Тун?с Al-Jamh?riyyah at-T?nisiyyah ????????? ????????
Сьцяг Герб
Нацыянальны дэв?з : ????? ????? ????? ?urriyyah, Ni??m, ‘Ad?lah ≪Свабода, лад ? справядл?васьць≫
Дзяржа?ны г?мн : ≪ Himat Al Hima ≫
Аф?цыйная мова	арабская
Стал?ца	Тун?с
Найбуйнейшы горад	Тун?с
Форма к?раваньня Прэзыдэнт Прэм’ер-м?н?стар	Ун?тарная прэзыдэнцкая рэспубл?ка Мансэф Марзук? Мехди Джомаа
Плошча  ? агульная  ? адсотак вады	92 месца ? сьвеце 163 610 км² 5
Насельн?цтва  ? агульнае ( 2011 )  ? шчыльнасьць	79 месца ? сьвеце 11 245 284 63/км²
СУП  ? агульны ( 2011 )  ? на душу насельн?цтва	67 месца ? сьвеце $101,831 млрд $9557
Валюта	Тун?ск? дынар ( TND )
Часавы пас	CET ( UTC +1)
Незалежнасьць ? ад Францы?	20 сакав?ка 1956 году
Дамэн верхняга ?зро?ню	.tn
Тэлефонны код	+216

Тун?с ( па-арабску : ???? ‎), аф?цыйны назо? ? Тун?ская Рэспубл?ка (???????? ????????) ? дзяржава на м?жземнаморск?м узьбярэжжы Па?ночнай Афрык? . На по?начы ? ?сходзе абмываецца М?жземным морам , на захадзе ? па?днёвым захадзе мяжуе з Альжырам , на па?днёвым-усходзе ? зь Л?б?яй . Па плошчы Тун?с самая малая кра?на Магрыбу .

По?дзень кра?ны заняты Сахарай , рэшта ? урадл?вай глебай ? 1300 км м?жземнаморскага ?зьбярэжжа.

Тун?с мае цесныя аднос?ны з Э?рапейск?м зьвязам , зь як?м заключаная дамова аб асацыяцы?, ? арабск?м сьветам. Тун?с зья?ляецца сябрам Зьвязу арабскага Магрыбу , Арабскай л?г? ? Афрыканскага зьвязу .

Г?сторыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Тун?с зьведа? уплы? шматл?к?х старажытных цыв?л?зацыя?. Менав?та тут у 9 ст. да н. э. ф?н?к?йцы заснавал? кал?сьц? магутны Карфаген , заг?ну?шы пасьля трох Пун?чных война? пад нац?скам Рыму . Праз стагодзьдз?, перажы?шы валадарства рымляна?, вандала? ? б?зантыйца?, гэты рэг?ён бы? захоплены ? асвоены арабам?. У 16 ст. ён бы? уключаны ? склад Асманскай ?мпэры? . З 1881 году Тун?с ? пратэктарат Францы? . У гады Другой сусьветнай вайны часова знаходз??ся пад акупацыяй фашысцкай Нямеччыны . Незалежнасьць кра?ны абвешчаная 20 сакав?ка 1956 году.

Рэвалюцыя 2010?2011 гадо? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Тун?скай рэвалюцыяй называюць масавыя пратэсты, як?я прывял? да падзеньня шматгадовага к?раваньня карумпаванага рэжыму Бэна Ал? . Яны пачал?ся 17 сьнежня 2010 г., кал? 26-гадовы вул?чны гандляр садав?най ? гародн?най Мухамэд Буаз?з? падпал?? сябе жы?цом на знак пратэсту супраць канф?скацы? прылада? працы ? зьдзека? зь яго мун?цыпальным? ?ладам?. Траг?чныя падзе? стал? катал?затарам для дэмантстрацыя? ? сацыяльна-пал?тычных пратэста? па ?сёй кра?не. Мухамэд Буаз?з? памёр у шп?тал? 4 студзеня 2011 г., а празь дзесяць дзён Бэн Ал? сышо? у адста?ку. Дэманстрацы? супраць масавага беспрацо?я, па?сюднай карупцы?, н?зкага ?зро?ню жыцьця, браку свабоды слова й пал?тычных рэформа? працягвал?ся яшчэ некальк? месяца?. Тун?ская рэвалюцыя натхн?ла пратэсты па ?с?м арабск?м сьвеце, у тым л?ку ? Эг?пце й Л?б??, у вын?ку як?х дыктатары Хосьн? Мубарак ? Муамар Кадаф? страц?л? ?ладу.

