Az?rbaycan tayfaları

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Mirz? M?h?mm?dh?s?n b?y Hacı . Yıva boyunun baharlı tayfasının numay?nd?si
Az?rbaycan linqvistik v? m?d?ni muhiti
Az?rbaycanlıların icmaları
Az?rbaycanlı etnoqrafik qruplar v? tayfalar
Tarix?n Az?rbaycan dilini danı?an xalqlar
Az?rbaycan dilinin dialektl?ri
Tarix?n Az?rbaycan dilinin danı?ıldı?ı dovl?tl?r

Az?rbaycan tayfaları ? az?rbaycanlı , az?rbaycanlıla?mı? v? ya az?rbaycanlıların etnogenezind? rol oynamı? qruplardan ibar?tdir. Bu tayfaların bir hiss?si az?rbaycanlıların etnoqrafik qrupu hesab edilir, dill?ri is? Az?rbaycan dilinin dialektl?rind?n sayılır.

Tarixi

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
border=none ?sas m?qal?l?r: Az?rbaycan zad?ganlı?ı v? Az?rbaycan koc?ri h?yatı

Erk?n dovr

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Az?rbaycanlıların etnogenezind? yerli xalqlar v? ?ran tayfalarından ba?qa eramızın I minilliyind?n etibar?n hunlar, turkdilli x?z?rl?r, bulqarlar, II minilliyind?n ba?layaraq is? o?uz v? peceneq tayfaları i?tirak etmi?dir. [1] Bir turk xalqı olaraq az?rbaycanlıların oz?yi ?sas o?uz turk tayfaları olan bayat , yıva , ?f?ar , b?ydili , h?mcinin qacarlar , x?l?cl?r , qıpcaqlar v? s. idi. [2]

Muasir Az?rbaycan v? Erm?nistan ?razil?rind? yax?ı otlaqların olması s?b?bi il? monqollar, turkl?r v? turkm?n tayfaları monqol elxanları, teymuril?r v? turkm?n pad?ahların dovrund? burada yerl??mi?dir. Daha sonra bu tayfalar az?rbaycanlılara assimilyasiya olunmu?dur. XIII?XV ?srl?rd? kohn? feodalların torpaqları t?dric?n koc?ri tayfaların irsi ba?cılarının ?lin? kecmi?dir. [3] ?dar? etdikl?ri ?razil?r? Qubadan c?nubdakı az?rbaycanlıların torpaqları da daxil olan, ?ran Az?rbaycanında m?skunla?mı? q araqoyunlu v? a?qoyunlu tayfaları az?rbaycanlıların etnogenezind? iz qoymu?dur. [4]

S?f?vil?rd?n xanlıqlara q?d?rki dovr

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
Qızılba? suvarisi. Jan ?arden kitabından

Az?rbaycanlılarda t?s?rrufat, m?d?niyy?t v? h?yat t?rzi baxımından f?rql?n?n etnoqrafik qruplar inki?af etmi?dir. Bu etnoqrafik qruplardan b?zil?ri XIX ?srin son rubun? q?d?r movcudiyy?tini saxlamı?dır. [5]

S?f?vil?r dovrund? qızılba?lar ( ?amlı , ustaclı eli , turkman , t?k?li , ?f?ar , qacar eli , zulq?d?r , qaramanlı , qarada?lı , bayat , rumlu , varsaq tayfalarının birliyi) Az?rbaycan dilind? danı?an turk tayfaları birliyi idi. [6] S?f?vil?r dovrund? movcud olmu? tayfalar arasında qızılba?lar xususi imtiyazlar ?ld? edir, ?n yax?ı otlaqlara sahib olurdular. Bunlara ?r?van ?yal?tind? qacar-axcalı, ustaclu, bayat, Naxcıvanda ustaclı-k?ng?rli, Az?rbaycan ?yal?tind? (Az?rbaycan Respublikasının b?zi c?nub rayonları v? ?ran Az?rbaycanı) turkm?n, ?amlı, qarada?lı, Urmiyada ?f?arlar (XVII ?srin ?vv?ll?rind?n etibar?n), Qaraba?da qacar-ziyadlı v? dig?r oymaqlar, ??ms?ddinli (??ms?dil), qazaxlı, ?irvan ?yal?tind? rumlu, alpaut, bayat v? s. daxildir. S?f?vil?r dovrund? oturaq ?halinin movqeyinin z?ifliyi koc?ril?rin oturaq h?yata kecm?sini yava?ladırdı. XVII v? XVIII ?srl?r ?rzind? b?zi tayfalar yarımkoc?ri h?yat t?rzin? kecir, h?m ?kincilikl? m???ul olur, h?m d? yayda surul?ri il? yayla?a kocurdu. [7] Qacarlar dovl?ti dovrund? Az?rbaycan dili Az?rbaycan tayfalarından t??kil edilmi? [8] ordunun dili idi. [9] [10] [11] [12]

S?f?vil?r dovrund? Qaraba? b?yl?rb?yliyi ?razisind? f?aliyy?t gost?r?n tayfalar iki boyuk tayfa ittifaqını ? otuziki v? iyirmidordl?ri yaratdı [13] . Daha sonra yaranmı? Qaraba? xanlı?ında ya?ayan turk tayfaları cavan?ir , k?birli , otuziki idi. [14] ?hm?d b?y Cavan?ir? gor? P?nah?li xanın vaxtında pusyan, qaracarlı, cinli, d?mircih?s?nli, qızılhacılı, s?fikurd, boy?hm?dli saatlı, k?ng?rli v? s. koc?ril?r Qaraba? xanlı?ına kocmu?dur. [15] Qaraba?ın az?rbaycanlılar ya?ayan k?ndl?rind? cavan?irl?r, Arazsahili is? c?brayıl eli f?aliyy?t gost?rirdi. [16]

?r?van xanlı?ında ya?ayan turk tayfaları bayat, k?ng?rli, a?qoyunlu , qaraqoyunlu , ayrım , qacar v? qarapapaq idi. ?r?van xanlı?ının ?imal v? m?rk?zind?ki otlaq ?razil?ri idar? ed?n turk tayfaları arasında ?n boyuk tayfa ittifaqları qarapapaqlar (5000 ??xs) v? ayrımlar (3000 koc?ri) idi. Daha sonrakı yerl?ri boyuk cobank?r?, saatlı, seyidli-axsaxlı, mu?anlı v? qacarlardan ?ahdili v? s?d?r?kli tuturdu. [17]

B?yl?rb?ylikl?r, xanlıqlar v? sultanlıqların hakim sulal? v? tayfaları
El/sulal? Tayfa ?dar? edil?n ?razil?r
Ziyado?lular sulal?si Bayat boyundan qacarlar
?ahsev?nl?r Cavad xanlı?ı
Naxcıvanskil?r B?ydilli boyunun ustaclı tayfasından k?ng?rlil?r Naxcıvan xanlı?ı
Cavan?irl?r ?f?arlar Qaraba? xanlı?ı
S?rk?rl?r Xancobanı ?irvan xanlı?ı
Muq?dd?ml?r Bayat boyundan muq?dd?ml?r Mara?a xanlı?ı
Zulq?d?rovlar Zulq?d?rl?r ??m??ddil sultanlı?ı

Turkm?ncay muqavil?sind?n sonrakı dovr

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
Az?rbaycanlı qadınlar. 1895-ci il

Rusiya-?ran muharib?sind?ki m??lubiyy?td?n sonra (1828-ci il) Abbas Mirz? turk tayfa numay?nd?l?rinin doyu? qabiliyy?tin? d?y?r verdiyi ucun onları Arazın c?nubunda yerl??dirm?y? t??viq edir, bunun ucun mukafat olaraq munbit torpaqlar t?klif edirdi. Bel? tayfalardan biri olan ayrımlar Gumrud?ki ata-baba torpaqlarından Makunun q?rbind?ki ?raziy? kocdul?r. [18]

