Stalinizm
(
rus.
сталинизм
)? 1920-ci ill?rin sonu, 1950-ci ill?rin ?vv?ll?rind?
SSR?
-d? movcud olan
siyasi sistem
v? onun ?sas ideologiyası.
?osif Stalinin
adından goturulmu?dur. Stalinizm
avtoritarizmin
a?alı?ı, dovl?tin c?za funksiyalarının gucl?ndirilm?si, dovl?t orqanlarının v? hakim
Kommunist partiyasının
, c?miyy?tin butun sah?l?rin? s?rt ideoloji n?zar?t etm?kl? xarakteriz? olunmu?dur. Bir sıra t?dqiqatcılar stalinizmi
totalitarizmin
ifrat formalarından biri hesab edirl?r
[1]
[2]
.
Tarixci, sosioloq, siyas?tci v? huquq?unas A. N. Medu?evski stalinizm ideologiyasını XVIII ?sr
Maarifcilik dovru
v?
Fransa inqilabından
ir?li g?l?n sosial konstruktivlik adlandırır. O, stalinizmi bir ideologiya olaraq dunyadakı mexanik konsepsiyaya v? ?nqilab vasit?sil? mumkun olan d?yi?ikliyin ideyasına ?saslanaraq, oz novb?sind?, tarixin ?n?n?sini v? m?s?l?ni n?z?r? almadan yeni bir ictimai h?qiq?tin qurulması kimi qiym?tl?ndirilmi?dir
[3]
.
Stalinizmin totalitar bir guc sistemi v? ideologiyası kimi formala?ması, umumiyy?tl?, 1920-ci ill?rin sonlarında m?cburi
s?nayel??dirm?
v? k?nd t?s?rrufatının
kollektivl??m?si
prosesini h?yata kecirm?k, hakimiyy?t ucun daxili t?r?f mubariz?sinin, butun muxalif?t h?r?katlarının sonuncu m??lubiyy?tinin v? "boyuk sıcrayı?ın" boyuk bir nisb?td? bir layih? ? ?n?n?vi aqrar c?miyy?td?n bir s?naye c?miyy?tin? kecid; surtunm? resursları, iqtisadi h?yatın m?rk?zl??dirilm?si n?tic?d? SSR?-d? vahid inzibati amirlik sisteminin g?lm?sin? s?b?b oldu
[4]
.
Dovl?t Arxivinin ba? mut?x?ssisi O. Xlevnyukun tapıntılarına ?sas?n
[5]
, stalinizm (
stalinist diktatura
) ?sas?n guclu partiya-dovl?t strukturlarına v? praktik strategiyaların formala?masına ?saslanan cox m?rk?zl??mi? rejim idi. Arxiv materiallarından Stalinin yalnız rejimin simvolu olmadı?ını, ?sas q?rarlar q?bul ed?n v? butun ?h?miyy?tli dovl?t t?dbirl?rinin t???bbuskarı olan bir lider oldu?unu izah edir. Siyasi Buronun h?r bir uzvu Stalinin q?bul etdiyi q?rarlarla razılı?ını t?sdiq etm?li idi, eyni zamanda Stalin oz m?suliyy?tini yerin? yetirm?k ucun m?suliyy?ti ozl?rin? cavab ver?nl?r? oturdu. Eyni zamanda q?rarların q?bul edilm?si prosesi ozu ba?lanıb. 1930?1941-ci ill?rd? alınmı?dır. Siyasi Buronun 4 mind?n az q?rarının ictimai oldu?u, 28 mind?n coxu gizli idi, bunlardan 5 min? q?d?r gizli idi ki, yalnız dar bir dair? t???bbusu ozl?ri haqqında bilirdi
[6]
.
V. B. Cistyakov oz ?s?rind? qeyd edir ki, ictimai t??kilatın "fovq?lad? sistemi" kimi inzibati-amirlik sistemi xalqın artıq sosial-psixoloji enerjisini "?saslandırmaq" v? onu ?sas v?zif?l?rin h?llin? yon?ldir. Eyni zamanda, guclu siyasi v? ideoloji t?zyiq maddi stimulların z?ifliyini kompensasiya etm?k ucun n?z?rd? tutulmu?du. Olk?nin iqtisadiyyatı tamamil? millil??dirildi, partiya n?hay?t dovl?tl? birl??di v? dovl?t ideologiyala?dırıldı. C?miyy?tin h?r bir uzvu ideoloji qurulan t??kilatların (pioner t??kilat,
komsomol
,
h?mkarlar ittifaqları
v? s.)
