Suleyman Rust?m
(tam adı:
Suleyman ?liabbas o?lu Rust?mzad?
;
12 mart
1906
[1]
,
Novxanı
,
Bakı q?zası
?
10 iyun
1989
,
Bakı
) ? Az?rbaycan ?airi,
dramaturq
, t?rcum?ci, ictimai xadim, 1934-cu ild?n
AYB-nin
uzvu,
Sosialist ?m?yi Q?hr?manı
(1976),
Az?rbaycan SSR xalq ?airi
(1960),
"Stalin" mukafatı
(1950), 2 d?f?
Az?rbaycan SSR Dovl?t mukafatı
laureatı (1970, 1986), 1940-cı ild?n
Sovet ?ttifaqı Kommunist Partiyası
uzvu.
Suleyman Rust?m
Az?rbaycan SSR dovl?t himninin
sozl?rinin mu?llifl?rind?n biridir. O, 1971?1989-cu ill?rd?
Az?rbaycan SSR Ali Sovetinin
s?dri olmu?dur.
Suleyman Rust?m 1906-cı il martın 12-d?
Bakının
Novxanı
k?ndind? anadan olmu?dur.
[2]
[3]
1925-ci ild?
Az?rbaycan Dovl?t Universitetinin
??rq?unaslıq fakult?sin? daxil olmu?, 1929-cu ild? oradan
Moskva Dovl?t Universitetinin
?d?biyyat v? inc?s?n?t fakult?sin? kocurulmu?dur. Zaqafqaziya M?rk?zi ?craiyy? komit?sin? uzv secilmi?dir (1935). Az?rbaycan SSR? birinci ca?ırı? Ali Sovetin? deputat secilmi?dir (1938), bundan sonra omrunun sonuna q?d?r butun ca?ırı?larda deputat olmu?dur.
Az?rbaycan Dovl?t Akademik Milli Dram Teatrının
direktoru (1937?1938),
"?d?biyyat q?zeti"nin
ba? redaktoru olmu?dur.
Az?rbaycan Yazıcılar ?ttifaqının
?dar? Hey?tin?, "
Az?rbaycan
",
"Kirpi" jurnallarının
v? "Советский писатель" (sovetskiy pisatel)" redaksiya hey?tl?rin? uzv secilmi?dir.
Xidm?tl?rin? gor? uc d?f?
"Lenin" ordeni
, iki
"Qırmızı ?m?k bayra?ı" ordeni
, Sovet Sulhu Mudafi? Komit?sinin F?xri f?rmanı v? bir sıra medallarla t?ltif olunmu?dur. 1971?1989-cu ill?rd?
Az?rbaycan SSR? Ali Sovetinin
s?dri olmu?dur.
1989-cu il iyunun 10-da
Bakıda
v?fat etmi?dir.
Yaradıcılı?ında siyasi lirika v? sevgi ?eirl?ri muhum yer tutur. Heca v? ?ruz v?znl?rind? yazmı?dır.
?n sevil?n ?s?rl?rind?n biri T?brizim ?s?ridir.
?d?bi f?aliyy?t? 20-ci ill?rin ?vv?ll?rind? ba?lamı?, 1922-ci ild? "Cimnaz xanım yuxudadır" birp?rd?li komediyasını yazmı?dır. "Unudulmu? g?nc" adlı ilk m?tbu ?eiri 1923 ild? "Maarif v? m?d?niyy?t" (indiki "Az?rbaycan") jurnalında d?rc olunmu?dur. "?l?md?n n???y?" adlı ilk ?eir kitabı 1927-ci ild? n??r edilmi?dir.
Sosializm ideyalarını, inqilabi ?hvali-ruhiyy?ni ?d?biyyata g?tirm?k, poeziyanı gund?lik ictimai-siyasi hadis?l?rin inikasına cevirm?k bu kitabın ba?lıca xususiyy?tl?ri idi. "Addımlar" (1930), "S?s", "At??" (1932) ?eir kitabları S.Rust?min siyasi lirik ?air kimi formala?masının gost?ricisi idi.
?kinci Dunya muharib?si
ill?rind? o, xalqın q?hr?manlıq mubariz?sini t?r?nnum ed?n ?s?rl?r yazmı?dır. "?ldırım" (1942), "Qafurun q?lbi" (1959), "?zizl?rd?n ?zizl?r?" (1965) v? s. Muharib? dovru yaradıcılı?ında
C?nubi Az?rbaycan
movzusu xususi yer tuturdu: "T?briz ?eirl?ri silsil?si", "?ki sahil" kitabı (1949). 1960?1980-ci ill?r yaradıcılı?ında ictimai-siyasi v? m?h?bb?t lirikası ?sas x?tti t??kil etmi?dir: "Gun??li sahill?rd?" (1963), "Kecilm?mi? yollarda" (1970), "Ur?yimin gozuyl?" (1977), "M?nim gun??im" (1981) v? s. kitabların, "Yan?ın" (H. N?z?rli il? birg?, 1930) pyesinin, "Qacaq N?bi" (1940) m?nzum pyesinin, "Durna" (1948)
komediyasının
mu?llifidir.