S. Zelenskinin verdiyi m?lumata gor? Yelizavetpol quberniyasının Z?ng?zur q?zasında 7 az?rbaycan tayfa qrupu var idi: sofulu , d?rzili , saralı , pu?anlı , giyili , xocamusaqlı , baharlı . [19] Etnoqraf v? qafqaz?unas Mark Kosven ( ru ) qeyd edir ki, kecmi?d? az?rbaycanlılar arasında a?a?ıdakı qrupla?malar f?rql?ndiril? bil?rdi: cavan?ir , d?mircih?s?nli, t?kl? v? mu?anlıya bolun?nl?r, daha sonra ? c?brayıllı , sarcalı , sofuli , g?yili , xocal-s?hli , ciyilli , d?l?g?rd? , k?ng?rli , imirli v? s. [20] A. D. Yeritsovun Qazax q?zasında qeyd etdiyi v? dig?r q?zalarda da qeyd? alınan t?r?k?m? (koc?ri) tayfalar bunlar idi: ayrımlı, bayat, q?dirli, qaraqoyunlu, qaraxanlı, k?ng?rli, salaxlı, sofulu, tatlı. [21]

Sovet Az?rbaycanında 4 koc?ri qrup ( ayrımlar , padarlar , ?ahsev?nl?r , qarapapaqlar) movcud idi. [22] Ayrımlar Az?rbaycanın q?rbind?, ?ahsev?nl?r is? Az?rbaycanın c?nubunda, ?ran s?rh?di boyunca ya?ayırlar. [23]

?ran az?rbaycanlıları ucun tayfa m?nsubiyy?ti sosial ?laq?l?r baxımından boyuk ?h?miyy?t da?ımırdı. Ancaq turk v? ya kurd olma?ından asılı olmayaraq, ?ran Az?rbaycanında boyuk coxlu?un tayfa ?laq?l?ri movcud idi. ?n vacib turk qrupları Me?kin v? ?rd?bilin ?ahsev?nl?ri, Urmiya v? Sainqalanın ?f?arları, Makudakı bayat v? dig?r tayfalardır. [24]

Qurumlar v? titullar

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Molla P?nah Vaqif Az?rbaycanı yalnız koc?ri tayfa qurumu olan el? gor? bolurdu. [25] Tayfa m?nasında istifad? edil?n sozl?r uru? (?amaxı v? Mu?an), tir? (Lacın, Qubadlı, Sabirabad, Qazax, D?r?l?y?z, Qarakils? v? s.), coma (Mu?an, ?irvan, ?mi?li, Kurd?mir, Salyan), tabun (Zaqatala, Qax), co?a (Da?k?s?n, ?irvan, G?d?b?y, Goranboy, Goycay, T?rt?r, ?mi?li v? s.), oymaq v? s.-dir. [26]

Koc?ri zad?ganlar arasında tayfanın ayrı-ayrı hiss?l?rinin boyukl?ri a?saqqal adlandırılırdı. S?f?vil?r dovrund? tayfa ba?cılarının v? feodalların c?m ??klind? adlandırılması fars dilind? a?ayan, az?rbaycan dilind? a?alar idi. [27] ?lb?y is? az?rbaycanlıların etnoqrafik qrupu olan ?ahsev?nl?rin ba?cılarına veril?n titul idi. [28]

N?sil ??c?r?l?ri

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
border=none ?sas m?qal?l?r: Az?rbaycan tarix?unaslı?ı#Mifl?r? ?saslanan tarix v? Az?rbaycan zad?ganlı?ı#Soy iddiaları
O?uz xanın portreti

Elxani dovru alimi F?zlullah R??id?ddinin " C?mi ?t-T?varix " ?s?rind? turk boylarının m?n??yi, h?mcinin O?uznam? , O?uz xanın ?fsan?si haqqında m?lumat verilir. [29] Bu ?s?r yazılark?n turk xalqlarının v? tayfalarının tarixi ucun istifad? edil?n ?sas m?nb?l?r h?m Az?rbaycanın yerli turk muhitind? movcud olmu?dur, h?m d? Orta Asiyadan v? ??rqi Turkustandan coxsaylı muhacirl?rin g?tirdikl?ri ??c?r? ?fsan?l?ri istifad? olunmu?dur. [30]

A?qoyunlu hokmdarı Uzun H?s?n O?uz xanın v? onun n?v?si Bayandur xanın soyundan g?ldiyini iddia edirdi. O, Bayandur tam?asının (mohurunun) A?qoyunlu imperiyasında dovl?t simvolu olaraq istifad?sini ba?latmı?dır. Buna gor? d? Bayandur tam?ası A?qoyunlu sikk?l?rind?, r?smi s?n?dl?rind?, kitab?l?rind? v? bayraqlarında vardır. [31] [32] A?qoyunlu sultanları dovrund? yazıya alındı?ı du?unul?n " Kitabi-D?d? Qorqud " dastanında Bayandur xanın n?sli O?uz xanın o?lu Goy xandan yox, ba?qa yerl?rd? adı kecm?y?n Qam xandan g?lir. [33] Uzun H?s?nin ?mri il? yazılmı? " Kitabi-Diyarb?kriyy? "d? is? A?qoyunluların ?cdadlarının adları olaraq O?uz ?fsan?si v? hokmdarlarına aid adlar istifad? olunur. [34]

O?uz ?ifahi geneoloji ?n?n?l?ri ya Anadoluda, ya da Az?rbaycanda yazıya alınmı?dır. [35] XV ?srd? Az?rbaycan turk muhitind? O?uz ??c?r? ?fsan?l?rinin yayılması haqqında subutlardan biri d? o?uz bayat tayfasından olan H?s?n ibn Mahmudun "O?uznam?"d?n b?hr?n?l?r?k yazdı?ı "Cam-i C?m-ayin" ?s?ridir. O, M?kk?y? O?uznam?nin ?lyazmasını aparmı?dır. Muq?dd?s yerl?r? s?f?r etmi? bir Az?rbaycan turkunun yanında o?uz geneoloji ?n?n?sin? aid ?lyazma nusx?sinin olması faktının ozu bel? ?d?biyyatın boyuk nufuzundan x?b?r verir. [36]

?ran Az?rbaycanında tayfa qrupları mahiyy?t etibaril? siyasi qruplar idi v? dominant ?sas t?b?q?nin adlarını da?ıyırdı. "Qara camaat" bir tayfa il? uzun mudd?t ?laq?d? olaraq cox vaxt h?min tayfanın ba?cılarının dilini v? m?d?niyy?tini m?nims?yir v? ola bilsin ki, n?slin vahid ?cdadı "ixtira" edilirdi. Ancaq ba?cıların tez-tez ba?lı olduqları tayfaları d?yi??n "qara camaat"la m?d?niyy?t v? ya ??c?r? c?h?td?n ba?lı olması mutl?q deyildi. Butun bir tayfanın b?z?n, xusus?n d? liqvistik v? ya dini azlıq kimi yeni ?raziy? kocuruldukd? kimlikl?rini d?yi?m?si mu?ahid? edilirdi. [24]

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
O?uz xan
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Boz oxlar
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ucoqlar
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
" Gun xan "
Qayı
Bayat
Alaevli
Qaraevli
 
" Ay xan "
Yazır
Doy?r
Dodur?a
Yaparlı
 
" Ulduz xan "
?f?ar
Qızıq
B?ydili
Qar?ın
 
 
 
" Goy xan "
Bayandur
Peceneq
Cuvaldar
C?pni
 
" Da? xan "
Salur
Ayrım
Alayuntlu
Yure?ir
 
" D?niz xan "
??dir
Bu?duz
Yıva
Qınıq
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Onqonu ?ahin
 
Onqonu Qartal
 
Onqonu Dov?ancıl
 
 
 
Onqonu Sunqur
 
Onqonu Ucqu?
 
