Википедияла
С?л?йм?нов
фамилиялы баш?а кешел?р тура?ында м???л?л?р бар.
?бдел?адир Инан
(т?п исеме ?
Ф?т?ел?адир Мостафа улы С?л?йм?нов
;
29 ноябрь
1889 йыл
?
1 октябрь
1976 йыл
) ? ш?р?и?тсе, я?ыусы,
баш?орт милли-азатлы? х?р?к?те
эшм?к?ре
[1]
. Профессор (1936
[2]
).
Ф?т?ел?адир Мостафа улы С?л?йм?нов 1889 йылды? 29 ноябренд?
Ырымбур губерна?ыны?
Сил?бе ?й??е
(х??ерге
Сил?бе ?лк??е
Сосновка районы
[3]
)
Шы?ай
ауылында тыу?ан
[4]
. ?с??е
З?ки?
?
Салауат Юлаевты?
к?р?шт?ше
Би??ол ??лик?ев
ты? вари?ы була
[5]
, ата?ы
Мостафа
ауылда имам ??м м??р?с? м???рисе бул?ан, сы?ышы мен?н ?
ялан-?атай
баш?орттарынан
. Ф?т?ел?адир С?л?йм?новта ??ене? милл?те баш?орт булыуын я??ан
[6]
.
Башлан?ыс белемде ата?ыны?
м??р?с??енд?
[7]
??м 1904?1905 йылдар?а
Сил?бе
?ала?ы ахуны ? Х?ким м??р?с??енд? ала
[8]
. Артабан рус-баш?орт м?кт?бенд? белем алыуын дауам ит?. ?у?ынан [Троицк (Сил?бе ?лк??е)|[Троицк]]и?а барып
≪Р?с?ли?≫ м??р?с??енд?
у?ый ??м уны 1914 йылда тамамлай. М??р?с?л? к?нсы?ыш телд?рен ?
??р?п
,
фарсы
??м
т?р?к
телд?рен ??л?штер?. Артабан у?ытыусылар м?кт?бенд? белемен я?шырта
[7]
.
Шул ва?ытта, 1908?1910 йылдар?а,
≪Ва?ыт≫
г?зитенд? ≪Баш?орттар?а ер м?сь?л??е≫, ≪Баш?орт ??л?м??е (интеллигенция?ы)≫, ≪?ыр?ы? далаларынан≫ исемле т??ге публицистик ??м этнографик м???л?л?ре ба?ылып сы?а. 1909 йылды? й?йге ай?арында
Тубыл
буйында?ы
?а?а?
балаларын у?ыта, этнографик материалдар йыя башлай
[9]
.
1914 йылда
?хм?тз?ки В?лидов
мен?н таныша
[10]
, ??м уны? к???ше буйынса, этнографик ??м фольклор м??л?м?тт?рен йыйыу ?с?н,
Алтай?а
,
?а?а?
,
?ыр?ы?
??м
?зб?к
халы?тары й?ш?г?н ер??рг? с?й?х?т ?ыла. Бында
≪Манас≫
?ыр?ы? эпосыны? бер вариантын я?ып ала;
алтай?ар?а
шаманизм, т?рки халы?тарыны? борон?о йолалары ??м баш?алар тура?ында м??л?м?тт?р йыя
[11]
. 1915 йылда
?ф?л?
Ырымбур Дини? назаратында
дин ?илемд?рен?н имтихан тотоп, м?сет имамы ??м м??р?с? м???рис д?р?ж??ен? танытма ала
[7]
. 1914?1917 йылдар?а армияла хе?м?т ит?
[8]
[12]
. 1914?1916 йылдар?а
≪Шура≫
журналында бер нис? ши?ыры, ≪Баш?орт й?йл??енд?≫, ≪?ас?ын≫, ≪?урайсы Тимербай≫, ≪?л?т≫ ??м ≪Ил ?с?н≫ исемле хик?й?л?ре, ? ≪М???ллим≫ журналында ≪Баш?орт мо?о≫ ши?ыры ба?ылып сы?а
[13]
.
