한국   대만   중국   일본 
Pero IV d'Aragon - Biquipedia, a enciclopedia libre Ir al contenido

Pero IV d'Aragon

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografia oficial de Biquipedia (la Ortografia de l'aragones de l' Academia Aragonesa d'a Luenga ). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpues ista plantilla.
Pero IV d'Aragon
Rei d'Aragon

Pero IV

1336 - 5 de chinero de 1387
Predecesor Alifonso IV
Succesor Chuan I

1375 (efectivament, dende 1344 ) - 5 de chinero de 1387
Predecesor Chaime IV de Mallorca
Succesor Chuan I
Coronacion 1336
Naixencia 5 d'octubre de 1319
Balaguer
Muerte 5 de chinero de 1387
Barcelona
Enterreco Monesterio de Poblet
Consort Maria de Navarra
Alionor de Portugal
Alionor de Sicilia
Sibila de Fortia
Descendencia Chuan I
Alionor d'Aragon
Constanza d'Aragon
Martin I d'Aragon
Casa reyal Casa d'Aragon
Dinastia Barcelona
Pai Alifonso IV d'Aragon
Mai Tresa d'Entenza

Pero IV d'Aragon , dito o Ceremonioso u o el del Punyalet (debiu a un chicot punyal que gosaba portiar), [1] ( Balaguer , 5 d'octubre de 1319 - Barcelona , 5 de chinero de 1387 ), rei d' Aragon fillo d' Alifonso o Bueno .

Choventut [ editar | modificar o codigo ]

Fue educau entre aragoneses, d'alcuerdo con a suya luenga mas usual en a suya etapa como infant. Dica 1335 a mayor parti d'os escritos de Pero IV son redactaus en aragones . Entre 1326 y 1335 cincuanta y un documentos son escritos en dita luenga y nomas dos en catalan . En as cartas endrezadas a su pai Alifonso IV emplego tamien l'aragones como luengua habitual. [2] Estando encara infant residio en Zaragoza , en Exeya d'os Caballers y en a redolada de Chaca . Mientres una malautia d'Alifonso IV prencipio a exercer de lugartenient d'o reino d'Aragon (cargo que en o futuro recibira o nombre de virrei), refirmau por l' Arcebispe de Zaragoza Pero Lopez de Luna , que teneba a o suyo cargo a educacion d'o infant reyal, formando-se a o suyo arredol un partiu aragonesista. [3]

Seguntes os usos tradicionals d'a casa reyal, a la muerte de su pai en 1336 Pero IV se dispuso a coronar-se en Zaragoza. [4] encara que o conte Pero de Ribagorza y Ampurias y o conte de Prades Remon Berenguer d'Aragon le aconsellaban que heba d'ir-ne primero a Barcelona a churar os Usatges . Pero IV nomas los churo dimpues y en Leida , lo que prevoco o descontento d'os catalans, que le facioron represalias politicas. Manimenos, a partir de 1338, Pero de Ribagorza aconsiguio chitar temporalment a Pero Lopez de Luna d'os suyos cargos publicos, y ocupar a cancelleria reyal prencipiando a tener un ascendient decisivo sobre o rey, que paso de tener una idea politica ≪continentalista≫ amanada a os intreses aragoneses a una mas proclive a la mediterrania, que beneficiaba a os catalans. [5]

Reinau [ editar | modificar o codigo ]

Moneda sarda d'o rei Pero IV.

En prencipiar o suyo reinau, o Reino de Mallorca yera gubernau por o suyo cunyado (y tio leixano) Chaime III de Mallorca , bisnieto de Chaime I d'Aragon . En chinero 1279 os dos fillos d'o Conquistador heban sinyau o tractau de Perpinyan , por o que o rei mallorquin Chaime II heba reconoixiu estar vasallo de Pero III , vasallache a o que secretament o rei mallorquin s'oposo y que nomas se reconoixio a radiz d'a campanya de conquiesta d' Alifonso III d'Aragon ( 1285 ), que remato con o tractau d'Anagni ( 1295 ), en que un redotau Chaime II renuncio a la sobirania d'o reino de Mallorca .

Dimpues d'enfrontinar-se por cuantas questions, Pero IV declaro a o rei mallorquin culpable d'o proceso ubierto en a suya contra ( 1343 ) y, en cumplimiento d'a sentencia, invadio Mallorca y redoto a las tropas de Jaime III en Santa Ponsa . Dimpues conquisto tamien o Rosellon . Dimpues de rendir-se, Chaime III fue desposeyiu d'a cadiera reyal . Se le respeto a sinyoria de Montpeller , dende a on miro de recuperar a Cerdanya y o Conflent . Ataco Mallorca ( 1349 ) y fue venciu de forma definitiva en a batalla de Llucmajor en a que murio Chaime III.

Dimpues d'a muerte de Chaime III, Pero permitio que Chaime IV (preso dica 1362 ) conservara iste titol de forma purament formal, pero a la suya muerte en 1375 , o propio Pero IV asumio o cargo. Asinas s'incorporo o reino de Mallorca de forma definitiva a la Corona d'Aragon , situacion que se mantenio dica os Decretos de Nueva Planta .

