O
Pogrom de Ia?i
en a ciudat
rumana
de
Ia?i
o
29 de chunio
de
1941
.
Victimas d'un
pogrom
en
1905
en
Ekaterinoslav
,
Imperio Ruso
.
Un
pogrom
medieval
en a ciudat
alemana
de
Frankfurt d'o Main
.
Humiliacions a os chodigos de
Tesalonica
(
Grecia
) en chulio de
1942
.
Con a palabra
pogrom
, d'o
ruso
погром
, ye como se conoix a os ataques, con espullamientos y
mortaleras
, d'una parte d'a poblacion contra una atra parte. A palabra trescruza ta atras luengas en refiriendo-se especificament a las mortaleras de
chodigos
en l'
Imperio Ruso
. Se refiere asinas a accions violentas premeditatas, feitas a instigacion d'os
zars
y por a suya
Policia
, con l'aduya d'as poblacions
antisemitas
locals, contra as comunidaz chodigas en o suyo territorio; y, por extension, designa tamien a os ataques organizatos contra os chodigos en cualsiquier atro pais d'
Europa
. Os
pogroms
, a vegatas, son tamien contra atras
minorias etnicas y nacionals
, como os
chitans
. Istas accions s'acompanyan a soben con
espullamientos
y tamien con destruccions de biens personals u comunitarios, y tamien de mortaleras.
Raul Hilberg
definix o
pogrom
como una breu explosion de violencia d'una comunidat contra un grupo chodigo que i vive.
[1]
Tamien bi han
pogroms
en atros lugars, como
Orient Meyo
.
Mientres a
Edat Meya
, a poblacion chodiga viviba a soben confinata en as ditas
chuderias
, separata asinas d'a poblacion
cristiana
. Se creyeba en ixas envueltas que os chodigos teneban a culpa comunitariament d'a muerte de
Chesus de Nazaret
, y se lis prohibiba fer bellos treballos, dedicando-se muitos d'istos chodigos a o comercio.
En o
reino d'Aragon
y en tota a
Corona d'Aragon
be heban muitas chuderias, como as chuderias de
Taust
,
Biel
,
Uncastiello
u as propias grans ciudaz como
Uesca
,
Zaragoza
y
Teruel
. Atras grans chuderias en os territorios d'a Corona yeran as de
Perpinyan
,
Chirona
,
Barcelona
u
Valencia
.
En
1348
plego t'a
peninsula iberica
una
epidemia
de
peste negra
, y bi morio una part muit important d'a suya poblacion (se diz que bi morio un tercio d'a poblacion d'
Europa
), que prencipio a culpar d'a
malautia
a os chodigos. Isto facio que en toz os territorios d'a Corona d'Aragon bi hese un gran
pogrom
contra os chodigos, como tamien succedio an atros paises d'Europa. A chuderia de
Barcelona
fue espullata, encara que o rei bi ninvio soldatos ta la suya proteccion. S'atacoron, amas de Barcelona, as chuderias de
Chirona
,
Tarragona
,
Valencia
y
Murviedro
.
[2]
Pogrom de 1391 en a Corona d'Aragon y en Castiella
[
editar
|
modificar o codigo
]
Tamien en
1391
fuoron asaltatas y espullatas muitas
chuderias
en lugars d'a
Corona d'Aragon
y d'o
reino de Castiella
:
Palma de Mallorca
y
Inca
(en as
islas Balears
) o dia
1 d'agosto
;
Chirona
o dia
10 d'agosto
.
Pogroms en Europa de l'este antes de 1880
[
editar
|
modificar o codigo
]
En os sieglos
XIII
-
XIV
bi heba muitos chodigos ditos
askenazis
en a
Europa de l'Este
, que tenioron un papel muit important dica
1646
, cuan os
cosacos
zaporizhians
y a poblacion d'orichen
ruten
se sublevoron, sublevacion conducita por
Bogdan Khmelnitski
. Bi habio muitas
mortaleras
en
Ucraina
durant dos
anyadas
, contra a poblacion de relichion
catolica
y, encara con mas violencia, contra os chodigos. Alto u baixo, morioron arredol de 100.000 chodigos.
[3]
Bi habio mas mortaleras contra os chodigos cuan a invasion d'a
Republica d'as Dos Nacions
dende
1654
dica
1656
por os exercitos
rusos
, que creyeban que os chodigos yeran aliaus d'os
polacos
.