Onqonu Caxır
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


?sas tayfaların t?snifatı

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Az?rbaycanda tarixi turk-monqol tayfaları ucun bax: Az?rbaycan?monqol m?d?ni ?laq?l?ri#Tayfaların m?skunla?ma bolg?l?ri

Tayfa ittifaqları

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
  • Doqquz O?uz (Toquz) . ?r?vanın G?rni nahiy?sind? toquz obası var idi. [37]
  • Qaraqoyunlular . S??dli, baharlı , duharlı, qaramanlı , alpaqut , c?kirli, ayinli, hacılı, a?ac?ri, dog?r (doy?r) ve bayramlı tayfalarından ibar?t idi. G?nc?, Qaraba?, ?r?vanda ya?ayırdılar. XIX ?srin ?vv?ll?rind? Xoy-?r?van bolg?sind? sayları 8 min? q?d?r idi. [38]
  • A?qoyunlular . ??rqi Anadoluda ya?ayan mosullu , purn?k, h?mz? hacılı, ?f?ar , bayat , inallı, tabanlı, danı?m?ndli, bicanlı kimi oymaqların birl??m?sind?n ?m?l? g?lmi?dir. Ya?adıqları yerl?r? H?mz?li oyma?ı, G?nc?nin ?uturbasan nahiy?si, Xocalı obası, B?rd?nin H?s?nqaya, ?hm?dli obası daxil idi. XIX ?srin ?vv?ll?rind? Az?rbaycanda 7?8 minlik A?qoyunlu qrupu ya?ayırdı. [39]
  • Qızılba?lar . Erk?n dovrl?rind? Az?rbaycan dilind? danı?an 7 tayfadan ibar?t idi: ?amlı , ustaclı , rumlu , t?k?li , ?f?ar , qacar , zulq?d?r . [40] [6]
  • ?yirmidordl?r . M?rk?zi B?rd? olan, T?rt?r cay sahili ?razi XVI ?srd?n etibar?n bu koc?ri tayfalara verilmi?dir. ?yirmidordl?r tayfa ittifaqına h?m turk (az?rbaycanlı), h?m d? kicik kurd tayfaları daxil idi. Kurd tayfaları getdikc? az?rbaycanlılara assimilyasiya olunmu?dur. [41]
  • Otuzikil?r . Bu tayfa ittifaqına h?m turk (az?rbaycanlı), h?m d? kurd m?n??li tayfalar daxil idi. Muq?dd?ml?r v? 32 tayfanın ba?cısı hesab edil?n Cavan?irl?r bu ittifaqda idi. [42] XVI ?srd?n etibar?n Qaraba? duzu v? B?rd? ??h?rinin c?nubunda ona biti?ik ?kin ?razil?rind? movcud olmu?dur. [41]

24 o?uz tayfası v? onlardan cıxmı? qruplar

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
border=none ?sas m?qal?: O?uz turkl?ri
G?nc? xanı Cavad xan . Bayat boyunun Qacar tayfasının Ziyado?lu eli v? sulal?sind?ndir.
Az?rbaycanlı general C?m?id Naxcıvanski . B?ydilli boyunun Ustaclı tayfasının K?ng?rli elind?n v? sulal?sind?ndir (Naxcıvanskil?r soyu).
Az?rbaycan maarifcisi H?mid? M?mm?dquluzad? . ?f?ar boyunun Cavan?ir tayfası v? sulal?sind?ndir.
  • Alayuntlular . Az?rbaycanlıların etnogenezind? i?tirak etmi?dir. Az?rbaycan, Erm?nistan v? Gurcustanda tam?aları tapılmı?dır. Erm?nistan v? Az?rbaycanda muxt?lif k?ndl?r onların adı il? adlandırılmı?dır. [43]
  • Ayrımlar . Ayrımlar Goygold?n A?stafa cayına q?d?rki da?lıq ?razid? ya?ayırlar, Az?rbaycanlıların etnoqrafik qrupudurlar. [44] Dill?ri Az?rbaycan dilinin q?rb dialektin? aiddir. [45] A?da? rayonunda Eymur k?ndi vardır. Erm?nistan ?razisind? Ayrım ? Noyemberyan v? Tumanyan rayonlarında k?nd adları, Boyuk Ayrım ? Tiflis quberniyasının Borcalı q?zasında (indi Erm?nistanın Tumanyan rayonunda) k?nd adıdır. Kicik Qafqazda v? Qazax q?zasında s?p?l?nmi? ayrımlar A?saq Ayrum, Qu?cu Ayrum, Baqanis Ayrum, Dadanis Ayrum, Polad Ayrum v? ba?qa qollara bolunubl?r. [46]
  • Bayandurlar . Bu tayfaya daxil olan Mosullu oyma?ının bir hiss?si Mu?anda v? Qaraba?da m?skunla?mı?dı. [47] Az?rbaycanda v? Erm?nistanda 3 Bayandur k?ndi vardır: Bayandur (T?rt?r) , Bayandur (?or?yel) v? Bayandur (Gorus) .
  • Bayatlar . Bayatlar Az?rbaycana XIII ?srd? monqol i??alcıları il? birlikd? g?lmi?dil?r. XV ?srin sonu ? XVI ?srin ?vv?ll?rind? bayatlar qızılba?lara qo?ulmu?, Az?rbaycana kocmu?dul?r. [48] [49] XX ?srd? "Bayat" adı toponim olaraq Goycay, Cavad, Quba, ?amaxı v? ?u?ada qeyd? alınmı?dır. [48] Bayatlar Az?rbaycanlıların subetnik qrupu sayılır. [50] Az?rbaycandakı bayatlar Az?rbaycan dilinin c?nub qrupu dialektini danı?ırlar. [51] M??hur numay?nd?l?ri Oruc b?y Bayat v? Az?rbaycan ?d?biyyatının gork?mli numay?nd?si M?h?mm?d Fuzulidir . Qacarlar v? Mara?a xanlı?ı hokmdarları olan Muq?dd?m eli bu tayfadan cıxmı?dır.
    • Qacarlar . Qaraqoyunluların devrilm?sind?n sonra (1468-ci il) Az?rbaycana kocmu?, A?qoyunluların v? S?f?vil?rin xidm?tind? olmu?dular. [52] Qacarların bir hiss?si is? h?l? ?mir Teymur v? Miran?ahın dovrund? Az?rbaycan ?razisind? m?skunla?mı?dı. [42] Qacarlar az?rbaycanlıların subetnik qrupu sayılır. [53] Onlar az?rbaycanlıların etnogenezind? i?tirak etmi?dir. [54] Qacarların dili Az?rbaycan dilinin dialekti hesab edilir. [55]
    • Muq?dd?ml?r . 1610-cu ild? ?ah I Abbas kurd Mukri tayfasını m?hv etdikd?n sonra Mara?anı Az?rbaycan tayfası olan Muq?dd?ml?r? vermi?dir. ?vv?ll?r Qaraba?dakı Otuziki tayfalarının t?rkib hiss?si olan Muq?dd?ml?r oz ayrı tayfalarını yaratmı?dır. [56] [57] ?hm?d xan tayfa il? eyni adlı Muq?dd?m Az?rbaycan sulal?sinin banisi sayılır. Mara?a xanlı?ı 1610?1925-ci ill?rd? movcud olmu?dur. [58]
  • B?ydilil?r . Az?rbaycanda B?ydili il? ?laq?dar toponiml?r movcuddur. Ustaclı B?ydilid?n, K?ng?rli is? ustaclıdan cıxmı?dır. [59]
  • Doy?rl?r . XV ?srin ?vv?ll?rind? Qaraqoyunlularla birlikd? ?imali Suriyadan Az?rbaycana g?libl?r. S?f?vil?r dovrund? turkm?n tayfasının t?rkibind? olsalar da, XVIII ?srd? oymaqları Otuziki tayfa birliyi il? ?laq?li oymaqlar arasında idi. Oyma?ın qı?la?ı G?nc?nin Arazbasar regionunda, Huseynli k?ndind? idi. ??mkird? v? T?rt?rd? Duy?rli k?ndi var. [63]
  • ?f?arlar . Bu tayfa Qaraqoyunlu, A?qoyunlu v? S?f?vil?r dovl?tin? xidm?t etmi?di. [64] ?f?arlar az?rbaycanlıların subetnik qrupu, [65] [66] ?f?ar dili is? Az?rbaycan dilinin dialekti hesab edilir. [67] [68] [69] [70] [71] [72] [73] [74] ?f?arlar ozl?rini "az?ri" adlandırırlar. [75] Bu tayfadan Cavan?irl?r , K?birlil?r , ?adlılar , ?amlılar cıxmı?dır. ?f?arlardan cıxan sulal?l?r? is? Nadir ?ahın ba?cılı?ı il? hakimiyy?t? g?tirilmi? ?f?arlar sulal?si, Qaraba? xanlı?ını idar? etmi? Cavan?irl?r, [76] A?urb?yovlar v? Urmiya xanları [77] daxildir.
    • Cavan?irl?r . Cavan?irl?r soyu ?f?arlardan g?l?n B?hm?nli tayfa birliyinin Sarıcalı tayfasından cıxmı?dır. XIII?XIV ?srl?rd? M?rk?zi Asiyadan kocmu?dul?r. Bu tayfadan cıxan Az?rbaycan sulal?si Cavan?irl?r Qaraba? xanlı?ını idar? etmi?dil?r. Tayfanın gork?mli numay?nd?l?ri Xur?idbanu Nat?van, Behbud xan Cavan?ir , Xan ?u?inskidir . [78] [42]
  • ??dırlar . Turkiy?nin hal-hazırda az?rbaycanlılar ya?ayan ??dır bolg?sin? adını vermi?dir. 1727-ci ild? ?r?van, G?nc? v? Urmiyada bu boya ba?lı obalar ya?ayırdı. [79]
  • Qar?ınlar . Dulq?dirl?rl? birlikd? Az?rbaycana kocmu?dur. 1591-ci il v? 1727-ci il m?nb?l?rind? ??rurda ya?adı?ı qeyd edilir. [80]
  • Qınıqlar . Az?rbaycan toponimikasında izl?ri qalmı?dır. [81] S?lcuqlar bu tayfadan cıxmı?dır. Qınıqlar 1591-ci ild? ?r?van bolg?sinin Qınıq Hacı k?ndind? ya?ayırdılar. [80]
  • Peceneql?r . XIII ?srd? Az?rbaycana g?lmi?dil?r. 1593-cu ild? B?rd? q?zasında, 1727-ci ild? G?nc? vilay?tinin Axıncı nahiy?sind? balaca bir peceneq obası var idi. [82]
  • Salurlar . Boyuk hiss?si Az?rbaycan v? ?randa ya?ayırdı. Az?rbaycan ?airi Qazi Burhan?ddin bu tayfadan cıxmı?dır. Tayfanın balaca bir obası ?rd?bil v? ?r?van bolg?sind? ya?ayırdı. [82]
  • T?k?l?r . T?k?li tayfası t?k?l?r? daxildir. O?uzların Salur boyundandırlar . Az?rbaycanın Xızı rayonunda, Qubanın Gult?p? (?vv?lki T?k? ?ıxı ), Gurcustanın Marneuli rayonunda v? Erm?nistanın D?r?cic?k bolg?sind? T?k?li k?ndl?ri movcuddur. ( T?k?li (Marneuli) , T?k?li (D?r?cic?k) ). [83]
  • Yazırlar . G?nc? bolg?sind? bu boyun adını da?ıyan cay var. [37]
  • Yıvalar . Bu boyun bir hiss?si az?rbaycanlılara assimilyasiya olmu?dur. [84] Baharlı oyma?ı bu boydan cıxmı?dır. [85]
    • Baharlılar . Qaraqoyunlular dovl?tinin suqutundan sonra Baharlılar Az?rbaycanda m?skunla?dılar. S?f?vil?r dovrund? is? tayfa cuzi rol oynamı?dır. Baharlılar az?rbaycanlıların etnoqrafik qrupu sayılır, Az?rbaycan dilinin c?nub dialektini danı?ırlar. Onlar tarix?n ?u?a v? Z?ng?zurda m?skunla?mı?dır. Qaraba?da Baharlı adı il? toponiml?r movcuddur. [86] [85]
  • Yure?irl?r . Bu boyun Dulq?dirl?rl? birlikd? Az?rbaycana kocduyu v? G?nc?nin Z?y?m bolg?sind? yerl??diyi ehtimal edilir. [37]

