Avropa Atom Enerjisi Birliyi
(
ing.
European Atomic Energy Community
) v? ya qısaca
Avratom
[1]
? atom enerjisinin istehsalı v? istifad?si sah?sind? birg? i?l?rin ?laq?l?ndirilm?si v? maliyy?l??dirilm?si, atom s?nayesinin iki?afı,
nuv? energetikası
sah?sind? t?dqiqatların aparılması, parcalanan materialların istifad?si uz?rind? n?zar?tin h?yata kecirilm?si v? s. uzr? Avropa dovl?tl?ri t??kilatı.
[2]
1 aprel 1957-ci il Konrad Adenauer, Valter Xal?teyn v? Antonio Senyi ?taliyanın Roma ??h?rind? Avropa ?ttifaqının Gomruk Birliyi v? Avratomu imzaladılar
1957-ci ild? yaradılması haqqında sazi?i Avropa ?qtisadi Birliyinin 6 uzvu ?
Fransa
,
AFR
,
?taliya
,
Niderland
,
Belcika
v?
Luksemburq
imzalamı?lar.
[3]
Sazi? 1958-ci il yanvarın 1-d?n quvv?y? minmi?dir. 1957cu ild?n
Boyuk Britaniya
,
?rlandiya
v?
Danimarka
Avratoma daxil olmu?lar. Onun r?smi v?zif?si nuv? s?nayesi yaratmaq v? inki?af etdirm?kdir.
[4]
[5]
1959-cu ilin yanvarında Avratomun uzvl?ri nuv? materiallarının ticar?ti uzr?
umumi bazar
yaratdılar. Bununla ?laq?dar t?dqiqat i?l?ri aparmaq, texniki informasiyaları mubadil? etm?k, kapital qoyulu?una maraq oyatmaq, cox baha ba?a g?l?n mu?ssis?l?ri qar?ılıqlı sur?td? tikm?k, nuv? xammalı il? t?chizat,
kapital
v? i?ci quvv?sinin s?rb?st h?r?k?ti v? s. n?z?rd? tutulur. Avratomun proqramı, h?r ?eyd?n ?vv?l, i?tirakcı olk?l?rd? yanacaq-enerji catı?mazlı?ı probleminin h?llin? yon?ldilmi?dir.
[6]
[7]
1960-cı ild? atom energetikası s?naye inki?afı m?rh?l?sin? catmı?dır. ??tirakcı olk?l?rd? iri AES v? mu?ssis?l?r tikilmi?dir. Yarandı?ı vaxtdan Avratom A?B il? umumi Assambleyaya (
Avropa Parlamenti
) v? M?hk?m?y? malik idi. T??kilatın ba? icracı orqanı nuv? energetikası inki?afına r?hb?rlik etm?k ucun lazımi s?lahiyy?tl?t verilmi? Komissiya olmu?dur. 1967-ci ild? A?B, Avratom v?
Avropa Komur v? Polad Birliyinin
icracı orqanları birl??mi?dir. 1974-cu ild? Atom elektrik stansiyalarının gucu 13434 min kvt-a catdırılmı?dır. Avratomun layih?l?rinin h?yata kecirilm?si i?tirakcı olk?l?r arasında v? onlarla dig?r olk?l?r arasında k?skin ziddiyy?tl?r yaradır. 1973-cu ilin axırlarında enerji bohranının gucl?nm?si v? bununla ?laq?dar idxal olunan enerji ehtiyatlarına c?kil?n x?rcl?rin artması Avratom ucun ciddi problem? cevrilmi?, nuv? enerjisi sah?sind? hokmranlıq u?runda mubariz? gucl?nmi?dir.
Avratomun yaradılması haqqındakı muqavil?y? 1973-cu ild?
Danimarka
,
?rlandiya
v?
Boyuk Britaniya
, 1981-ci ild?
Yunanıstan
, 1986-cı ild?
?spaniya
v?
Portuqaliya
da qo?ulmu?dur. Maadtrixt muqavil?si quvv?y? mindikd?n sonra 1993-cu ild? Avratom
Avropa ?ttifaqı
strukturuna daxil olmu?dur.
[8]
Avropa Atom Enerjisi Birliyinin m?qs?dl?ri nuv? enerjisi ucun bir model bazarı yaratmaq, bunu birliyin uzv olk?l?ri arasında paylamaq v? qalan enerjini birliy? uzv olmayan dig?r olk?l?r? satmaqdır.
