Бруней-Дарусалам
лац. малайск. : Negara Brunei Darussalam
джав? малайск. : ????? ????? ?????????

Сцяг Брунея Эмблема Брунея
Дэв?з : ≪Brunei Darussalam ( Малайская : Бруней - мясц?на м?ру); друг? дэв?з: "За?сёды служыць пад к?ра?н?цтвам Бога"≫
Г?мн : ≪Allah, Peliharakan Sultan≫
Дата незалежнасц?	1 студзеня 1984 (ад  Вял?кабрытан?? )
Аф?цыйная мова	малайская
Стал?ца	Бандар-Серы-Бегаван
Найбуйнейшыя гарады	Бандар-Серы-Бегаван
Форма к?равання	Спадчынная абсалютная тэакратычная манарх?я
Султан	Хасанал Болк?ях
Дзярж. рэл?г?я	?слам ( сун?цкага толку)
Плошча ? Усяго ? % воднай паверхн?	172-я ? свеце 5 765 км² 8,6%
Насельн?цтва ? Ацэнка ( 2011 ) ? Шчыльнасць	401 890 [1] чал. ( 174-я ) 67,3 чал./км²
Валюта	Брунейск? долар
?нтэрнэт-дамен	.bn
Код ISO (Alpha-2)	BN
Код ISO (Alpha-3)	BRN
Код МАК	BRU
Тэлефонны код	+673
Часавыя паясы	+8

Бруне?й , по?ная аф?цыйная назва ? Бруне?й-Дарусала?м ( лац. малайск. : Negara Brunei Darussalam , джав? малайск. : ????? ????? ????????? ) ? дзяржава, размешчаная ? Па?днёва-Усходняй Аз?? на по?начы вострава Кал?мантан . Тэрыторыя  ? 5,8 тыс.кв.км. Стал?ца ? Бандар-Серы-Бегаван (каля 220 тыс. чал). Адм?н?страцыйна кра?на дзел?цца на чатыры раёны: Бруней-Муара, Тутонг, Белайт ? Тембуронг. Дзяржа?ная мова ? малайская. Шырока распа?сюджана таксама англ?йская. Дзяржа?ная рэл?г?я ? ?слам сун?цкага толку, як? вызнаюць дзве трац?ны насельн?цтва. Грашовая адз?нка брунейск? долар . Пам?ж брунейск?м ? с?нгапурск?м доларам усталяваны сталы парытэт (у суаднос?нах 1:1) ? каля 0,59 дол. ЗША (май 2008 ).

Нацыянальнае свята ? 23 лютага  ? Дзень незалежнасц? ( 1984 ). Святкуюцца таксама дзень нараджэння султана ( 15 л?пеня ), угодк? стварэння карале?ск?х узброеных с?л ( 31 мая ), шэраг мусульманск?х рэл?г?йных свята?, Новы год па Месячным календары. Выходныя дн? пятн?ца ? нядзеля .

Кл?мат трап?чны экватарыяльны, сярэднегадавая тэмпература + 28 °C. Вылучаюцца два сезону: сух? (з сакав?ка па май) ? дажджл?вы (з л?стапада па люты).

Насельн?цтва 357,8 тыс.чал., у т.л. малайцы ? роднасныя ?м этн?чныя групы ? 67 %, карэнныя жыхары востр. Кал?мантан ? 6 %, к?тайцы  ? 11 %, е?рапейцы, ?ндыйцы ? ?нш. ? 16 %.

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Кал?сьц? на астравах Малайскага арх?пелага ?снавала больш за сотню карале?ства?, султаната? ? ?ншых васальных дзяржа?. Але заста?ся тольк? султанат Бруней. У Х?V стагоддз? ён бы? магутнай марской дзяржавай. Рэз?дэнцыя султана знаходз?лася ? Ката-Бату на рацэ Бруней. У пачатку ХV стагоддзя сюды прыбы? Шарыф Ал? ? нашчадак прарока Мухамеда. Менав?та тады тут прынял? мусульманства . А ? ХV? стагоддз? ?лада султана распа?сюдз?лася на шырокую тэрыторыю, уключаючы па?ночна-заходняе ?збярэжжа вострава Кал?мантан ? мног?я з астраво? у па?днёвай частцы Ф?л?п?нскага арх?пелага. Першым? е?рапейцам?, як?я наведал? Бруней, стал? ?дзельн?к? экспедыцы? Фернана Магелана, як?я ? 1521 годзе к?нул? якары сва?х караблё? у мясцовай гаван?. Захавал?ся ? п?сьмовыя сведчанн? тых часо?. У ?х, у прыватнасц?, ап?сваюцца моц ? багацце султана, а таксама яго прыкметны ?плы? на ?весь рэг?ён.

