Pero IV d'Aragon

De Biquipedia
(Reendrezau dende Pero III de Barcelona )
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografia oficial de Biquipedia (la Ortografia de l'aragones de l' Academia Aragonesa d'a Luenga ). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpues ista plantilla.
Pero IV d'Aragon
Rei d'Aragon

Pero IV

1336 - 5 de chinero de 1387
Predecesor Alifonso IV
Succesor Chuan I

1375 (efectivament, dende 1344 ) - 5 de chinero de 1387
Predecesor Chaime IV de Mallorca
Succesor Chuan I
Coronacion 1336
Naixencia 5 d'octubre de 1319
Balaguer
Muerte 5 de chinero de 1387
Barcelona
Enterreco Monesterio de Poblet
Consort Maria de Navarra
Alionor de Portugal
Alionor de Sicilia
Sibila de Fortia
Descendencia Chuan I
Alionor d'Aragon
Constanza d'Aragon
Martin I d'Aragon
Casa reyal Casa d'Aragon
Dinastia Barcelona
Pai Alifonso IV d'Aragon
Mai Tresa d'Entenza

Pero IV d'Aragon , dito o Ceremonioso u o el del Punyalet (debiu a un chicot punyal que gosaba portiar), [1] ( Balaguer , 5 d'octubre de 1319 - Barcelona , 5 de chinero de 1387 ), rei d' Aragon fillo d' Alifonso o Bueno .

Choventut [ editar | modificar o codigo ]

Fue educau entre aragoneses, d'alcuerdo con a suya luenga mas usual en a suya etapa como infant. Dica 1335 a mayor parti d'os escritos de Pero IV son redactaus en aragones . Entre 1326 y 1335 cincuanta y un documentos son escritos en dita luenga y nomas dos en catalan . En as cartas endrezadas a su pai Alifonso IV emplego tamien l'aragones como luengua habitual. [2] Estando encara infant residio en Zaragoza , en Exeya d'os Caballers y en a redolada de Chaca . Mientres una malautia d'Alifonso IV prencipio a exercer de lugartenient d'o reino d'Aragon (cargo que en o futuro recibira o nombre de virrei), refirmau por l' Arcebispe de Zaragoza Pero Lopez de Luna , que teneba a o suyo cargo a educacion d'o infant reyal, formando-se a o suyo arredol un partiu aragonesista. [3]

Seguntes os usos tradicionals d'a casa reyal, a la muerte de su pai en 1336 Pero IV se dispuso a coronar-se en Zaragoza. [4] encara que o conte Pero de Ribagorza y Ampurias y o conte de Prades Remon Berenguer d'Aragon le aconsellaban que heba d'ir-ne primero a Barcelona a churar os Usatges . Pero IV nomas los churo dimpues y en Leida , lo que prevoco o descontento d'os catalans, que le facioron represalias politicas. Manimenos, a partir de 1338, Pero de Ribagorza aconsiguio chitar temporalment a Pero Lopez de Luna d'os suyos cargos publicos, y ocupar a cancelleria reyal prencipiando a tener un ascendient decisivo sobre o rey, que paso de tener una idea politica ≪continentalista≫ amanada a os intreses aragoneses a una mas proclive a la mediterrania, que beneficiaba a os catalans. [5]

Reinau [ editar | modificar o codigo ]

Moneda sarda d'o rei Pero IV.

En prencipiar o suyo reinau, o Reino de Mallorca yera gubernau por o suyo cunyado (y tio leixano) Chaime III de Mallorca , bisnieto de Chaime I d'Aragon . En chinero 1279 os dos fillos d'o Conquistador heban sinyau o tractau de Perpinyan , por o que o rei mallorquin Chaime II heba reconoixiu estar vasallo de Pero III , vasallache a o que secretament o rei mallorquin s'oposo y que nomas se reconoixio a radiz d'a campanya de conquiesta d' Alifonso III d'Aragon ( 1285 ), que remato con o tractau d'Anagni ( 1295 ), en que un redotau Chaime II renuncio a la sobirania d'o reino de Mallorca .

Dimpues d'enfrontinar-se por cuantas questions, Pero IV declaro a o rei mallorquin culpable d'o proceso ubierto en a suya contra ( 1343 ) y, en cumplimiento d'a sentencia, invadio Mallorca y redoto a las tropas de Jaime III en Santa Ponsa . Dimpues conquisto tamien o Rosellon . Dimpues de rendir-se, Chaime III fue desposeyiu d'a cadiera reyal . Se le respeto a sinyoria de Montpeller , dende a on miro de recuperar a Cerdanya y o Conflent . Ataco Mallorca ( 1349 ) y fue venciu de forma definitiva en a batalla de Llucmajor en a que murio Chaime III.

Dimpues d'a muerte de Chaime III, Pero permitio que Chaime IV (preso dica 1362 ) conservara iste titol de forma purament formal, pero a la suya muerte en 1375 , o propio Pero IV asumio o cargo. Asinas s'incorporo o reino de Mallorca de forma definitiva a la Corona d'Aragon , situacion que se mantenio dica os Decretos de Nueva Planta .