iyerarxik
sistemin? c?lb edilmi?, partiya dovl?t r?hb?rliyi vasit?sil? h?yata kecirilmi?dir. Dovl?t mulkiyy?tin? v? siyasi hakimiyy?t? ?m?l etm?k funksiyaları c?miyy?tin boyuk ?ks?riyy?tind?n partiya-dovl?t aparatı Stalinin ??xs?n lehin? idi. Sovet ikonoqrafiyası yeni d?y?rl?r sistemin? ?sas?n yeni bir ictimai iyerarxiya t?yin etdi: avanqard (partiya liderl?ri) kutl?l?rd?n ayrıldı. ?hali kutl?vi t?bli?at kampaniyalarının,
kutl?vi terror dal?alarının
, "v?t?n xainl?rinin" uz?rind? m?hk?m? prosesl?ri numayi? etdirm?sin? kom?k etm?k ucun daim s?f?rb?rlik hazırlı?ında saxlanılıb.
A. N. Medu?evskinin yazdı?ına gor?, stalinizmd? modernl??dirm? (yeni c?miyy?tin in?ası) layih?sinin ?sas parametrl?ri a?a?ıdakılardır:
- s?f?rb?rlik ideologiyasını t?tbiq etm?kl? dunya v? sosial-psixoloji v?ziyy?tin yeni bir m?lumat m?nb?yi yaratmaq;
- sosial strukturun birl??dirilm?si, sistemin m?qs?dl?rin? t?hluk? yaratdıqları sosial v? milli ziddiyy?tl?rin qar?ısını almaq;
- c?miyy?tin v? h?tta elitanın bir hiss?sinin muqavim?tin? baxmayaraq bu m?qs?dl?ri h?yata kecir? bil?n bir siyasi rejimin yaradılması.
- Алпатов В. М. Марр, марризм и сталинизм // Философские исследования. ? 1993. ? № 4. ? С. 271?288.
- Асриян, Армен. Сталинизм… // Спецназ России. ? 2003. ? № 3 (78). Архивировано 29 августа 2003 года.
- Бешанов В. В. Танковый погром 1941 года. ? Мн.: Харвест, 2001. ? 528 с. ?
ISBN 985-13-0277-5
.
- Бурлацкий Ф. М. Сталин и сталинизм: прошлое, которое не уходит // Независимая газета. ? 17.02.2006.
- Гордон Л.А., Клопов Э. В. Что это было? Размышления о предпосылках и итогах того, что случилось с нами в 30?40-е годы.. ? М.: Политиздат, 1989. ? 319 с. ?
ISBN 5-250-00670-1
.
- Грегори П. Политическая экономия сталинизма = The Political Economy of Stalinism. ? М.: РОССПЭН, 2008.ları
- Григоренко П. Г. Сокрытие исторической правды ? преступление перед народом! (Письмо в редакцию журнала "Вопросы истории КПСС"). ? Лондон, Онтарио: Изд-во и книжное дело "Заря", 1973.
- Добренко Е. В. Сталинская культура: вслушиваясь в письмо, читая голос (обзор исследований по истории сталинизма). ? Москва, 2012. ? Вып. 117.
- Добровольский А. В., Цагарели М. Ю. Сталин, Иосиф Виссарионович // Кругосвет.
- Завольский, Дометий. Неосталинизм ? торжество расслабленного невежества" // Невское время. ? 24.12.2008.
- Завольский, Дометий. Правозащитник Сталин и дизельпанк // Агентство политических новостей. ? 05.03.2010. (попытка разграничить понятия сталинизма и сталинофилии и проследить культурные истоки последней в современном российском обществе).
- И. В. Сталин: Историческая идеология в СССР в 1920?1950-е годы. Переписка с историками, ст. и заметки по истории, стенограммы выступлений. Сб. док. и материалов. ? СПб.: Наука-Питер, 2006. ? Ч. 1: 1920?1930-е гг.
- Капица П. Л. Письма о науке. ? М: Московский рабочий, 1989. ? 400 с. ? ISBN 5?239?00269-X.
- Курляндский И. А., Лавров В. М. Манифест неосталинизма // Новая газета. ? 23.10.2008. ? № 79.
- Лисичкин Г. С. Мифы и реальность // Осмыслить культ Сталина. ? М.: Прогресс, 1989. ? 656 с. ?