Az?rbaycanlıların sub-etnosları

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
border=none ?sas m?qal?: Az?rbaycanlı etnik qruplar
?ahsev?n tayfasından olan balaca qız
  • Qarada?lılar . Az?rbaycanlıların t?rkibind? turk etnoqrafik qrupudur v? az?rbaycan dilinin dialektini danı?ır. [87] [88] ?ranın ?imal-q?rbind?ki Qarada? yaylasında m?skunla?ıblar. Yarımkoc?ri h?yat t?rzi kecirirl?r. M?d?ni c?h?td?n qon?uları olan ?ahsev?nl?r? yaxındırlar. [89] Yeddi tayfaya bolunurl?r. [90] C?l?biyanlı eli , Hacı?lili eli , M?h?mm?dxanlı eli onlara daxildir.
  • Qaragozlul?r . Qaragozlul?r ?ranın H?m?dan ostanında ya?ayırlar. Az?rbaycanlıların etnoqrafik qrupudurlar [87] v? dill?ri Az?rbaycan dilinin c?nub dialektin? aiddir. [91] [92] [93] Tayfa A?ıqlı, Hacılı, Xudab?ndli v? Ozb?kli klanlarına bolunur. Az?rbaycanın Z?ngilan v? ?abran rayonlarında Qaragozlu k?ndl?ri vardır. [94] [95]
  • Qarapapaqlar . Az?rbaycanlıların etnoqrafik qrupudur v? Az?rbaycan dilini danı?ırlar. [96] Turkiy?d? (Qars v? I?dır), ?ranın ?imal-q?rbind?, Az?rbaycanın q?rbind? (Qazax v? A?stafa rayonları) v? Borcalıda ya?ayırlar. T?rk?bun (dig?r adı " borcalı "dır ki, bu da "xan tayfası" m?nasını da?ıyır), saral , ?r?bli , can?hm?dli , caxarlı , ulaclı tayfalarına bolunurl?r. [90]
  • N?f?rl?r . Az?rbaycanlıların etnoqrafik qrupudur v? dill?ri Az?rbaycan dilinin c?nub dialektl?rind?n biridir. N?f?rl?r ?ranın Fars, Tehran v? Luristan ostanlarında ya?ayırlar. [87] [97] [98] [99]
  • Padarlar . O?uz tayfalarından v? az?rbaycanlıların etnoqrafik qruplarından biridir. Hulakul?r dovrund? Turkustandan Az?rbaycana (Arazdan c?nuba) kocubl?r. Muasir Az?rbaycan Respublikasının ?razisind? is? XVI ?srd? m?skunla?mı?lar. [100] Onlar t?s?rrufat v? m?i??tl?rind?, xususil?, gund?lik yarımkoc?ri maldarlıq i?l?rind? ad?t-?n?n?l?rini dig?r az?rbaycanlı etnoqrafik qruplarından daha uzun mudd?t saxlaya bilibl?r. [89] Az?rbaycanda v? Da?ıstanda Padar k?ndl?ri, ?amaxıda is? Padar m?h?ll?si vardır. [101]
  • ?ahsev?nl?r . Az?rbaycanlıların etnoqrafik qrupudurlar [102] v? Az?rbaycan dilinin ??rq (Mu?an) qrupu dialektini danı?ırlar. [103] ?sas?n ?randa [89] v? Arazdan c?nubda, C?brayıl duzund? m?skunla?ıblar. [104] ?nanlı , ba?dadi , usanlu v? ba?qa tayfalara bolunurl?r. [105] Qazax q?zasının ya?ayı? yerl?rinin adlarında ? Q?dirli v? Qaralal toponiml?rind?, adları qalmaqda olan q?dirli v? qaralal tayfaları da ?ahsev?nl?rin qolları hesab edilib. [19] ?ahsev?nl?r Qubanın ?rd?bil m?h?ll?sinin [106] v? Bakıda ?hm?dlinin Ab?eron k?ndinin ?sasını qoymu?dur. [107] G?nc?d? ?ahsev?nl?r m?h?ll?si v? m?scidi vardır. [108]
    • Aynallu . Az?rbaycan dilinin Aynallu dialektini danı?ırlar. [109] [110]
    • Mu?anlı . ?ahsev?nl?rin qolu olan bu tayfa XIX ?srin ?vv?ll?rind? 8 tir?d?n ibar?t olmu?dur. [111] [112] 1759-cu ild? Qubalı F?t?li xanın Salyanı i??al etm?sind?n sonra Mu?an duzund?ki ?ahsev?nl?rin bir qismini Quba xanlı?ında yerl??dirmi?dir. [113] Akademik Nikolay Dubrovin Quba xanlı?ının ?halisind?n danı?ark?n az?rbaycanlılardan v? l?zgil?rd?n ba?qa monqolların kokund?n g?l?n mu?anlıları da qeyd edirdi. [114]
  • T?r?k?m?l?r . Az?rbaycanlıların etnoqrafik qrupudur, Da?ıstanda, Turkiy?d? v? Az?rbaycanın m?rk?z v? c?nub rayonlarında ya?ayırlar. [115] Da?ıstan t?r?k?m?l?ri Az?rbaycan dili ??rq qrupu dialektl?ri il?, Erm?nistanda ya?amı? t?r?k?m?l?r is? c?nub qrupu dialektl?ri il? ox?arlıq t??kil edir. Onların dilind? qıpcaq qrupu dill?rinin, h?mcinin qumuq dilinin t?siri hiss edilir. [116] [117] Az?rbaycanda t?r?k?m?l?rl? ba?lı " A? qan " filmi c?kilmi?dir.

