Горад федэральнага значэння
Санкт-Пецярбург
руск.
:
Санкт-Петербург
Кра?на
|
|
Горад
|
|
Каардынаты
|
|
Унутранае дзяленне
|
18 раёна?
|
К?ра?н?к
|
|
Заснаваны
|
27 мая 1703
|
Ранейшыя назвы
|
Петраград (1914?1924), Лен?нград (1924?1991)
|
Плошча
|
|
Вышыня цэнтра
|
3 м
|
Водныя аб’екты
|
Нява
,
Ф?нск? зал??
,
Канал Грыбаедава
,
Абводны канал
,
Охта
,
Вял?кая Не?ка
,
Екацерынгофка
[d]
,
Кронверкск? прал??
,
Крука? канал
,
Малая Нява
,
Вял?кая Нява
[d]
,
Славянка (прыток Нявы)
,
Krestovka
[d]
,
Акерв?ль
,
Фантанка
,
Мойка
?
Сярэдняя Не?ка
|
Аф?цыйная мова
|
|
Насельн?цтва
|
5 377 503 чалавек (
2022
)
|
Нацыянальны склад
|
|
Канфес?йны склад
|
|
Часавы пояс
|
|
Тэлефонны код
|
812
|
Паштовыя ?ндэксы
|
199406
?
190000
|
А?тамаб?льны код
|
78
,
98
,
178
?
198
|
Аф?цыйны сайт
|
|
Санкт-Пецярбург на карце Рас??
±
|
|
Санкт-Пецярбург
[3]
(
руск.
:
Санкт-Петербург
) ?
горад федэральнага значэння
? друг? па вел?чын?
горад
у
Рас??
, цэнтр
Па?ночна-Заходняй федэральнай акруг?
Рас??, месца знаходжання вышэйшых органа? улады Рас??
[4]
? адм?н?страцыйны цэнтр
Лен?нградскай вобласц?
. Ляжыць на рацэ
Няве
на ?сходн?м узбярэжжы
Ф?нскага зал?ва
Балтыйскага мора
.
Насельн?цтва горада складае 5 м?льёна? жыхаро?, разам з агламерацыяй ? 6 м?льёна?. Горад з’я?ляецца самастойным суб’ектам Рас?йскай Федэрацы?, яго плошча складае 1439 км².
Санкт-Пецярбург бы? заснаваны царом
Пятром I
27 мая
1703
года, ? на працягу больш за дзвесце гадо? (1712?1728, 1732?1918) бы? стал?цай
Рас?йскай ?мперы?
. Падчас
Першай сусветнай вайны
горад бы? перайменаваны ?
Петраград
(
руск.
:
Петроград
), а ? часы
савецкай улады
? у Лен?нград (
руск.
:
Ленинград
).
Сёння Санкт-Пецярбург з’я?ляецца важным культурным цэнтрам ? рас?йск?м
портам
на
Балтыйск?м моры
.
Датай заснавання Санкт-Пецярбурга л?чыцца
16 мая
(
27 мая
)
1703
года. Гэтым днём датуецца заклад
царом-рэфарматарам
Петрапа?ла?скай крэпасц?
? першага будынка горада ? у
вусц?
рак?
Нявы
на
Заечым востраве
, пасля таго як
Рускае Царства
? ходзе
Па?ночнай вайны
захап?ла навакольныя тэрыторы?, што ? той час належал?
Швецы?
. Пётр I да? гораду ?мя, прысвечанае яго нябеснаму заступн?ку ?
Святому апосталу Пятру
. Паводле легенды, у той дзень пасля л?тург?? цар з’яв??ся з
рыдлё?кай
у руках для закладу горада, ? кал? ён схап??ся за яе, з вышын? спусц??ся арол ? пача? круц?цца над астравам?. Адышо?шы ? бок, Пётр I зруб?? дзве тонк?я бярозк? ?, з’ядна?шы ? верхав?ны, пастав?? у выкапаныя працо?ным? ямы. Гэтыя дзве бярозк? мус?л? азначаць будучую браму крэпасц?. Арол, як? круц??ся ? небе, спусц??ся ? се? на ≪браму≫, пасля чаго, перавяза?шы яму ног?, цар пасадз?? яго на плячо, усцешаны шчасл?вай прыкметай
[5]
. Новая крэпасць сваёй зброяй мус?ла перакрываць
фарватары
па двух найбольш буйных рукавах
дэльты
рак? ? Няве ?
