Aankomende moesonwolke naby Nagercoil,
Indie
.
Die
moeson
(afgelei van die
Arabiese
woord
mawsim
vir "seisoen") is die periodieke
wind
in
tropiese gebiede
wat ’n halfjaar lank uit ’n bepaalde rigting waai en dan feitlik 180° grade van rigting verander. Die windrigting dui die soort moeson aan, byvoorbeeld die suidwes- of die noordoosmoeson. Deur die verandering van windrigting word daar ook ’n ander lugsoort aangevoer, wat die weer in ’n groot mate beinvloed. Daarom word ook van ’n droe of nat moeson gepraat.
Die bekendste moeson is die van
Indie
en omstreke. Tot begin
Junie
is die noorde van Indie droog, maar in Junie,
Julie
en
Augustus
val daar net soveel reen as in ’n volle jaar in
Wes-Europa
. Daarna bly dit weer droog tot in Junie, wanneer die volgende moeson aanbreek.
Wanneer ʼn groot landmassa gedurende die somer verhit word, word ʼn laagdrukstelsel of sikloon gevorm; die warm lug styg op en dan is daar as 't ware ʼn tekort aan lug sodat die lugdruk laag is. In die winter, wanneer die landmassa afkoel, ontstaan 'n hoogdrukstelsel of antisikloon, want koue lug daal en die “oormaat" lug veroorsaak 'n hoe lugdruk.
Hierdie drukstelsels word termiese drukstelsels genoem, d.w.s. dit word deur
temperatuur
veroorsaak. In die winter word 'n groot hoogdrukstelsel dus oor
Siberie
en
Mongolie
op die groot, koue Asiatiese vasteland gevorm. In die somer kry ons weer 'n laagdrukstelsel oor die warm vasteland. In ʼn hoogdrukstelsel daal die lug van bo uit die atmosfeer en vloei op die grond na alle kante weg (d.w.s. die wind waai). In 'n laagdrukstelsel waai die wind van die kante na die middel, waar die warm lug opstyg.
Winterweer in die moesonlande
[
wysig
|
wysig bron
]
Die hoogdrukstelsel oor die binneland van
Asie
in die winter veroorsaak dat koue winde na die see waai. Wanneer die wind oor die Himalaja-bergreeks waai en afdaal na Indie, word dit as gevolg van die dalende beweging verhit: dit word adiabatiese verhitting genoem. Die lug is droog, want dit kom van die land af, en die tipiese winterweer in Indie is 'n wolklose hemel en ʼn
temperatuur
van sowat 20°C. Die blomme bloei in die seisoen en die oeste word ryp. Hierdie toestande vorm 'n skerp teenstelling met die winterweer in die nabygelee
China
, waar koue noordewinde uit
Siberie
oor die vlaktes aanwaai en die lug nie oor 'n bergreeks afdaal nie.
Van
Maart
af, wanneer die loodregte sonstrale al hoe verder noordwaarts van die ewenaar beweeg, word dit al hoe warmer. Die riviere wat nie deur die
sneeu
van die
Himalajas
gevoed word nie, droog op en teen
April
is die land kurkdroog. Veral in
Noordwes-Indie
word dit baie warm, en temperature van byna 50°C is niks buitengewoons nie. Hierdie intense
hitte laat 'n laagdrukstelsel oor
Suid-Asie
ontstaan, wat veroorsaak dat vogtige seelug uit die suidweste oor Indie ingesuig word.
In die somer kom intense werwelstorms of tropiese siklone oor die
Baai van Bengale
en oor die
Chinese See
voor. Hierdie soort storm word in Asie 'n
tifoon
genoem. Dit is 'n sterk ontwikkelde laagdrukstelsel wat aanleiding gee tot verwoestende winde, wat baie keer met snelhede as 150 km/h waai. Die woord
tifoon
is afgelei van die Chinese woord
t'ai fung
, wat “n groot wind" beteken. Dieselfde tropiese werwelstorms word in die
Wes-Indiese eilande
ʼn
orkaan
genoem.
Die uitwerking van die moeson
[
wysig
|
wysig bron
]
Sommige van die plekke wat die meeste reen gedurende die jaar kry, 16 in Indie. Cherrapunji in
Assam
het 'n gemiddelde jaarlikse reenval van 11 000 millimeter. Op hierdie plek is al soveel as 26 461 mm in een jaar gemeet.
Cherrapunji
kry sy meeste reen wanneer die suidwes-moesonwind waai.
Aangesien die moesonreens net vir ‘n paar maande van die jaar val en die grond daarna kurkdroog word, moet daar op alle moontlike maniere voorsorg getref word om die water op te gaar vir latere gebruik. Eeue lank al bestaan die gewoonte om klein watertenks of dammetjies te bou, gewoonlik met 'n harde kleibodem, sodat die water nie In die grond wegsyfer nie. Daar is tienduisende van hierdie dammetjies in Indie. In die lang, droe seisoen word die water dan gebruik vir besproeiing. om wasgoed te was en ook as drinkwater vir mense en diere.
Verskillende moesongebiede word onderskei:
Die uitwerking van die moeson is die grootste in eersgenoemde gebied. Dit is vanwee Asie se groot landmassa en deurdat die
Himalaja
die
Indiese subkontinent
afsluit van die koue lug van hoere
breedtes
.