B?xtiyar Vahabzad?

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
B?xtiyar Vahabzad?
Do?um tarixi
Do?um yeri
V?fat tarixi (83 ya?ında)
V?fat yeri Bakı , Az?rbaycan
D?fn yeri
V?t?nda?lı?ı SSRİ SSR? →
Azərbaycan Az?rbaycan
Milliyy?ti az?rbaycanlı
F?aliyy?ti ?air , dramaturq , ?d?biyyat?unas
?s?rl?rinin dili Az?rbaycan dili
Uzvluyu
Mukafatları "Azərbaycan SSR xalq şairi" fəxri adı — 1984 "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı — 1974 SSRİ Dövlət mükafatı — 1984 Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı — 1976
"İstiqlal" ordeni — 1995 "Ləyaqət" ordeni komandoru (Rumıniya)
"Oktyabr inqilabı" ordeni — 1984 "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni — 1975 "Əməkdə fərqlənməyə görə" medalı — 1959 "Əmək veteranı" medalı
İmza
Vikianbarın loqosu  Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Vahabzad? B?xtiyar Mahmud o?lu v? ya Z?k?riyya o?lu . [1] [2] (16avqust 1925 il, Nuxa ?13 fevral 2009, Bakı) ? Az?rbaycan ?airi, ?d?biyyat?unası , 1945-ci ild?n Az?rbaycan Yazıcılar Birliyinin uzvu, Az?rbaycan SSR xalq ?airi (1984), filologiya elml?ri doktoru (1964), professor , (2000), Az?rbaycan SSR Dovl?t mukafatı laureatı (1976), SSR? Dovl?t mukafatı laureatı (1984), M. F. Axundov adına ?d?bi mukafatın laureatı (1989), Az?rbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı (1990), mill?t v?kili (1995, 2000), "?stiqlal" ordeni il? t?ltif olunmu?dur.

H?yatı [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

B?xtiyar Vahabzad? 16 avqust 1925-ci ild? ??ki ??h?rind? f?hl? ail?sind? anadan olmu?dur. Mahmud Vahabzad?nin h?yat yolda?ı is? 1905-ci il hadis?l?ri zamanı yetim qalmı? Varta?end?n olan erm?ni qızı olub, daha sonra ??kid? Allahverdi adlı bir n?f?rin himay?sind? Gulzar adı il? boyudulub. Mahmud Vahabzad? il? Gulzar Allahverdiqızı 1918-ci ild? evl?nirl?r, lakin u?aqları olmadı?ından B?xtiyarı ovladlı?a gotururl?r [2] [3]

