Hoang sinh m?u 皇生母
Hoang phi nha Nguy?n
?nh ch?p hai ba phi c?a vua Thanh Thai ( 1907 ), đ??c cho la ba Nguy?n Th? đ?nh (ph?i) va Nguy?n Gia Th? Anh (trai).
Thong tin chung
Sinh	1883 Binh đ?nh , đ?i Nam
M?t	29 thang 5, 1971 (1971-05-29) (87?88 tu?i) Hu? , Vi?t Nam C?ng hoa
An tang	An l?ng
Phu quan	Thanh Thai
H?u du?	Duy Tan L??ng Nhan V?nh Hoe
Ten huy Nguy?n Th? đ?nh (阮氏定)
T??c hi?u	Tai nhan (才人) Hoang sinh m?u (皇生母)
Than ph?	Nguy?n V?n Ph??ng

Nguy?n Th? đ?nh ( ch? Han : 阮氏定, 1883 ? 29 thang 5 n?m 1971 ), phong hi?u Tai nhan (才人), la m?t th? phi c?a vua Thanh Thai va la m? c?a vua Duy Tan nha Nguy?n trong l?ch s? Vi?t Nam . Vua Duy Tan len ngoi ton ba lam Hoang sinh m?u (皇生母).

Xu?t than [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Th? phi Nguy?n Th? đ?nh sinh n?m 1883 t?i lang Kim Chau , ph? An Nh?n , t?nh Binh đ?nh ^[1] . Cha c?a ba la ong Nguy?n V?n Ph??ng, m?t ngh? nhan đuc đ?ng n?i ti?ng khi đo ^[2] . Vua Thanh Thai bi?t ti?ng nen đa cho v?i ong Ph??ng vao tri?u đ? đuc nh?ng mon đ? th? ? l?ng t?m.

Nh?p cung [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Th?i Thanh Thai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m đo ba đ?nh 15 tu?i c?ng theo cha minh ra Hu? , đ??c vua đ? y va đ?a vao n?i cung, x?p vao b?c Tai nhan (才人) ^[1] .

Thanh Thai n?m th? 12 ( 1900 ), Tai nhan Nguy?n Th? đ?nh h? sinh hoang t? V?nh San , ng??i sau nay len ngoi l?y hi?u la Duy Tan . N?m 1906 , ba Tai nhan l?i sinh h? them m?t ng??i con, la hoang n? L??ng Nhan, t?c g?i la M? C??i, con gai th? 16 c?a Thanh Thai ^[3] . Hoang n? L??ng Nhan sau nay thanh hon v?i V??ng Quang Nh??ng, Ti?n s? Lu?t đ?u tien c?a n??c Vi?t th?i đo ^[1] . Trong th?i gian l?u đay ? Reunion , ba đ?nh mang thai r?i v? n??c sinh ra hoang t? V?nh Hoe, con trai th? 19 c?a Thanh Thai. V?nh Hoe nh?p ng?, th?ng t?i b?c chu?n uy , b? trung đ?c ma m?t vao n?m 1953 ^[3] .

Th?i Duy Tan [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m 1907 , vua Thanh Thai b? ph? tru?t, tri?u đinh đ?a hoang t? V?nh San con trai ba Tai nhan Nguy?n Th? đ?nh len k? ngoi. Ba đ?nh la m? đ? c?a vua nen đ??c ton phong lam Hoang sinh m?u (皇生母), t?c g?i la "Ngai Sanh". Nhan đo, Hoang quy phi Nguy?n Gia Th? Anh la chinh th?t c?a Thanh Thai c?ng đ??c ton lam Hoang đich m?u (皇嫡母), t?c g?i la "Ngai đich".

Thang 8 ( am l?ch ) n?m đo, vua Duy Tan cho đon c? hai ba v? ? đi?n D??ng Tam, m?i tu?n đ?n kinh l? hai l?n vao th? hai va th? n?m , l?y đo lam l? th??ng ^[4] . Hai ba tuy s?ng trong cung khu v?c cung Dien Th? nh?ng ? hai đi?n đ?i di?n nhau qua m?t san. Ba đich m?u la con c?a Nguy?n Than , m?t c?ng s? than tin c?a quan Phap, nen c?ng r?t đ??c Phap tin t??ng ma len m?t, đi?u nay khi?n cho hai ba đich - Sanh th??ng x?y ra xich mich ^[3] .