1917 йылды? Р?с?й??ге Февраль революция?ынан ?у? ??е хе?м?т итк?н
Екатеринбург гарнизоны
?алдаттары уны
Урал ?лк??е эшсе, кр??ти?н ??м ?алдаттар Советыны? II съезы
на делегат итеп ?айлай
[8]
. 1917 йылды? сентябрен?н алып Ар?аяш т?б?генд?ге
Иштебай
??рй??енд? м???ллим булып эшл?й. Шул у? йылды? 15 ноябренд?
Баш?орт м?рк?з шура?ы
Баш?ортостан автономия?ын
и?лан итк?нд?н башлап Ф?тхел?адир С?л?йм?нов ?? т?б?генд? тулы?ынса
баш?орт милли-азатлы? х?р?к?тен?
?ушылып кит?.
Урал
аръя?ында баш?орттар й?ш?г?н улустар?а халы? йыйылыштарын ойоштороу?а ?атнаша, шул ва?ытта ул большевиктар тарафынан ?ул?а алынып, Советтар?ы?
Екатеринбургта
?тк?релг?н съезында делегат булып ?атнашыуы тура?ында?ы танытма?ын к?р??теп, ?отолоп ?ала
[14]
.
1918 йылда
Баш?орт х?к?м?тене?
ба?ма органы ?
≪Баш?орт≫
г?зите м?х?ррире була
[4]
. 1918 йылды? сентябрь а?а?ында Баш?орт х?к?м?те а?залары мен?н
Ырымбур?а
кил?. 1919 йылда
Ар?аяш кантоныны?
революцион комитеты р?йесе итеп т???йенл?н?
[14]
. 1919 йылды? а?а?ында ??м 1920 йылды? башында
Баш?орт ??ск?р??ре т?рк?м?
составында
Петроградты
обороналау?а ?атнаша
[15]
.
≪Салауат≫
исемле дивизия г?зитене? м?х?ррири?т а?за?ы вазифа?ын баш?ара
[16]
.
1920 йылда
Ст?рлетама?
?ала?ында
Баш?орт Автономиялы Советы Республика?ы
М??ариф комиссариатыныны? ф?н буйынса комисия?а ет?кселек ит?
[16]
. Апрелд?н алып ? АБСР-?ы? Д??л?т н?шри?те коллегия?ы а?за?ы
[4]
. Ст?рлетама?та ??ене? ≪А?шан батыр≫ драма?ы с?хн?г? ?уйыл?анда бер ?а?арманды? ролен ??е уйнай
[12]
. 1920 йылды? 19 майында М?ск?? ???к властары бер я?лы ?абул итек?н
≪Автономиялы Совет Баш?орт Республика?ыны? д??л?т ?оролошо тура?ында≫
?арары мен?н риза булмауын белдер? ??м баш?а х?к?м?т а?залары мен?н берлект? отставка?а кит?, Урта Азия?а барып ба?масылы? х?р?к?тен? ?ушыла
[4]
.
1920 йылда
Ташкент
?ала?ына кил?, ?а?а? ??м ?ыр?ы? м?кт?пт?ренд? у?ыта, шул у? ва?ытта
?бдел?адир Йыл?ыбай
псевдонимы а?тында ≪А?ъюл≫ г?зитенд? т?рки халы?тары этнография?ы, тарихы ??м фольклоры буйынса м???л?л?р ба?тыра
[15]
.
Т?рк?станда милли-азатлы? х?р?к?те у?ыш?ы?лы??а осра?андан ?у?, 1923 йылды? 21 февраленд?
?. ?. В?лидов
мен?н берг?
Ашхабад
?ала?ынан
Иран?а
юлланалар. Шул у? йылды? марттында М?ш??д ?ала?ында СССР консуллы?ында я?ташы дипломат
К?рим Х?кимов
мен?н осраша. Апрелд? ?
Аф?анстан?а
бара, сентябер?? ?
?индостан?а
, унан
Европа
илд?ренд? ?
Франция
??м
Германияла
була.
1925 йылда
Т?рки?г?
килеп урынлаша, т????
Истанбулда
й?ш?й
[17]
.
Истанбул университетыны?
