Курессааре
(
эст.
Kuressaare
?
курга
(мн.
куред
) аист (?ау?ы) тиг?нде а?лата , ?
саар
?
утрау
,й??ни ?
?ау?ы утрау?ары
,
1917 йылд?а
тиклем
Аренсбург
(
нем
.
A(h)rensburg)
? Орлиный замок,
orn
(
ислами.
) ?
б?рк?т замогы
,
1952
?
1988 йылда
Кингисепп
;
эст.
Kingissepa
) ?
Эстония ?ала?ы
,
Саарема утрауында
урынлаш?ан, ?асандыр б?т? архипелагты шулай ата?андар, ? утрау
Курессааре
тип атал?ан, ул Сааремаа ?й??ене? и? эре тора? пункты ??м административ ???ге. ?алала Роомассааре ди?ге? гаваны ??м шул исемд?ге аэропорт урынлаш?ан.
Курессааре ?ала?ы
Рига
?улты?ында, Сааремаа ?ур эстон утрауыны? к?нья? ярында, урынлаш?ан.
Эстонияны?
и? к?нбайыш ?ала?ы.
?ала климат?а уртаса-ди?ге? климатынан уртаса-континенталь климат?а к?се?се, ?ышын йылы, й?й??ре ?ал?ынса. Уртаса ?ауа дымлылы?ы ? 82 % (74 % май ? июнд?) ?ышын ? 87 процент)
[4]
?ала климаты
|
К?р??ткес
|
?ин
|
Фев
|
Мар
|
Апр
|
Май
|
Июн
|
Июл
|
Авг
|
Сен
|
Окт
|
Ноя
|
Дек
|
Йыл
|
Абсолют максимум,
°C
|
11,3
|
13,8
|
15,1
|
26,0
|
29,5
|
33,4
|
34,9
|
35,0
|
29,5
|
25,6
|
18,6
|
16,4
|
35,0
|
Уртаса максимум, °C
|
3,2
|
3,8
|
3,8
|
10,5
|
16,6
|
21,6
|
24,7
|
22,0
|
18,1
|
11,9
|
8,8
|
4,6
|
10,5
|
Уртаса температура, °C
|
?0,2
|
?0,7
|
3,4
|
5,6
|
13,0
|
15,5
|
17,9
|
17,4
|
12,9
|
8,4
|
2,8
|
1
|
6,9
|
Уртаса минимум, °C
|
?4,9
|
?4,2
|
?2,8
|
3,4
|
6,7
|
12,4
|
15,1
|
14,7
|
9,8
|
6,7
|
3,6
|
?3,1
|
4,5
|
Абсолют минимум, °C
|
?17,6
|
?19,8
|
?15,6
|
?7
|
1,8
|
5,0
|
8,7
|
6,3
|
?0,1
|
?6
|
?14,4
|
?18,6
|
?19,8
|
Яуым-т?ш?м норма?ы,
мм
|
44
|
31
|
33
|
35
|
32
|
49
|
58
|
63
|
71
|
72
|
72
|
59
|
617
|
?ыу температура?ы, °C
|
2
|
2
|
2
|
7
|
11
|
16
|
19
|
21
|
16
|
10
|
8
|
4
|
9,7
|
Сы?ана?:
EMHI
Туристический портал
|
Археологтар фекеренс?, башта ?арай урынында ба?ар ??м а?ас ?аралтылары бул?ан
Х??ерге Курессааре элекке рухани?ар замогы урынында тора. Был турала 1381 йыл?ы йылъя?малар?а телг? алына.
1559 йылда ?аланы Дания короллеген? ?ат?андар, шунан ?у?, 1563 йылды? 8 майында, у?а ?ала хартия?ы ??м, Рига?а о?шатып, ?ала статусы бирел?.
Бремсебрус килеше?е буйынса ?ала 1645 йылда Швед короллеге идара?ы а?тына бирел? ??м уны? юрисдикция?ы а?тында 1721 йыл?а тиклем тора.
Т??ге тап?ыр ?аланы? швед контроленд? тотолоуы 1710 йылда ???л?, 15 (26) августа рус армия?ы ?аланы яндыра. 1721 йылда, Ништадт тыныслы? килеше?е буйынса, ?ала р?сми р??ешт?
Р?с?й империя?ыны?
составына индерел?.
1721-1917 йылдар?а ?ала р?сми р??ешт?
Р?с?й империя?ы
составында тора, унда ю?ары класс кешел?ре ?с?н курорт булдырыла
Екатерина II
тарафынан 1785 йылды? 30 апреленд? (11 май) Аренсбург ??л???е ??м?лд?н сы?арыла.
Шул у? йылда бында?ы швед милл?тле халы?тар Б?й?к Екатерина указына ярашлы утрау?ы ташлап
Украинаны?
Старошведский ауылына к?сеп китерг? м?жб?р була.
Беренсе донъя ?у?ышы
барышында ?ала
1917 йылды?
1 (14) октябренд?
Германия
??ск?р??ре тарафынан Моонзунд х?рби операция?ы ва?ытында оккупациялана.