Dig?r qruplar

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
  • Aynular (Abdallar) . Lacın ??h?rinin ?vv?lki adı olan Abdalyar bu tayfadan goturulmu?dur. [118] [119]
  • Alpaqutlar . "A?air-i t?r?k?m?-i ?irvan" adlandırılır, G?nc?, Cuxurs??d v? ?irvanda ya?ayırdılar. [39]
  • Arıqlılar. Yayla?ı G?nc?nin ??mkirbasan nahiy?sind?, qı?la?ı is? Kohn?li k?ndind? idi. [120]
  • Burco?lu. Borcalı onların adı il? adlandırılmı?dır. XVII ?srd? Borcalıda m?skunla?mı? turk tayfasıdır. [121]
  • Dulq?dirl?r . ?eyx Heyd?r dovrund? Az?rbaycana kocmu?dur. 1593-cu il ve 1727-ci il tarixli t?hrir d?ft?rl?rind? dulq?dirl?r? daxil olan soklu, hacılar (G?nc?, Xoy), ??ms?ddinli v? qavurqalı (G?nc?) obaları qeyd edilmi?dir. [122]
  • Xancobanlı . Qafqaz tarixcisi Semyon Bronevski onları tatar (Az?rbaycan turku) adlandırmı?, saylarını 700 el ??klind? vermi?dir. ?irvan xanlı?ını idar? etmi? S?rk?rl?r bu tayfadan cıxmı?dır. [123]
  • X?l?cl?r . Adam Oleari XVII ?srd? onlara Mu?anda rast g?lmi?dir. X?l?cl?r XIX ?srd? ?f?arların t?rkibin? daxil olmu?dur. 1864-cu ild? Miyan? v? Camalabad ?trafında ya?adıqları haqqında m?lumat vardır. 1951-ci ild? Az?rbaycanda qalan x?l?cl?r Astara yaxınlı?ında bir tir?d?n ibar?t idil?r. [124]
  • Orlatlar . Bu tayfadan, XIV ?srin sonlarında yaranan ??ki hakimliyini idar? etmi? Orlat sulal?si cıxmı?dır. Orlat sulal?si az?rbaycanlıla?mı? turkdilli monqol sulal?si idi. [125] [126] [127]
  • Sor-sor (sur-sur). 1739-cu ild? Quba v? D?rb?nd xanlıqlarına kocurulmu? az?rbaycandilli [128] tayfadır. [129]
  • Rumlu . S?f?vil?r dovl?tinin qurulmasında i?tirak etmi?dir. 1593-cu ild? G?nc?nin Qaraqar nahiy?sind? ?kinci Urumlu v? ?nc? Urumlu adlı iki oba var idi. [82]

M?d?niyy?t

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Xususiyy?tl?ri

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
Tayfanın adı Daxil oldu?u qrup Qaraqoyunlu tayfa ittifaqına daxildir mi? A?qoyunlu dovl?tin? xidm?t edib mi? S?f?vil?r dovl?tin? xidm?t edib mi? Tayfadan Az?rbaycan sulal?si cıxıb mı? Az?rbaycan Respublikasının toponimikasında qeyd edilirmi? Az?rbaycanlıların etnogenezind? i?tirak edib mi? Az?rbaycanlıların subetnik qrupu v? ya Az?rbaycan tayfası sayılırmı? Danı?dıqları dil Az?rbaycan dilinin dialekti sayılırmı?
Alayuntlular HəY HəY
Aynallu ?ahsev?n HəY
Aynular (Abdallar) HəY
Ayrımlar HəY HəY HəY HəY
Bayandur hakim sulal? HəY HəY
Bayatlar HəY HəY HəY HəY
Qacarlar Bayatlar HəY HəY G?nc?nin Ziyado?luları HəY HəY HəY
Muq?dd?ml?r Bayatlar --> Otuzikil?r HəY Mara?anın Muq?dd?ml?ri HəY
B?ydili boyu HəY HəY
K?ng?rlil?r B?ydili --> Ustaclı HəY Naxcıvanın K?ng?rlil?ri HəY HəY
Doy?r boyu HəY HəY HəY
?f?arlar HəY HəY HəY HəY HəY
Cavan?irl?r ?f?arlar --> B?hm?nli --> Sarıcalı Qaraba?ın Cavan?irl?ri
Qarada?lılar HəY HəY
Qaragozlul?r HəY HəY HəY HəY HəY
Qarapapaqlar HəY HəY
Qınıq boyu HəY
N?f?rl?r HəY HəY
Padarlar HəY HəY HəY
T?k?li T?k? HəY HəY
?ahsev?n HəY ?rd?bil xanlı?ı sulal?si HəY HəY HəY
T?r?k?m?l?r HəY HəY HəY
Yıva boyu hakim sulal? HəY
Baharlı Yıva hakim sulal? HəY HəY HəY

Qalareya

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
  • Gəncə üyezdinin Gedamiş kəndindən olan Ayrım
    G?nc? uyezdinin Gedami? k?ndind?n olan Ayrım
  • Ayrım ?iv?sind? teatr tama?ası
  • Azərbaycan tayfası Tərəkəmə. Rusiya İmperiyası poçt kartı
    Az?rbaycan tayfası T?r?k?m?. Rusiya ?mperiyası poct kartı
  • Borçalıdan Qarapapaq bəyləri
    Borcalıdan Qarapapaq b?yl?ri
  • Sofulu tayfası nəsil şəcərəsi
    Sofulu tayfası n?sil ??c?r?si
  • Kəngərli süvariləri döyüş sancağı
    K?ng?rli suvaril?ri doyu? sanca?ı

