Pero IV d'Aragon
, dito
o Ceremonioso
u o
el del Punyalet
(debiu a un chicot punyal que gosaba portiar),
[1]
(
Balaguer
,
5 d'octubre
de
1319
-
Barcelona
,
5 de chinero
de
1387
), rei d'
Aragon
fillo d'
Alifonso o Bueno
.
Fue educau entre aragoneses, d'alcuerdo con a suya luenga mas usual en a suya etapa como infant. Dica
1335
a mayor parti d'os escritos de Pero IV son redactaus en
aragones
. Entre 1326 y 1335 cincuanta y un documentos son escritos en dita luenga y nomas dos en
catalan
. En as cartas endrezadas a su pai
Alifonso IV
emplego tamien l'aragones como luengua habitual.
[2]
Estando encara infant residio en
Zaragoza
, en
Exeya d'os Caballers
y en a redolada de
Chaca
. Mientres una malautia d'Alifonso IV prencipio a exercer de
lugartenient d'o reino d'Aragon
(cargo que en o futuro recibira o nombre de virrei), refirmau por l'
Arcebispe de Zaragoza
Pero Lopez de Luna
, que teneba a o suyo cargo a educacion d'o infant reyal, formando-se a o suyo arredol un partiu aragonesista.
[3]
Seguntes os usos tradicionals d'a casa reyal, a la muerte de su pai en 1336 Pero IV se dispuso a coronar-se en Zaragoza.
[4]
encara que o conte
Pero de Ribagorza y Ampurias
y o conte de Prades
Remon Berenguer d'Aragon
le aconsellaban que heba d'ir-ne primero a Barcelona a churar os
Usatges
. Pero IV nomas los churo dimpues y en
Leida
, lo que prevoco o descontento d'os catalans, que le facioron represalias politicas. Manimenos, a partir de 1338, Pero de Ribagorza aconsiguio chitar temporalment a Pero Lopez de Luna d'os suyos cargos publicos, y ocupar a cancelleria reyal prencipiando a tener un ascendient decisivo sobre o rey, que paso de tener una idea politica ≪continentalista≫ amanada a os intreses aragoneses a una mas proclive a la mediterrania, que beneficiaba a os catalans.
[5]
En prencipiar o suyo reinau, o
Reino de Mallorca
yera gubernau por o suyo cunyado (y
tio
leixano)
Chaime III de Mallorca
, bisnieto de
Chaime I d'Aragon
. En chinero
1279
os dos fillos d'o Conquistador heban sinyau o
tractau de Perpinyan
, por o que o rei mallorquin
Chaime II
heba reconoixiu estar vasallo de
Pero III
, vasallache a o que secretament o rei mallorquin s'oposo y que nomas se reconoixio a radiz d'a campanya de conquiesta d'
Alifonso III d'Aragon
(
1285
), que remato con o
tractau d'Anagni
(
1295
), en que un redotau
Chaime II
renuncio a la sobirania d'o
reino de Mallorca
.
Dimpues d'enfrontinar-se por cuantas questions, Pero IV declaro a o rei mallorquin culpable d'o proceso ubierto en a suya contra (
1343
) y, en cumplimiento d'a sentencia, invadio
Mallorca
y redoto a las tropas de Jaime III en
Santa Ponsa
. Dimpues conquisto tamien o
Rosellon
. Dimpues de rendir-se, Chaime III fue desposeyiu d'a
cadiera reyal
. Se le respeto a
sinyoria de Montpeller
, dende a on miro de recuperar a
Cerdanya
y o
Conflent
. Ataco Mallorca (
1349
) y fue venciu de forma definitiva en a
batalla de Llucmajor
en a que murio Chaime III.
Dimpues d'a muerte de Chaime III, Pero permitio que
Chaime IV
(preso dica
1362
) conservara iste titol de forma purament formal, pero a la suya muerte en
1375
, o propio Pero IV asumio o cargo. Asinas s'incorporo o reino de Mallorca de forma definitiva a la
Corona d'Aragon
, situacion que se mantenio dica os
Decretos de Nueva Planta
.
Fue un monarca enerchico y duro que reorganizo a cort, l'administracion y l'exercito, dirichendo as suyas actividaz a incrementar o poder reyal en l'interior d'o suyo reino y a augmentar os suyos dominios en a
mar Mediterrania
, cosa que logro con a expedicion d'os
almogavarss
, en conquistar istos os ducaus d'
Atenas
y
Neopatria
. Como muestra d'o suyo intres por a cultura clasica, mando que en l'
Acropolis d'Atenas
quedara una guardia permanent d'once ballesters, fendo constar que o molimento yera ≪a mas polida choya que exista en o mundo, tal que ni sisquiera toz os reis cristianos chuntos podrian fer bella cosa parellana≫.
