≪Па?л?нка≫
? п’еса
Янк? Купалы
(камэдыя ? 2 актах), завершаная 3 чэрвеня 1912 году ?
Акопах
. Упершыню надрукаваная асобным выданьнем у 1913 годзе ? выдавецкай суполцы ≪
Загляне сонца ? ? наша аконца
≫. А?тографы п’есы захо?ваюцца ?
Л?таратурным музэ? Янк? Купалы
.
[1]
Падзе? ? п’есе адбываюцца ? хаце Крын?цк?х у два восеньск?я вечары. У першы зь ?х Па?л?нка, пакуль не вярнул?ся з рынку яе бацьк? ? Сьцяпан ? Альжбэта Крын?цк?я, ? сустракаецца са сва?м каханым, наста?н?кам Як?мам Сарокам. Пасьля ?х вяртаньня не?забаве ? хату зая?ляюцца
сваяк
Пранцысь Пустарэв?ч з жонкай Агатай, як?я прымаюць акты?ны ?дзел у падзеях. Наза?тра, пасьля к?рмашу, ? Крын?цк?х ладз?цца вечарынка. Акрамя Пустарэв?ча?, сюды прыходз?ць фанабэрл?вы шляхцюк Адольф Быко?ск?, што зьб?раецца сватацца да Па?л?нк?, ? ?ншыя госьц?. У цэнтры падзей ? разумная, дасьц?пная, вострая на язык Па?л?нка. Вольналюб?вая, яна здольная пастаяць за сябе, за сваё каханьне, ?дзе ? жыцьцё самастойнай дарогай. На шляху закаханых стаяць патрыярхальныя, кансэрваты?ныя с?лы. ? хоць нялёгка Па?л?нцы проц?стаяць гэтым звычаям ? традыцыям, тым болей, што носьб?там? ?х зья?ляюцца яе бацьк?, бл?зк?я ёй людз?, дзя?чына знаходз?ць у сабе с?лы, каб не падпарадкавацца вол? бацько?. Яна ?дзе зь Як?мам, гатовая нават уцячы з дому. У ф?нале п’есы, як? гучыць драматычна (наста?н?ка Як?ма Сароку арыштавал? па даносе Сьцяпана Крын?цкага), Па?л?нка называе бацьку ? так?х, як Пустарэв?ч, ≪зьвярам? сьляпым?≫.
[1]
Паводле вызначэньня а?тара, жанр твору ? ≪сцэны са шляхецкага жыцьця≫. Дзейныя асобы камэды? мел? ? жыцьц? сва?х рэальных прататыпа?. Адольф Быко?ск? бы? нап?саны з Павэлака Ваяводзкага, ганарыстага шляхцюка з
фальварку
Калдуко?ка (
Лагойшчына
), Сьцяпан Крын?цк? ? з Г?лярыя Аблачымскага, Пранцысь Пустарэв?ч ? з Пранц?шка Аблачымскага, брата Г?лярыя, скнары ? п’ян?цы. Вобраз гало?нае гера?н? п’есы, Па?л?нк?, нап?саны з дачк? Г?лярыя Ядз?, вельм? прыгожай дзя?чыны з цудо?ным голасам, у якой бы? закаханы сам Купала. Прататып Як?ма Сарок? ? Мечысла? Багданов?ч, наста?н?к, стрыечны брат Ядз?, што жы? у сям’? Г?лярыя, каха? Ядзю ? нешчасьл?ва свата?ся да яе.
[1]
Дом у В?льн?, дзе размяшча?ся рабочы клюб ≪Сокал≫, у як?м адбылася першая пастано?ка п’есы ≪Па?л?нка≫
Камэдыя адыграла адметную ролю ? стана?леньн? ? разьв?цьц? беларускага прафэс?йнага сцэн?чнага мастацтва, ?вайшла ? залаты фонд беларускае драматург?? ? стала яе клясыкай. Упершыню п’еса была паста?леная 27 студзеня 1913 году ?
В?льн?
на вечарынцы ? рабочым клюбе ≪Сокал≫
Беларуск?м музычна-драматычным гуртком
. Першай выкана?цай рол? Па?л?нк? стала
С. Маркев?ч (Маркев?чанка)
. На прэм’еры п’есы прысутн?ча? Купала, як? адмыслова для гэтага прыеха? з
Пецярбургу
. Пра гэтую пастано?ку свой водгук 1 лютага 1913 году нап?сала ≪
Наша Н?ва
≫.
[1]
Янка Купала сярод сябра? Беларускага л?таратурна-навуковага гуртка студэнта? Санкт-Пецярбургскага ?н?вэрсытэту пасьля другой пастано?к? ≪Па?л?нк?≫, люты 1913 г.
Друг? раз п’еса была паказаная ?
Пецярбургу
9 лютага 1913 году
Беларуск?м навукова-л?таратурным гуртком
студэнта? у пастано?цы артыста Александрынскага тэатру К. Бэк?н-Драздова. Я. Купала акты?на ?дзельн?ча? ? падрыхто?цы спэктаклю ? у разьмеркаваньн? роля?, кансультава? на рэпэтыцыях. Рол? ? пастано?цы выконвал?:
У
≪Нашай Н?ве≫
20 лютага 1913 году бы? надрукаваны доп?с А. Гурло ≪Беларускае ?грышча ? Пецярбургу≫, дзе адзначалася, што спэктакль бы? прыняты публ?кай надзвычай прых?льна.
[1]
Камэдыяй ≪Па?л?нка≫ ? пастано?цы
Ф. Жданов?ча
распачало сваю дзейнасьць у
Менску
23 красав?ка 1917 году
Першае беларускае таварыства драмы ? камэды?