Вял?кай Не?цы
. У
1704
годзе для абароны марск?х межа? Рас?? на востраве
Котл?н
была заснавана крэпасць
Кранштат
. Новаму гораду Пётр I надава? вял?кае стратэг?чнае значэнне для забеспячэння марскога шляху з Рас?? ?
Заходнюю Е?ропу
. Тут, на
стрэлцы Вас?лье?скага вострава
, пад прыкрыццём Петрапа?ла?скай крэпасц?, бы? заснаваны першы гандлёвы порт Санкт-Пецярбурга.
Пасля пачатку буда?н?цтва Петрапа?ла?скай крэпасц? працягвалася ?звядзенне ? ?ншых абарончых аб’екта?. У снежн?
1706
года Пётр I выда? загад на буда?н?цтва
Кронверка
з мэтай адгарадз?ць Петрапа?ла?скую крэпасць ад артабстрэлу з супрацьлеглага берагу, а дзвюма гадам? раней было закладзена
Адм?ралцейства
.
У планах Пятра I была пабудова вял?кага прыморскага цэнтру, таму буда?н?цтва ?шло з высокай ?нтэнс??насцю. Штогод на працы зганял? 30-40 тысяч сялян, таксама ? ?х удзельн?чал? ваеннапалонныя з
Ф?нлянды?
. ?м? ? тым л?ку бы? пракладзены
бульвар
, як? пазней ста?
Не?ск?м праспектам
[6]
:54-55
.
У першыя дзесяць гадо? ?снавання гало?най часткай горада бы? Гарадск? востра? (цяпер
Петраградск? востра?
), тут знаходз?л?ся
Гасц?ны двор
,
Траецкая царква
, мноства службовых будынка?, рамесныя слабоды ? ваенныя частк?. Злуча?ся востра? з Петрапа?ла?скай крэпасцю праз пад’ёмны мост. Пазней пача? забудо?вацца
Адм?ралцейск? бок
(левы бераг Нявы), дзе знаходз?л?ся так?я важныя збудовы, як
З?мн? палац
?
Летн? палац
Пятра I з
Летн?м садам
. З
1712
года горад бы? абвешчаны стал?цай Рас??, а ?
1713
годзе ?се асобы, прыналежныя да царскага двара, мус?л? был? сял?цца ? Пецярбургу, сюды ж пераеха? ?
Сенат
. У 1712 годзе Пётр I выда? указ аб стварэнн?
Генеральнага плана Санкт-Пецярбурга
, згодна якому цэнтрам горада аб?раецца
Вас?лье?ск? востра?
. Менав?та тут будуюцца партавыя збудаванн?,
маяк?
, а таксама
будынак Дванаццац? калег?й
,
Кунсткамера
? ?ншыя будынк? (да таго моманту на востраве бы? тольк? знакам?ты
Меншыка?ск? палац
). У
1725
годзе заснаваная
Пецярбургская Акадэм?я навук
, дзе
2 студзеня
1728
года была выдадзена першая рас?йская
газета
? ≪
Санкт-Петербургские ведомости
≫ (першы рэдактар ?
Герхард Фрыдрых М?лер
).
[7]
У першай палове XVIII стагоддзя хутка расло насельн?цтва горада. Каля 1710 году ? Санкт-Пецярбургу пражывала 8 тысяч жыхаро?, праз 15 год ?х колькасць узрасла да 40 тысяч, а ? 1750 годзе яго насельн?цтва складала 95 тысяч. Большасць перасяленца? был? з Рас??, але горад прыцягва? працо?ную с?лу таксама з
?нгерманланды?
? па?днёва-?сходняй Ф?нлянды?. Найбуйнейшым? этн?чным? меншасцям? Санкт-Пецярбурга ? той час был?
немцы
?
ф?ны
[6]
:55
.
Пецярбург у сярэдз?не ? другой палове XVIII стагоддзя
[
прав?ць
|
прав?ць зыходн?к
]
У вын?ку пажара? ? разводдзя? мног?я будынк? пятро?скага Пецярбурга да сярэдз?ны
XVIII стагоддзя
апынул?ся ? лядашчым стане ц? был? зн?шчаныя. Так, улетку
1736
?
1737
гадо? у Пецярбургу
адбыл?ся два пажары
(выгарэла ?ся дра?ляная Марская слабада ? значная частка Адм?ралцейскага вострава). У
1737
годзе ?казам ?мператрыцы
Ганны ?вана?ны
ствараецца
Кам?с?я аб Санкт-Пецярбургск?м будаванн?
(якую ?значальва?
Пётр Яропк?н
), якая працавала над
генеральным планам гораду
.