Fue un monarca enerchico y duro que reorganizo a cort, l'administracion y l'exercito, dirichendo as suyas actividaz a incrementar o poder reyal en l'interior d'o suyo reino y a augmentar os suyos dominios en a mar Mediterrania , cosa que logro con a expedicion d'os almogavarss , en conquistar istos os ducaus d' Atenas y Neopatria . Como muestra d'o suyo intres por a cultura clasica, mando que en l' Acropolis d'Atenas quedara una guardia permanent d'once ballesters, fendo constar que o molimento yera ≪a mas polida choya que exista en o mundo, tal que ni sisquiera toz os reis cristianos chuntos podrian fer bella cosa parellana≫. [6]

Redoto a la union d'os nobles en Epila , refirmo a Enrique de Trastamara debant de Pero I de Castiella , arrebato o Rosellon a o suyo cunyau Chaime III de Mallorca y procuro a incorporacion de Sicilia a o suyo reino.

En 1347 y 1348 habio de sofocar a revuelta d'a Union d'Aragon , coaligada a la Union de Valencia y dirichida por o suyo chermanastro o Infant Ferrando d'Aragon , que no aceptaban que hese nombrau heredera d'a corona a la suya filla mayor, Constanza d'Aragon , ya que en l'inte no teneba encara dengun fillo varon.

A peste negra prevoco a muerte d'a reina Alionor de Portugal ( 1348 ) con la que Pero s'heba casau un anyo antes. En enviudar, torno a acomodar-se con Alionor de Sicilia , con la que tenio tres fillos: Chuan , Martin y Alionor, muller de Chuan I de Castiella .

En 1351 dentro en guerra contra Chenova , refirmando a Venecia , ya que os chenoveses alentaban revueltas en Cerdenya . Os chenoveses ocuporon l'Alguer , d'on fueron forachitaus por os catalans en 1354 . A ciudat fue repoblada posteriorment con catalans, lo que explica que a ciudad sarda encara siga hue en dia catalanoparlant . Pero IV habio de sofocar asinas mesmo una revuelta d'os Arborea en a isla entre 1364 y 1386 .

Igualment s'enfrontino con Pero I de Castiella en a conoixida como " guerra d'os dos Peros ". Pero I quereba recuperar os territorios murcians que heban pasau a o Reino de Valencia . O conflicto remato con a paz d'Almazan en 1375 sin vencedors ni vencius. Os desastres d'ista guerra se sumoron a la peste negra y a atros desastres naturals como una sequera u plagas de langostas .

Mientres o suyo reinau s'instituyo a Deputacion d'o Cheneral de Catalunya en as Corz celebradas en Barcelona , Vilafranca del Penedes y Cervera en 1358 - 1359 . Castiella heba invadiu Aragon y Valencia, lo que creyo cuantos enfrentamientos belicos que ocasionoron grans gastos a la corona. Por ixo, as Corz designoron doce deputaus con atribucions executivas en materia fiscal, asinas como unos "oyents de cuentas" que controlaban l'administracion baixo l'autoridat de Berenguer de Cruilles , considerau o primer president d'a Diputacion d'o Cheneral.

Pero IV d'Aragon, qui s'intitulaba a si mesmo Pero Tercero, mando canonizar a ceremonia d'a coronacion d'os reis d'Aragon en aragones en a Ordinacion feyta por el muyt alto e muyt excellent Princep e Senyor el Senyor Don Pedro tercero Rey dAragon, de la manera como los Reyes dAragon se faran consagrar e ellos mismos se coronaran .

Mando creyar os Sepulcres Reyals d'o monesterio de Poblet .

Matrimonios y descendencia [ editar | modificar o codigo ]

Caso en 1338 con Maria de Navarra (1326-1347), filla d'os reis de Navarra Felipe III y Chuana II . Descendencia:

En 1347 caso con Alionor de Portugal (1328-1348), filla d'o rei de Portugal Alifonso IV . Murio a l'anyo siguient d'a peste negra .

En 1349 caso con Alionor de Sicilia (1325-1375), filla d'o rei Pero II de Sicilia . Descendencia:

En 1377 caso con Sibila de Fortia (1350-1406), filla d'o noble ampurdanes Berenguer de Fortia. Descendencia:

Referencias [ editar | modificar o codigo ]

  1. ( ca ) MitCat. Mites dels origens
  2. Gonzalez Olle, 2007, p. 304
  3. Gonzalez Olle, 2007, pp. 293-294
  4. En una ninviada por Pero IV a o papa en 1345 escribe:
    La esgleya de Saragoca [...] es cap de nostre regne et en la qual tots nostres predessecors e nos havem presa corona de nostra reyal dignitat. ['La iglesia de Zaragoza (...) es cabeza de nuestro reino y en la cual todos nuestros predecesores y nosotros hemos tomado corona de nuestra dignidad real'.]
    Pere III, Epistolari, ed. de R. Gubern, Barcelona, Barcino, 1955, vol. I (unico publicado), pag. 98.
  5. Gonzalez Olle, 2007, pp. 293-296
  6. ( es ) Plena y baja Edad Media. De la Reconquista a la expansion atlantica (siglos XI-XV). Tomo 4, de Historia de Espana. (Col. biblioteca EL MUNDO). Jose Luis Martin Rodriguez. 2004 . Espasa Calpe, S.A.; Madrid. Pach. 468-469

Predecesor:
Alifonso IV
Rei d'Aragon
1336 - 1387
Succesor:
Chuan I