- "Yan?ın"
- "Cimnaz xanım yuxudadır"
- "Duma"
- "G?ldi-ged?r"
- "Qacaq N?bi"
- "Durna"
- "Cimnaz xanım yuxudadır"
- "?ldırım"
- "Qafurun q?lbi"
- "?zizl?rd?n-?zizl?r?"
- "Xilaskar"
- "T?brizd? qı?"
- "Qolsuz q?hr?man"
- "Yeni k?ndin i?ıqları"
- "M?nsum?"
- "Nakam m?h?bb?t"
- "Partizan ?li"
- "Gulbahar"
- "?airin olumu"
- "Yax?ı yolda?"
- "12-ci tuf?ng"
- "Don?-don? xatırlayın"
- "Yaralanım"
- "S?buhini du?un?rk?n"
- "Bir d?d? axtarıram"
- "?caib ?s?r"
- "Q?rib? nitq"
- "Teatr t?nqidi"
- "Hecstan ?hli"
- "Qon?ularımdan biri"
- "Elan"
- "Mohk?m birlik"
- "Ozund?n razı!"
- "Yax?ı ki"
- "Deyirs?nki?!"
- "Ozunu b?y?n?n?"
- "X?st?lik"
- "B?db?xt adama"
- "Nifr?t"
- "S?nd? yox"
- "Novator"un nitqi
- "Novator" r?ssama
- "N?y? lazım"
- "Taniya bildim"
- "M?n varlıyam, s?n yoxsul"
- "?nsan v?zif?ni b?z?sin g?r?k"
- "Ucuz xatir?l?r"
- "Yad adam"
- "Nakam ?air"
- "Yen? b?zil?ri"
- "Yubiley a?iqi"
- "S?rc? balladası"
- "Dem?r?m"
- "Moda qurbanı"
- "Heyk?l x?st?si"
- "Bohtanzad?"
- "Qorxaq"
- "Al?md?n n???y?"
- "Addımlar"
- "S?s"
- "At??"
- "Gun??li sahill?rd?"
- "Kecilm?mi? yollarda"
- "Ur?yimin gozu il?"
- "M?nim gun??im"
- "T?brizin ?eirl?ri silsil?si"
- "?ki sahil"
- Meynqard Rudzitis.
Qızıl ordu (?eir)
. ?d?biyyat q?zeti, 1941, 9 iyun.
- ?van Krılov
.
?ahp?r?st qurba?alar (t?msil).
V?t?n u?runda, 1944, № 7?8, s.37?39 3.
- C.Qou. D?rin kokl?r (3 p?rd?li drama). (?nqilab v? m?d?niyy?t, 1948, № 7, s.50?103.) Pyesi Arnod Dyusse il? birlikd? yazmı?lar.
- Nazim Hikm?t
.
On be? yara; H?sr?t; Provakator; B?lk? m?n; Yanmamı? papiros; K?r?m kimi (?eir).
(
?nqilab v? m?d?niyy?t
, 1951, № 9, s.57?59)
Q?lbim; S?ni du?unur?m; Arpa cayının iki yanı; Diz? q?d?r qarlı bir gec?; D?mir q?f?sd? g?zi??n aslan; X?z?r d?nizi (?eir).
(?nqilab v? m?d?niyy?t, 1952, № 1, s.131?136)
S?s; N??m?l?rimiz; Cavab nomr? 4; XX ?sr? dair; Arif?y?; M?ktub; D?v?t; Sevgilim?; Mehmet; Yeriy?n adam (?eir).
(?nqilab v? m?d?niyy?t, 1952, № 6, s.51?56)
S?ni du?unur?m; ??rqli v? SSR?; Ustamızın olumu; On doqquz ya?ım; X?z?r d?nizi; Vida; B?lk? m?n; Provokator; Yanmamı? papiros; Diz? q?d?r qarlı bir gec?; On be? yara (Onbe?l?rin xatir?sin? ithaf); H?sr?t; D?mir q?f?sd? g?zi??n aslan; K?r?m kimi; Q?lbim; U?aqlara n?sih?t; ??n g?l?c?k; B?nov??, ac dostlar v? qızıl gozlu qız; Komsomol (?eir).
- Nazim Hikm?t
. ?eirl?r. Bakı: Az?rbaycan U?aq v? G?ncl?r ?d?biyyatı N??riyyatı, 1952, s.15?45.
- Qaysın Quliyev
.
Torpaq v? ?eir (?eir).
Az?rbaycan, 1961, № 4, s.36.
- ?lya Selvinski
.
Bab?kin ikinci mahnısı (?eir).
(?d?biyyat v? inc?s?n?t, 1961, 8 aprel) Bahar dostları (RSFSR ?airl?rinin ?eirl?ri) (Bakı: Az?rn??r, 1961, 248 s.)
- ?bdulvahab Suleymanov.