Т?рки?т институты директоры Фоат Кепрюлю ассистенты булып эшл?й. Германияла я??ан ≪Китабы дедеи ?ур?от ха?ында≫ исемле к?л?мле м???л??е Т?рки?т энциклопедия?ыны? беренсе томына урынлаштырыла. ?илми экспедициялар?а ?атнашып фольклор материалдарын йыя, 1930 йылда улар ≪Беренсе ?илми с?й?х?тк? доклад≫ (≪Birinci ?lmi Seyahata Dair Rapor≫) айырым китап булып ба?ылып сы?а. Т?рки?л? т??ге осор?а Т?рк?станлы, Т?р?км?н, ?бдел?адир, ?. Баш?орт, Оло?атай у?лы, И?ел у?лы ?ыма? псевдонимдар а?тында м???л?л?р ба?тырыра
[18]
. 1930-сы йылдар?а Т?рки? парламенты ?абул ителг?н Фамилиялар тура?ында?ы закон?а ярашлы ??ен? я?ы фамилия ала ?
Инан
[19]
.
1933 йылда
Анкара
?ала?ына
Т?р?к лингвистик й?м?и?те
н? эшк? са?ырыла, бында Т?рки? Республика?ы президенты
Мостафа К?мал Атат?ркк?
я?ын кешел?р ара?ына ин?. Ти???н президент ?урсалауы мен?н уны
Анкара университеты
ны? Тел, тарих ??м география факультетына эшк? алына
[20]
. Университетта Себер т?рки халы?тары (алтай, тыва, хакас, саха ?. б.) телд?ре буйынса лекциялар у?ый ??м ?илми э?л?не???рен дауам ит?. 1936 йылда профессор д?р?ж??ен алыу?а иреш?
[21]
.
1944 йылда с?й?си с?б?пт?р ар?а?ында ?илми д?р?ж??ен?н ??м вазифа?ынан м?хр?м ител?
[1]
. Был осор?а м?кт?пт? у?ытыусы булып эшл?рг? м?жб?р була, шу?а ?арама?тан ?илми м???л?л?р ба?тырыу?ы дауам ит?. 1955 йылда Анкара университетына ябай у?ытыусы булып эшк? ?айтыр?а р?хс?т бирел?, шул у? ва?ытта Т?р?к лингвистик й?м?и?тенд? баш белгес булып бер ни тиклем хе?м?тт?шлек ит?
[22]
.
1961?1964 йылдар?а Т?р?к Республика?ы Х?к?м?те янында?ы
Дини эшт?р буйынса департамент
та, 1964 йылдан алып 1971 йылда ха?лы ял?а сы??ан?а тиклем
Т?р?к м???ни?те институты
нда эшл?й
[17]
.
1976 йылды? 1 ноябренд? Т?рки?не? баш ?ала?ы
Анкарала
вафат була.
?алим этнология, фольклор, мосолман осорона тиклемге динг? инаныу?ар, т?рки халы?тар?ы? йолалары, телд?ре ??м ???би?те буйынса ?илми хе?м?тт?ре мен?н билд?ле, улар?ы? д?й?м ?аны 350-г? ет?. Энциклопедиялар?а ?илми м???л?л?р, т?р?к ??м рус ?алимдары хе?м?тт?рен? рецензиялар я?а, т?рл? илд?р ?алимдарыны? тарих, этнография, лингвистика ??м ???би?т буйынса ба?маларын т?р?к телен? т?ржем? ит?
[23]
.
≪Й?р?кк?йем яна, й?нем ?ы?лай,
Урал, ?инд? дошман кург?нд?.
Зекерем ?ин, Урал, т?сбихем ?ин,
≪Урал≫ тирем, г?рг? керг?нд?
[24]
...≫
Борон?о т?рки я?ма ?омарт?ылар?ан ≪Китабе деде-и ?ор?от≫, ≪Кодекс куманикус≫,
Йософ Баласа?унлы
ны? ≪?ота??у белек≫,
М?хм?д ?аш?ари?ы?
≪Диуану л???т ?т-т?рк≫ ???рен, ?ыр?ы? халы? эпосы ≪Манас≫, урта быуат осорона ?ара?ан ≪Сы??ы?нам?≫ ??м баш?алар?ы тикшер?, т?рки халы?тары ара?ында шаманлы? к?ренешен ?йр?н?
[1]
. Борон?о ??м х??ерге заман т?р?кт?ре шаманизмы тура?ында?ы монография?ы Т?рки?л? ике тап?ыр (1954 ??м 1972 йылдар?а) н?шер ител?
