Herbert Spenser
ing. Herbert Spencer
Do?um tarixi	27 aprel 1820 ( 1820-04-27 ) [1] [2] […]
Do?um yeri	Derbi , Derbi?ir [d] , ?ngilt?r? , Boyuk Britaniya v? ?rlandiya Birl??mi? Krallı?ı [3] [4] […]
V?fat tarixi	8 dekabr 1903 ( 1903-12-08 ) [1] [2] […] (83 ya?ında)
V?fat yeri	Brayton , Brayton v? Houv [d] , ??rqi Susseks qraflı?ı [d] , Birl??mi? Krallıq [1] [4] […]
D?fn yeri	Haygeyt q?biristanlı?ı
Elm sah?si	botanika
?? yeri	The Economist
Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Herbert Spenser (ing. Herbert Spencer ; 27 aprel 1820 ^{[1] [2] […]} , Derbi , Derbi?ir ^{[d] [3] [4] […]} ? 8 dekabr 1903 ^{[1] [2] […]} , Brayton , ??rqi Susseks qraflı?ı ^{[d] [1] [4] […]} ) ? ingilis filosofu v? sosioloqu. ?ngilt?r?d? sosiologiyanın ?sasını qoyanlardan biridir. Pozitivizmin t???kkulund? ?v?zsiz rolu olmu?dur.

H?yatı [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

M??hur ingilis filosof v? sosioloqu Herbert Spenser, 1820-ci ild? Derbid? (Derbi?ir qraflı?ı) do?ulmu?dur. Atası Corc Anqlikan m?zh?bi il? ?laq?li bir m?kt?bd? mu?llim idi. Atası da daxil olmaqla bir cox ail? uzvu mu?llim olan Spenser qırx ya?ına q?d?r hec bir t?hsil almamı?dır. Kembircd? t?hsil almaq t?klifind?n imtina etmi?dir. T??ccublu bir qururla "N? u?aqlı?ımda, n? d? g?ncliyimd? hec bir d?n? d? ?ngilis dili d?rsi almamı?am, indiy? kimi qrammatika movzusunda hec bir biliyim yoxdur" demi?dir. Sistemli t?hsil almamasına, oxuma?ı cox sevm?m?sin? baxmayaraq bir cox elm sah?sind? minl?rl? fikir ortaya qoymu?, v? t?kamul n?z?riyy?sind? Carlz Darvinin bir nomr?li r?qibi olmu?dur. ?ld? etdiyi boyuk muv?ff?qiyy?tl?ri muk?mm?l mu?ahid? qabiliyy?tin? borclu olub, birba?a etdiyi mu?ahid?l?rl? minl?rl? fikrini d?st?kl?y?n minl?rl? faktı rahatlıqla tapmı?dır.

?vv?l riyaziyyat v? t?bi?t elml?ri uz?rind? dayanmı?dır. Qısa bir mudd?t mu?llimlik etmi?, riyaziyyat sah?sind?ki m?lumatları say?sind? London ? Birmingham d?miryolu in?asında d?mir yol muf?tti?i sonrasa, muh?ndis olaraq calı?mı?dır. "Ekonomist" adlı m??hur maliyy? v? iqtisad jurnalında jurnalist (redaktor kom?kcisi) kimi calı?mı?dır.

C. Eliot, C. Q. Luis, T. Geksli, C. S. Miller v? C. Tindalla, omrunun sonlarına yaxınsa B. Veppl? yaxından tanı? olmu?dur. Fransaya etdiyi bir nec? s?f?r zamanı O. Kantla goru?mu?dur. 1853-cu ild? miras qazanmı?, bundan sonra ozunu butunlukl? f?ls?f? v? elm? h?sr etmi?dir.

1851-ci ild? yazdı?ı ilk kitabı "?ctimai Statika", insan haqqlarının inki?afını, v? f?rdi azadlıqların tezisinisini t?kamul n?z?riyy?sini ilkin olaraq acıqlayır. 1858-ci ild? t?kamul n?z?riyy?sini biologiya elmi il? m?hdudla?dırmayıb, bu n?z?riyy?ni butun elml?r? t?tbiq etm?k fikri onun a?lına g?ldi. 1860-cı ild? Bir Sintetik F?ls?f? Sistemi (A Sytems of Synthetic philosophy) planını cızdı v? otuz altı il bu planı icra etm?kl? m???ul oldu. Sa?lamlıq probleml?ri s?b?biyl? gund? yalnız bir nec? saat yaza bilm?sin? v? maddi v?ziyy?tinin pisliyin? baxmayaraq, 1893-cu ild? on cildd?n ibar?t ?ah ?s?rini tamamladı. ?s?rin qurulu?u bel?dir: 1.cild: "?lk Prinsipl?r" 2. ? 3. cildl?r: "Biologiyanın Qanunları" ; 4. ? 5. cildl?r: "Psixologiyanın Qanunları"; 6. ? 8. cildl?r: "Sosiologiyanın Qanunları"; 9. ? 10. cildl?r: "?xlaqın Qanunları".

Herbert Spenser geni? bir sah?y? yayılmı? f?rqli novd?ki m?lumatları uy?un bir ??kild? birl??dir?r?k Viktorya ca?ına dam?asını vuran k?sl?rd?ndir. T?kamul n?z?riyy?sinin inki?afında v? q?bulunda ?n az Carlz Darvin q?d?r boyuk bir rol oynamı?, bu gun t?kamul n?z?riyy?sini acıqlayark?n istifad? edil?n bir cox termini d? yaradan m?hz o olmu?dur.

1870-ci ill?rd? v? 1880-ci ill?rin ba?lan?ıcında xususil? Amerika Birl??mi? ?tatları, Rusiya v? ?ngilt?r?d? m??hurluq zirv?sin? catmı?dır. 1902-ci ild? ?d?biyyat nominasiyasında Nobel Mukafatına namiz?d goruldu. Bir cox mukafatı v? t?rifi r?dd etdi. Uzun bir x?st?likd?n sonra 1903-cu ild? Breytonda v?fat etmi?dir.

?stinadlar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]