Az?rbaycan (?eir)
(s.193?195). Bahar dostları (RSFSR ?airl?rinin ?eirl?ri). Bakı: Az?rn??r, 1961, 248 s.
- Yaroslav Smelyakov.
Goz?l qız Lida (?eir).
?d?biyy?t v? inc?s?n?t, 1964, 18 iyul.
- Jan Pol Sartr
.
Lizzi (pyes).
Az?rbaycan, 1966, № 10, s.169?190.
- Qriqol Aba?idze
.
Bahar (?eir).
Kommunist, 1971, 16 aprel.
- Taras ?evcenko
.
"Siz ey fikirl?rim, du?unc?l?rim!.." (?eir)
(s.13?16); Fikirl?rim, du?unc?l?rim (?eirl?r v? poemalar). Bakı: Yazıcı, 1979, 104 s.
- Cahit Kul?bi.
?yirminci ?srin ilk yarısı; D?fn; Yan?ın; Acı zaman; Biz; Siva? yollarında; Amerika (?eir).
?d?biyyat v? inc?s?n?t, 1981, 13 mart.
- M?h?mm?d Mehdi ?l C?vahiri
.
F?hl?l?rin bayramında (?eir)
. A? gunl?rin sora?ında (?raq ?d?biyyatından numun?l?r). Bakı: Yazıcı, 1983, s.18?22.
- ?ota Rustaveli
.
P?l?ng d?risi geymi? p?hl?van
(s.7?181). Dunya ?d?biyyatı kitabxanası seriyası. 19-cu cild. ?.Rustaveli. ?.X.D?hl?vi. P?l?ng d?risi geymi? p?hl?van. ?irin v? Xosrov. Bakı: Yazıcı, 1988, 366 s. (M?mm?d Rahim v? S?m?d Vur?un il? birg? t?rcum?).
- Nazim Hikm?t
.
H?sr?t (s.83); Yanmı? papiros (s.86); Mehmet (s.87) (?eir).
Turkun 101 ?airi (turk ?airl?rinin ?eirl?ri). Bakı: Yazıcı, 1993, 235 s.
- Nizami G?nc?vi
. Yax?ı bir soz degil?n, ta ??k?r ?rzan olsun…; F?xr el? yar ki, barını c?kir?m…; Ey nigarım, konlumu Az?rbaycan T?rcum? Ensiklopediyası 511 caldın, fusunxan olma, g?l!.. (q?z?l). Klassik Az?rbaycan ?d?biyyatı seriyası. Nizami G?nc?vi. Lirika. Bakı: Lider, 2004, s.24, 63, 64. 21.
- ?ota Rustaveli
.
P?l?ng d?risi geymi? p?hl?van (poema).
Dunya ?d?biyyatı seriyası. Bakı: Avrasiya Press, 2006, 232 s. (M?mm?d Rahim v? S?m?d Vur?un il? birg? t?rcum?).
- Jan Pol Sartr
.
Lizzi (pyes).
Dunya ?d?biyyatı seriyası. Fransız ?d?biyyatı antologiyası. 3 cildd?. II cild. Bakı: ??rq-Q?rb, 2007, s.183?212.
- Taras ?evcenko
.
M?nimcun f?rqi yox ya?asam, ya da…; N.Kostomarova; Ya?ım otm?mi?k?n on ucu h?l?…; Kuc?d? hidd?tl? ba?ırır kul?k…; Hec dua etm?di m?nimcin anam…; Yen? d? yuxuda gorur?m b?z?n…; Yıxılan adamı doymurs?l?r d?…; Ey b?db?xt insanlar, yazıq insanlar!.. (?eir).
Taras ?evcenko. Secilmi? ?s?rl?ri. Bakı: ??rq-Q?rb, 2008, s.156, 166, 172, 174, 214, 234, 236, 238, 254, 256.
- Xamis Muradov. Kinofabrikd?n ba?lanan yol. Az?rbaycan Respublikası M?d?niyy?t Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Az?rbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzad?. Bizim "Az?rbaycanfilm". 1923?2003-cu ill?r. Bakı: Mut?rcim, 2004.- s?h. 4.
Az?rbaycanda kommunizm
|
---|
Siyasi partiyalar v?
t??kilatlar
| | |
---|
Dovl?t adamları
v? inqilabcılar
| |
---|
Az?rbaycanda olan
xarici kommunistl?r
| |
---|
Tarixi v? ?sas
movzular
| |
---|
M?tbuat
| |
---|
?d?biyyat
| |
---|
Film
| |
---|
|
|
---|
Dil
| |
---|
Dialektl?r¹
| |
---|
?d?biyyat
| |
---|
?ifahi xalq
?d?biyyatı
| Dastanlar
| |
---|
Dig?r numun?l?r
| |
---|
|
---|
|
Mu?llifl?r
|
Orta ?srl?r
| |
---|
Yeni dovr
| |
---|
?n yeni dovr
| |
---|
1.Gerhard Dorferin t?snifatı
|