 Qazaxıstan
iqtisadiyyatı
|
|---|
Astana
|
| Valyuta
|
Teng?
|
| Budc? ili
|
T?qvim ili
|
| Ticar?t t??kilatları
|
Umumdunya Ticar?t T??kilatı
,
Must?qil Dovl?tl?r Birliyi
,
Avrasiya ?qtisadi Birliyi
,
?qtisadi ?m?kda?lıq T??kilatı
,
?anxay ?m?kda?lıq T??kilatı
|
| Olk? qrupu
|
?nki?af etm?kd? olan olk?l?r
[1]
Yuxarı orta g?lir iqtisadiyyatı
[2]
|
| UDM
|
•
▼
$170.326 mlrd (2019)
[3]
•
▲
$537.664 mlrd (2019)
[3]
|
| UDM sıralaması
|
55-ci
41-ci
|
| Adamba?ına du??n UDM
|
•
▼
$9,139
[3]
•
▲
$28,829
|
| Adamba?ına du??n UDM sıralaması
|
69-cu
52-ci
|
| Sektorlarına gor? UDM
|
•
?qtisadiyyatın ilkin sah?si
4.7%
• ikinci 34.1%
• ucuncu 61.2%
[4]
|
| ?nflyasiya
(
?Q?
)
|
5.2% (2020) %
[3]
|
| Yoxsulluq h?ddind?n a?a?ı olan ?hali
|
?
2.5% (2017)
[5]
•
 8.6% (2017)
[6]
 27.5
[7]
|
| Cini indeksi
|
27.5
[8]
|
| ?nsan ?nki?afı ?ndeksi
|
•
▲
0.817% (2018)
[9]
|
| M???ullu?a gor? i?ci quvv?si
|
•
▲
9,262,539 (2018)
[10]
•
▼
67.3%
[11]
|
| ??sizlik s?viyy?si
|
4,9 %
[12]
|
| ?xrac t?r?fda?ları
|
•
 ?taliya
17.9%
•
 CXR
11.9%
•
 Niderland
9.8%
•
 Rusiya
9.3%
•
 ?svecr?
6.4%
•
 Fransa
5.9%
|
| ?ksi qeyd olunmayıbsa, butun m?lumatlar
AB? dolları
il?dir.
|
Qazaxıstan ?qtisadiyyatı
? h?m Asiya, h?m d? adamba?ına nisb?td? Orta Asiyada ?n boyukdur, lakin valyuta 2013 il? 2016 arasında k?skin bir d?y?r itkisini ya?adı. Neft ehtiyatlarına, minerallara v? metallara da sahibdir. H?m heyvandarlıq, h?m d? taxıl istehsalını t?min ed?n geni? col torpaqları il? k?nd t?s?rrufatının potensialına malikdir. C?nubdakı da?lar alma v? qoz ucun vacibdir; h?r iki nov orada v?h?i olur. Qazaxıstanın s?naye sektoru bu t?bii ehtiyatların hasilatı v? emalı uz?rind? dayanır.
SSR?-nin da?ılması v? Qazaxıstanın ?n?n?vi a?ır s?naye m?hsullarına t?l?batın azalması, 1991-ci ild?n b?ri 1994-cu ild? ?n yuks?k illik enm? il? iqtisadiyyatın k?skin t?n?zzulu il? n?tic?l?ndi. v? oz?ll??dirm? sur?tl?ndi, n?tic?d? aktivl?rin oz?l sektora ?h?miyy?tli d?r?c?d? daxil olması. Qazaxıstanın Tengiz yata?ından Qara d?niz? q?d?r yeni bir boru k?m?ri c?km?k ucun 1996-cı ilin dekabrında X?z?r Boru K?m?ri Konsorsiumu muqavil?sinin imzalanması bir nec? il ?rzind? ?h?miyy?tli d?r?c?d? daha boyuk neft ixracı perspektivl?rini artırır. Qazaxıstan iqtisadiyyatı 1998-ci ild? neft qiym?tl?rinin a?a?ı du?m?si v? Rusiyadakı avqust maliyy? bohranı s?b?biyl? UDM-in artımının 2,5% azalması il? a?a?ıya do?ru dondu. 1999-cu ild?ki parlaq bir m?qam, beyn?lxalq neft qiym?tl?rinin b?rpası idi, bu zamanlı bir devalvasiya v? bamper taxıl m?hsulu il? birlikd? iqtisadiyyatı t?n?zzuld?n cıxartdı.
90-cı ill?rd? adamba?ına du??n indiki UDM 26% azalıb.
[13]
2000-ci ill?rd? Qazaxıstan iqtisadiyyatı k?skin boyudu. Bu, dunya bazarlarında Qazaxıstanın aparıcı ixracı olan neft, metal v? taxılın qiym?tinin artması il? n?tic?l?ndi. 2000-ci ild? UDM 1999-cu ild?ki 1,7% -d?n 9,6% artdı. 2006-cı ild? UDM-in son d?r?c? yuks?k artımı t?min edildi v? 10,6% artdı.
[14]
Rusiya v? Cin, habel? qon?u Must?qil Dovl?tl?r Birliyi (MDB) olk?l?ri il? i? bu boyum?ni t??viq etdi. ?qtisadi artımın artması hokum?tin maliyy?sind? d? donu? yaratdı, budc? 1999-cu ild? UDM-in 3.7% -i olan pul k?sirind?n 2000-ci ild? 0,1% profisit? kecdi.
[15]
Olk?nin valyutası 2014-cu ild? 19%, 2015-ci ild? is? 22% devalvasiya edildi.2017-ci ild? Dunya ?qtisadi Forumu Qlobal R?qab?t Qabiliyy?tliliyi Reytinqini Qazaxıstan 144 olk? arasında 57-ci sırada t?rtib etdi.
[16]
Reytinq bazar olcusu, UDM, vergi d?r?c?l?ri, infrastrukturun inki?afı v? s. Kimi bir cox makroiqtisadi v? maliyy? amill?rini n?z?r? alır.
[17]