1934-cu ild? onun ail?si Bakıya kocmu?dur. Burada orta m?kt?bi qurtarandan sonra ADU-nun Filologiya fakult?sind? t?hsil almı?dır (1942?1947). Universitetin aspiranturasında saxlanmı?, "S?m?d Vur?unun lirikası" movzusunda namiz?dlik dissertasiyası mudafi? etmi?dir (1951). B?dii yaradıcılı?a 1943-cu ild? "Ana v? ??kil" adlı ilk ?eirini cap etdirdikd?n sonra ba?lamı?dır. O zamandan dovri-q?dim m?tbuatda ?eirl?ri, elmi m?qal?l?ri, r?yl?ri munt?z?m cap olunur. "M?nim dostlarım" adlı ilk kitabında toplanmı? lirik ?eirl?rd? fa?izm? qar?ı mubariz?d? qalib cıxmı? xalqın duy?u v? du?unc?l?ri ?ksini tapmı?dır. Onun lirik ?eir v? poemalarında, m?nzum pyesl?rind? muasir dovrun probleml?ri lirik-f?ls?fi planda, yeni ?lvan boyalarla t?svir edilir. "?kinci s?s", "Vicdan", "Ya?ı?dan sonra", "Yollara iz du?ur", "F?ryad", "Hara gedir bu dunya", "Ozumuzu k?s?n qılınc", "C?zasız gunah", "Dar a?acı" v? "R?qab?t" (1960?2003) pyesl?ri Az?rbaycan Dovl?t Akademik Milli Dram Teatrında tama?aya qoyulmu?dur. T?nqidci-?d?biyyat?unas kimi d? f?aliyy?t gost?rmi?dir. "S?m?d Vur?unun h?yat v? yaradıcılı?ı" movzusunda doktorluq disertasiyası mudafi? etmi?dir (1964). Az?rbaycan Dovl?t Universitetind? Muasir Az?rbaycan ?d?biyyatı kafedrasının professoru v?zif?sind? calı?mı?dır (1950?1990). 1990-cı ild? t?qaud? cıxmı?dır. Az?rbaycan MEA-nın muxbir uzvu (1980), sonra h?qiqi uzvu (2000) secilmi?dir. 1981-ci ild? SSR? Yazıcılarının VII qurultayında SSR? Yazıcılar ?ttifaqı ?dar? Hey?tinin uzvu secilmi?dir. O h?mcinin Az?rbaycan Yazıcılar ?ttifaqının ?dar? Hey?tinin v? A?saqallar ?urasının uzvu idi (1991). ?d?bi-b?dii prosesin yorulmaq bilm?y?n t?bli?atcısı v? t??kilatcısı kimi tanınırdı. Az?rbaycan KP Bakı ??h?r Komit?sin? uzv v? bir nec? ca?ırı? Bakı xalq deputatları Sovetin? v? X ca?ırı? Az?rbaycan Ali Sovetin?, 1995 v? 2000-ci ill?rd? Az?rbaycan Milli M?clisin? deputat secilmi?dir. 1976-cı ild? "Leninl? sohb?t" v? "Mu?am" poemalarına gor? Az?rbaycan Dovl?t mukafatına layiq gorulmu?dur. "Qırmızı ?m?k Bayra?ı" v? "?stiqlal" (1995) ordenl?ri il? t?ltif olunmu?dur.

B?xtiyar Vahabzad? 1960-cı ill?rd?n ba?layan milli azadlıq h?r?katının oncull?rind?n biri idi. O, 1958-ci ild? yazdı?ı "Gulustan" poeması il? iki yer? parcalanmı? Az?rbaycanın tarixi faci?sini dil? g?tirmi?, rus v? fars imperiyasının p?nc?si altında inl?y?n Az?rbaycan xalqının azadlıq v? istiqlal u?rundakı ?dal?tli mubariz?sin? qo?ulmu?dur.

Bu poemaya gor? 1962-ci ild? ?air "mill?tci" dam?ası il? Az?rbaycan Dovl?t Universitetind?n cıxarılmı?, yalnız 2 ild?n sonra i?? b?rpa edilmi?dir. (Z?ruri qeyd: Professor ?irm?mm?d Huseynov B?xtiyar Vahabzad?nin i?d?n cıxarılmadı?ını bildirir: "B?xtiyarı i?d?n cıxara bilm?zdil?r, cunki bu, ciddi ajiotaja s?b?b ola bil?rdi. M?cbur?n onu doktorluq mudafi?si ucun elmi m?zuniyy?t? gond?rdil?r). Sovet rejimind? milli varlı?ı tapdanan, h?r cur m?hrumiyy?tl?r? m?ruz qalan mill?tin d?rdl?rini r?mzl?r v? muxt?lif ?d?bi usullarla ifad? etmi?, iri h?cmli poemaları v? pyesl?rind? hadis?l?ri ya tarix?, ya da ba?qa olk?l?r? kecir?r?k oz mill?tinin d?rdl?rini dil? g?tirmi?dir. Birba?a Sovet diktaturasını if?a ed?n ?s?rl?rini is? ?air, sovet ittifaqı da?ılandan sonra "Sandıqdan s?sl?r" ba?lı?ı altında n??r etdirmi?dir.

