?bukir d?niz doyu?u
Misir ekspedisiyası
?bukir d?niz doyu?u , h?min dovr? m?xsus r?sm, Lui Tomas
Tarix	1 - 2 avqust 1798
Yeri	?bukir korf?zi , Misir
N?tic?si	Britaniyalıların parlaq q?l?b?si
Munaqi?? t?r?fl?ri
Fransa Birl??mi? Krallıq
Komandan(lar)
†Fransua-Pol Bryui d'Aqalye Horatsio Nelson
T?r?fl?rin quvv?si
13 x?tt g?misi 1x120 toplu 3x80 toplu 9x74 toplu 4 freqat g?misi 14 x?tt g?misi 13x74 toplu 1x50 toplu 1 ?lyup g?misi
?tkil?r
Canlı quvv?: Olu: 200 Yaralı: 550 Texnika: 11 x?tt g?misi 2 freqat Canlı quvv?: Olu: 218 Yaralı:677 Texnika: yoxdur
?bukir d?niz doyu?u 31°20′ ?m. e. 30°07′ ?. u.
Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

?bukir d?niz doyu?u - ?nqilab muharib?l?rind? h?lledici doyu? kimi tarix? du?mu?dur. Bu doyu? 1 - 2 avqust 1798 -ci ild? ?sk?nd?riyy?d?n 15 km ?imal-??rqd? yerl??mi? ?bukir burnu yaxınlı?ında eyniadlı korf?zd? ba? vermi?dir. Doyu? admiral Nelsonun ba?cılı?ı altında olan Boyuk Britaniya h?rbi donanması il? Misir ekspedisiyasında i?tirak etmi? Fransa donanması arasında ba? vermi? v? fransızların biabırcı m??lubiyy?ti il? sona yetmi?dir. Bu q?l?b? il? britaniyalılar 1790 -cı il? kimi Aralıq d?nizi uz?rind? hokmran movqeyini qoruyub saxlamı?dırlar.

Kral XVI Ludovikin edamından sonra 1793 -cu ild? bir cox Avropa monarxiyaları: Boyuk Britaniya , ?spaniya , Portuqaliya , o cuml?d?n alman v? italyan dovl?tl?ri Fransaya muharib? elan etmi?dil?r. ?nqilabi ?hval ruhiyy?, Napoleonun g?nc s?rk?rd?l?rinin strateji bacarı?ı Fransanın h?rbi muvv?ff?qiyy?tl?rini t?min ed? bilirdi. ^[1] 1795 -ci ild? Fransa ordusu Niderlandı tutur. Prussiya v? ?spaniya el? h?min il fransızlarla sulh muqavil?si ba?lamı? olurlar. Bununla da Fransanın t?kidi il? ?spaniya Atlantik v? Aralıq d?nizi sahill?rini Boyuk Britaniyanın kral h?rbi d?niz donanmasının ( ing. Royal Navy ) uzun? qapayaraq ona muharib? elan etmi? olur. 1779 -cu ild? Avstriya bir sıra m??lubiyy?tl?rd?n sonra Fransa il? sulh ba?lama?a m?cbur olur. Portuqaliya v? bir o q?d?r d? rola malik olmayan Neapol , Siciliya v? Malta adasını cıxmaqla Boyuk Britaniya Fransa il? muharib? v?ziyy?tind? olan yegan? Avropa olk?si idi. Rusiya neytral olaraq qalırdı. ^[2] 1796 -cı ild? Boyuk Britaniya Fransanın hucumlarından ehtiyat ed?r?k oz h?rbi donanmasını Aralıq d?nizind?n geri c?k?r?k La Man? bo?azı boyunca goz?tci movqeyini tutmu?dur. Aralıq d?nizinin a?ası olmu? bu olk? 1796 -cı ild?n artıq bu hovz?d? hec bir h?rbi d?niz bazasına malik deyildi. ^[3] Bu v?ziyy?td?n istifad? ed?n Napoleon Bonapart Misir ekspedisiyasına hazırlıq gorur. 28 200 piyada, 2 800 suvari, 1 230 at, 60 s?hra v? 40 qala cokdur?n topdan ibar?t olan ekspedisiyada Fransua-Paul Bryui d'Aqalyenin komandanlı?ı altında 13 x?tt g?misi, 4 freqat v? bir nec? toplu qayıq i?tirak etmi?dir. ^[4] 20 mayda Tulondan ekspedisiyanın bir hiss?si yola du?ur. 21 mayda is? Genuyadan 72 g?mi, 28 mayda Korsikadan daha 22 g?mi onlara qo?ulur. Sivitavesiya konvoyu Siciliya istiqam?tind? h?r?k?t ed?r?k 6 iyun 1798 -ci ild? artıq Maltaya 3 gun qabaqcadan yeti?mi? olur. ^[5]