Fue un monarca enerchico y duro que reorganizo a cort, l'administracion y l'exercito, dirichendo as suyas actividaz a incrementar o poder reyal en l'interior d'o suyo reino y a augmentar os suyos dominios en a mar Mediterrania , cosa que logro con a expedicion d'os almogavarss , en conquistar istos os ducaus d' Atenas y Neopatria . Como muestra d'o suyo intres por a cultura clasica, mando que en l' Acropolis d'Atenas quedara una guardia permanent d'once ballesters, fendo constar que o molimento yera ≪a mas polida choya que exista en o mundo, tal que ni sisquiera toz os reis cristianos chuntos podrian fer bella cosa parellana≫. [6]

Redoto a la union d'os nobles en Epila , refirmo a Enrique de Trastamara debant de Pero I de Castiella , arrebato o Rosellon a o suyo cunyau Chaime III de Mallorca y procuro a incorporacion de Sicilia a o suyo reino.

En 1347 y 1348 habio de sofocar a revuelta d'a Union d'Aragon , coaligada a la Union de Valencia y dirichida por o suyo chermanastro o Infant Ferrando d'Aragon , que no aceptaban que hese nombrau heredera d'a corona a la suya filla mayor, Constanza d'Aragon , ya que en l'inte no teneba encara dengun fillo varon.

A peste negra prevoco a muerte d'a reina Alionor de Portugal ( 1348 ) con la que Pero s'heba casau un anyo antes. En enviudar, torno a acomodar-se con Alionor de Sicilia , con la que tenio tres fillos: Chuan , Martin y Alionor, muller de Chuan I de Castiella .

En 1351 dentro en guerra contra Chenova , refirmando a Venecia , ya que os chenoveses alentaban revueltas en Cerdenya . Os chenoveses ocuporon l'Alguer , d'on fueron forachitaus por os catalans en 1354 . A ciudat fue repoblada posteriorment con catalans, lo que explica que a ciudad sarda encara siga hue en dia catalanoparlant . Pero IV habio de sofocar asinas mesmo una revuelta d'os Arborea en a isla entre 1364 y 1386 .

Igualment s'enfrontino con Pero I de Castiella en a conoixida como " guerra d'os dos Peros ". Pero I quereba recuperar os territorios murcians que heban pasau a o Reino de Valencia . O conflicto remato con a paz d'Almazan en 1375 sin vencedors ni vencius. Os desastres d'ista guerra se sumoron a la peste negra y a atros desastres naturals como una sequera u plagas de langostas .

Mientres o suyo reinau s'instituyo a Deputacion d'o Cheneral de Catalunya en as Corz celebradas en Barcelona , Vilafranca del Penedes y Cervera en 1358 - 1359 . Castiella heba invadiu Aragon y Valencia, lo que creyo cuantos enfrentamientos belicos que ocasionoron grans gastos a la corona. Por ixo, as Corz designoron doce deputaus con atribucions executivas en materia fiscal, asinas como unos "oyents de cuentas" que controlaban l'administracion baixo l'autoridat de Berenguer de Cruilles , considerau o primer president d'a Diputacion d'o Cheneral.

Pero IV d'Aragon, qui s'intitulaba a si mesmo Pero Tercero, mando canonizar a ceremonia d'a coronacion d'os reis d'Aragon en aragones en a Ordinacion feyta por el muyt alto e muyt excellent Princep e Senyor el Senyor Don Pedro tercero Rey dAragon, de la manera como los Reyes dAragon se faran consagrar e ellos mismos se coronaran .

Mando creyar os Sepulcres Reyals d'o monesterio de Poblet .

Matrimonios y descendencia [ editar | modificar o codigo ]

Caso en 1338 con Maria de Navarra (1326-1347), filla d'os reis de Navarra Felipe III y Chuana II . Descendencia:

En 1347 caso con Alionor de Portugal (1328-1348), filla d'o rei de Portugal Alifonso IV . Murio a l'anyo siguient d'a peste negra .

En 1349 caso con Alionor de Sicilia (1325-1375), filla d'o rei Pero II de Sicilia . Descendencia:

En 1377 caso con Sibila de Fortia (1350-1406), filla d'o noble ampurdanes Berenguer de Fortia. Descendencia:

Referencias [ editar | modificar o codigo ]

  1. ( ca ) MitCat. Mites dels origens
  2. Gonzalez Olle, 2007, p. 304
  3. Gonzalez Olle, 2007, pp. 293-294
  4. En una ninviada por Pero IV a o papa en 1345 escribe:
    La esgleya de Saragoca [...] es cap de nostre regne et en la qual tots nostres predessecors e nos havem presa corona de nostra reyal dignitat. ['La iglesia de Zaragoza (...) es cabeza de nuestro reino y en la cual todos nuestros predecesores y nosotros hemos tomado corona de nuestra dignidad real'.]
    Pere III, Epistolari, ed. de R. Gubern, Barcelona, Barcino, 1955, vol. I (unico publicado), pag. 98.
  5. Gonzalez Olle, 2007, pp. 293-296
  6. ( es ) Plena y baja Edad Media. De la Reconquista a la expansion atlantica (siglos XI-XV). Tomo 4, de Historia de Espana. (Col. biblioteca EL MUNDO). Jose Luis Martin Rodriguez. 2004 . Espasa Calpe, S.A.; Madrid. Pach. 468-469

Predecesor:
Alifonso IV
Rei d'Aragon
1336 - 1387
Succesor:
Chuan I