[8]
Па гэтым плане зацвярджалася ?дэя трохпромневага разв?цця Пецярбурга ад
Адм?ралцейства
, як? мус?? стаць кампаз?цыйным цэнтрам, а ролю гало?най маг?страл? аддавалася
Не?скаму праспекту
. У
1762
годзе на змену гэтай кам?с?? прыйшла
Кам?с?я аб каменным буда?н?цтве Санкт-Пецярбурга ? Масквы
, якая рэгулявала забудову малых узбярэжных малых рэк ? канала?, фарм?раванне арх?тэктурных ансамбля? цэнтральных плошча?.
29 л?пеня
1731
года адкры?ся
Кадэцк? корпус
, а ?
1759
?
Пажаск? корпус
. Ствара?ся цэлы шэраг вучэльня? ?
Горнае вучыл?шча
? гэтак далей. Санкт-Пецярбург станов?цца адным з найбуйнейшых навуковых цэнтра? у Рас??. Разв?ваецца ? культурнае жыццё ? Па?ночнай стал?цы Рас??.
30 жн??ня
1756
года выдаецца ?каз аб стварэнн? першага ? кра?не
дзяржа?нага тэатра
,
4 л?стапада
1764
года л?чыцца датай заснавання
?мператарскай Акадэм?? мастацтва?
. Пад канец XVIII стагоддзя насельн?цтва горада перавыс?ла 200 тысяч чалавек, у горадзе дзейн?чал? больш за 60 правасла?ных цэрква? ? 15 цэрква? ?ншых канфес?й. На
1780
год нал?чвалася 1200 вул?ц ? завулка?, 3,3 тысячы дамо?, уся цэнтральная частка гораду ?жо цалкам брукаваная ? пакрытая папярочным? дошкам?.
[7]
|
Люблю цябе, Пятра тварэнне,
Люблю твой строг?, стройны в?д,
Нявы дзяржа?нае цячэнне, Берагавы яе гран?т,
Узор тва?х чыгунных крата?,
Начэй задумл?вых тва?х
Празрысты змрок, бл?ск цемнаваты.
Кал? ? пако? сярод кн?г
П?шу, чытаю без лямпады,
Гляджу на сонныя грамады
Пустынных вул?ц, як бл?шчыць
Адм?ралцейск? ? высях шп?ц…
|
|
Да гэтага часу ?жо адбываецца бурнае разв?ццё прамысловасц? ? ужо да сярэдз?ны
1830-х
гадо? у Санкт-Пецярбургу дзейн?чае каля 300 фабрык ? завода?. Адкрываюцца новыя водныя с?стэмы ?
Мары?нская
?
Ц?хв?нская
, у
1828
годзе ?
Па?ночна-Дзв?нск? канал
. ?стотнай падзеяй станов?цца адкрыццё першай
чыгунк?
?
1836
годзе пам?ж Пецярбургам ?
Царск?м Сялом
. Пецярбуржцы апрабавал? новы водны транспартны сродак:
параход
. Працягваецца разв?ццё Пецярбурга як пал?тычнага ? навуковага цэнтра дзяржавы. У
1802
годзе заснаваныя м?н?стэрствы ?
Дзяржа?ны савет
, узведзены
будынак Сената ? С?нода
, абно?леная
Акадэм?я навук
(у
1803
годзе бы? прыняты новы статут), створаны Педагаг?чны ?нстытут, утвораныя некальк? г?мназ?я? ? дазволеныя вольныя тыпаграф??.
[5]
Адкрываецца
Пулка?ская абсерваторыя
, у
1845
годзе ?
Рускае геаграф?чнае таварыства
.
18 жн??ня
1851
года з Пецярбурга ? Маскву адправ??ся першы цягн?к, хутка знос?ны пам?ж дзвюма гарадам? стане рэгулярным. Ужо ?
1850-х
пабудаваныя
Маско?ск?
(М?калае?ск?),
Варша?ск?
,
Балтыйск?
, а ?
1870
годзе ?
Ф?нляндск? вакзалы
. Разв?ваецца ? судаходства. У
1885
годзе скончылася збудаванне
Марскога канала
?
Марскога порту
.
Горад трох рэвалюцый. Грамадзянская вайна
[
прав?ць
|
прав?ць зыходн?к
]
XX стагоддзе
?чын?ла для Пецярбурга як шмат цяжк?х выпрабавання?, так ? грандыёзныя здзяйсненн?. Па вын?ках перап?су
1897
года насельн?цтва горада складала 1265 тыс. жыхаро?, а на пачатак
Першай сусветнай вайны
перавыс?ла 2 м?льёны (3-е месца ? Е?ропе пасля
Лондану
?
