Велас?пед ^[1] (ад фр. : velocipede ), або ровар  ? наземны транспартны сродак без рухав?ка . Чалавек прыводз?ць яго ? рух нац?сканем на педал?, як?я праз ланцуг круцяць колы . Звычайна велас?пед мае два колы, як?я змешчаны адно за друг?м ? прымацаваны да рамы , але бываюць ? трох-, чатырох- ? аднаколавыя велас?педы. Велас?пед ужываецца для перасо?вання, а таксама для акты?нага адпачынку ? спорту . Станам на 2014 год у свеце выкарысто?ваецца больш за м?льярд велас?педа?; так?м чынам, велас?пед ? найпапулярнейшы транспартны сродак, дзякуючы невысокаму кошту вытворчасц? ? эксплуатацы?, лёгкасц?, малым памерам ? адсутнасцю патрэбы ? пал?ве .

У 2005 годзе па вын?ках апытання грамадскай думк? ? Вял?кабрытан?? , ровар бы? прызнаны найвял?кшым вынаходствам з 1800 года. За ровар прагаласавала больш апытаных, чым за ?се астатн?я вынаходствы разам узятыя.

Назва [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Слова велас?пед паходз?ць ад французскага velocipede , якое ?творана з лац?нск?х : velox (velocis) = хутк? ? pes (pedis) = нага, ступня. Слова ровар паходз?ць ад назвы брытанскай ф?рмы ≪ Rover ≫, якая вырабляла велас?педы. У ?ншых мовах назвы ровара часта ?твораныя ад сло?  два  ?  кола ,  круг .

Канструкцыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Велас?пед звычайна складаецца з рамы , да якой прымацаваныя два колы , стырно , сядло ? педал? . Ланцуговая перадача забяспечвае рух велас?педа: велас?педыст круц?ць педал? на шатунах, як?я змешчаны на вядучых зорачках, далей праз ланцуг рух перадаецца на вядзёныя зорачк? ? на кола. Велас?пед мае тармазы : нажны ц? ручныя. Дадаткова на велас?педы могуць быць устано?леныя: багажн?к , званочак , катафоты (наперадзе ? белы, ззаду ? чырвоны, з бако? ? аранжавыя) ?/ц? л?хтары (наперадзе ? белы, ззаду ? чырвоны; гл. велас?педнае асвятленне ), лапку ? камп’ютар (л?чыльн?к хуткасц? ? адлегласц?).

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Вынаходн?кам першага ? свеце двухколавага ровара бы? ураджэнец Прыкамскай зямл? Яф?м М?хеев?ч Артамона?, прыгонны Пожв?нскага заводу. Ровар, пабудаваны на Н?жнетаг?льск?м заводзе, бы? жалезным, ме? выгляд двухколавай каляск? з педальным прыводам на пярэдняе кола ? стырном, а пярэдняе кола было амаль у тры разы больш задняга. Колы, размешчаныя адно за адным, змацо?вал?ся выгнутай метал?чнай рамкай. Ровар прыводз??ся ? рух нагам? праз пачарговы нац?ску на педал?, як?я сядзел? на вос? пярэдняга кола. Канструкцыя самаката была настольк? трывалая, што майстар змог здзейсн?ць на ?м нялёгкае падарожжа (з хуткасцю 10 км/г) ад Урала да Пецярбурга на каранацыю Аляксандра I да 15(27) верасня 1801 г.

Вынаходства так здз?в?ла ?с?х прысутных ? цара, што за стварэнне ровара Артамона? з сям’ёю атрыма? вольную. Упадабаны цуд тэхн?к? затым папо?н?? царскую калекцыю рэдкасця?, пасля чаго бы? забыты. Другое нараджэнне ровара, як, зрэшты, ? яго назвы (у перакладзе з лац?нскага ≪ровар≫ ? ≪хутк?я ног?≫), адбылося ? 1808 годзе ? Парыжы.

У 1817 годзе нямецк? прафесар барон Карл фон Дрэз з Карлсруэ ствары?, а ? 1818 годзе запатэнтава? першы двухколавы самакат, як? ён назва? ≪машынай для бегу≫ (Laufmaschine). Двухколавы самакат Дрэза бы? забяспечаны рулём ? выгляда? у цэлым, як ровар без педалей; рама была дра?лянай.

З 1870-х гадо? стала набываць папулярнасць схема ≪пен?-фартынг≫. Назва ап?свае несупамернасць кола?, бо манета пен? памерам была нашмат большай за фартынг.

Выкарыстанне [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Вылучаюць тры асно?ныя сферы ?жывання велас?педа?:

• Транспарт  ? велас?пед разглядаецца як транспартны сродак для перавозк? людзей ? груза?.
• Спорт  ? ?снуюць розныя спарты?ныя дысцыпл?ны з адмысловым? патрабаванням? да канструкцы? велас?педа.
• Заба?ка, вольны час  ? велатурызм, катанне ? рэкрэацыйных зонах. Дз?цячыя, падлеткавыя, цыркавыя ровары ? г.д.

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Велас?педная дарожка
• Велас?педная рама
• Транспартны сродак
• Веларух у Беларус?

Зноск?

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• На В?к?схов?шчы ёсць медыяфайлы па тэме Велас?пед