1918 йылды? а?а?ында бынан Германия оккупацион ??ск?р??ре сы?арыл?а, ?ала
бойондоро??о? Эстон Республика?ы
сотавына ин? ??м Сааремаа ?й??ене? административ ???ге була. Эстон бойондоро??о?ло?о осоронда ?ала ? Курессааре тип атала.
1940 йылда
?ала Эстон ССР-ы составына ин?.
Б?й?к ватан ?у?ышы
осоронда,
1941 йылды? 22 сентябренд?
, ?ала германия ??ск?р??ре тарафынан оккупациялана.
1944 йылды? 7 октябренд? Ленинград фронтыны? 8-се армия?ы Моондзун десант операция?ы барышында
у?сылар корпусы ??м 7-се эстон у?сылар дивизия?ы тарафынан азат ител?.
26 сентябрь,
1950 йыл.
?ала Курессааре районыны? ???ген? ?йл?н?.
Й?й
1980 йыл
. Курессааре ?арайында ??м уны? тир?-й?ненд? ≪Укртелефильм≫ студия?ы тарафынан ≪Лючия ди Ламмермур≫ фильмы т?ш?р?л?
-
-
Совет яугир??ре мемориалы
-
-
Памятник ≪
?ур Тылль
??м уны? ?атыны Пирет≫, скульпторы
Тауно Кангро
, бейеклеге 3,5 метр
-
?ала ???генд?ле тарихи биналар
-
?ала ???гене? архитектура?ы
-
Замок янында?ы ?уна?хана
-
???к май?анда?ы кафе
-
?аланы? и?ке ???генд?ге урамы
Милл?те
|
1881
[19]
|
1897
[20]
|
1922
[21]
|
1934
[22]
|
1989
[23]
|
2000
[23]
|
и??пт?н
|
%
|
и??пт?н
|
%
|
и??пт?н
|
%
|
и??пт?н
|
%
|
и??пт?н
|
%
|
и??пт?н
|
%
|
Бары?ы
|
3454
|
100
|
4603
|
100
|
3364
|
100
|
4478
|
100
|
16166
|
100
|
14925
|
100
|
эстондар
|
1685
|
48,8
|
2896
|
62,9
|
2666
|
79,3
|
3938
|
87,9
|
14999
|
92,8
|
14548
|
97,5
|
рус
|
248
|
7,2
|
341
|
7,4
|
156
|
4,6
|
119
|
2,7
|
833
|
5,2
|
211
|
1,4
|
немец
|
1421
|
41,1
|
1198
|
26,0
|
401
|
11,9
|
321
|
7,2
|
334
|
2,1
|
166
|
1,1
|
баш?а
|
100
|
2,9
|
168
|
3,6
|
141
|
4,2
|
100
|
2,2
|
Дин тотоу
|
1881
[24]
|
1897
[25]
|
1922
[26]
|
1934
[27]
|
2000
[28]
|
и??пт?н
|
%
|
и??пт?н
|
%
|
и??пт?н
|
%
|
и??пт?н
|
%
|
и??пт?н
|
%
|
Бары?ы
|
3454
|
100
|
4603
|
100
|
3364
|
100
|
4478
|
100
|
11848
|
100
|
лютеран
|
2673
|
77,4
|
3106
|
67,5
|
2129
|
63,3
|
2710
|
60,5
|
2592
|
21,9
|
православие
|
643
|
18,6
|
1430
|
31,0
|
1093
|
32,5
|
1504
|
33,6
|
562
|
4,7
|
баш?а дин тотоусы,
дин?е???р,
атеистар
|
138
|
4,0
|
67
|
1,5
|
142
|
4,2
|
277
|
6,2
|
8694
|
73,4
|
И?к?рм?
.2000 йылдар?а?ы м??л?м?тк? бары тик 15 й?шк? тиклемге кешел?р ген? индерелг?н..
?аланы? т?п ш???л? ? балы? тотоу,
туризмд
,
ауыл хужалы?ы
.
- Аавик, Эвальд (р.
1941
) ? эстон актеры, Эстония ССР-ыны? халы? артисы (
1982
).
- Бод, Александр Адольфович (
1865
?
1939
) ? филолог, тел у?ытыусы?ы (борон?о телд?р у?ытыусы?ы).
- Востоков, Александр Христофорович (
1781
?
1864
) ? филолог, академик, ≪славян телд?ре≫ терминын индере?се.
- Каны, Луис Исраэль (
1901
?
1974
) ? америка архитектор.
- Кингисепп, Виктор Эдуардович (
1888
?
1922
) ? Эстонияны? коммунистар партия?ына ниге? ?алыусы. 36 йыл дауамында (
1952
?
1988 йыл
), ?ала уны? исемен й?р?т?.
- Маак, Ричард Карлович (1825?1886) ? р?с?й натуралисы, Себер ??м Алы? К?нсы?ышты ?йр?не?се.
- Рар, Владимир Федорович (1880?1919) ? рус армия?ыны? полковнигы, Рус-япон ?у?ышында ??м А?тар х?р?к?тенд? ?атнашыусы,
М?ск??