Парыжу
).
29 верасня
1907
года пача? курсаваць
Санкт-Пецярбургск? трамвай
.
Першым выпрабаваннем стала
рас?йская рэвалюцыя 1905?1907 гадо?
, пачаткам якой л?чыцца
Крывавая нядзеля
, а вын?кам? якой стала стварэнне першага ?
г?сторы? Рас??
парламенту
. Пача?шаяся Першая сусветная вайна моцна па?плывала на лёс Санкт-Пецярбурга. Ужо ? жн??ня
1914
года на хвал? антынямецк?х настроя? горад пераназваны ?
Петраград
, а да
1917
года пачал?ся праблемы з аснадай ? звычайнай з’явай становяцца чэрг?. Хваляванн?
23
?
27 лютага
1917 года ? горадзе зробяцца адной з гало?ных прычын
Люта?скай рэвалюцы?
. У гонар заг?ну?шых працо?ных на
Марсавым пол?
?
1956
годзе бы? запалены
Вечны агонь
.
[9]
Пасля
Кастрычн?цкай рэвалюцы?
, падчас
Грамадзянскай вайны
з-за бл?зкасц? антырэвалюцыйных арм?й урад
Лен?на
з’яжджае ?
Маскву
. Петраград часова пазба?лены статусу стал?цы (
5 сакав?ка
1918
года), як? пераходз?ць да Масквы. Увесну
1919
года, пры падтрымцы англ?йскага флоту, пача?ся першы наступ арм??
М?калая Юдзен?ча
з
Эстлянды?
на Петраград, а пасля паразы, ужо ? кастрычн?ку, друг?, як? таксама будзе спынены.
22 студзеня
1920
года Юдзен?ч абвясц?? пра роспуск
Па?ночна-Заходняй арм??
.
26 студзеня
1924
года, пасля смерц?
Уладз?м?ра Лен?на
Петраград рашэннем ЦК УКП(б) пераназываецца ?
Лен?нград
.
Пасля катастраф?чных падзей
1917
?
1919
гадо? насельн?цтва горада скарачаецца, да
1920
года яно складае тольк? 722 000 чалавек
[10]
, але дзякуючы
НЭП
жыццё ? горадзе паступова паляпшаецца. Працягваецца акты?ная жытловая забудова. Так у
1924
годзе ствараецца праект цэнтру
Нарва?скага раёна
, паводле якога мус?л? быць створаныя дзве плошчы ?
Стачак
, дзе была ?зведзеная
трыумфальная арка ? гонар перамог?
над
Напалеонам
? плошчу, якую яшчэ мелася стварыць (цяпер
К?ра?ская плошча
). Па ?с?м горадзе ствараюцца
Палацы культуры
? да сярэдз?ны
1930 гадо?
яны маюцца ?жо ва ?с?х прамысловых раёнах.
[11]
Гера?зм ? стойкасць лен?нградца? выяв?л?ся ? часы
Вял?кай Айчыннай вайны
. Амаль 900 дзён ва ?мовах по?най
блакады горада
жыхары не тольк? выжыл?, але ? дапамагл? фронту. Так у вын?ку сустрэчнага наступу Лен?нградскага ? Волха?скага франто?
18 студзеня
1943
года блакаднае акружэнне было прарвана, але тольк?
27 студзеня
1944
года блакада горада была цалкам знятая.
Пачынаючы з
1947
года ? Лен?нградзе разв?ваюцца як адна?ляльныя, гэтак ? ?нтэнс??ныя буда?н?чыя працы.
7 кастрычн?ка
1955
года ?
метро
бы? запушчаны першы абкатачны электрацягн?к, а ?жо
5 л?стапада
бы? падп?сана акт аб здачы ? эксплуатацыю першай чарг?
лен?нградскага метрапал?тэна
. У
1990
годзе
г?старычны цэнтр горада
?несены ?
Сп?с сусветнай спадчыны
ЮНЕСКА
.
У
1991
годзе па вын?ках рэферэндуму 54 % лен?нградца? выказал?ся за вяртанне спрадвечнай назвы горада Санкт-Пецярбург.
6 верасня
1991
года ?казам Прэз?дыума Вярхо?нага Савета РСФСР яна была адно?лена,
[12]
21 красав?ка
1992
года ?несеная ?
Канстытуцыю РФ
.
