Republika kan Filipinas
Republic of the Philippines
Republica de Filipinas
|
---|
|
Motto:
Maka-Diyos, Makatawo, Makakapalibotan, asin Makabanwa
|
|
|
Kapitolyo
| Manila
|
---|
Pinakadakulang syudad
| Ciudad nin Quezon
|
---|
Mga opisyalmenteng tataramon
| Filipino
asin
Ingles
|
---|
Panggogobyerno
| Unitaryong
presidensyal
na
republika
|
---|
|
| Bongbong Marcos
(
PFP
)
|
---|
| Sara Duterte
(
Ind
)
|
---|
| Migz Zubiri
(
NPC
)
|
---|
|
Katalingkasan
|
---|
|
? Pigdeklarar
| Hunyo 12
,
1898
|
---|
? Pansadiring gobyerno
| Marso 24
,
1934
|
---|
? Pigbibisto
| Hulyo 4
,
1946
|
---|
| Pebrero 2
,
1987
|
---|
|
? Tubig (%)
| 0.6
|
---|
Populasyon
|
---|
? 2017 pigtatantya
| 104,256,076
[1]
(
Ika-13
)
|
---|
? 2015 sensus
| 100,981,437
[2]
|
---|
GDP
(
PPP
)
| pigtatantyang 2005
|
---|
? Kabuuhan
| $453 bilyon (
Ika-25
)
|
---|
? Kada capita
| $4,923 (
Ika-102
)
|
---|
GDP
(nominal)
| Pigtatantyang 2021
|
---|
? Kabuuhan
| $394.09 bilyon (
Ika-34
)
|
---|
? Kada capita
| $3,460 (
Ika-131
)
|
---|
HDI
(2006)
| 0.763
halangkaw
·
Ika-84
|
---|
Kurensiya
| Peso filipino
(
PHP
)
|
---|
Time zone
| UTC
+8
(
PST
)
|
---|
Kodigo nin pag-aapod
| 63
|
---|
Internet TLD
| .ph
|
---|
* An
Cebuano
,
Ilokano
,
Hiligaynon
,
Bikol
,
Waray-Waray
,
Pampango
,
Pangasinense
,
Kinaray-a
,
Maranao
,
Maguindanaon
,
Tagalog
, asin
Tausug
an mga opisyal na katabang na tatataramon sa saindang sadiring rehiyon. An
Espanyol
(Kastila) asin at asin pa
Arabo
pigkokonsiderar na opsyonal asin boluntaryong basehan.
|
An
Filipinas
(
Ingles
:
Philippines
,
Espanyol
:
Filipinas
) o
Republika kan Filipinas
iyo sarong nasyon nin grupo nin mga
isla
sa
Sur-subangan na Asya
na
Manila
an
kapitolyo
. Igwa nin 7,641 na mga isla an arkipelago kan Filipinas na namumugtak sa gamping sulnopan kan
Kadagatan Pasipiko
. An nasyon an ikadose sa pinakamatawo sa enterong
kinaban
na igwang populasyon na 109 milyon.
Pinangaranan an Filipinas sa pamidbid ni
Hadeng Felipe II kan Espanya
. Pinangaran kan Kastilang paragalugad na si
Ruy Lopez de Villalobos
, sa tahaw kan saiyang paglalayag kadtong 1542, an mga isla nin
Leyte
asin
Samar
bilan
Felipinas
kasunod kan Prinsipe nin
Asturias
. Sa huri, an pangarang
Las Islas Filipinas
an minasakop sa gabos nin mga isla sa kaiislahan. Bago ini nagin parati, piggamit man kan mga kastila an iba pan mga pangaran na arog kan
Islas del Poniente
(Mga Kaiislahan nin Sulnupan) asin an ipinangaran ni Magallanes para sa mga isla na
San Lazaro
tanganing tukuyon an kaiislahan.
Sa paglihis nin historiya, pirang beses na nagbago an opisyal na pangaran kan Filipinas. Sa katahawan kan
Himagsikang Pilipino
, ipighayag kan
Kongreso nin Malolos
an pagtugdas kan
Republica Filipina
(Republika kan Filipinas). Poon sa panahon kan
Gerang Espanyol?Amerikano
(1898) asin
Gerang Pilipino?Amerikano
(1899 sagkod 1902) hasta sa panahon kan
Komonwelt
(1935 sagkod 1946), pig'apod kan mga Amerikano an nasyon bilan
Philippine Islands
, na palis-taramon sa Ingles gikan sa Kastila. Poon sa
Kasunduan sa Paris
, nagpoon na nagbutwaan an pangaran na "Pilipinas" (Filipinas) dangan poon kadto ini na an naging parating ngaran kan nasyon. Poon sa katapusan kan
Ikaduwang Gerang Pankinaban
, an opisyal na pangaran kan nasyon iyo an "Republika kan Filipinas".
Namundag an historya kan Filipinas kan nag-abot an mga inot na tawo sa Filipinas sa paagi kan mga tulay na daga 30,000 taon na an nakakaagi. An inot na rehistro kan pagbisita na hali sa sulnopan iyo an pag-abot ni
Fernando Magallanes
sa isla kan Homonhon sa sur-sulnupan kan
Samar
kan
Marso 16
,
1521
.
Nagpoon an rebolusyon laban sa
Espanya
kan Abril taon
1896
na pagkalihis nin duwang taon naghantong sa proklamasyon kan katalingkasan asin pagkamukna kan
Inot na Republika kan Filipinas
. Alagad an Kasunduan sa
Paris
na ginibo sa katapusan ng Gyerang Espanyol-Amerikano naglipat kan poder sa Filipinas sa
Estados Unidos
. Nagpoon an pagkolonya kan Estados Unidos sa Filipinas kan Desyembre 1899 kaiba an limitadong lokal na pagkapot kan 1905. An parsyal na pagsasadiri itinao kan 1935 mantang naghahanda sa independensya hali sa Estados Unidos kan 1945. Alagad an 10-taon na transisyon hale sa pagigin komonwelt pasiring sa sarong soberanyang nasyon nasibol nin huli sa pagsakop kan Hapon sa Filipinas kan panahon kan Ikaduwang Gyerang Pankinaban. Nin huli kaiyan an pagsasadiri itinao sa Filipinas kan Hulyo 1946.
An Filipinas igwang sistemang presidensyal asin unitaryong porma nin gobyerno, na an presidente an nagseserbeng pamayo kan estado sagkod pamayo kan gobyerno, asin an commander-in-chief kan Puwersa Armada. An presidente pig-eelihir sa paagi kan popular na boto sa terminong anom na taon.
An Filipinas sarong
arkipelago
na binibilog nin maabot sa 7,641ng mga
isla
[3]
na igwa nin total na sakop nin kadagaan, sagkod hawak nin katubigan sa laog kaini, nin 300,000 kilometro kwadrado.
[4]
An 36,289 kilometrong baybayon kaini iyo an ikalima sa pinakahalawig sa kinaban.
[5]
Namumugtak ini sa tagboan na 116° 40', sagkod 126° 34' Subangan na longhitud asin 4° 40' sagkod 21° 10' Norteng latitud asin nahahanggan kan
Dagat Filipinas
[6]
sa subangan, kan
Sur Dagat Tsina
[7]
sa sulnopan, asin kan
Dagat Celebes
[8]
sa sur.
Mga nasyon asin dependensya sa
Asya
|
---|
Soberanong estado
| | |
---|
Mga estadong may limitadong pagmidbid
| |
---|
Mga dependensya
asin
espesyal na rehyon administratibo
| Australya
| |
---|
Tsina
| |
---|
United Kingdom
| |
---|
|
---|