B. Vahabzad? 70-d?n artıq ?eir kitabının, 2 monoqrafiyanın , 11 elmi publisist kitabın v? yuzl?rl? m?qal?nin , el?c? d? tarixi v? muasir movzuda 20-d?n artıq iri h?cmli poemanın mu?llifidir. ?airin ?s?rl?ri ? ?eir kitabları, dramları v? publisistik yazıları dunyanın bir cox dill?rin?, o cuml?d?n ingilis , fransız , alman , fars , turk , polyak , ispan , macar , kecmi? Sovetl?r Birliyi xalqlarının dill?rin? t?rcum? edilmi?dir.

Xalqı oyandırmaq m?qs?diyl? ?s?rl?rini q?l?m? alan B?xtiyar Vahabzad? ?eirl?rind?; v?t?n, mill?t, ail?, t?bi?t, dil, azadlıq h?sr?ti kimi movzuları ?n guclu v? d?rin m?zmunlarla izah etmi?dir.

Vahabzad?nin ?eirl?rin? baxdı?ımızda goz? d?y?n ilk movzu v?t?n sevgisi olmaqdadır. [4]

B?xtiyar Vahabzad?nin F?xri Xiyabanda q?birustu abid?si. 2013-cu il

26 noyabr 1991-ci ild? t??kil edil?n Az?rbaycan Respublikası Ali Soveti Milli ?urasının t?rkibin? daxil edilmi?dir [5] .

2009-cu il fevral ayının 13-d?, 83 ya?ında uzun sur?n x?st?likd?n sonra Bakıda v?fat etmi?dir [6] .

O?lu ?sf?ndiyar Vahabzad? Az?rbaycan Respublikasının Belarusdakı s?lahiyy?tli v? fovq?lad? s?firi i?l?yib. [7]

?airin ?n m??hur ?s?rl?ri is? "Allah" v? V?t?ndir".

T?ltif v? mukafatları [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Xatir?si [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Turkiy?nin Adana ??h?rind? B?xtiyar Vahabzad? adına Sosial Elml?r Liseyi var.

Adına Bakı ??h?rinin Yasamal rayonunda kuc? var.

31 avqust 2018-ci ild? ??kid? ?airin ev-muzeyinin acılı?ı olub. [12]