[25]
.
Баш?орттар?ы?
рухи м???ни?те тарихы ??м этнография?ы буйынса бер нис? ?илми хе?м?те ба?ылып сы?а ? ≪Баш?орттар тарихынан≫, ≪Баш?орт-рус ?у?ыштары тарихынан≫, ≪Волга буйында ислам≫, ≪Баш?орт-рус ?у?ыштары≫, ≪Бал?ан-тау атама?ы тура?ында≫ ??м баш?алар. 1943 йылда ≪Gok Boru≫ журналында ба?ыл?ан ≪Баш?орт туйы≫ м???л??енд? к?нсы?ыш
баш?орт ??бил?л?рен?
хас бул?ан туй йолаларын тауисирлап я?а
[26]
.
Баш?орт ???би?те
тарихына ≪Баш?орт мо?о≫, ≪Й?йл???е ?а?ын?анда≫, ≪Мо?ло т?н≫, ≪Тимербай ?урайсы≫, ≪Ил ?с?н≫, ≪?ас?ын≫, ≪Баш?орт й?йл??енд?≫, ≪?л?т≫ исемле ши?ыр?ар ??м хик?й?л?р авторы булара? инг?н. Уны? ≪Салауат батыр≫, ≪А?шан батыр≫ тиг?н тарихи драмалары 1919?1928 йылдар?а
Баш?орт драма театрында
?уйыл?ан
[1]
. Улар?ан ≪Салауат батыр≫ исемле биш шаршаулы тарихи драма?ы ?а?ланып ?ал?ан ? ул
баш?орт ???би?тенд?
был
Салауат Юлаев
образына арнал?ан т??ге к?л?мле ???р и??пл?н?
[16]
.
≪Баш?орт й?йл??енд?≫ исемле ?айланма ???р??р йыйынты?ы
?ф?л?
1996 йылда донъя к?р?. ≪Шаманизм тарихта ??м б?г?н≫ исемле китабы ?ф?л? 1998 йылда н?шер ител?
[17]
.
Хе?м?тт?ре
- Баш?орттар?а ер м?сь?л?л?ре. //Ва?ыт. ? 1908.
[27]
- ?а?а? далаларынан. //Ва?ыт. ? 1910.
- Баш?орт й?йл????ренд?. // Шура. ? 1914.
- Баш?орт мо?о. // М???ллим. ? 1914. ? № 8.
- ?урайсы Тимербай. // Шура. ? 1915. ? № 17.
- Урал?айыбы? ??т?нд?. //
Баш?орт
. ? 1917.
- Ил азатлы?ы юлында. //
Баш?орт тауышы
. ? 1918.
- Сара янында?ы алыш. // Баш?орт. ? 1918. ? № 21.
- Баш?ортостанда а?ы?-т?лек х?ле. // Баш?орт. ? 1918. ? № 30.
- ≪?ф? х?б?р??ре≫ ??м баш?орттар. // Баш?орт. ? 1918. ? № 31.
- Салауат батыр: пьеса. ? Ст?рлетама?, 1919.
- Баш?орттар тарихынан// А?ъюл. ? 1921.
- Volga boyunda ?slam ? Turk harsiyle mucadele // Yeni Kafkasya. ? 1924. ? 4.
- Ba?kurt Turkleriyle Rus Mucadelesi Tarihinden [Баш?орт-рус ?у?ыштары тарихынан] // Azerbaycan Yurt Bilgisi. ? 1933. ? № II, 23.
(т?р.)
- Kazak-Kırgızlarda halk edebiyatı // Cı?ır. ? 1934. ? № 19?24.
(т?р.)
- Yakutlar ve Pekarski lugati // Azerbaycan Yurt Bilgisi ? 1934. ? T II. ? № 31?32.
(т?р.)
- Kır?ız dil yadigarlarından: Manas Destanı // Cı?ır. ? 1936. ? № 35?37.
(т?р.)
- Yakut (Saha) Turkleri // Cı?ır. ? 1938. ? № 63.
(т?р.)
- Yakutlar // Bozkurt. ? 1940. ? № 4.
(т?р.)