Dimpues de l'anexion d'a mayor parte de
Polonia
por l'
Imperio Ruso
, iste zaguer pais teneba ya arredol de 5.000.000 d'habitants chodigos. O mesmo estato faboreixeba l'
antisemitismo
, construito sobre las bases de l'antigo
antichudaismo
d'a
Ilesia Ortodoxa Rusa
y os prechuicios populars.
[4]
Bi habio violencias antisemitas en
Odessa
en
1821
,
1859
y
1871
, encara que no s'emplegaba encara a palabra
pogrom
.
A primera serie de
mortaleras
contra a poblacion chodiga de l'
Imperio Ruso
que recibioron o nombre de
pogroms
estio dende
1881
y
1884
. O
zar
Aleixandre III
, que succedio a su pai
Aleixandre II
dimpues d'o suyo asasinato, remato a politica
liberal
que su pai heba escomenzato. Aconsellato por o suyo antigo preceptor,
Konstantin Pobedonostsev
, que s'heba convertito en procurador d'o
Santo Sinodo
d'a
Ilesia Ortodoxa Rusa
, facio dende que plego a la
cadiera reyal
una politica reaccionaria y antisemita, faciendo amas a os chodigos os responsables de l'asasinato de su
pai
.
A politica d'o Gubierno d'Aleixandre III sobre os chodigos yera que: ≪Un tercio d'os chodigos se convertira, un tercio emigrara, y un tercio morira≫.
[3]
Asinas, en
1881
bi habio mas de 100 pogroms en l'
Imperio Ruso
: os prencipals pogroms estioron os d'as ciudaz d'Elisabethgrad (hue
Kirovohrad
) o
15 d'abril
de
1881
; de
Kiev
o
26 d'abril
; d'
Odessa
dende o
3
dica o
5 de mayo
; de
Varsovia
, que yera en ixas envueltas una ciudat rusa, dende aviento de 1881 dica chinero de 1882; y de
Balta
o
22 de marzo
de
1882
.
[5]
As comunidaz cristianas locals, aduyatas y incitatas por a propia
Policia
zarista, atacoron as comunidaz chodigas con l'aprobacion d'as autoridaz civils y relichiosas. Amas d'as destruccions y espullamientos d'os biens propiedat d'os chodigos, bi habio
violacionss
y
mortaleras
. As tropas de l'exercito regular plegoron ta os lugars d'os pogroms dos u tres dias dimpues de prencipiar as accions (cuan en atros casos de problemas socials a suya plegata yera immediata). Antiparte, o Gubierno ruso emplegaba os pogroms ta limitar os dreitos economicos y socials d'os chodigos y ta forachitar-los d'as ciudaz.
En o mesmo momento en que l'Imperio Ruso trescruzaba una grave crisi revolucionaria, bi habio una segunda serie de pogroms, entre
1903
y
1906
. Os mas importants d'istos pogroms estioron en as ciudaz de
Kichinev
(
Chi?in?u
) o
6 d'abril
de
1903
; de
Jitomir
en mayo de
1905
y de
Bialystok
o
1 de chulio
de
1906
. En
Chi?in?u
, a on a prensa y as autoridaz difondeban rumors dende cuantos meses dezaga, l'asasinato d'un choven cristiano, Michael Ribalenko, estio o prencipio d'o pogrom. Acusatos d'un crimen ritual (acusacion historicament recurrent contra os chodigos), os chodigos d'a ciudat vivioron un pogrom de 3 dias, mientres que o Gubernador d'a ciudat ordeno a la
Policia
que no bi interviniese pas. Dimpues d'o pogrom d'abril de 1903, os chodigos de Kichinev organizoron comites d'auto-esfensa. Sindembargo, istos comites no podioron impedir a muerte de 19 chodigos mas en os nuevos ataques de
19
y
20 d'octubre
.
[6]
- ↑
(
fr
)
Raul Hilberg:
La destruction des Juifs d'Europe
, Tome 1, Foliohistoire, 2006, pachina 553.
- ↑
(
es
)
/
(
en
)
Cronologia de los judeo-espanoles
en
Sefarad
.
- ↑
3,0
3,1
(
fr
)
Gerard Nahon,
Histoire du peuple Juif
, Encyclopaedia Universalis, DVD 2007
- ↑
(
fr
)
Esther Benbassa:
Antisemitisme
, Encyclopaedia Universalis, DVD, 2007.
- ↑
(
fr
)
Gerard Nahon:
Pogrom
, Encyclopaedia Universalis, DVD 2007.
- ↑
(
fr
)
Le pogrom de Kishinev
.