ISBN 5-01-001905-1
.
- Лацис О. Р. Сталин против Ленина // Осмыслить культ Сталина. ? М.: Прогресс, 1989. ? 656 с. ?
ISBN 5-01-001905-1
.
- Максимов Г. П. Сборник статей.
- Маневич В. Е. Сталинизм и политическая экономия // Репрессированная наука. ? Л.: Наука, 1991. ? С. 181?198.
- Медведев Р. А. К суду истории : Генезис и последствия сталинизма. ? New York: Knopf, 1974. ? 1136 с.
- Медведев Р.А. О Сталине и сталинизме. ? М.: Прогресс, 1990. ? 488 с. ?
ISBN 5-01-002546-9
.
- Мерцалов А. Н., Мерцалова Л. А. Сталинизм и цена победы // Сталинизм и война. ? М.: Терра, 1998. ? С. 370?394.
- Попов Г. Х. Блеск и нищета Административной Системы. ? М.: ПИК, 1990. ? 240 с.
- Роговин В. З. . Была ли альтернатива? Троцкизм. Взгляд через годы. ? М.: Терра, 1992. ? 407 с.
- Романовский Н. В. Лики сталинизма. ? М.: РАГС, 1995. ? 226 с.
- Романовский Н. В. Социология позднего сталинизма // Социологические исследования. ? 1997. ? № 2. ? С. 69?76.
- Романовский Н. В. Сталинизм и теория институциональных матриц // Социологические исследования. ? 2003. ? № 5. ? С. 132?140.
- Суровая драма народа: Учёные и публицисты о природе сталинизма. ? М.: Политиздат, 1989.
- Томан Б. А. Истоки сталинизма в историографии Великой Отечественной войны // Россия в XX веке: Историки мира спорят. М.,1994.
- Чистяков В. Б. История России: учебное пособие. ? М.: МГИУ, 2007. ? 228 с. ?
ISBN 978-5-276-01107-3
.
- Ярошевский М. Г. Сталинизм и судьбы советской науки // Репрессированная наука. Л.: Наука, 1991, с.6?33.
- Вождь. Хозяин. Диктатор / ред. А. М. Разумихин. ? М.: Патриот, 1990. ? 575 с. ?
ISBN 5-7030-0435-7
.
- Суровая драма народа / ред. Ю. П. Сенкосов. ? М.: Политиздат, 1989. ? 512 с. ?
ISBN 5-250-00965-4
.
- Economic Problems of Socialism in the USSR
, written in 1951.
- Barnett, Vincent. "Understanding Stalinism: The 'Orwellian Discrepancy' and the 'Rational Choice Dictator',"
Europe-Asia Studies
, vol. 58, no. 3, may 2006.(
online abstract
).
- Bullock, Alan.
Hitler and Stalin: Parallel Lives (2nd). London: Fontana Press. 1998.
ISBN
978-0-00-686374-8
.
- Campeanu, Pavel.
Origins of Stalinism: From Leninist Revolution to Stalinist Society
(Routledge, 2016).
- Conquest, Robert.
The Great Terror: A Reassessment
(40th Anniversary Edition), Oxford University Press, 2008.
- Isaac Deutscher,
Stalin: A Political Biography
, Dietz, 1990.
- Sheila Fitzpatrick.
Everyday Stalinism: Ordinary Life in Extraordinary Times: Soviet Russia in the 1930s
. Oxford University Press (book preview by
The New York Times
).
ISBN
0-19-505000-2
.
- Groys, Boris.
The total art of Stalinism: Avant-Garde, aesthetic dictatorship, and beyond
(Verso Books, 2014).
- Khapaeva, Dina. "Triumphant memory of the perpetrators: Putin's politics of re-Stalinization."
Communist & Post-Communist Studies
(March 2016), pp. 61?73. celebrations of Stalin's memory in Russia today.
- Kotkin, Stephen.
Magnetic mountain: Stalinism as a civilization
(U of California Press, 1997).
- Nelson, Todd H. "History as ideology: The portrayal of Stalinism and the Great Patriotic War in contemporary Russian high school textbooks."
Post-Soviet Affairs
31.1 (2015): 37?65.
- Service, Robert,
Lenin: A Biography
,
Belknap Press
, 2002
ISBN
0-330-49139-3
.
- Service, Robert.
Stalin: A Biography
, Belknap Press, 2005
ISBN
0-674-01697-1
.
- Ree, Erik Van.