- Kazak-Kırgız Du?unleri // Gok-Boru. ? 1942. ? № 2, 3.
(т?р.)
- Ba?kurt du?unu [Баш?орт туйы] // Gok-Boru. ? 1943. ? Т. I?II. ? S. 8?13.
(т?р.)
- Ba?kurt-Rus mucadeleleri [Баш?орт-рус ?у?ыштары] // Gok-Boru. ? 1943. ? № 2.
(т?р.)
- Tarihte ve Bugun ?amanizm // Turk Tarih Kurumu. ? Ankara, 1954. ? 230 s.: 7 resim.
(т?р.)
- Turk Destan ve Masallarında Kırklar Motifi // Turk Dili. ? 1958. ? № 77.
(т?р.)
- Evliya Celebi'nin He?dek’leri hangi ulus? // Turk Kulturu. ? 1963. ? T. 3, № I (Ocak) ? S. 33?35.
(т?р.)
- Ba?kurt Turklerinde ?amanizm Kalıntıları [Баш?орттар?а шаманизм ?алды?тары]// Turk Folklor Ara?tırmaları. ? 1965. ? Т. IX. ? № 191.
(т?р.)
- Makaleler ve ?ncelemeler / Turk Tarih Kurumu Yayınlarından O.l. ? Ankara, 1968. ? 756 s.
(т?р.)
- Hakas [хакастар] // Turk Ansiklopedisi. ? Ankara, 1970. ? Т. XVIII. ? S. 322?323.
(т?р.)
- Manas Destani. (Kisaltilarak Turkiye Turkcesine Ceviren, A. ?nan) ? 1 bsl. / Ba?bakanlık Kultur Muste?arlı?ı Turk Kulturu Kaynak Eserleri. ? ?stanbul, 1972.
(т?р.)
- Kabartay’lar [?абар?ылар] // Turk Ansiklopedisi. ? Ankara, 1974. ? Т. XXI. ? S. 71.
(т?р.)
- Kalmuklar [?алмы?тар] // Turk Ansiklopedisi. ? Ankara, 1974. ? Т. XXI. ? S. 167?169.
(т?р.)
- Kanglı [?а?лылар] // Turk Ansiklopedisi. ? Ankara, 1974. ? Т. XXI. ? S. 202?203.
(т?р.)
- Kumuklar [?умы?тар] // Turk Ansiklopedisi. ? Ankara, 1975. ? Т. XXII. ? S. 351?352.
(т?р.)
- Kuray [?урай] // Turk Ansiklopedisi. ? Ankara, 1975. ? Т. XXII. ? S. 364?365.
(т?р.)
- Kut [?от] // Turk Ansiklopedisi. ? Ankara, 1975. ? Т. XXII. ? S. 387.
(т?р.)
- Sibirya Turkleri [себер т?ркт?ре] // Turk Dunyası El Kitabı. ? Ankara, 1976 / N?r. TKAE. ? S. 1272?1295.
(т?р.)
- Manas Destanı / Kısaltarak Turkiye Turkcesine ceviren A. ?nan: Birinci baskı. ? Ankara, 1985. ? 218 s.
(т?р.)
- Makaleler ve Incilemeler. ? 2 Bsk / Turk Tarih Kurumu. ? Ankara, 1987. ? C. 1. ? XXXVII + 714 + 13 s.: resim.
(т?р.)
- Makaleler ve Incilemeler. ? I Bsk / Turk Tarih Kurumu. ? Ankara, 1991. ? C. 2. ? VIII + 417 s.
(т?р.)
- Баш?орт й?йл??енд?: ?айланма ???р??р. ?ф?, 1996.
- Шаманизм тарихта ??м б?г?н. ?ф?, 1998.
- Служение: сборник трудов башкирских учёных-эмигрантов ? лидеров национально-освободительного движения 1917?1920 годов. / А.-З. Валиди Тоган, А. Инан, Г. Таган; сост. и пер. А. М. Юлдашбаев. ? Уфа: Китап, 2007. ? С. 191. ? 207 с. ?
ISBN 978-5-295-04119-8
.
(рус.)
М?шфик?-ханым
мен?н никахлаша, улар?ы? улы (
Й?ш?р Инан
) ??м ?ы?ы була
[20]
.