[13]
26 чэрвеня
1991
бы? абраны першы ? апошн? мэр Санкт-Пецярбурга,
13 сакав?ка
1996
года выкана?чая ?лада была перададзена
Адм?н?страцы? Санкт-Пецярбурга
, якая ствараецца
губернатарам Санкт-Пецярбурга
, пасада мера была скасавана. ?стотнай падзеяй для Пецярбурга стал?
Гульн? добрай вол? 1994
года, як?я праходз?л? ? складаны для горада час. У
1991
?
2007
гадах было ?сталявана шмат помн?ка?, сярод як?х ?
Фёдару Дастае?скаму
, маршалу
Георг?ю Жукаву
,
Сяргею Ясен?ну
? ?ншыя. Адрэста?раваныя ? адно?леныя ?
Канстанц?на?ск? палац
,
храм Спасу-на-Крыв?
? шмат як?я ?ншыя. Упершыню
25 мая
1991
года, пасля вял?кага перапынку, царко?ная служба адбылася ?
Казанск?м саборы
. У
2001
годзе пачынаецца буда?н?цтва
Кальцавой дарог? вакол Пецярбурга
,
15 снежня
2004
адкрываецца
Вял?к? Абуха?ск? мост
, вядомы як ≪Вантавы мост≫. Працягваецца разв?ццё метрапал?тэну: у
1998
годзе ?ведзены ? эксплуатацыю ?частак Правабярэжнай л?н?? ад станцы? ≪
Чкала?ская
≫ да станцы? ≪
Старая Дзярэ?ня
≫, у
2005
годзе адкрытая станцыя ≪
Каменданцк? праспект
≫ ? ?ншыя. У
2000
годзе бы? пабудаваны
Лядовы палац
, у як?м прайшо?
чэмп?янат свету па хаке? 2000 года
. У
2008
годзе пецярбургск? футбольны клуб ≪
Зен?т
≫ выйгра? прэстыжны
Кубак УЕФА
?
Суперкубак УЕФА
.
- Званне
Горад-герой
(
8 мая
1965
года) з уручэннем медал? ≪Залатая зорка≫ ? ≪за выб?тныя заслуг? перад Айчынай, мужнасць ? гера?зм, прая?леныя працо?ным? Лен?нграда ? барацьбе з нямецка-фашысцк?м? захопн?кам? ? цяжк?х умовах працяглай варожай блакады, ? ? азнаменаванне 20-годдзя перамог? савецкага народа ? Вял?кай Айчыннай вайне 1941?1945 гг.≫
- Ордэн Лен?на
(
26 студзеня
1945
года) ? ≪за мужнасць ? адвагу ва ?мовах блакады ? барацьбы супраць фашысцк?х захопн?ка?≫.
- Ордэн Лен?на
(
21 чэрвеня
1957
года) ? ≪у азнаменаванне 250-годдзя Лен?нграда≫.
- Ордэн Кастрычн?цкай рэвалюцы?
(
21 л?стапада
1967
года) ? ≪у азнаменаванне 50-годдзя Вял?кай Кастрычн?цкай сацыял?стычнай рэвалюцы?≫.
- Ордэн Чырвонага Сцяга РСФСР
(
5 снежня
1919
года) ? ≪за гера?зм ? самадданасць петраградскага пралетарыята, за абарону Петраграда ? Грамадзянскую вайну≫.
Санкт-Пецярбург ? адз?н з найважнейшых эканам?чных цэнтра? Рас?йскай Федэрацы?. Эканом?ка гораду базуецца ? асно?ным на
прамысловасц?
?
турызме
. Па вын?ках
2004
года горад заня? чацвертае месца ? Рас?? (пасля Масквы,
Цюменскай
?
Маско?скай вобласц?
) па аб’ёму
сукупнага рэг?янальнага прадукту
(СРП). У
2007
годзе гэты паказчык скла? 1 109,3
млрд руб
. (38 млрд
долара?
), ц? 3,92 % ад агульнарас?йскага
СУП
.
[14]
У
2011
годзе, па прагнозах, СРП складзе 2 трыльёны 413 м?льярда? 6 м?льёна? рублё?.
[15]
У
2006
годзе ? Санкт-Пецярбургу адбы?ся сам?т ≪
Вял?кай васьмёрк?
≫.
Сам?т
праходз?? у
Канстанц?на?ск?м палацы
?
Стрэльне
з
15
па
17 л?пеня
2006
года. З
1997
года ? Санкт-Пецярбургу праводз?цца штогадовы эканам?чны сам? Рас?? ? кра?н
СНД
?