Thang 9 cung n?m, chinh ph? b?o h? đ?a ph? đ? Thanh Thai vao Sai Gon , xin ban đ?nh cach x?ng ho ^[5] . Ph? Ph? chinh noi r?ng, Sai Gon la nh??ng đ?a do n??c Phap qu?n ly nen vi?c x?ng ho tuy theo t?c c?a Phap, n?u ra Trung B?c hai k? ma ph?i x?ng ho đ?u tuan theo chi?u t?n ton g?i la Hoang ph?, Hoang đich m?u, Hoang sinh m?u, ch? v? sau s? ban l?i ma thi hanh ^[5] .

Thang 12, vua Duy Tan cho đon hai ba hoang m?u v? ? cung Ninh Th? , v?n tr??c đay la cung th? th?n ch? c?a T? Minh Hu? Hoang h?u , m? vua Thanh Thai ^[6] . Tr??c đo, thang 11 lam l? ti?u t??ng (gi? đ?u) xong, vua cho đ?a th?n ch? c?a ba n?i vao ph?ng th? ? gian ph?i đi?n Long An (thu?c L?ng D?c đ?c ) r?i m?i đon c? hai ba v? ? ^[6] . Sau ngay vua Duy Tan b? đ?a đi an tri ? Reunion , danh hi?u Hoang m?u c?a hai ba c?ng b? b? đi.

N?m 1916 , c?ng nh? cha minh, v?i t? t??ng ch?ng Phap , vua Duy Tan b? ph? ngoi va ch?u c?nh l?u đay. Ngay 3 thang 11 n?m 1916 , cha con vua Thanh Thai va Duy Tan , cung v?i gia quy?n ph?i len tau đ?n đ?o Reunion . Hoang sinh m?u Nguy?n Th? đ?nh, hoang n? L??ng Nhan va Di?u phi Mai Th? Vang (v? vua Duy Tan) c?ng theo hai vua đ?n đo. Nh?ng do khong h?p khi h?u nen ba đ?nh cung con gai va con dau quay v? n??c khong lau sau đo ^[2] .

Quay v? c? h??ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m 1942 , ba đ?nh m?i tr? v? Binh đ?nh th?m que. Vua B?o đ?i yeu c?u cho T?ng đ?c Binh đ?nh đ?n t?n lang Kim Chau đ? đon ba, chu?n b? c? vong ? hai tr??c san ga. H??ng ly trong lang đ?n chao, r?i m?i ba len vong. Ba đ?nh noi: “ Lang khong nen đon r??c toi nh? th? n?a. Toi c?ng nh? nh?ng ng??i con gai khac trong lang, co ch?ng xa v? th?m cha m? ” ^[2] . Co ng??i th?a r?ng: “ Th?a Hoang sanh, ba ? cung ch?c s??ng l?m? ”. Ba noi: “ S??ng gi cac ong. Nha vua c?a Tay. Con toi la v? va m? c?a vua b? đay, đau co gi ma s??ng ” ^[2] .

đ?n mua đong n?m 1959, ba đ?nh m?t l?n n?a l?i v? que nha. Ba cho ban ru?ng đ?t ma ong Ph??ng cha ba đ? l?i, l?y ti?n đo c?t l?i t? đ??ng đ? th? ong ba, cha m? ^[2] . Kho?ng 3 n?m sau, ba l?i tr? v? que m?t l?n n?a.

Qua đ?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Hoang sinh m?u Nguy?n Th? đ?nh m?t ngay 29 thang 5 n?m 1971 t?i Hu? ^[3] , đ??c tang trong khuon vien l?ng D?c đ?c cung v?i hai ong hoang Thanh Thai va Duy Tan . Cac ba Hoang quy phi Nguy?n Gia Th? Anh va Khoan phi H? Th? Ph??ng c?ng đ??c tang t?i đay.

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Th? m?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Qu?c s? quan tri?u Nguy?n (2012), đ?i Nam th?c l?c Chinh bien đ? l?c k? ph? bien , Cao T? Thanh d?ch, Nha xu?t b?n V?n hoa - V?n ngh?
• Le Nguy?n L?u, Nguy?n Cong Tri (2020), Nhan v?t N?i cung tri?u Nguy?n , T?p chi Nghien c?u va Phat tri?n, s? 9 (163)