The Political Thought of Joseph Stalin, A Study in Twentieth-century Revolutionary Patriotism
. RoutledgeCurzon. 2002.
ISBN
0-7007-1749-8
.
- Stalin, Joseph.
The Foundations of Leninism
, Foreign Languages Press, 1975.
- Tism?neanu, Vladimir
.
Stalinism for all seasons: a political history of Romanian Communism.
University of California Press
. 2003.
ISBN
978-0-520-23747-6
.
- Todd, Allan.
The European Dictatorships: Hitler, Stalin, Mussolini
, Cambridge University Press, Cambridge, 2003.
- Traynor, John.
Challenging History: Europe 1890?1990
, Nelson Thornes Ltd, Cheltenham, 2002.
- Tucker, Robert C., ed.
Stalinism: essays in historical interpretation
(Routledge, 2017).
- Winkler, Martina.
Children, Childhood, and Stalinism
.
Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History
18#3 (2017): 628?637.
- Wood, Alan
.
Stalin and Stalinism (2nd). Routledge. 2004.
ISBN
978-0-415-30732-1
.
- Applebaum, Anne.
Gulag: A History
. Doubleday. 2003.
ISBN
978-0-7679-0056-0
.
- Boobbyer, Phillip.
The Stalin Era. Routledge. 2000.
ISBN
978-0-415-18298-0
.
- Brackman, Roman.
The Secret File of Joseph Stalin: A Hidden Life
. Frank Cass Publishers. 2001.
ISBN
978-0-7146-5050-0
.
- Bullock, Alan.
Hitler: A Study in Tyranny. Penguin Books. 1962.
ISBN
978-0-14-013564-0
.
- Gellately, Robert.
Lenin, Stalin, and Hitler: The Age of Social Catastrophe
. Knopf. 2007.
ISBN
978-1-4000-4005-6
.
- Gill, Graeme J.
Stalinism
. Palgrave Macmillan. 1998.
ISBN
978-0-312-17764-5
.
?stifad? tarixi:
1 October
2010
.
- Montefiore, Simon Sebag.
Stalin: The Court of the Red Tsar
. Knopf. 2004.
ISBN
978-1-4000-4230-2
.
- Overy, R. J.
The Dictators: Hitler's Germany and Stalin's Russia
. W. W. Norton & Company. 2004.
ISBN
978-0-393-02030-4
.
- Tucker, Robert C.
Stalin in Power: The Revolution from Above, 1928?1941. W. W. Norton & Company. 1992.
ISBN
978-0-393-30869-3
.
- ↑
Политология: учебник / Заболотная Г. М., Криницкий А. Я. Тюмень: ТюмГУ, 2000.
Тема 7. Недемократические политические режимы: тоталитаризм и авторитаризм.
Arxivl??dirilib
2009-09-23 at the
Wayback Machine
- ↑
История: учебник / Самыгин П. С, Беликов К. С, Бережной С. Е., Вдовченков Е. В., Крот М. Н., Рудая О. И., Самыгин С. И. Изд. 7-е. Ростов н/Д: "Феникс", 2007. ISBN 5?222?10270-X
Раздел 5.6.4. Становление тоталитарного режима в СССР в 30-е-годы
Arxivl??dirilib
2022-01-28 at the
Wayback Machine
- ↑
Медушевский А. Н.
Сталинизм как модель социального конструирования
Arxivl??dirilib
2019-04-26 at the
Wayback Machine
// Вестник Европы, 2011, т. XXX. С. 147?168
- ↑
Чистяков В. Б. История России: учебное пособие. ? М.: МГИУ, 2007. ? с. 101.
- ↑
Khlevniuk O.
Stalinism and the Stalin Period after the "Archival Revolution" // Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History. 2001. Vol. 2, No. 2. P. 319.
DOI
:
10.1353/kri.2008.0052
- ↑
Davies R. W.
Making Economic Policy // Behind the Facade of Stalin’s Command Economy: Evidence from the State and Party Archives / Ed. P. R. Gregory. Standford: Hoover Institution Press, 2001. P. 61?80.
|
---|
Du?unc? m?kt?bl?ri
|
|
---|
?sas movzular
| |
---|
Konsepsiyalar
| |
---|
??xsl?r
| XVI ?sr
| |
---|
XVIII ?sr
| |
---|
XIX ?sr
| |
---|
XX ?sr
| |
---|
XXI ?sr
| |
---|
|
|
---|