Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
An
kolera
sarong nakakaulakit na helang asin pwedeng ikagadan. Ini impeksyon sa bitukang sadit dara kan bakteryang
Vibrio cholerae
.
[1]
an mga sintomas kaini pwedeng garo mayo sana, pwedeng maluya sana o talagang makuri.
[2]
An klasikong sintomas kaini iyo an pag'aariya (sobrang pagbugris) nin pirang aldaw.
[3]
Pagsusuka
asin
paghihigot kan masel
pwede man mangyari.
[2]
An pag'aariya pwedeng sobrang makuri na sa laog nin pirang oras sana magresulta sa grabeng
dehydration
asin
bakong balanseng electrolyte
.
[3]
Ini maresulta sa sinasabing
lubog na mata
, panlilipot kublit, pagkawara nin logyat kan kublit o paghihignit kan kublit, asin pagkurubot kan mga kamot asin mga bitis.
[4]
Gibo kan
Dehydration
an kublit pwedeng mangitom o mangasul
cyanosis
.
[5]
An sintomas nabutwa' pakalihis nin duwang oras abot limang aldaw nin pagkatambara sa pag'uulakit.
[2]
An helang nakukua parati sa maating tubig na naiinom. Ngani mapondo an paglakop kan helang dapat pagsaraon an tubig asin i-agi sa pagpakala-kaga' bago ini inomon.
An kolera kinakawsa nin magkapirang bilang nin
tipo
kan
Vibrio cholerae
, na an ibang tipo naprodyusir nin makuring helang kumpara sa ibang klase.
[3]
Ini nalakop parati huli sa
maating tubig
asin siring man sa
maating pagkakan
na nakontaminado orog na kan
udo nin tawo
na may dara kan sinasabing bakterya.
[3]
An dai toltol na pakaluto kan mga may tibulakang sira (
shellfish
) pwede man gikanan kan helang.
[6]
An tawo daa iyo mansana an paradara kan siring na
bakterya
].
[3]
An mga
kawsa peligro
para sa sinabing helang iyo an kabarali na diyan, daing toltol na
sanitasyon
, daing bastanteng malinig na
tubig inomon
, asin
katiosan
.
[3]
An kolera nada-diagnose paagi kan paghiling kan udo o
stool test
.
[3]
Igwang marikas na inaapod na
dipstick test
alagad ini dai masasarigan na gayo.
[7]
Kun an komersyal na pinapabakal na mga oral rehydration solution mahal na gayo o dipisil makua, tinimplang solusyon pwedeng gibohon ta ini an remedyo sa pangana na dehydration. Sarong resipe iyo an pagtimpla nin 1 litrong gina'gang tubig, 1/2 kutsaritang asin, 6 na kutsaritang asukar, asin ini salakan nin pigrunot na
batag
para sa potassium makukua igdi asin ngarig magsiram an namit.
[8]