Пал?тыка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Унутраная пал?тыка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Тун?с ? ун?тарная прэзыдэнцкая рэспубл?ка. Галава дзяржавы ? прэзыдэнт. Орган выкана?чай улады ? урад, прызначаецца прэзыдэнтам.

Парлямэнт ? дзьвюхпалатны: Палата дарадн?ка? (верхняя), якая складаецца з 126 дарадн?ка?, Палата дэпутата? (н?жняя), якая складаецца з 189 дэпутата?. Тэрм?н дзеяньня мандата дарадн?ка ?сталяваны ? шэсьць гадо?, а выбары ? Палату дэпутата? праходзяць кожныя пяць гадо? па мажарытарна-прапарцыйнай сыстэме (па партыйных сьп?сах ? на ?ндыв?дуальнай аснове).

Легальным? зья?ляюцца 7 пал?тычных партыя?: Дэмакратычнае канстытуцыйнае аб’яднаньне (к?руючая), Рух дэмакрата?-сацыял?ста?, Партыя народнага адз?нства, Юн?ян?сцка-дэмакратычны саюз, Рух абна?леньня, Сацыяльна-л?бэральная партыя ? Прагрэс??нае сацыял?стычнае аб’яднаньне (у Палаце дэпутата? прадста?леныя ?сё, акрамя апошняй). У заканада?чым парадку за апазыцыйным? партыям? замацавана як м?н?мум 20% месца? у Палаце дэпутата?. Асно?ная грамадзкая арган?зацыя ? Усеагульнае тун?скае аб’яднаньне працы (каля 400 тыс. чальцо?).

Першым прэзыдэнтам незалежнага Тун?су бы? Хаб?б Бург?ба .

У 1987 яго зьмян?? З?н эль-Аб?дз?н Бэн Ал? . Ён аб?ра?ся на прамых агульнанародных выбарах у 1989, 1994 ? 1999 гадох, перавыбраны на чацьверты пяц?гадовы тэрм?н 24 кастрычн?ка 2004 году, набра?шы 94,5% галасо?.

Бэн Ал? сышо? з пасады 14 студзеня 2011 г. у вын?ку масавых пратэста? Тун?скай рэвалюцы? .

Вонкавая пал?тыка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Тун?с ? чалец ААН , ЛАД, А?К, Супольнасьц? Сахара-Сахэльск?х дзяржава?, а таксама кра?на-заснавальн?к СДА. Акты?ную ролю Тун?с гуляе ? разьв?цьц? м?жземнаморскага партнэрства, удзельн?чае ? мерапрыемствах у рамках ≪М?жземнаморскай ?н?цыятывы≫ НАТА. У сьнежн? 2003 году ? Тун?се прайшо? першы сам?т к?ра?н?ко? дзяржава? Заходняга М?жземнамор’я ? фармаце ≪5+5≫, як?, па меркаваньн? тун?ск?х ?лада?, мае ?се шанцы стаць ≪лякаматывам≫ м?жземнаморскай ?нтэграцы?. У л?стападзе 2005 году ? Тун?се прайшо? II этап Сусьветнага ?нфармацыйнага сам?ту.

Геаграф?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Кл?мат Тун?су ? субтрап?чны м?жземнаморск? на по?начы ? ?здо?ж узьбярэжжа, на по?дн? ? ва ?нутраных раёнах ? трап?чны пустэльны. Сярэдн?я тэмпэратуры студзеня +10 °C на по?начы ? +21 °C на по?дн?, л?пеня +26 °C на по?начы ? +33 °C на по?дн?. Ападка? за год выпадае ад 100 мм на по?дн? да 1500 мм у горных раёнах, некаторыя пустэльныя вобласьц? наогул не атрымо?ваюць ападка? на працягу шматл?к?х гадо? запар. Летняя сьпякота на ?зьбярэжжы мякчэе марск?м брызам, таму суб’екты?на падаецца некальк? прахалодней, чым ёсьць насамрэч. У пустэльных раёнах уначы нярэдк?я замаразк? нават увясну ? ?восень, хоць днём тэмпэратура ? гэты пэрыяд можа дасягаць +25…+27°С. Лепшы час для наведваньня кра?ны ? верасень ? л?стапад ? сакав?к ? чэрвень.