Britaniya hokum?tinin fransızların Tulon, Marsel v? Genuyadakı bu hazırlıq i?l?rind?n x?b?ri var idi. N? m?qs?d da?ıması nam?lum oldu?undan fransızların q?fl?t?n Siciliyaya , Neapol krallı?ına v? Portuqaliyaya v? h?tta ?rlandiyaya hucum ed? bil?c?kl?rini istisna etmirdil?r. Bu m?qs?dl? admiral Nelsona ciddi tap?ırıq verilmi?di ki, Tulon, Marsel v? Genuyadakı hazırlıqların hansı m?qs?d gudduyunu oyr?nsin. N?hay?t Britaniya hokum?ti fransızların Misir ekspedisiyası haqqında Nelsondan m?lumat alır. 4 iyulda admiral Nelsonun donanması Antaliya sahilin? cataraq, Kretanın c?nub ucuna istiqam?t alır. 20 iyulda yenid?n Siciliyaya catmı? olur. Sirakuzadan Nelson oz arvadına, Uilyam Hamiltona v? admiral lord Stenli Vinsent? uc m?ktub yola salır. H?r uc m?ktubda fransız donanmasının axtarı?ından t?ng? g?lm?sind?n danı?ılır. O h?yat yolda?ına yazırdı ki, indiy? kimi m?n fransız donanmasını tapma?a muv?ff?q olmamı?am, amma hec k?s d? m?ni lazımi s?y gost?rm?m?kd? qınaya bilm?z. ^[6] 1 avqustda t?z?d?n ?sg?nd?riyy?y? don?n Nelson fransız donanmasını a?kar edir.

?bukir d?niz doyu?und? quvv?l?r nisb?ti

Fransa   Boyuk Britaniya Le Guerrier 74 Jean Francois Trullet HMS Goliath 74 Tomas Fole Le Spartiate 74 Maurice Emeriau HMS Zealous 74 Semuel Hud L'Aquilon 74 Thevenard † HMS Orion 74 Ceyms Saumarez Le Peuple Souverain 74 Raccord HMS Theseus 74 Ralf Villet Miller Le Franklin 80 Armand-Simon-Marie de Blanquet du Chayla HMS Audacious 74 Devidc Quld L'Orient ( x?tt g?misi ) 120 Komte Brue †; Lui de Kasabyanka † HMS Vanguard ( x?tt g?misi ) 74 Horatsio Nelson ; Edvard Berri Le Tonnant 84 Aristide Aubert Dupetit-Thouars † HMS Minotaur 74 Tomas Luis L'Heureux 74 Etienne HMS Defence 74 Con Strat Peyton Le Timoleon 74 Trullet HMS Majestic 74 Corc Blecdon Vestkot † Le Mercure 74 Cambon HMS Leander 50 Carlz Tompson Le Guillaume Tell 80 Pierre de Villeneuve HMS Culloden 74 Tomas Trubric Le Genereux 74 LeJoille HMS Swiftsure 74 Benjamin Hallovel Keryu La Serieuse 36 Martin HMS Mutine 18 Tomas Hardi L'Artermise 36 Estandlet HMS Alexander 74 Aleksandr Bol La Justice 40 Villeneuve HMS Bellerophon 74 Henri Darbi Le Conquerant 74 Jan Dalbarad La Diane 48 Denis Dekre