Пратэктарат Вял?кабрытан?? аф?цыйна бы? адменены 1 студзеня 1984 года. Тады на карце свету ? з’яв?лася дзяржава Бруней-Дарусалам.

У 1963 годзе каля бераго? Брунея выяв?л? першыя шэльфавыя радов?шчы нафты . Дзяржава экспартуе нафту з 1970-х гадо?. У 2012 годзе часоп?с Fоrbеs паведам??, што багаты на нафту ? газ Бруней увайшо? у пяцёрку самых багатых кра?н свету. Ад нафтавага буму выйграл? мясцовыя жыхары, як?я атрымал? шмат прэферэнцый.

Дзяржа?ны лад [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Абсалютная манарх?я. Глава дзяржавы ? султан Хасанал Болк?ях (з 1967 ), як? займае пасады прэм’ер-м?н?стра, м?н?стра ф?нанса? ? м?н?стра абароны. М?н?стр замежных спра? ? гандлю ? брат султана Махамед Балк?ах .

У канцы 1992 атрымала канчатковае афармленне канцэпцыя ?нутрыпал?тычнага разв?цця кра?ны пад назвай ≪Малайская ?сламская манарх?я≫, якая вызначае Бруней у якасц? дзяржавы, якая засно?ваецца на кашто?насцях малайскай культуры, мусульманск?х законах ? манарх?чнай с?стэме к?равання.

У канстытуцы? манарх?чнай дзяржавы прап?сана неабмежаваная ?лада султана. Парламент (Заканада?чы Савет) ? прызначаны орган з 35 члена?, сес?? зб?раюцца раз у год ? праводзяцца адкрыта для ?с?х жадаючых. Кал? султан пал?чыць мэтазгодным прыняць законапраект у ?нтарэсах ажыцця?лення дзяржа?най улады, падтрыманн? грамадскай маральнасц? ? публ?чнага парадку, а Савет адма?ляецца ?хвал?ць так? законапраект, то султан можа аб’яв?ць, што так? праект закона ?водз?цца ? дзеянне, як кал? б ён бы? ухвалены Саветам у першапачатковай форме, або з адпаведным? папра?кам?, нягледзячы на ??любыя прав?лы ц? працэдуры ? на любое палажэнне Канстытуцы? ^[3] .

Парушэнням? ?сламскага права брунейцам?-мусульманам? займаецца с?стэма шарыяцк?х судо?. За шлюбную здраду або аднаполыя аднос?ны належыць смяротнае пакаранне праз зб?ццё камяням? або б?зуном. Крадзеж караецца адсячэннем рук?, па?торнае адпаведнае правапарушэнне ? наг?. Пры гэтым для таго, каб абв?навац?ць чалавека ? злачынстве, дастаткова паказання? чацвярых мусульман. Аднаполыя аднос?ны ? раней был? па-за законам у пераважна ?сламскай кра?не, але гэта дасюль каралася турэмным тэрм?нам. Акрамя таго, за розныя правапарушэнн? будзе прымяняцца публ?чная лупцо?ка ^[4] .

У кра?не ?снуе адз?ная пал?тычная партыя ? Партыя нацыянальнага разв?цця.

Геаграф?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Кра?на падзелена на дзве частк?, як?я размешчаныя на по?начы вострава Барнеа. Гэта н?з?нная тэрыторыя ра?н?ннага кшталту. Тольк? на по?дн? пачынаюцца горы , дзе ? знаходз?цца самы высок? пункт кра?ны ? Паганпрык (1 850 м). На ?сходн?м узбярэжжы цягнецца багна, астатняе ?збярэжжа ра?н?ннае. У Бруне? ?снуе некальк? невял?к?х рэк . Кл?мат кра?ны экватарыяльны , в?льготны. З л?стапада да сакав?ка выпадае вял?кая колькасць ападка?. 75 % кра?ны займаюць экватарыяльныя лясы . На ?збярэжжы ?снуюць мангравыя зарасн?к?. Тэрыторыя кра?ны ?ваходз?ць у тэрыторыю жыхарства вял?кай колькасц? в?да? малп .

