O
Banato
ye una rechion historica d'Europa centro-oriental que dimpues d'a
Primera Guerra Mundial
y o
Tractau de Trianon
quedo dividida en la suya mayor part entre
Rumania
y
Yugoslavia
, quedando una minima parte en
Hongria
.
En o periodL'
austrohongaro
teneban categoria de
Banato
totas as provincias de muga, que yeran gobernadas por un
Ban
, pero dimpues esta denominacion quedo fosilizada en esta unica provincia.
Os exercitos romanos ocuporon a rechion en 106 en ixas envueltas d'o Emperador
Trachan
, pero habioron de retirar-sen en l'anyo 275 dixando
Dacia
a os
godos
. En ixas 169 anyadas i habio una important romanizacion d'os
dacos
locals orichinando una poblacion daco-romana.
A invasion
hunna
cambeo o mapa etnico d'Europa centro-oriental, empentando a bel pueblo arrastrando-ne con ellos d'atros como os
eslaus
, que s'establioron en a rechion en o sieglo VI. A zona tamien estio baixo dominio
Avaro
.
En o sieglo IX esta rechion facio parte d'o
Primer Imperio Bulgaro
. A cronica historica bulgara
Gesta Hungarorum
, con elementos de
falordia
parla d'un duque dito
Glad
, sobiran d'esta zona, que veniba de
Vidina
, y yera basallo d'o Zar
Simeon I de Bulgaria
. Os bulgaros teneban un control feble d'as zonas a lo norte d'o Danubio y empezipioron a perder-las seguntes bel autor cuan os bizantins clamoron a os
hongaros
pa fer una pinza a los bulgaros y los bulgaros clamoron a los
pazinacos
pa fer pinza a los
hongaros
.
Os hongaros, talment empentaus por os
pazinacos
trescurzoron os
Carpatos
y rematoron sedentarizando-sen en
Panonia
fundando-ie un estau seguindo un modelo occidental. Dende o suyo nuevo nuclio empecipioron a conquerir tierras enta l'este conquerindo l'actual Banato en o sieglo XI, creyando-ie os condatos de
Torontal
,
Temes
,
Krasso
y
Szoreny
.
L'
Imperio Otoman
conquere a rechion en
1552
y en fa un
elayet
(provincia),
[1]
con o nombre de
Temesvar
. En o
sieglo XVII
bella zona d'o Banato ye conquiesta por
Austria
.
En
1716
os
austriacos
conqueren ya de tot o Banato, y dimpues d'a paz de
Passarowitz
en 1718 se converte en una provincia independient d'a monarquia d'os
Habsburgo
,
[1]
baixo administracion civil, y se mantendra asinas dica
1778
.
A rechion quedo muito despoblada por as guerras y lo gubierno austrohongaro trayo poblacions cristianas de diferents nacionalidaz, alemans y eslaus sobretot. O conte
Claudius Mercy
, gubernador d'o Banato dende
1720
, prene mesuras pa rechenerar a rechion: drenoron as
pauls
d'a ribera d'o Danubio y
Tisza
, construyoron carreteras y
canals
, y trayoron colons, en especial artesans alemans. A repoblacion con diferents nacionalidaz tamien creyo d'isletas etnicas en meyo d'as zonas de mayoria serbia, rumana u hongara.
Tamien
Maria Teresa
s'intresa por a rechion y manda repoblar-la con campesins alemans, funda lumerosos pueblos y favoreixe a explotacion d'as riquezas minerals, profundizando en as reformas que ya heba empreso Mercy. Trayo muitos alemans que veniban por a ruta fluvial d'o
Danubio
dimpues d'haber embarcau en
Ulm
, un puerto de
Suabia
. Encara que yeran conoixius como "
suabios
" por haber embarcau en Suabia, estos alemans proveniban sobretot de
Renania
, pero tamien i heba alemans d'atros orichens como
luxemburgueses
.
[1]
Estos alemans formaran unos isletas etnicas significativas dica a
Segunda Guerra Mundial
. En o mesmo proceso migratorio plegoron francofonos d'a
Lorena
, que fundoron en
1771
tres lugars (
Saint Hubert
,
Charleville
y
Seultour
, a on se conservo o frances dica
1850
).
[1]
Entre os colonos eslaus i heba
eslovacos
,
rutens
,
checos
y
bulgaros
.
En o
sieglo XVIII
bi heba refuchiaus
austracistas
orichinarios d'
Espanya
. Os
catalans
fundoron
Nova Barcelona
en o termin de
Zrenjanin
, pero o establimiento no estio viable. A capital d'o Banato tenio un gobernador militar
aragones
,
Chuan Batista Escoto
y dimpues atro de
catalan
,
Francesc de Vilana-Perles
.
En
1779
una reestruturaccion en o Estau Austriaco facio que o Banato tornase a estar part d'Hongria. En 1848 o Banato occidental paso a fer part d'a
Voibodina serbia
.
En
1918
se proclamo en
Timi?oara
a
Republica d'o Banato
, reconoixida por Hongria, manimenos en pocos dias l'exercito serbio ocupo a rechion y abolioron ixa republica.
En
1918
, por o
Tractau de Trianon
a mayor part d'o Banato paso a fer part de
Rumania
, a partida sudoccidental y un tercio de Temes lo ocuporon os serbios y quedo administrau por Yugoslavia, nomas permaneixio en poder hongaro una chicota zona arredol de
Szeged
. A part de lugars a on no yeran mayoritarios ni os rumanos ni os
serbios
y os que yeran mayoritarios yeran os
suabios
u atras minorias, en a part rumana d'o Banato i heba lugars serbios y en a part serbia i heba lugars rumanos.
[1]
Entre 1941 y 1944 o banato serbio yera baixo control d'os alemans locals. Cuan remataba a segunda Guerra Mundial muitos alemans fuyoron y dimpues de 1945 os que i quedaban fuoron forachitaus.
[1]