Пецярбургск? м?жнародны эканам?чны форум
? найважнейшае м?жнароднае эканам?чнае ? пал?тычнае мерапрыемства ва
Усходняй Е?ропе
, якое атрымала неаф?цыйную назву ≪Рас?йск?
Давос
≫.
Мары?нск? тэатр
,
М?хайла?ск? тэатр
,
Вял?к? драматычны тэатр ?мя Г. А. Та?станогава
,
Тэатр на Вас?лье?ск?м
,
Тэатр на Л?цейным
.
Пётр I задумва? горад паводле е?рапейскага ?зору: з прамым? перпендыкулярным? вул?цам?, шырок?м? ≪прашпектам?≫. Такая план?ро?ка бачна на прыкладзе
Вас?лье?скага вострава
? ≪трызубцы≫
Адм?ралцейства
?
Не?ск? праспект
, Гарохавая вул?ца, Вазнясенск? праспект.
Самы шырок? мост ?
С?н?
.
Беларусы ? Санкт-Пецярбургу. Г?сторыя. Асобы
[
прав?ць
|
прав?ць зыходн?к
]
Пецярбург ста? важным цэнтрам беларускай культуры яшчэ ?
XIX ст.
У 1844?1846 гг.
Ян Баршчэ?ск?
п?ша тут знакам?ты твор
Шляхц?ц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях
. У 1893 годзе тут
Антон Неманцэв?ч
. Паводле рас?йскага перап?су 1897 г. у Пецярбургу пражывала 66,5 тыс. беларуса?. У пачатку
XX ст.
яны стал? другой па колькасц? ?ншаэтн?чнай супольнасцю ? горадзе. У 1906?1912 гг. тут вучылася выб?тны альголаг
Вольга Дзм?трые?на Ак?мава
. У 1906?1916 гг. працавала
Загляне сонца ? ? наша аконца
, у 1914 г. ?
Акцыйная суполка друкарскай штук?
, у 1914 годзе выйша? нумар часоп?са
≪Ран?ца≫
. У 1918 дзейн?чала
Таварыства ахвотн?ка? беларускага народнага штукарства
. У 1930?1937 вучы?ся беларуск? мастак
Я?ген Аляксеев?ч Зайца?
. У 1926?1936 гг. дзейн?чала
Беларускае студэнцкае зямляцтва
. У 1938-39 рэктарам
Лен?нградскага ?н?верс?тэта
бы? беларуск? вучоны
Канстанц?н ?гнатав?ч Лукашо?
. У 1938 у Лен?нградзе нарадз??ся беларуск? геах?м?к
Валянц?н Лукашо?
. З першых дзён Вял?кай Айчыннай вайны беларусы ?дзельн?чал? ? абароне Лен?нграда, сярод ?х ?
Фядос?й Арцёмав?ч Смалячко?
. У 1973?1975 гг. у горадзе над Нявой працуе беларуск? мастак
Аляксандр Анатольев?ч ?сачо?
. Дзейн?чае
Беларускае грамадска-культурнае таварыства (Санкт-Пецярбург)
.
- Oxxxymiron
(* 1985) ? рэп-выкана?ца.
- Андрэй Сяргеев?ч Аршав?н
(* 1981) ? рас?йск? футбал?ст.
- Барыс Уладз?м?рав?ч Асаф’е?
(1884?1949) ? руск? музыказнавец, кампаз?тар, педагог.
- Вос?п ?ванав?ч Бавэ
(1784?1834) ? рас?йск? арх?тэктар, знакам?ты рэканструкцыяй Масквы пасля пажару 1812 года.
- Аляксандр Парф?рав?ч Барадз?н
(1833?1887) ? руск? кампаз?тар ? навуковец-х?м?к.
- М?ха?л Сяргеев?ч Баярск?
(* 1949) ? савецк? ? рас?йск? акцёр тэатра ? к?но, спявак, тэлевядучы.
- ?ос?ф Аляксандрав?ч Бродск?
(1940?1996) ? рас?йск? ? амерыканск? паэт, эсэ?ст, драматург, перакладчык.
- Карл Па?лав?ч Бруло?
(1799?1852) ? руск? мастак, жывап?сец, манументал?ст, акварэл?ст, малявальшчык, прадста?н?к акадэм?зму.
- Я?ген Яка?лев?ч Весн?к
(1923?2009) ? савецк? акцёр. Народны артыст СССР (1989).
- Яка? Яка?лев?ч Гакель
(1901?1965) ? савецк? ак?янограф.