Tayfa tam?aları

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

?stinadlar

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
  1. ↑ Азербайджанцы ? статья из Большой советской энциклопедии. : В этногенезе А. участвовало древнее коренное население Атропатены и Албании Кавказской, смешавшееся с вторгавшимися сюда в 1-м тыс. до н. э. и 1-м тыс. н. э. ирано- и тюркоязычными племенами (киммерийцы, скифы, гунны, булгары, хазары, огузы, печенеги и др.)
  2. ↑ Алиев С. М. Критический анализ трёх основных гипотез об этногенезе азербайджанских тюрок // Иран. История, экономика, культура. Памяти С. М. Алиева. ? М.: ИВ РАН, 2009. ? С. 33?34.
  3. ↑ Петрушевский, 1949 . s?h. 36
  4. ↑ Сакинат Шихамедовна Гаджиева. Дагестанские терекеменцы: XIX ? начало XX в. ? Наука, 1990. ? С. 8?9. ? ISBN 5020167614 , 9785020167612.
  5. ↑ Волкова Н. Г. Этнические процессы в Закавказье в XIX?XX вв. // Кавказский этнографический сборник. ? М.: Изд-во АН СССР, 1969. ? Т. 4. ? С. 24.
  6. ↑ 1 2 Floor, Willem; Javadi, Hasan. "The Role of Azerbaijani Turkish in Safavid Iran" . Iranian Studies. 46 (4). 2013: 569. doi : 10.1080/00210862.2013.784516 . ISSN   0021-0862 . JSTOR   24482868 . 2023-04-07 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2024-04-18 .
  7. ↑ Петрушевский, 1949 . s?h. 182
  8. ↑ Muriel Atkin, Russia and Iran, 1780?1828. 2nd. ed. Minneapolis: University of Minnesota Press. 1980. ISBN 0-8166-0924-1 , 9780816609246.
  9. ↑ Law, Henry D. G. (1984) "Modern Persian Prose (1920s-1940s)" Ricks, Thomas M. Critical perspectives on modern Persian literature Washington, D. C.: Three Continents Press s. 132 ISBN 0-914478-95-8 , 9780914478959 "cited in Babak, Vladimir; Vaisman, Demian; Wasserman, Aryeh. "Political Organization in Central Asia and Azerbaijan":
  10. ↑ Ch. E. Davies, "Qajar rule in Fars prior to 1849" "On the next day it became known at Shiraz that Muhammad Sh?h’s army consisted of ?zarbaijan? Turks who did not know Persian and had a European general."
  11. ↑ Denis Wright. The English Amongst the Persians: Imperial Lives in Nineteenth-Century Iran
  12. ↑ Б. П. Балаян, "К вопросу об общности этногенеза шахсевен и кашкайцев"
  13. ↑ Kioumars Ghereghlou. Cashing in on land and privelege for the welfare of the shah: monetisation of tiyul in ealy Safavid Iran and Eastern Anatolia // Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hung. ? 2015. ? Т. Volume 68, № 1. ? С. 110.
  14. ↑ Мирза Адыгезал-бек. Карабах-наме. Баку, 1950, с. 56.
  15. ↑ Ахмедбек Джаваншир. История Карабахского ханства (с 1747 по 1805 годы). ? Баку. 1961, с. 71
  16. ↑ George A. Bournoutian. The 1823 Russian survey of the Karabagh province : a primary source on the demography and economy of Karabagh in the early 19th Century. ? Costa Mesa, California: Mazda Publishers, 2011. ? 456 p. ? ISBN 9781568591735 .
  17. ↑ Bournoutian, George A. The Khanate of Erevan Under Qajar Rule: 1795?1828. ? Mazda Publishers, 1992. ? ISBN 978?0939214181.
  18. ↑ P. Oberling. "?YR?ML?" . Iranica. December 15, 1987. 2022-05-18 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2023-01-17 .
  19. ↑ 1 2 Волкова Н. Г. Этнонимия в трудах экономического обследования Кавказа 1880-х годов // Имя и этнос: общие вопросы ономастики, этнонимия, антропонимия, теонимия, топонимия: сборник. ? М.: Ин-т этнологии и антропологии, 1996. ? С. 24?30. ? ISBN 5-201-00825-9 .
  20. ↑ Косвен М. О. ( ru ) . Этнография и история Кавказа: исследования и материалы. М.: Изд-во Восточной литературы. 1961. 21.
  21. ↑ Волкова Н. Г. Этнонимия в трудах экономического обследования Кавказа 1880-х годов // Имя и этнос: общие вопросы ономастики, этнонимия, антропонимия, теонимия, топонимия: сборник. ? М.: Ин-т этнологии и антропологии, 1996. ? С. 26?27. ? ISBN 5-201-00825-9 .
  22. ↑ Golden, 1992 . s?h. 385-386
  23. ↑ James Stuart Olson, Nicholas Charles Pappas. An Ethnohistorical dictionary of the Russian and Soviet empires. ? Greenwood Publishing Group, 1994. ? С. 60. ? ISBN 0313274975 , 9780313274978.
  24. ↑ 1 2 R. Tapper. AZERBAIJAN vi. Population and its Occupations and Culture Arxivl??dirilib 2023-09-24 at the Wayback Machine // ENCYCLOPÆDIA IRANICA. ? 1988. ? С. 234?238.
  25. ↑ Алекперов А. К. Исследования по археологии и этнографии Азербайджана. ? Баку: Изд-во АН Азербайджанской ССР, 1960. ? С. 72?73.
  26. ↑ MAH?R? HUSEYNOVA. "TAYFA, N?S?L ADLARINI B?LD?R?N SOZL?R V? ONLARIN TURK D?LL?R?N?N DIALEKTL?R?N? ?NTEQRAS?YASI". F?LOLOG?YA M?S?L?L?R? (№ 17). 2018. ( #accessdate_missing_url )
  27. ↑ Петрушевский, 1949 . s?h. 51-52
  28. ↑ Tapper, Richard. Frontier nomads of Iran, P. 14?15
  29. ↑ Ghiasian, Mohamad Reza. "The Topkapı Manuscript of the J?mi? al-Taw?rikh (Hazine 1654) from Rashidiya to the Ottoman Court: A Preliminary Analysis" . Iranian Studies (ingilis) . 51 (3). 2018-05-04: 399?425. doi : 10.1080/00210862.2018.1428085 . ISSN   0021-0862 . 2023-10-02 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2024-03-21 .
  30. ↑ Mustafayev, 2021 . s?h. 87
  31. ↑ Daniel T. Potts. Nomadism in Iran: From Antiquity to the Modern Era . 2014. s?h.  7 . Indeed, the Bayundur clan to which the Aq-qoyunlu rulers belonged, bore the same name and tamgha (symbol) as that of an Oghuz clan.
  32. ↑ Faruk Sumer (1988?2016). "UZUN HASAN (o. 882/1478) Akkoyunlu hukumdarı (1452?1478).". TDV Encyclopedia of Islam (44+2 vols.) (in Turkish). Istanbul: Turkiye Diyanet Foundation, Centre for Islamic Studies.
  33. ↑ H. B. Paksoy (1989). Alpamysh: Central Asian Identity Under Russian Rule. p. 84.
  34. ↑ ?smail Aka (2005). Makaleler (in Turkish). Vol. 2. Berikan Kitabevi. p. 291.
  35. ↑ Mustafayev, 2021 . s?h. 89
  36. ↑ Mustafayev, 2021 . s?h. 88
  37. ↑ 1 2 3 Turkler Ansiklopedisi (Cilt 7), 2002 . s?h. 37
  38. ↑ Turkler Ansiklopedisi (Cilt 7), 2002 . s?h. 31
  39. ↑ 1 2 Turkler Ansiklopedisi (Cilt 7), 2002 . s?h. 25