Каля трац?ны тэрыторы? кра?ны займаюць усходн?я адгор’? гор Атляс , астатняя тэрыторыя пакрытая саванам? ?, па большай частцы, пустэльная. Самы н?зк? пункт Тун?су ? Шот эль-Гарса (17 м н?жэй узро?ню мора), а самая высокая ? гара Джэбэль-Хамб? (1544 м).

Адм?н?страцыйна-тэрытарыяльнае дзяленьне ? 23 прав?нцы? (гувэрнараты).

Эканом?ка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Тун?с ? ?ндустрыяльна-аграрная кра?на, уваходз?ць у л?к найболей разьв?тых дзяржава? Афрык?, займае адно зь першых месца? сярод дзяржава? Афрык? ? Бл?зкага ?сходу па тэмпах сацыяльна-эканам?чнага разьв?цьця. У м?жнародных рэйтынгах канкурэнтаздольнасьц? займае другое месца ? Афрыцы (пасьля Ма?рык?я).

СУП у 2005 годзе вырас на 4,2% ? дасягну? 26 млрд даляра? ЗША. СУП на душу насельн?цтва паводле аф?цыйных зьвестак складае 2200 даляра? ЗША. Дзяржбюджэт на 2006 год бы? зацьверджаны ? памеры 13,6 млрд тун?ск?х дынара?. Вонкавая запазычанасьць Тун?са вырасла да 17 млрд даляра? ЗША. ?нфляцыя па падл?ках 2005 году не перавыс?ла 3,5%, золатавалютны запас заста?ся на ?зро?н? 4 млрд даляра? ЗША. У 2005 годзе кра?ну наведала каля 6,5 млн турыста?, як?я прынесьл? каля 2 млрд даляра? ЗША.

Грашовая адз?нка ? тун?ск? дынар (ро?ны 1000 м?л?мам; 1 дынар = 72 цэнтам ЗША).

Вонкавы гандаль [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Вонкавагандлёвае абарачэньне за 2005 год склала 23,1 млрд даляра? ЗША (экспарт 9,9 млрд, ?мпарт ? 13,2 млрд). Гало?ныя артыкулы экспарту ? тэкстыльныя ? скураныя вырабы, фасфаты ? ?х вытворныя, аграрная прадукцыя; ?мпартуюцца ? асно?ным машыны ? абсталяваньне, спажывецк?я тавары, харчаваньне, бэнз?н. Гало?ным? партнэрам? Тун?са зья?ляюцца Францыя, ?тал?я ? Нямеччына. На долю кра?на? ЭЗ прыпадае 80% яго вонкавагандлёвых сувязя?. З сакав?ка 1998 году пачалася паэтапная рэал?зацыя дамовы аб асацыяцы? з ЭЗ, якая прадугледжвае стварэньне да 2010 году зоны вольнага гандлю.

Узброеныя с?лы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Вайсковыя выдатк? ? 1990-я гады складал? 350?400 млн даляра? ЗША на год. На ?збраеньн? находз?цца зброя ? ваенная тэхн?ка гало?ным чынам заходняй вытворчасьц?, прычым досыць састарэлая. Колькасьць войска ? 35 000 чалавек (уключаючы прыкладна 23 500 тэрм?новай службы; працягласьць тэрм?новай службы ? 1 год; закл?к выбарчы).

Ваенна-марск?я с?лы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Колькасьць ? 4000?4500 чалавек (уключаючы каля 500 тэрм?новай службы). Карабельны склад ? каля 50 рознатыпавых катэра? ? каля 10 дапаможных судна?. Рамонтныя магутнасьц?: 4 сух?я док?, 2 пантоны, 1 суднападымальны эл?нг, 1 плывучы док ? маецца магчымасьць абслуго?ваць ? рамантаваць усё ная?ныя на ?збраеньн? катэры ? судны.

Дэмаграф?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У стал?цы ? горадзе Тун?с , 2 млн жыхаро?. Буйныя гарады ? Б?зэрта, Сфакс, Кэйруан, Манасьц?р.

Рэл?г?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Дзяржа?ная рэл?г?я ? ?слам сун?цкага толку.

Культура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Аф?цыйная мова ? арабская, шырока распа?сюджаны француская.

Нацыянальнае сьвята: Дзень незалежнасьц? ? 20 сакав?ка.

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Тун?с ? схов?шча мультымэдыйных матэрыяла?