- Барыс Барысав?ч Гал?цын
(1862?1916) ? руск? ф?з?к ? геаф?з?к.
- ?лья Сяргеев?ч Глазуно?
(* 1930) ? савецк? ? рас?йск? мастак-жывап?сец, педагог.
- Георг?й М?хайлав?ч Грэчка
(* 1931) ? савецк? касмана?т, двойчы Герой Савецкага Саюза.
- М?калай Сцяпанав?ч Гум?лё?
(1886?1921) ? руск? паэт Срэбнага веку.
- Пятро Драчо?
(
1937
?
2005
) ?
беларуск?
граф?к
.
- ?ван VI
(1740?1764) ? рас?йск? ?мператар (1740?1741) з дынасты? Раманавых.
- Сяргей Барысав?ч ?вано?
(* 1953) ? рас?йск? дзяржа?ны дзеяч, м?н?стр абароны Рас?? (2001?2007).
- М?калай Па?лав?ч ?гнацье?
(1832?1908) ? дзяржа?ны дзеяч Рас?йскай ?мперы?, дыпламат, граф, м?н?стр унутраных спра? (1881?1882).
- М?ха?л М?хайлав?ч Казако?
(1934?2011) ? руск? артыст, савецк?, рас?йск? ? ?зра?льск? рэжысёр, акцёр тэатра ? к?но.
- Аляксандра М?хайла?на Калантай
(1872?1952) ? дзеяч м?жнароднага ? рас?йскага рэвалюцыйнага сацыял?стычнага руху.
- Аляксандр Вас?льев?ч Калчак
(1874?1920) ? рас?йск? адм?рал, камандуючы белым рухам падчас грамадзянскай вайны ? Рас??.
- Георг Кантар
(1845?1918) ? нямецк? матэматык.
- Леан?д Кантаров?ч
(1912?1986) ? савецк? матэматык ? эканам?ст, ла?рэат Нобеле?скай прэм?? па эканом?цы (1975).
- Пётр Леан?дав?ч Кап?ца
(1894?1984) ? савецк? ф?з?к, акадэм?к АН СССР.
- Тамара Платона?на Карсав?на
(1885?1978) ? вядомая руская балерына.
- К?рыл
(1946) ? Свяцейшы Патрыярх Маско?ск? ?сяе Рус? ? прадстаяцель РПЦ.
- М?калай Вас?льев?ч Клейгельс
(1850?1916) ? дзяржа?ны дзеяч Рас?йскай ?мперы?, губернатар Санкт-Пецярбурга (1895?1904).
- Габрыэль Корбут
(1862?1936) ? польск? г?сторык л?таратуры, б?бл?ёграф, мовазнавец.
- Надзея Канстанц?на?на Крупская
(1869?1939) ? савецкая грамадская дзеячка, педагог. Жонка У. Лен?на.
- М?ха?л ?ларыёнав?ч Кутуза?
(1745?1813) ? рас?йск? палкаводзец, генерал-фельдмаршал, святлейшы князь. Герой вайны 1812 года.
- М?ха?л Яка?лев?ч Ленсу
(* 1924) ? савецк? ? беларуск? ф?лосаф.
- Рыгор Яка?лев?ч Перэльман
(* 1966) ? рас?йск? матэматык, першым даказа? г?потэзу Пуанкарэ.
- Аляксандр Уладз?м?рав?ч Рагожк?н
(* 1949) ? савецк? ? рас?йск? рэжысёр ? сцэнарыст.
- ?гар Севяран?н
(1887?1941) ? руск? паэт ≪Срэбнага веку≫.
- Канстанц?н М?хайлав?ч С?мана?
(1915?1979) ? савецк? п?сьменн?к, грамадск? дзеяч.
- Вас?ль Вас?лев?ч Струвэ
(1889?1965) ? савецк? ?сходазнавец (ег?птолаг ? ас?рыёлаг).
- Аляксей Дан?лав?ч Тац?шча?
(1699?1760) ? дзяржа?ны дзеяч Рас?йскай ?мперы?, генерал-аншэф, сапра?дны камергер, сенатар.
- Раман Львов?ч Трахтэнберг
(1968?2009) ? рас?йск? шоумен, тэле- ? радыёвядучы, акцёр, п?сьменн?к.
- Карл Фабержэ
(1846?1920) ? рас?йск? ювел?р.
- Канстанц?н М?хайлав?ч Фафана?
(1862?1911), руск? паэт.