  40. ↑ Grigoriev, Sergei. "Об этнической принадлежности шиитов Афганистана" [On the ethnicity of the Shiites of Afghanistan]. Восток: история и культура (rus) . Saint Petersburg. 2000: 32?46. Кызылбаши, первоначально состоявшие из представителей семи малоазиатских тюркоязычных племен румлу, шамлу, устаджлу, афшар, каджар, текелю и зулкадар, говоривших на азербайджанском языке, были с XV в. одной из главных военно-политических опор Сефевидского государства.
  41. ↑ 1 2 Петрушевский, 1949 . s?h. 71
  42. ↑ 1 2 3 Петрушевский, 1949 . s?h. 48
  43. ↑ Ibrahimov, T. (2019) Traces of the Oghuz Tribe Ulayundlug/Ala Yundlu (Ala Atly ? with pinto horses) in Azerbaijan
  44. ↑ Агаев Г. Д. Заселение Азербайджана тюрками. Данные этнотопонимии о расселении тюркоязычных племен в Азербайджане XI?XV вв. Ч. 1. // Этническая ономастика : сборник статей. ? М.: Наука, 1984.
  45. ↑ Мамедли А. Соловьева Л. Т. Азербайджанцы. ? М.: Наука, 2017. ? 708 с.
  46. ↑ Bunyadov Z., M?mm?dov H. Ir?van ?yal?tinin icmal d?ft?ri. Bakı, 1997
  47. ↑ ?nv?r Cingizo?lu. Mosullu oyma?ı. "Soy" d?rgisi, 7 (15), 2008. s?h.47?56.
  48. ↑ 1 2 Заселение Азербайджана тюрками. Сборник "Этническая ономастика". Академия наук СССР. Институт этнографии имени Н. Миклухо-Маклая. Издательство "Наука", М., 1984 г. Arxivl??dirilib 2009-09-23 at the Wayback Machine
  49. ↑ R. Khanam. Encyclopaedic ethnography of Middle-East and Central Asia: J-O, том 2. Стр. 126?127
  50. ↑ Российский этнографический музей. Глоссарий. Баяты Arxivl??dirilib 2013-10-21 at the Wayback Machine
  51. ↑ "Languages of Iran" . 2013-02-03 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2010-01-28 .
  52. ↑ Roger Savory. The Qajars: "Last of the Qezelbas" // Society and Culture in Qajar Iran (edited by Elton L. Daniel). ? 2002.
  53. ↑ James Stuart Olson, Lee Brigance Pappas, Nicholas Charles Pappas. An Ethnohistorical dictionary of the Russian and Soviet empires Arxivl??dirilib 2023-06-29 at the Wayback Machine
  54. ↑ Га?арлар // Азербайджанская советская энциклопедия / Под ред. Дж. Кулиева. ? Б.: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1979. ? Т. III. (азерб.)
  55. ↑ "Azerbaijani, South. Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition. Dallas, Texas: SIL International" . 2019-12-14 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2022-12-24 .
  56. ↑ Maeda Hirotake. The Forced Migrations and Reorganization of the Regional Order in the Caucasus by Safavid Iran: Preconditions and Developments described by Fazli Khuzani // Osamu Leda, Tomohiko Uyama. Reconstruction and interaction of Slavic Eurasia and its neighboring worlds. ? Sapporo: Slavic Research Center, Hokkaido University, 2006. ? С. 246. ? ISBN 4938637391 .
  57. ↑ Петрушевский, 1949 . s?h. 128-129
  58. ↑ Mary-Jo DelVecchio Good. The Changing Status and Composition of an Iranian Provincial Elite // Michael E. Bonine, Nikki R. Keddie. Modern Iran : the dialectics of continuity and change. ? Albany, USA: State University of New York Press, 1981. ? С. 269?288. ? ISBN 0873954653 .
  59. ↑ Д.Еремеев. "Этногенез турок: (Происхождение и основные этапы этнической истории)" . Москва: Наука. 1971. 2020-07-22 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2021-07-04 .
  60. ↑ Kangarlu ? статья из Encyclopædia Iranica. P. Oberling
  61. ↑ К. Н. Смирнов. МАТЕРИАЛЫ ПО ИСТОРИИ И ЭТНОГРАФИИ НАХИЧЕВАНСКОГО КРАЯ // Тифлис. ? 1934. Архивировано 6 декабря 2017 года.
  62. ↑ S. Abrahams, "A historiographical study and annotated translation of volume 2 of the Afzal al-Tavarikh by Fazli Khuzani al-Isfahani", p. 238
  63. ↑ Ali Sinan B?LG?L?. "Azerbaycan Turkmenleri Tarihi", Turkler Ansiklopedisi, (Ortaca?). ? Ankara, 2002.
  64. ↑ Энциклопедия Ираника . Статья: AF??R Arxivl??dirilib 2011-04-29 at the Wayback Machine
  65. ↑ Richard V. Weekes. Muslim peoples: a world ethnographic survey. AZERI. Стр. 56
  66. ↑ Российский этнографический музей. Афшары Arxivl??dirilib 2012-05-24 at the Wayback Machine .
  67. ↑ Louis Ligeti. Sur la langue des Afchars d'Afghanistan (фр.) // Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae. ? 1957. ? Vol. 7, n o 2/3. ? P. 109?156. ?ablon:Оригинальный текст
  68. ↑ "Azerbaijani, South" . 2019-06-05 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2016-10-15 .
  69. ↑ Азербайджанский язык //  Большая советская энциклопедия  : [в 30 т.] / гл. ред.  А. М. Прохоров . ? 3-е изд. ? М. :  Советская энциклопедия , 1969?1978.
  70. ↑ A. Bodrogligeti  On the Turkish vocabulary of the Isfahan Anonymous // Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae Vol. 21, No. 1 (1968), pp. 15?43. ? Akademiai Kiado.
  71. ↑ Аббасов А. М. Некоторые заметки об афшарах Афганистана // Советская тюркология . ? 1975. ? № 4. ? С. 72.
  72. ↑ "Azerbaijani, South" . Ethnologue (ingilis) . 2019-06-05 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2018-10-03 .
  73. ↑ Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East. ? С. 708
  74. ↑ Hasan Kawun Kakar. Government and Society in Afghanistan: The Reign of Amir ‘Abd al-Rahman Khan
  75. ↑ Дебец Г. Ф. Антропологические исследования в Афганистане // Советская этнография . ? М. : Наука , 1967. ? № 4. ? С. 87. "…афшары либо ещё сохранили в быту тюркский язык, либо помнят, что на этом языке (они называют его азери) говорили их предки"
  76. ↑ George A. Bournoutian "Qar?b?gh?n?mah Jam?l Jav?nsh?r Qar?b?gh?" from the Javanshir tribe of Dizak, from the of Sarijalu, which was a group within the Bahmanli, tribe, who, in olden days, had come, from Turkestan. They were a part of the famous Afshar tribe.
  77. ↑ "The Encyclopaedia of Islam", Том 10.
  78. ↑ George A. Bournoutian "Qar?b?gh?n?mah Jam?l Jav?nsh?r Qar?b?gh?" from the Javanshir tribe of Dizak, from the of Sarijalu, which was a group within the Bahmanli, tribe, who, in olden days, had come, from Turkestan. They were a part of the famous Afshar tribe.
  79. ↑ Turkler Ansiklopedisi (Cilt 7), 2002 . s?h. 30
  80. ↑ 1 2 Turkler Ansiklopedisi (Cilt 7), 2002 . s?h. 32
  81. ↑ Мухамедова, З. Б. ? Исследования по истории туркменского языка XI?XIV вв. по данным арабоязычных филологических сочинений [Текст : Автореферат дис. на соискание ученой степени кандидата филологических наук. (665) ? Search RSL]. search.rsl.ru. Дата обращения: 24 июля 2021.