- 1996 йылда
Ст?рлетама?
?ала?ыны? 7-се ?анлы балалар филиал-китапхана?ына ?бдел?адир Инан исеме бирел?, уны? ниге?енд? ?. Инан исеменд?ге баш?орт-татар китахана?ы ойошторола. 2010 йылда ?. Инан исеменд?ге 7-се ?анлы филиал-китапхана модель китапхана статусын ала ??м ?. Инан исеменд?ге Баш?орт-татар ???ге тип ??г?ртел?.
- 1999 йылда
Анкара
?ала?ында ?бдел?адир Инанды? тыуыуына 110 йыл тулыуына ай?анлы конференция у??арыла
[20]
. 2009 йылда
?онша?
ауылында ??м
Сил?бе
?ала?ында ?бдел?адир Инанды? тыуыуына 120 йыл булыуына ай?анлы конференция у??арыла
[5]
.
- ↑
1,0
1,1
1,2
1,3
Баш?ортостан: ?ы??аса энциклопедия. руссанан тулыландырыл?ан ??м т???телг?н т?ржем??е. /Баш м?х?ррир
Р. З. Ш?к?ров
. ? ?ф?: ≪Баш?орт энциклопедия?ы≫ д??л?т ?илми н?шри?те, 1997. 303 бит.
- ↑
1944?1955 йылдар?а профессор д?р?ж??ен?н м?хр?м ител?.
- ↑
Баш?а м??л?м?тт?р буйынса
Сил?бе ?лк??е
?онша? районы
?арык?лм?к
ауылында тыу?ан.
- ↑
4,0
4,1
4,2
4,3
Исха?ов С. М.
Инан ?бдел?адир
//
Баш?орт энциклопедия?ы
. ? ?ф?:
БР ДА?У ≪Баш?орт энциклопедия?ы≫
, 2015?2024. ?
ISBN 978-5-88185-143-9
.
- ↑
5,0
5,1
Абдулкадыр Инан ? яркий представитель мировой тюркологии (К 125-летию со дня рождения ученого)
(билд??е?)
.
≪Башинформ≫
(1 декабрь 2014).
Дата обращения: 20 апрель 2015.
- ↑
Служение: сборник трудов башкирских учёных-эмигрантов ? лидеров национально-освободительного движения 1917?1920 годов. / А.-З. Валиди Тоган, А. Инан, Г. Таган; сост. и пер.
А. М. Юлдашбаев
. ? Уфа: Китап, 2007. ? С. 191. ? 207 с. ?
ISBN 978-5-295-04119-8
.
- ↑
7,0
7,1
7,2
Фархшатов М. Н., Киреев И. С., 2010
, с. 421
- ↑
8,0
8,1
8,2
Шихов К. Ф., Назаров Р. Р., 2009
, с. 121
- ↑
Ш?к?р Р. З., 2005
, с. 133
- ↑
Баш?а м??л?м?тт?р буйынса ? 1918 йылда.
- ↑
Абдулкадыр Инан. Библиографический указатель, 1996
, с. 8
- ↑
12,0
12,1
Валеев Г. К., 2001
- ↑
Абдулкадыр Инан. Библиографический указатель, 1996
, с. 16?17
- ↑
14,0
14,1
Ш?к?р Р. З., 2005
, с. 134
- ↑
15,0
15,1
Фархшатов М. Н., Киреев И. С., 2010
, с. 422
- ↑
16,0
16,1
16,2
Ш?к?р Р. З., 2005
, с. 135
- ↑
17,0
17,1
17,2
Сил?бе баш?орттарыны? ???би?т антология?ы: фольклор, проза, поэзия. ? ?ф?: Китап, 2011. ? 58 бит.
- ↑
Ш?к?р Р. З., 2005
, с. 136
- ↑
Был фамилия?ыны? м???н??ен ул ??е былай тип а?лат?ан:
≪Мин ?с ?йберг? инанам (ышанам). Беренсе?е ?
ислам
дине, икенсе?е ?
ф?н
, ?с?нс??? ? б?й?к т?рки милл?т. Инан фамилия?ы мине? ошо ?с к?ст?рг? инаныуымды белдер?.≫
?