- Юл?й Барысав?ч Харытон
(1904?1996), савецк? ? рас?йск? ф?з?к-тэарэтык ? ф?з?ках?м?к.
- В?ктар Робертав?ч Цой
(1962?1990) ? савецк? музыкант.
- Я?ген Аляксандрав?ч Чычварк?н
(* 1974) ? рас?йск? б?знесмен.
- Дзм?трый Дзм?трыев?ч Шастаков?ч
(1906?1975) ? руск? савецк? кампаз?тар, п?ян?ст, педагог ? грамадск? дзеяч.
- Сяргей ?ос?фав?ч Юткев?ч
(1904?1985) ? савецк? рэжысёр, тэарэтык к?намастацтва, народны артыст СССР.
- Аляксей Канстанц?нав?ч Ягудз?н
(* 1980) ? руск? ф?гурыст.
- М?калай ?ванав?ч Яжо?
(1895?1940) ? савецк? дзяржа?ны ? пал?тычны дзеяч.
Зноск?
- ↑
а
б
https://lenta.ru/news/2018/10/03/poltavchenko/
- ↑
https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
- ↑
Нап?санне
Санкт-Пецярбург
у адпаведнасц? з БЭ ? 18 тамах. Т.14., Мн., 2002, С.151.
- ↑
Конституционный Суд Российской Федерации
(руск.)
- ↑
а
б
Авсеенко В. Н.
История города С.-Петербурга в лицах и картинках. 1703?1903
(руск.)
. ? СПб: Сотис, 1993. ? С. 20.
- ↑
а
б
Мейнандэр Х.
Г?сторыя Ф?нлянды?: Л?н??, структуры, пераломныя моманты; пер. са шведскай Вольг? Рызмаковай. ? М?нск: Мастацкая л?таратура, 2017. ?
ISBN 978-985-02-1748-6
.
- ↑
а
б
А. В. Даринский, В. И. Старцев, Д. Н. Мурин, Т. Г. Браже, А. Г. Б?тво.
Санкт-Петербург 1703?1719 / Под ред. А. В. Даринского. ?
СПб.
: Фирма ≪ГЛАГОЛ≫, 2000. ? С. 68?69. ? 464 с.
- ↑
История Санкт-Петербурга
(руск.)
- ↑
Галина Дрегуляс
.
Февральская революция
(нявызн.)
. opeterburge.ru.
- ↑
А. Ю. Чистяков
.
Население (обзорная статья)
(нявызн.)
(недаступная спасылка)
. Электронная энциклопедия Санкт-Петербурга.
Арх?вавана
з першакрын?цы 4 кастрычн?ка 2007.
Праверана 22 лютага 2013.
- ↑
Анна Тирле
.
Архитектура и благоустройство: массовое строительство. Эра ДК и ЦПКиО. Часть II
(нявызн.)
. opeterburge.ru.
- ↑
Указ Президиума ВС РСФСР от 06.09.91 № 1643-I О возвращении городу Ленинграду его исторического названия Санкт-Петербург
(нявызн.)
(недаступная спасылка)
.
Арх?вавана
з першакрын?цы 3 чэрвеня 2013.
Праверана 22 лютага 2013.
- ↑
Закон РФ от 21 апреля 1992 г. N 2708-I ≪Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) Российской Советской Федеративной Социалистической Республики≫
- ↑
Валовой региональный продукт по субъектам Российской Федерации в 1998?2007 гадах в текущих ценах (данные Госкомстата РФ)
(нявызн.)
(недаступная спасылка)
. gks.ru (6 сакав?ка 2011).
Арх?вавана
з першакрын?цы 5 жн??ня 2017.
Праверана 22 лютага 2013.
- ↑
Маша Могилевская
.
Гастарбайтеры поднимут Петербург
(нявызн.)
. fontanka.ru (6 сакав?ка 2011).
| |
---|
Фота, в?дэа ? а?дыё
| |
---|
Тэматычныя сайты
| |
---|
Сло?н?к? ? энцыклапеды?
| |
---|
|
|
---|
Паэтычныя зборн?к?
| | |
---|
Паэмы
| |
---|
Драматычныя творы
| |
---|
Проза ? навуковыя творы
| |
---|
Спектакл? паводле твора?
Янк? Купалы
| |
---|
Ф?льмы паводле твора?
Янк? Купалы
| |
---|
Купала?ск?я мясц?ны
| |
---|
Помн?к?
| |
---|
Купалазна?цы
| |
---|
Установы, падзе? ? рэчы,
звязаныя з ?мем Купалы
| |
---|