макшанская мова
Саманазва мокшень кяль
Кра?ны Рас?я
Рэг?ёны Мардов?я , Татарстан , Башкартастан , Пензенская вобласць , Самарская вобласць , Сарата?ская вобласць , Арэнбургская вобласць , Разанская вобласць , Тамбо?ская вобласць
Аф?цыйны статус Мардов?я
Агульная колькасць носьб?та? 2025 чал. (даныя перап?су за 2010 год) [1]
Статус зн?каючая [2]
Клас?ф?кацыя
Катэгорыя Мовы Е?раз??

Уральская сям'я

Ф?на-?горская гал?на
Ф?на-волжская група
Мардо?ская падгрупа
Роднасныя мовы : эрзянская , марыйская
П?сьменнасць к?рыл?ца ( макшанскае п?сьмо )
Мо?ныя коды
ДАСТ 7.75?97 мок 455
ISO 639-1 ?
ISO 639-2 mdf
ISO 639-3 mdf
WALS mmo
Atlas of the World’s Languages in Danger 328
Ethnologue mdf
Linguasphere 41-AAD-ab
LINGUIST List mdf
ELCat 4636
IETF mdf
Glottolog moks1248
В?к?педыя на гэтай мове

Макша?нская мова  ? ф?на-?горская мова мардо?скай падгрупы ф?на-волжскай групы ф?на-?горск?х мо?, на якой разма?ляе ф?на-?горск? народ макша .

Распа?сюджаная на захадзе рэспубл?к? Мардов?я, у суседн?х рэг?ёнах ( Н?жагародская , Ульяна?ская , Пензенская , Разанская вобласц?, рэспубл?ка Чувашыя ), а таксама ? асобных раёнах Арэнбургскае ? Тамбо?скае абласцей, рэспубл?к Татарстан ? Башкартастан , С?б?ры .

Колькасць носьб?та? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Колькасць носьб?та? макшанскай ? эрзянскай мовы выл?чыць ? ?станав?ць дакладна вельм? цяжка з нагоды вузка распа?сюджанай этн?чнай самасвядомасц? сярод макшана? ? эрзяна? ? традыцыйнасц? ?жывання ? ста?ленн? адначасова да двух народа? разам этнон?му ≪мардва≫. Часта макшане ? эрзяне ?казваюць сваю нацыянальнасць як мардва, а сваю размо?ную мову як мардо?скую (перап?сы насельн?цтва Рас?? 2002 ? 2010 гадо?).

У 2002 годзе пры перап?се насельн?цтва Рас?? прыкладна 610 000 чалавек [3] указал? сваё валоданне мардо?скай, макша-мардо?скай ? эрзя-мардо?скай мовам?. Паводле перап?су насельн?цтва Рас?? 2010 года прыкладна 390 000 чалавек указал? валоданне мардо?скай мовай, з ?х тольк? 2025 чалавек указал? валоданне макшанскай [4] .

Уключана ? Атлас зн?каючых мо? паводле верс?? ЮНЕСКА [5] .

Агульная характарыстыка [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

П?сьмовасць [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Першыя зап?сы на мардо?ск?х мовах адносяцца да канцу 17 ст. , яны был? выкананы галандск?м вандро?н?кам Н?каляасам В?тсэнам. У сярэдз?не 19 ст. у выдадзеных макшанск?х ? эрзянскай граматыках ужыва?ся лац?нск? алфав?т , як? засно?ва?ся на фанетычным прынцыпе.

У 1930-х гадах на хвал? ?сесавецкай латын?зацы? бы? уведзены агульны лац?нск? алфав?т для макшанскай ? эрзянскай мо?, як? пазней бы? заменены на к?рыл?чны.

Сучасны макшанск? алфав?т зацверджаны ? 1927 годзе, ён по?насцю аналаг?чны эрзянскаму. Раней у часы Рас?йскай ?мперы? , а таксама пры рэформах граф?к? пры СССР у алфав?т дадавал?ся дадатковыя л?тары, як?я пазней был? скасаваны.

Сучасны макшанск? алфав?т [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

А а Б б В в Г г Д д Е е Ё ё Ж ж
З з И и ? й К к Л л М м Н н О о
П п Р р С с Т т Ва ? Ф ф Х х Ц ц
Ч ч Ш ш Щ щ Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ю ю
Я я

Дыялекты [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Макшанская мова падзяляецца на 5 дыялекта?: заходн?, па?днёва-?сходн?, пераходны дыялект пам?ж заходн?м ? па?днёва-?сходн?м, цэнтральны дыялект ? змяшаныя гаворк?.

  • Заходн? (зубу) дыялект ? распа?сюджаны на крайн?м захадзе Мардов??, у Зубава-Палянск?м ? часткова ? Тарбее?ск?м раёнах .
  • Змяшаныя гаворк? ? распа?сюджаныя ? раёнах цеснага кантактавання макшана? з эрзянам? ? сярод макшанскай меншасц? ? ?ншых рэг?ёнах Рас??.
  • Па?днёва-?сходн? ? распа?сюджаны ? цэнтральнай частцы по?дня Мардов??.
  • Пераходны дыялект ? распа?сюджаны на захад ад цэнтру рэспубл?к?, пам?ж заходн?м ? па?днёва-?сходн?м дыялектам?.
  • Цэнтральны дыялект ? распа?сюджаны на по?начы ? значнай частцы цэнтру рэспубл?к?.

Грамадскае жыццё [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Макшанская мова з'я?ляецца дзяржа?най мовай рэспубл?к? Мардов?я наро?н? з эрзянскай ? рускай мовам?. Макшанская мова мова выкладаецца ? некаторых школах Мардов?? як навучальны прадмет з першага да адз?наццатага класа, таксама вядзецца навучальны працэс на мове ? некаторых школах з 1 па 4 класы.

На макшанскай мове выдаецца газета ≪Мокшень правда≫, а таксама часоп?сы ≪Мокша≫ ? ≪Якстерь тяштеня≫.

Зноск?

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Вікіпедыя

В?к?педыя мае раздзел , нап?саны
макшанскай