Абдулкадыр Инан ? яркий представитель мировой тюркологии (К 125-летию со дня рождения ученого)
(билд??е?)
.
≪Башинформ≫
(1 декабрь 2014).
Дата обращения: 20 апрель 2015.
- ↑
20,0
20,1
20,2
Фархшатов М. Н., Киреев И. С., 2010
, с. 423
- ↑
Танйу Х.
Профессор ?бдел?адир Инан //
А?и?ел
: журнал. ? 1994. ? № 2. ? С. 155.
- ↑
Исянгулов Ш. Н., Киреев И. С., 2010
, с. 308
- ↑
Сулейманова М. Н.
≪Инанам≫: жизнь во имя веры, вера во имя жизни.// Башкортостан в ХХ столетии. Исторические портреты / отв. ред. Р. Н. Сулейманова. Вып. II. ? Уфа, 2007. ? 18 с.
- ↑
Ары?ланб?к С.
Профессор ?бдел?адир Инан //
А?и?ел
: журнал. ? 1994. ? № 2. ? С. 159?160.
- ↑
Абдулкадыр Инан. Библиографический указатель, 1996
, с. 11
- ↑
Исянгулов Ш. Н., Киреев И. С., 2010
, с. 307
- ↑
Тулыра? м??л?м?тте бында ?ара?ы?:
Абдулкадыр Инан. Библиографический указатель.// Сост. и пер.: А. Г. Салихов, отв. ред.:
З. Г. Ураксин
. ? Уфа: Гилем, 1996. ? 60 с. ?
ISBN 5-7501-0032-4
.
- Абдулкадыр Инан. Библиографический указатель.// Сост. и пер.: А. Г. Салихов, отв. ред.:
З. Г. Ураксин
. ? Уфа: Гилем, 1996. ? 60 с. ?
ISBN 5-7501-0032-4
.
бала
- Валеев Г. К.
Инан Абдулкадыр.//Челябинск: Энцикл. / Сост.: В. С. Боже, В. А. Черноземцев. ? Изд. испр. и доп.
. ? Челябинск: Каменный пояс, 2001. ? 1112 с. ?
ISBN 5-88771-026-8
.
- Исхаков С. М.,
Надергулов М. Х.
Инан Абдулкадыр.// Башкортостан: краткая энциклопедия. ? Уфа: Башкирская энциклопедия, 1996. ? С. 294?295. ? 672 с. ?
ISBN 5-88185-001-7
.
- Киреев И. С., Фархшатов М. Н.
Абдулкадир Инан: ≪тоскуя по Уральским горам≫.// История башкирского народа: в 7 т./ гл. ред.
М. М. Кульшарипов
; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН. ? Уфа: Гилем, 2010. ? Т. V. ? С. 421?423. ? 468 с. ?
ISBN 978-5-7501-1199-2
.
- Киреев И. С.,
Исянгулов Ш. Н.
Башкиры-учёные Галимьян Таган и Абдулкадир Инан в эмиграции: жизнь и деятельность.// История башкирского народа: в 7 т./ гл. ред.
М. М. Кульшарипов
; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН. ?
М
.: Восточная литература, 2010. ? Т. VI. ? С. 307?308. ? 374 с. ?
ISBN 978-5-02-036494-3
.
- Танйу Х.
Профессор ?бдел?адир Инан //
А?и?ел
: журнал. ? 1994. ? № 2. ? С. 149?158.
- Ураксин З. Г.
Абдулкадир Инан (Фатхелкадыр Сулейман). //Судьба и наследие башкирских учёных-эмигрантов. Уфа, 1995. ? С. 109?118.
- Шихов К. Ф., Назаров Р. Р.
Инан Абдулкадир.// Ислам на Урале: энциклопедический словарь / Коллект. автор. Сост. и отв. редактор ? Д. З. Хайретдинов.. ?
М
.: Издательский дом ≪Медина≫, 2009. ? С. 122?123. ? 404 с. ?
ISBN 978-5-9756-0054-7
.
- Ш?к?р Р. З.
Ар?а?лы баш?орттар. ?илми-биографик очерктар. Тулыландырыл?ан 2-се ба?ма?ы. ? ?ф?: Китап, 2005. ? 376 с. ?
ISBN 5-295-02098-3
.