?s?rl?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  • 1. M?nim dostlarım. Bakı: Az?rn??r, 1949, 65 s?h.
  • 2. Bahar. Bakı: U?aqg?ncn??r, 1950, 49 s?h.
  • 3. ?d?bi heyk?l. Bakı: Az?rn??r, 1951, 60 s?h.
  • 4. Dostluq n??m?si. Bakı: U?aqg?ncn??r, 1953, 63 s?h.
  • 5. Cinar. Bakı: U?aqg?ncn??r, 1956, 62 s?h.
  • 6. Sad? adamlar (poema). Bakı: Az?rn??r, 1956, 124 s?h.
  • 7. Xalq ?airi S?m?d Vur?un. Bakı: ADU-nun n??riyyatı, 1956, 129 s?h.
  • 8. Ceyran. Bakı: U?aqg?ncn??r, 1957, 163 s?h.
  • 9. Aylı gec?. Bakı: Az?rn??r, 1958, 127 s?h.
  • 10. ??bi hicran. Bakı: U?aqg?ncn??r, 1959, 89 s?h.
  • 11. Secilmi? ?s?rl?ri. Bakı: Az?rn??r, 1961, 273 s?h.
  • 12. Etiraf; ??bi hicran. Bakı: U?aqg?ncn??r, 1962, 187 s?h.
  • 13. ?nsan v? zaman. Bakı: Az?rn??r, 1964, 228 s?h.
  • 14. Bir ur?kd? dord f?sil. Bakı: Az?rn??r, 1966, 236 s?h.
  • 15. Secilmi? ?s?rl?ri. Bakı: G?nclik, 1967, 411 s?h.
  • 16. S?m?d Vur?un. Bakı: Az?rn??r, 1968, 346 s?h.
  • 17. Kokl?r-budaqlar. Bakı: G?nclik, 1968, 134 s?h.
  • D?niz-sahil. Bakı: G?nclik, 1969, 142 s?h.
  • Dord yuz on altı. Bakı: G?nclik, 1970, 133 s?h.
  • Bir baharın qaranqu?u. Bakı: G?nclik, 1971, 168 s?h.
  • Dan yeri. Bakı: G?nclik, 1973, 260 s?h.
  • Secilmi? ?s?rl?ri (2 cildd?). I c. Bakı: Az?rn??r, 1974, 283 s?h.
  • Secilmi? ?s?rl?ri (2 cildd?). II c. Bakı: Az?rn??r, 1975, 250 s?h.
  • S?n?tkar v? zaman. Bakı: G?nclik, 1976, 298 s?h.
  • Acıq sohb?t. Bakı: G?nclik, 1977, 173 s?h.
  • Sad?likd? boyukluk. Bakı: Yazıcı, 1978, 335 s?h.
  • Acılan s?h?rl?r? salam. Bakı: Yazıcı, 1979, 230 s?h.
  • Pyesl?r. Bakı: G?nclik, 1980, 355 s?h.
  • Payız du?unc?l?ri. Bakı: Yazıcı, 1981, 365 s?h.
  • Mu?am. Bakı: Yazıcı, 1982, 132 s?h. (?r?b ?lifbası il?)
  • V?t?n oca?ının istisi. Bakı: G?nclik, 1982, 181 s?h.
  • Secilmi? ?s?rl?ri (2 cildd?). I c. Bakı: Yazıcı, 1983, 425 s?h.
  • Secilmi? ?s?rl?ri (2 cildd?). II c. Bakı: Yazıcı, 1984, 448 s?h.
  • S?m?d Vur?un. Bakı: G?nclik, 1984, 377 s?h.
  • Ozumuzl? sohb?t. Bakı: Az?rn??r, 1985, 264 s?h.
  • D?rin qatlara i?ıq (m?qal?l?r). Bakı: Yazıcı, 1986, 318 s?h.
  • Axı dunya fırlanır. Bakı: Yazıcı, 1987, 204 s?h.
  • G?lin acıq danı?aq. Bakı: Az?rn??r, 1988, 210 s?h.
  • Lirika. Bakı: Az?rn??r, 1990, 214 s?h.
  • Umid? heyk?l qoyun. Bakı: Yazıcı, 1993, 124 s?h.
  • V?t?nda?. Bakı: G?nclik, 1994,
  • F?ryad. Bakı: Az?rbaycan, 1995,
  • Korpu caydan uzaq du?ub. Bakı: Az?rbaycan, 1996,
  • Bir omur yuxu. Bakı: Az?rbaycan, 1998,
  • ?stiqlal. Bakı: G?nclik, 1999,
  • A?ıl ba?qa, ur?k ba?qa. Bakı: Az?rbaycan, 2000,
  • A? atlı o?lan. Bakı: T?hsil, 2002,
  • ?s?rl?ri (I c.). Bakı: Az?rbaycan, 2001, 544 s?h.
  • ?s?rl?ri (II c.). Bakı: Az?rbaycan, 2002, 576 s?h.
  • ?s?rl?ri (III c.). Bakı: Az?rbaycan, 2002,512 s?h.
  • ?s?rl?ri (IV c.). Bakı: Ca?ıo?lu, 2002, 608 s?h.
  • ?s?rl?ri (V c.). Bakı: Ca?ıo?lu, 2002, 504 s?h
  • Ana h?diy?si

