?мрэ Тэкэл? Imre Thokoly (Tokoly)
Князь Сям?градзьдзя
22 верасьня 1690 ? 25 кастрычн?ка 1690
Папярэдн?к	М?хай I Апаф?
Наступн?к	Фэрэнц II Ракацы
Кароль Верхняй Вугоршчыны
1682 ? 1685
Асаб?стыя зьвестк?
Нарадз??ся	25 верасьня 1657 , Кежмарк , Карале?ства Вугоршчына , Габсбурская манарх?я
Памёр	13 верасьня 1705 , ?зьм?т , Асманская ?мпэрыя
Пахаваны	?зьм?т (1705) Кежмарак (з 1906)
Нашчадк?	Эльжбэта Тэкэл?
Карале?ск? дом	Тэкэл?
Жонка	?лона Зрын?
Бацька	?штван Тэкэл?
Мац?	Maria Gyulaffy
Подп?с

Г?сторыя Славаччыны

Герб Славаччыны

Даг?старычная Славаччына Рымляне ? Славаччыне Лянгабардзкая дзяржава

Славянск?я дзяржавы Аварск? каганат Дзяржава Сама Н?транскае княства Вял?кая Марав?я Блатэнскае княства

Карале?ства Вугоршчына (X ст. ? 1526) Высокае Сярэднявечча Матушова зямля Амадэева зямля Позьняе Сярэднявечча

Асманская ?мпэрыя (XVI?XVII стст.) Новазамацк? эялет Будз?нск? эялет Эгерск? эялет Сям?градзкае княства Княства ?мрэ Тэкэл?

Габсбурская манарх?я (1526?1918) Усходне-Вугорскае карале?ства Карале?ская Вугоршчына Рэвалюцыя 1848?1849 гадо?

Чэхаславаччына Першая Чэхаславацкая рэспубл?ка Славацкая Савецкая Рэспубл?ка Другая Чэхаславацкая рэспубл?ка Першая Славацкая Рэспубл?ка Славацкае нацыянальнае па?станьне Чэхаславацкая сацыял?стычная рэспубл?ка Славацкая сацыял?стычная рэспубл?ка Чэская ? Славацкая фэдэраты?ная рэспубл?ка Аксам?тная рэвалюцыя

Сучаснасьць Славаччына

?ншае

п а р

Князь ?мрэ Тэкэ?л? дэ Ке?жмарк ( па-вугорску : Thokoly/Tokoly/Tokolli Imre , па-харвацку : Mirko Thokoly , па-сэрбску : Tekeli або Tekelija , па-славацку : Imrich Tokoli ; 25 красав?ка 1657, Кежмарк , Карале?ства Вугоршчына , Габсбурская манарх?я  ? 13 верасьня 1705, ?зьм?т , Асманская ?мпэрыя ) ? вугорск? дзяржа?ны дзяяч, к?ра?н?к антыгабсбурскага па?станьня , князь сям?градзк? , кароткачасовы васальны кароль Верхняй Вугоршчыны .

Жыцьцяп?с [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

?мрэ Тэкэл? нарадз??ся ? Кежмарку (цяпер Кежмарак , Славаччына ). Навуча?ся ? лютэранск?м коледжы ? Эпэр’ешы .

У сьнежн? 1670, кал? ягоны бацька ?штван Тэкэл? , удзельн?к антыгабсбурскае Вэшэленскай змовы ( hu ) , бы? заб?ты ?мпэратарск?м? войскам? пры абароне ?ласнага Арваскага замку (цяпер Ора?ск? замак), ?мрэ зьбег у Трансыльван?ю , дзе атрыма? прытулак у сваяка М?хая Тэлек? ( hu ) , вярхо?нага м?н?стра М?хая Апаф? , князя Трансыльван?? . Тут Тэкэл? наладз?? кантакты з уцекачам? з Вугоршчыны (цяперашняя Славаччына), як?я ?складал? на яго вял?к?я надзе? ? барацьбе з Габсбургам?. Незадаволенасьць дасягнула найвышэйшай кропк?, кал? ?мпэратар Леапольд I прыпын?? дзеяньне канстытуцы?, прызначы? Ёгана Каспара Ампрынгена дыктатарам, пазбав?? 450 пратэстанцк?х сьвятаро? сродка? да ?снаваньня ? яшчэ 67 асудз?? да пакараньня на галерах .

Па?станьне [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Асно?ны артыкул: Па?станьне Тэкэл?

Заручы?шыся падтрымкай францускага караля Лю? XIV , куруцы па?стал? ≪pro libertate et justitia≫ ? абрал? Тэкэл? сва?м л?дэрам. Па?станьне пачалося ? 1678 року. Не?забаве ?сходняя Вугоршчына ? цэнтральныя шахтэрск?я месты перайшл? пад ?хн? кантроль. У 1681, узмоцнены 10 000 трансыльванца? ? турэцк?м? войскам? пад даводзтвам пашы Надзьварда (цяпер Арадзя ? Румын?? ), Тэкэл? змус?? ?мпэратара пагадз?цца на зам?рэньне.