  82. ↑ 1 2 3 Turkler Ansiklopedisi (Cilt 7), 2002 . s?h. 34
  83. ↑ F. Zarinebaf-Shahr, "Tabriz under Ottoman Rule (1725?1731)", p. 19
  84. ↑ Ataniyazov, S. Dictionary of the Turkmen ethnonyms. Ylym; Ashgabat. 1988.
  85. ↑ 1 2 V. Minorsky. Bah?rl? (англ.) // Encyclopaedia of Islam, Second Edition. ? Brill. Архивировано 21 января 2022 года.
  86. ↑ The History of Persia, London, 1829, I, s. 237.
  87. ↑ 1 2 3 Н. А. Баскаков, "Введение в изучение тюркских языков", с. 265
  88. ↑ "КАРАДАГЦЫ ? Большая российская энциклопедия - электронная версия" . 2021-11-26 tarixind? arxivl??dirilib .
  89. ↑ 1 2 3 "Азербайджанцы" (rus) . Большая советская энциклопедия. ? М.: Советская энциклопедия. 1969?1978. 2017-07-06 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2020-07-17 .
  90. ↑ 1 2 Азербайджанцы, армяне, айсоры // Народы Передней Азии. М.: Изд-во Академии наук СССР. 1957. 286.
  91. ↑ Joshua Project. "Qaragozlu in Iran" (ingilis) . 2021-02-28 tarixind? arxivl??dirilib .
  92. ↑ "Azerbaijani, South" . Ethnologue (ingilis) . 2019-06-05 tarixind? arxivl??dirilib .
  93. ↑ "Qaragozlu" . Glottolog. 2021-07-09 tarixind? arxivl??dirilib .
  94. ↑ Гара??зл?л?р // Азербайджанская советская энциклопедия/ Под ред. Дж. Кулиева. ? 1979. ? Т. III. ? С. 62.
  95. ↑ Материалы по истории туркмен и Туркмении. Т. II. XVI?XIX вв. Иранские, бухарские и хивинские источники, с. 228
  96. ↑ Мамедли А. Соловьева Л. Т. Азербайджанцы. ? М.: Наука, 2017. ? С. 27. ? 708 с. ? ISBN 978-5-02-040007-8 .
  97. ↑ Joshua Project. "Nafar, Nafar Turk in Iran" (ingilis) . 2022-03-27 tarixind? arxivl??dirilib .
  98. ↑ "Azerbaijani, South" . Ethnologue (ingilis) . 2022-03-27 tarixind? arxivl??dirilib .
  99. ↑ "Nafar" . Glottolog. 2022-03-27 tarixind? arxivl??dirilib .
  100. ↑ Н. Г. Волкова. "Этнические процессы в Закавказье в XIX?XX веках", Кавказский Этнографический сборник, IV часть, Институт Этнографии им. Н. Н. Миклухо-Маклая АН СССР, Москва, Наука, 1969, стр. 4
  101. ↑ Мамедли А. Соловьева Л. Т. Азербайджанцы. ? М.: Наука, 2017. ? С. 27. ? 708 с. ? ISBN 978-5-02-040007-8 .
  102. ↑ James Stuart Olson, Nicholas Charles Pappas. An Ethnohistorical dictionary of the Russian and Soviet empires. ? Greenwood Publishing Group, 1994. ? С. 60. ? ISBN 0313274975 , 9780313274978.
  103. ↑ Stephen Shennan, "Pattern and Process in Cultural Evolution"
  104. ↑ Институт этнологии и антропологии им. Н.Н. Миклухо-Маклая. "Кавказский этнографический сборник" . www.history.az. 2011-08-25 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2021-09-17 .
  105. ↑ Савина В. И. Этнонимы и топонимии Ирана // Ономастика Востока. М.: Наука. 1980. 151.
  106. ↑ Фарзалибейли Ш. Губа тарихи. ? Б., 2001. ? С. 34, 35.
  107. ↑ Список населённых мест Бакинской губернии // Списки населенных местностей Российской империи. По Кавказскому краю. Бакинская губерния. ? Тифлис, 1870. ? Т. LXV. ? С. 87.
  108. ↑ F?rrux ?hm?dov. G?nc?nin tarix yadda?ı. ? ?irvann??r, 1998. ? С. 162?167.
  109. ↑ "Azerbaijani, South: Aynallu language" ( ing. ) . globalrecordings.net. 7 aprel 2017 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 6 mart 2020 .
  110. ↑ Louis Ligeti. Sur la langue des Afchars d'Afghanistan (фр.) // Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae. ? 1957. ? Vol. 7, no 2/3. ? P. 109?156.
  111. ↑ "Az?rbaycan toponiml?rinin ensiklopedik lu??ti", II cild, Bakı, "??rq-Q?rb", 2007, s. 119
  112. ↑ N. B?nd?liyev "Da?lıq ?irvanın toponiml?ri", Bakı, "Elm, s.143?145
  113. ↑ Бутков П. Г. Материалы для новой истории Кавказа съ 1722 по 1803 годъ. Ч. 1. ? Санкт-Петербург, 1869. ? С. 249.
  114. ↑ "История войны и владычества русских на Кавказе. Том I. Книга 2. СПб. 1871" . 2020-01-30 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2021-03-07 .
  115. ↑ Сакинат Шихамедовна Гаджиева. Дагестанские терекеменцы: XIX ? начало XX в. ? Наука, 1990. ? С. 8?9. ? ISBN 5020167614 , 9785020167612.
  116. ↑ Гаджиева С. Ш. Дагестанские терекеменцы. XIX ? начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. ? Наука, 1990. ? 216 с. ? ISBN 5-02-016761-4 .
  117. ↑ Баскаков Н. А. Карапапахи, или терекеме, и изучение их языка (из материалов по азербайджанским диалектам Армении) // Краткие сообщения Института народов Азии. Вып. 65. ? М.: "Наука", 1964. ? С. 27.
  118. ↑ Karapetian, Samvel . Armenian Cultural Monuments in the Region of Karabagh . Yerevan: Gitutiun Publishing House, 2001, p. 169.
  119. ↑ Map of Armenia and Adjacent Countries by H. F. B. Lynch and F. Oswald in Armenia, Travels and Studies . London: Longmans, 1901.
  120. ↑ Turkler Ansiklopedisi (Cilt 7), 2002 . s?h. 36
  121. ↑ Cumans Arxivl??dirilib 2010-01-20 at the Wayback Machine . The Don and the North Caucasus in the 4th?12th centuries
  122. ↑ Turkler Ansiklopedisi (Cilt 7), 2002 . s?h. 29
  123. ↑ Броневский С. М. Новейшие географические и исторические известия о Кавказе. Часть II. ? М.: В типографии С. Селивановскаго, 1823. ? С. 434.
  124. ↑ " ?ALAJ i. TRIBE Arxivl??dirilib 2021-03-02 at the Wayback Machine " ? Encyclopaedia Iranica , December 15, 2010 (Pierre Oberling)
  125. ↑ Шеки (историч. область в Азербайджане) ? статья из Большой советской энциклопедии.
  126. ↑ [Советская историческая энциклопедия, статья: Под ред. Е. М. Жукова. Шеки // Советская историческая энциклопедия. ? М.: Советская энциклопедия. ? 1973?1982
  127. ↑ Петрушевский И. П. Государства Азербайджана в XV веке. Шеки в XV веке // Сборник статей по истории Азербайджана. ? Издательство Академии наук Азербайджанской ССР, 1949. ? С. 184.
  128. ↑ Magomedkhan Magomedkhanov. Building of the Tower of Babel: Ethnolinguistic Processes in Dagestan. Russian Academy of Sciences, Dagestan Science Centre. page 290
  129. ↑ Агаев Г. Д. Данные этнотопонимии о расселении тюркоязычных племён в Азербайджане XI?XV вв. // Этническая ономастика. ? Наука, 1984. ? С. 149.

?d?biyyat

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
M?nb? ? " https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Az?rbaycan_tayfaları&oldid=7608470 "