1 avqust 1798 -ci ild? admiral Bryui d'Aqalye t?s?vvur ed? bilmirdi ki, gunun ikinci yarısı Britaniya donanması hucuma ba?layacaq. Lovb?r salmı? fransız g?mil?rinin qısa vaxt ?rzind? doyu? hazırlı?ı v?ziyy?ti ala bilm?y?c?yi t?qdird? Britaniya donanmasına saat 15:00 da hazırlıq siqnalı verilir. 17:30 da Britaniya g?mil?ri ?imal-q?rb t?r?fd?n ?bukir adasına yaxınla?araq, 18:00 da ala toranlıqda hucuma ba?layırlar. HMS Goliath ın kapitanı Tomas Foley 1764 cu il? m?xsus buxtanın fransız atlasına malik idi v? ada il? ?sas sahil arasındakı ?razid? manevr etm?k ucun korf?zin lazımi d?rinliy? malik oldu?unu bil?r?k fransız x?tt g?mil?rinin arxasına daxil olaraq hucuma kecir. ^[7] Onu arxasınca mu?ay?t ed?n HMS Zealous, HMS Audacios, HMS Orion, HMS Theseus g?mil?ri hucum z?rb?sinin ?idd?tini artırmı? olur. ^[8] Bel? olan halda x?ttin ba?ında durmu? Guerrier HMS Goliathc HMS Audacious, HMS Orion v? HMS Theseus g?mil?rinin aramsız z?rb?l?rin? m?ruz qalaraq doyu? qabiliyy?tini itirmi? olur. Tomas Foley sahil v? x?tt g?mil?ri arasında q?tiyy?tli manevr etm?si fransız g?mil?rini iki t?r?fli top at??l?rin? m?ruz qoymu?dur v? artıq Guerrier, Aquilon, Peuple Souverain, Spartiate g?mil?ri a?ır z?d? almı?dırlar. ^[9] Guvv?tli silah arsenalına malik fransızların cinah g?misi L'Orient x?ttin m?rk?zind? q?rar tutmu?dur. Onun qar?ısında movqe tutmu? HMS Bellerophon a?ır z?d? alaraq doyu?u t?rk etm?y? m?cbur olur. T?xmin?n 22:00 da Britaniya g?mil?ri HMS Swiftsure v? HMS Alexander L’Orient i aramsız at??? tutması n?tic?sind? onun goy?rt?si alı?mı? olur. HMS Swiftsure g?misinin kapitanı m?qs?dyonlu at??i davam etdir?r?k fransız ekipajının yan?ını sondur? bilm?sin? mane olma?a calı?ırdı. Bu an g?mid? olan a?ır yaralanmı? admiral Bryui d'Aqalye novb?ti z?rb?d?n olur.

Fransızların on uc x?tt g?misind?n on biri, dord freqatından ikisi m?hv edilmi?dir. Admiral Fransua-Pol Bryui d'Aqalye il? birlikd? yeddi kapitan, 1000 ^[10] d?nizci h?lak olmu? v? 5200 ^[11] d?nizci itkin du?mu?dur. 3500 ^[12] d?nizci is? ?sir gorurulmu?dur. Fransız donanması tamamil? m?hv edilmi?dir. ?ngilisl?r is? c?mi 218 olu v? 677 yaralı itkisil? doyu?u parlaq q?l?b? il? bitirmi? olur.

• Roy Adkins, Lesley Adkins: The War for All the Oceans ? From Nelson at the Nile to Napoleon at Waterloo, Abacus Kibdib 2007, ISBN 978-0349-119168 .
• John Keegan: Intelligence in war. Knowledge of the enemy from Napoleon to Al-Qaeda, Pimlico, London 2004. ISBN 0-7126-6650-8 .
• Brian Lavery: Nelson and the Nile ? The Naval War against Bonaparte 1798, Caxton Publishing Group, London, 2003 ISBN 1-84067-5225 .