97 % насельн?цтва жыве ? больш вял?кай заходняй частцы кра?ны, ? тольк? каля 10 000 чалавек жыве ? гарыстай усходняй частцы (акруга Тембуронг). Колькасць насельн?цтва кра?ны 372 000 чалавек, з як?х 46 000 жыве ? стал?цы кра?ны Бандар Серы Бегаване . Асно?ныя гарады кра?ны гэта: стал?ца Бандар, порт Муара , цэнтр пераапрацо?к? нафты Серыя ? Куала Бела?т .

Эканом?ка [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Эканом?ка гало?ным чынам засяроджаная на здабычы нафты (9.5 млн тон у 2007 годзе ? што прыбл?зна 194 000 барэлей у дзень ? адпаведна ≪BP Statistical Review of World Energy 2008≫) ? газу (больш 9,8 млрд куб.м), экспарт як?х, кантралюемы сям'ёй султана, дае амаль 95 % валютных паступлення?. Бруней займае 4 месца ? свеце па вытворчасц? звадкаванага прыроднага газу.

Знешнегандлёвае абарачэнне ? каля 4 млрд.дол. ЗША. Амаль 75 % экспартных прыбытка? прынос?ць продаж нафты ? газу (на экспарт ?дзе 90 % усёй нафты, якая здабываецца ? кра?не). Гало?ныя ?мпарцёры нафты ? кра?ны АСЕАН (39 %), Рэспубл?ка Карэя (28 %) ? Япон?я (26 %), звадкаванага газу ? Япон?я (82 %) ? Рэспубл?ка Карэя (18 %). Пераважныя артыкулы брунейскага ?мпарту ? станк? ? транспартнае абсталяванне, прамысловыя тавары, прадукты харчавання. Асно?ныя гандлёвыя партнёры ? Япон?я, ЗША, кра?ны АСЕАН. Бруней ?мпартуе неабходнага яму 80 % харчавання.

Высок?я цэны на вуглевадародную сырав?ну на сусветным рынку ? 2005 забяспечыл? дадатную дынам?ку эканам?чнага разв?цця Брунея (рост ВУП ? 3 % у год).

Прыбытак на душу насельн?цтва скла? 15764 дол. ЗША ( 2005 ) Падаходным падаткам грамадзяне кра?ны не абкладаюцца. Адсутн?чаюць таксама падатак з прадажа?, экспартныя ? шэраг ?ншых мыт. Падатак на прыбытак кампан?й ? 30 %. Адукацыя ? ахова здаро?я ? бясплатныя. ?нфляцыя не перавышае 1,6 %.

Кра?на мае востры дэф?цыт працо?най с?лы. У дзяржа?ным ? прыватным сектарах занята 86 тыс.чалавек, з як?х тольк? 61,3 % ? падданыя Брунея, у асно?ным, службо?цы адм?н?страцыйнага апарата, войск? ? пал?цы?. Беспрацо?е складае 4,7 %.

Золатавалютныя рэзервы ацэньваюцца ? 20 млрд.дол. Знешняга до?гу няма.

Кра?на валодае адносна разв?той транспартнай сеткай. Працягласць а?тадарог каля 2750 км. Колькасць зарэг?страваных транспартных сродка? перавышае 200 тыс. Дзейн?чае адз?н м?жнародны аэрапорт . Нацыянальная ав?якампан?я ≪ Роял Бруней Эйрлайнз ≫ здзяйсняе рэгулярныя рэйсы ? 30 гарадо?. Найболей ?нтэнс??ныя ав?язнос?ны падтрымл?ваецца з С?нгапурам , Малайз?яй , ?нданез?яй , Ф?л?п?нам? ? Тайландам . Збор у аэрапорце Бандар-Серы-Бегавана 10 брунейск?х долара?.

Зноск?

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• На В?к?схов?шчы ёсць медыяфайлы па тэме Бруней