?ала?ын большевиктар?ан
1917 йылда
т?п ?а?лаусы?ы
- Фрезе, Александр Ермолаевич (1804?1872) ? тау инженеры,
Алтай
с?см? алтынын и? беренсе асыусы
- Карл Вильгельм Фрейндлих (
1803
-
1872
), эстон я?ыусы?ы, ша?ир, кистер, у?ытыусы
[29]
.
- Щурупов, Михаил Арефьевич (1815?1901) ? рус архитекторы.
- И?ке ?ала (Ратуша, важня, ян?ын ??ндере? депо?ы, шулай у? б?т? ?ала ???ге)
[30]
- Епископ ?арайы
- Йоханнес Аавик мемориаль музейы.
- Кудьяпе зыяраты
- ?ур Тылл ??м уны? ?атыны Пирет ??йк?ле (скульпторы Тауно Кангро)
- ↑
https://www.riigiteataja.ee/akt/111112017001
- ↑
https://andmed.stat.ee/en/stat/rahvastik__rahvastikunaitajad-ja-koosseis__rahvaarv-ja-rahvastiku-koosseis/RV0240
- ↑
Haldus- ja asustusjaotus
?
Land Board
.
- ↑
- ↑
1825 йылда р?с?й империя?ы ??м ??р?тт?р буйынса статистик посад ?ала. Сост. офица була. полиция м??л?м?тт?ре буйынса Департамент ет?кселеге Штера баш?арма директоры. Спб., 1829.
- ↑
1833 йылда торошон к???те? ?ала?ы р?с?й империя?ы / Изд. эске эшт?р министрлы?ы ?арама?ында. ? Спб., 1834.
- ↑
Р?с?й империя?ы тура?ында статистик таблица х?ле ?алманы. Сост. Статор.. коллекцияны?. Эске эшт?р министрлы?ы советы. ? Спб., 1840.
- ↑
Р?с?й империя?ы тура?ында статистик таблица х?ле ?ала [1847 йылды? майында буйынса 1]. Сост. Статор.. коллекцияны?. Эске эшт?р министрлы?ы советы. Спб., 1852.
- ↑
Статистик таблица Р?с?й империя?ы эске эшт?р министры бойоро?о буйынса т???л? ??м н?шер Статор. ???к статистика комитеты б?леге. [В. 1]. 1856 йыл артынан йыл. Спб., 1858.
- ↑
- ↑
- ↑
1922 д. uldrahvalugemise andmed. 7 Vihk-b, maakond Saare. ? Tallinn, 1924.
- ↑
Rahvastiku korteriolud koostis ja: II rahvaloenduse tulemusi. Tallinn, 1935, lk. 1.
- ↑
14,0
14,1
14,2
Strukturbereicht Ostland uber das. I Teil: Ostland in Zahlen. ? Riga, 1942.
- ↑
Перепись населения СССР 1959 года
(билд??е?)
.
Дата обращения: 27 июнь 2010.
Архивировано
9 октябрь 2008 года.
2008 йыл 9 октябрь
архивлан?ан
.
- ↑
Перепись населения СССР 1970 года
(билд??е?)
.
Дата обращения: 27 июнь 2010.
Архивировано
16 июль 2012 года.
2012 йыл 16 июль
архивлан?ан
.
- ↑
Перепись населения СССР 1979 года
(билд??е?)
.
Дата обращения: 27 июнь 2010.
Архивировано
16 июль 2012 года.
2012 йыл 16 июль
архивлан?ан
.
- ↑
18,0
18,1
- ↑
1922 д. uldrahvalugemise andmed. 1 Vihk. Koosseis Rahva Eestis korteriolud demograafiline ja. ? Tallinn, 1924, lk. 33.
- ↑
1897 йылда р?с?й империя?ында беренсе Д?й?м халы? и??бен под ред. Н. А. Тройницкий. 21: губерна?ы Лифлянд. ? Спб., 1905, с. 78-79.
- ↑
1922 д. uldrahvalugemise andmed. 7 Vihk-b, maakond Saare. ? Tallinn, 1924, lk. 15
- ↑
Rahvastiku korteriolud koostis ja: II rahvaloenduse tulemusi. Tallinn, 1935, lk. 47-53.
- ↑
23,0
23,1
- ↑
1922 д. uldrahvalugemise andmed. 1 Vihk. Koosseis Rahva Eestis korteriolud demograafiline ja. ? Tallinn, 1924, lk. 51.
- ↑
1897 йылда р?с?й империя?ында беренсе Д?й?м халы? и??бен под ред. Н. А. Тройницкий. 21: губерна?ы Лифлянд. ? Спб., 1905, 76-77 б.
- ↑
1922 д. uldrahvalugemise andmed. 7 Vihk-b, maakond Saare. ? Tallinn, 1924, lk. 38-39
- ↑
Rahvastiku korteriolud koostis ja: II rahvaloenduse tulemusi. Tallinn, 1935, lk. 118?121.
- ↑
- ↑
- ↑
Необходимо задать параметр
url=
в шаблоне
{{
cite web
}}
.
Необходимо задать параметр
title=
в шаблоне
{{
cite web
}}
.
[ ]
(билд??е?)
.