Filmoqrafiya [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  1. Akademik Yusif M?mm?d?liyev (film, 2005)
  2. Az?rbaycan namin? (film, 2005)
  3. Bakı ba?ları. Buzovna (film, 2007)
  4. B?xtiyar Vahabzad? (film, 1987)
  5. B?xtiyar Vahabzad? (film, 2003)
  6. Bizim q?rib? taleyimiz (film, 2005)
  7. Boyuk omrun anları (film, 2006)
  8. Dunya ?ohr?tli m?zun (film, 2003)
  9. Habil Kaman (film, 1984)
  10. ?stiqlal ?airi (film, 1996)
  11. Kamil (film, 1997)
  12. Q?mb?r Huseynli (film, 2007)
  13. Qisas (film, 1991)
  14. Qızlar (film, 2007)
  15. Liderlik missiyası. 1-ci hiss? (film, 2008)
  16. Maestro. Ozum v? zaman haqqında. B?st?kar X?yyam Mirz?zad? (film, 2011)
  17. M?tbuat f?daisi (film, 2007)
  18. Mirz? Babayev (film, 2001)
  19. Mu?am (film, 1995)
  20. Mu?amat var olan yerd?... (film, 2009)
  21. To?rul N?rimanb?yov (film, 1966)
  22. Turkun ulusu. X?lil Rza Uluturk (film, 2015)
  23. Zirv?y? do?ru (film, 2007)

?stinadlar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  1. ↑ "B?xtiyar Vahabzad?nin arzuladı?ı b?xtiyar g?l?c?k, Rafael HUSEYNOV " (az.) . heb.science.gov.az. 01 avqust 2017. 2021-10-10 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 10 oktyabr 2021 .
  2. ↑ 1 2 " " B?xtiyar Vahabzad?nin anası erm?nidir" (?) sualına cavab, ?irm?mm?d Huseynov, "Yeni musavat" q?zeti, N202, " (az.) . www.kultura.az. 01 avqust 2003. 2021-10-10 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 10 oktyabr 2021 .
  3. ↑ ?irm?mm?d Huseynov xalq ?airin? qar?ı a?ır ittihama cavab verdi, Cavid Turan, 21.11.2013 ? Yeni Musavat q?zeti, https://musavat.com/news/sirmemmed-huseynov-xalq-sairine-qarsi-agir-ittihama-cavab-verdi_172329.html Arxivl??dirilib 2022-03-25 at the Wayback Machine
  4. ↑ Erdem, KONUR," Vatan Millet ve Anadili ?airi Vahapzade Arxivl??dirilib 2016-09-24 at the Wayback Machine ", Edebiyat ve Sanat Akademisi
  5. ↑ "Az?rbaycan Respublikası Ali Soveti Milli ?urasının t??kil edilm?si haqqında" Az?rbaycan Respublikası Ali Sovetinin 26 noyabr 1991-ci il tarixli, 276-XP nomr?li Q?rarı . e-qanun.az Arxivl??dirilib 2022-04-01 at the Wayback Machine   (az.)
  6. ↑ http://www.mediaforum.az/articles.php?lang=az&page=00&article_id=20090213073850030 [ olu kecid ]
  7. ↑ "Arxivl?nmi? sur?t" . 2015-01-18 tarixind? orijinalından arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2015-01-13 .
  8. ↑ "Decretul nr. 1088/2001 privind conferirea Ordinului na?ional Pentru Merit in grad de Comandor" . 2021-12-14 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2021-03-21 .
  9. ↑ "B?xtiyar Vahabzad?y? Rumıniyanın ordeni t?qdim olunmu?dur" . 2022-03-25 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2020-04-27 .
  10. ↑ Ахундов адына м?кафатларын ?ени лауреатлары // Коммунист . № 18 (20786). 21 ?анвар 1989-?у ил. С.  4.
  11. ↑ "Az?rbaycan Respublikası Prezidentinin f?rdi t?qaudl?rinin verilm?si haqqında Az?rbaycan Respublikası Prezidentinin S?r?ncamı" (az.) . e-qanun.az . 07.09.2022 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 05.10.2023 .
  12. ↑ ARB ??ki. "Az?rbaycanın xalq ?airi B?xtiyar Vahabzad?nin ev muzeyinin acılı?ı olub" (az.) . Youtube.com . 31.08.2018. 2022-03-25 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2018-08-31 .

Xarici kecidl?r [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Vikianbarda B?xtiyar Vahabzad? il? ?laq?li mediafayllar var.
Vikisitatda B?xtiyar Vahabzad? il? ?laq?dar sitatlar var.
M?nb? ? " https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=B?xtiyar_Vahabzad?&oldid=7544757 "