У чэрвен? 1682 ?мрэ Тэкэл? ажан??ся з харвацкай княг?няй ?лонай Зрын? , удавой князя Фэрэнца I Ракацы .

Недавер Тэкэл? да ?мпэратара падб?? яго зьвярнуцца па дапамогу да султана Мехмеда IV , як? прызна? яго каралём Верхняй Вугоршчыны ) пры ?мове шторочнай выплаты 40 000 талера? . Цягам усяго году Тэкэл? заваё?ва? адну крэпасьць за другой ? пашыры? свае ?ладаньн? да рак? Ваг . На двух соймах, у Кашы (цяпер Кошыцы, Славаччына) ? Та? , in 1683, магнаты выразыл? заклапочанасьць ягоным збл?жэньнем з асманам?, што магло пазбав?ць кра?ну незалежнасьц?, ? таму адмов?л?ся прадастав?ць яму ф?нансы ? маб?л?заваць насельн?цтва ? войска, таму ён узя? неабходнае гвалтам.

Ха?рус з Асманскай ?мпэрыяй [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У 1683 Тэкэл? разам з туркам? бра? удзел у б?тве пад Венай , якая скончылася ?хняй паразай. Вял?к? в?з?р зьв?навац?? у пазае пад Венай Тэкэл?, як? пасьпяша?ся ? Эдз?рнэ дзеля свайго апра?даньня. Не?забаве, зразуме?шы, што турэцкая афэра скончаная, ён зьвярну?ся да польскага караля Яна III Сабескага з просьбаю прым?рыць яго з ?мпэратарам, паабяца?шы скласьц? зброю, кал? ?мпэратар пацьвердз?ць рэл?г?йныя правы пратэстанта? у Вугоршчыне ? аддасьць у валоданьне Тэкэл? Верхнюю Вугоршчыну (дакладней 13 па?ночна-?сходн?х павета? Карале?скай Вугоршчыны) ? тытул князя. Леапольд адрыну? гэтыя ?мовы ? запатрабава? безумо?нае кап?туляцы? . Тады Тэкэл? ?знав?? баявыя дзеяньн?, аднак атрыма? у 1685 шэраг параза?, бы? схоплены туркам? ? Надзьвардзе ? ? кайданах адасланы ? Эдз?рнэ. Большая частка ягоная войска перайшла на бок ?мпэратара.

У 1686 Тэкэл? бы? вызвалены ? нак?раваны зь невял?к?м войскам у Трансыльван?ю, аднак ? гэтая, ? наступная выправа ? 1688 року скончыл?ся правалам?. Турк? ?зно? яго арыштавал?, аднак у 1690 ?зно? нак?равал? яго ? Трансыльван?ю з 16 000 ваяро?, ? ? верасьн? ён разьб?? пад Зэрнэшц? аб’яднанае войска генэрала Зыгбэрта Гайстэра ? князя М?хая Тэлек? . Пасьля гэтай перамог? Тэкэл? бы? абвешчаны князем Трансыльван??, аднак ледзь стрымл?ва? ?мпэрск?я атак?. У 1691 ён пак?ну? Трансыльван?ю.

Ачольва? турэцкую кавалерыю ? б?тве пад Сланкамэнам , удзельн?ча? у б?твах супраць А?стры? да канца вайны, вызначы?шыся ? б?тве пад Зэнтай (1697).

Ягонае ?мя было пэрсанальна выключанае са сьп?су амн?ставаных паводле ?мова? Карлав?цкага м?ру (26 студзеня 1699). Не даб??шыся адна?леньня право? ? ? наступным, 1700 року, ён пасял??ся з жонкай у Галаце (цяпер у Стамбуле ). Ад султана Мустафы II атрыма? вял?к?я маёнтк? ? тытул князя В?дыну .

Памёр у 1705 у Н?камеды? . Пахаваны ? Кежмарку ? ма?зале? так званай ≪новай царквы≫.

Памяць [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Статуя ?мрэ Тэкэл? на плошчы Героя? у Будапэшце ?ключаная ? Сьп?с сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО .

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Гэты артыкул (разьдзел) утрымл?вае тэкст, узяты (перакладзены) з артыкула ≪Thokoly, Imre≫ (а?тар ? Robert Nisbet Bain ) з адз?наццатага выданьня энцыкляпэды? ≪Брытан?ка≫ , якое перайшло ? грамадзк? набытак .

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

?мрэ Тэкэл? ? схов?шча мультымэдыйных матэрыяла?