[6]
Redoto a la union d'os nobles en
Epila
, refirmo a
Enrique de Trastamara
debant de
Pero I de Castiella
, arrebato o
Rosellon
a o suyo cunyau
Chaime III de Mallorca
y procuro a incorporacion de
Sicilia
a o suyo reino.
En
1347
y
1348
habio de sofocar a revuelta d'a
Union d'Aragon
, coaligada a la
Union de Valencia
y dirichida por o suyo
chermanastro
o
Infant Ferrando d'Aragon
, que no aceptaban que hese nombrau heredera d'a corona a la suya filla mayor,
Constanza d'Aragon
, ya que en l'inte no teneba encara dengun fillo varon.
A
peste negra
prevoco a muerte d'a reina
Alionor de Portugal
(
1348
) con la que Pero s'heba casau un anyo antes. En enviudar, torno a acomodar-se con
Alionor de Sicilia
, con la que tenio tres fillos:
Chuan
,
Martin
y Alionor, muller de
Chuan I de Castiella
.
En
1351
dentro en guerra contra
Chenova
, refirmando a
Venecia
, ya que os chenoveses alentaban revueltas en
Cerdenya
. Os chenoveses ocuporon
l'Alguer
, d'on fueron forachitaus por os catalans en
1354
. A ciudat fue repoblada posteriorment con catalans, lo que explica que a ciudad sarda encara siga hue en dia
catalanoparlant
. Pero IV habio de sofocar asinas mesmo una revuelta d'os
Arborea
en a isla entre
1364
y
1386
.
Igualment s'enfrontino con
Pero I de Castiella
en a conoixida como "
guerra d'os dos Peros
". Pero I quereba recuperar os territorios
murcians
que heban pasau a o
Reino de Valencia
. O conflicto remato con a paz d'Almazan en
1375
sin vencedors ni vencius. Os desastres d'ista guerra se sumoron a la peste negra y a atros desastres naturals como una sequera u
plagas de langostas
.
Mientres o suyo reinau s'instituyo a
Deputacion d'o Cheneral de Catalunya
en as
Corz
celebradas en
Barcelona
,
Vilafranca del Penedes
y
Cervera
en
1358
-
1359
.
Castiella
heba invadiu Aragon y Valencia, lo que creyo cuantos enfrentamientos belicos que ocasionoron grans gastos a la corona. Por ixo, as Corz designoron doce deputaus con atribucions executivas en materia fiscal, asinas como unos "oyents de cuentas" que controlaban l'administracion baixo l'autoridat de
Berenguer de Cruilles
, considerau o primer president d'a Diputacion d'o Cheneral.
Mando creyar os
Sepulcres Reyals d'o monesterio de Poblet
.
Caso en 1338 con
Maria de Navarra
(1326-1347), filla d'os reis de Navarra
Felipe III
y
Chuana II
. Descendencia:
En 1347 caso con
Alionor de Portugal
(1328-1348), filla d'o rei de Portugal
Alifonso IV
. Murio a l'anyo siguient d'a
peste negra
.
En 1349 caso con
Alionor de Sicilia
(1325-1375), filla d'o rei
Pero II de Sicilia
. Descendencia:
En 1377 caso con
Sibila de Fortia
(1350-1406), filla d'o noble ampurdanes Berenguer de Fortia. Descendencia:
- ↑
(
ca
)
MitCat. Mites dels origens
- ↑
Gonzalez Olle, 2007, p. 304
- ↑
Gonzalez Olle, 2007, pp. 293-294
- ↑
En una ninviada por Pero IV a o papa en
1345
escribe:
La esgleya de Saragoca [...] es cap de nostre regne et en la qual tots nostres predessecors e nos havem presa corona de nostra reyal dignitat.
|
['La iglesia de Zaragoza (...) es cabeza de nuestro reino y en la cual todos nuestros predecesores y nosotros hemos tomado corona de nuestra dignidad real'.]
|
Pere III,
Epistolari,
ed. de R. Gubern, Barcelona, Barcino, 1955, vol. I (unico publicado), pag. 98.
- ↑
Gonzalez Olle, 2007, pp. 293-296
- ↑
(
es
)
Plena y baja Edad Media. De la Reconquista a la expansion atlantica (siglos XI-XV). Tomo 4, de Historia de Espana. (Col. biblioteca EL MUNDO). Jose Luis Martin Rodriguez.
2004
. Espasa Calpe, S.A.; Madrid. Pach. 468-469