. Трупа таварыства, акрамя
Менску
, ?грала ≪Па?л?нку≫ ?
Ас?пав?чах
,
Бабруйску
,
Жлоб?не
,
Маг?лёве
,
Воршы
,
Радашкав?чах
,
Слуцку
. Рол? ? спэктакл? выконвал?:
З адкрыцьцём
Беларускага дзяржа?нага тэатру
спэктакль зь некаторым? дапрацо?кам? бы? перанесены
Ф. Жданов?чам
на сцэну гэтага тэатру ? сыграны 17 верасьня 1920 году, на чацьвёрты дзень пасьля адкрыцьця тэатру. У 1927 годзе рэжысэр
Я. М?ров?ч
аднав?? пастано?ку, зраб?? значныя карэктывы, паглыб??шы сацыяльнае гучаньне сцэн?чнага твору. Значнай старонкай у сцэн?чнай г?сторы? ≪Па?л?нк?≫ ста? спэктакль, паста?лены
тэатрам
? ?першыню прадста?лены 23 тра?ня 1944 году ?
Томску
, дзе тэатар знаходз??ся ? эвакуацы?. Пастано?ка стала клясыкай беларускага тэатральнага мастацтва. На працягу дзесяц?годзьдзя?
Нацыянальны тэатар ?мя Янк? Купалы
адкрыва? свой новы сэзон прадста?леньнем ≪Па?л?нк?≫.
[1]
У 1952 годзе спэктакль купала?ца? бы?
экран?заваны
студыяй ≪
Беларусьф?льм
≫. Значнай тэатральнай падзеяй стала
пастано?ка
Беларуск?м дзяржа?ным тэатрам (БДТ-2)
12 чэрвеня 1936 году на гастролях у
Бабруйску
≪Вечару беларуск?х вадэв?ля?≫, у праграму якога ?вайшл? п’есы ≪Па?л?нка≫ ?
≪Прымак?≫
Купалы ? ≪
П?нская шляхта
≫
В. Дун?н-Марц?нкев?ча
. У 1952 годзе ≪Па?л?нка≫ была паста?лена
П?нск?м абласным драматычным тэатрам
, у 1971 годзе ?
Маг?лё?ск?м абласным драматычным тэатрам
. У 1979 годзе
спэктакль
пастав??
Гарадзенск? абласны драматычны тэатар
. На аснове п’есы ? 1973 годзе
Беларускае тэлебачаньне
пастав?ла ф?льм ≪Пасьля к?рмашу≫ (рэжысэр
Юры Цьвятко?
, сцэнар
А. Макаёнка
). У
тым жа годзе
?
Дзяржа?ным тэатры музычнае камэды? БССР
створана апэрэта ≪Па?л?нка≫ (л?брэта
А. Бачылы
, музыка
Ю. Семяняк?
).
[1]
Несумненным зья?ляецца ?плы? п’есы на драматург?чныя творы, што зьяв?л?ся пазьней, асабл?ва ? жанры камэды?. Купала?ск?я традыцы?, творчыя прынцыпы ≪Па?л?нк?≫ выкарысто?вал? ? разьв?вал?
Уладз?сла? Галубок
,
Кандрат Крап?ва
,
Андрэй Макаёнак
,
Алесь Петрашкев?ч
? ?нш.
[1]
На
расейскую
мову п’есу пераклал? ?. П?куле?, Л. Рако?ск?, на
?кра?нскую
?
П. Тычына
разам з
Т. Масэнкам
, на
латыскую
? Ул. П?гуле?ск?, на
ба?гарскую
? С. Уладз?мера?.
[1]
- ^
а
б
в
г
д
е
ё
ж
з
?
А. Сабале?ск?
Па?л?нка (драматычны твор) (беларуская) //
Янка Купала
: Энцыклапедычны даведн?к. ? Менск: БелСЭ, 1986. ? С. 463?465.
- ^
Ул. Эп?мах-Шып?ла бы? ? арган?затарам спэктаклю.
- Янка Купала: Энцыкл. даведн?к / БелСЭ; Рэдкал.:
?. П. Шамяк?н
(гал. рэд.) ? ?нш. ? Мн., БелСЭ, 1986. ? 727 с, 26 л. ?л.; Артыкул ≪Па?л?нка (драматычны твор)≫ / А?тар ?
А.Сабале?ск?
? С. 463?465.
- Гаробчанка, Т. Купала?ск?я вобразы на беларускай сцэне. ? Мн., 1976.
- Мядзёлка, П. Сцежкам? жыцця: Успам?ны. ? Мн., 1974.
- Няфёда?, Ул. Беларуск? тэатр: Нарыс г?сторы?. ? Мн., 1959.
- Пятров?ч, С. Народныя тэатры Беларус?. ? Мн., 1966.
- Ус?ка?, Я. Беларуская камедыя. ? Мн., 1979.
- Ярош, М. Драматург?я Янк? Купалы. ? Мн., 1959.
|
|---|
| Паэтычныя зборн?к?
| | |
|---|
| Паэмы
| |
|---|
| Вершы
| |
|---|
| Драматычныя творы
| |
|---|
| Проза ? навуковыя творы
| |
|---|
| Спэктакл? ? ф?льмы паводле твора? Янк? Купалы
| |
|---|
| Спэктакл? ? ф?льмы, прысьвечаныя Янку Купалу
| |
|---|
| Купала?ск?я мясьц?ны
| |
|---|
| Асобы
| |
|---|
| Купалазна?цы
| |
|---|
| Установы, падзе? ? рэчы, зьвязаныя з ?мем Купалы
| |
|---|