Nguy?n Phuc Ph?  ( ch? Han : 阮福普; 3 thang 5 n?m 1799 ? 11 thang 9 n?m 1860 ), t??c phong đi?n Ban Cong (奠盤公), la m?t hoang t? con vua Gia Long nha Nguy?n trong l?ch s? Vi?t Nam .

Ti?u s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Hoang t? Ph? sinh ngay 29 thang 3 (am l?ch) n?m K? Mui ( 1799 ), la con trai th? 8 c?a vua Gia Long , m? la Cung t?n Nguy?n Th? Th?y (đ?c tr?i thanh Tho?i) (khong ro lai l?ch) ^[1] .

N?m Gia Long th? 16 ( 1817 ), hoang t? Ph? đ??c phong lam đi?n Ban cong (奠盤公) ^[2] .

Th?i Minh M?ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Vua Minh M?ng r?t quy cac hoang đ?, c? 5 ngay m?t l?n sai ng??i đ?n cac ph? c?a h? h?i th?m, khi r?i vi?c tri?u chinh thi th?nh tho?ng đ?n ch?i ^[3] . Cu?i n?m Minh M?ng th? nh?t ( 1820 ), lam l? t? Ch?p, cac hoang đ? la đ?nh Vi?n cong Binh, Dien Khanh cong T?n va đi?n Ban cong Ph? đi t? thay ^[4] .

N?m Minh M?ng th? 7 ( 1826 ), đi?n Ban cong Ph? t? ti?n đ?t can nhi?u ch?c quan, r?i đuc ?n tin rieng ^[5] . Sau đo s? vi?c b? phat giac, ong đ?n c?a khuy?t (c?a cung) đ? xin nh?n t?i. Vua ph?t Ph? 3 n?m b?ng l?c, đ?ng th?i d?p b? h?t thu?c binh c?a ong, va khong cho phep ong vao ch?u tri?u nh? tr??c. Vua con d? r?ng: " Ng??i co tinh ngu t?i đ?n đ?i b? k? khong ra ng??i lam me ho?c, nhi?u vi?c lam can, suyt n?a m?c vao t?i l?n. Ngh? t?i chuy?n ?y, khi?n ta nao long, t?c gi?n khong thoi. Sau nay n?u c? s?c m?u tinh lam đi?u thi?n, tr?m c?ng l??ng ra ?n cho. N?u thoi c?, khong ch?a t?t ph?i quy?t đoan b?ng ngh?a l?n. Nh?t đ?nh khong th? vi ng??i ma b? cong phap lu?t đ??c. Ng??i ph?i ngay đem r?n s? xet minh, s?m hom h?i h?n c?i l?i " ^[5] . Pho tr??ng s? thu?c ph? đ? ?y la Nguy?n V?n B?o giao xu?ng b? Hinh tr? t?i ^[5] .

Thang 11 (am l?ch) n?m đo, vua cho phep đi?n Ban cong đ??c vao h?u ^[6] . Luc tr??c ong b? ph?t b?ng 3 n?m, nay vua đ?i lam 2 n?m, kh?u tr? vao b?ng c?a 4 n?m, m?i n?m c?p cho n?a b?ng đ? chi dung ^[6] . T? luc đo, ong bi?t h?i h?n, khong dam lam trai phep n?a. Duy ch? co tinh la ?n ? hay thien l?ch, ten đ?y t? nao ma ong yeu quy thi c? t? y cho khong bi?t bao nhieu c?a c?i, m?c du nha tung thi?u c?ng khong ti?c gi ^[7] .

N?m th? 19 ( 1838 ), nhan d?p đi?n Ban cong len th? 40, vua sai hoang t? Mien Th?m cung v?i Hi?p l?nh th? v? la Vo Huy D?ng đem cac ph?m v?t trong kho ban cho ^[8] .

N?m th? 20 ( 1839 ), H? v? ty la Ton Th?t Huy th??ng hay qua l?i ? ph? đ? đi?n Ban cong Ph?, nh?ng ong khong ng?n c?m ^[9] . Theo l?, cac Ton th?t khong đ??c đ?n ph? rieng c?a cac hoang t? va v??ng cong. Vi?c b? phat giac, Huy b? ph?t 100 tr??ng, phat lam linh v? Th? h?, đi?n Ban cong b? đo?t 3 thang l??ng ^[9] .

N?m th? 21 ( 1840 ), vua cho đuc cac con thu b?ng vang đ? ban th??ng cho cac hoang than anh em, cac hoang t? cong va hoang t? ch?a đ??c phong t??c. đi?n Ban cong Ph? đ??c ban cho m?t con k? lan b?ng vang n?ng 3 l?ng 5 đ?ng can ^[10] .

Th?i Thi?u Tr? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m Thi?u Tr? th? nh?t ( 1841 ), vua xu?ng d? mi?n cho cac than cong Ki?n An, đ?nh Vi?n, Dien Khanh, đi?n Ban, Th??ng Tin, An Khanh va T? S?n, đ?u la hoang thuc c?a vua, kh?i ph?i l?y ngay th??ng ch?u, tr? khi tri?u h?i va cac đi?n l? l?n ^[11] .

N?m th? 4 ( 1844 ), t? tr?i đ?t ? đan Nam Giao . L? xong, vua th??ng cho hoang than va cac quan v?n vo kim ti?n, ngan ti?n theo th? b?c. Cac hoang thuc c?a vua đ?u đ??c ban them m?t đ?ng kim ti?n l?n h?ng nh?t co ch? Long van kh? h?i ^[12] .

Cu?i n?m đo, bi?n binh v? Trang v? t?nh Thanh Hoa v? Kinh luy?n t?p, đi?n Ban cong Ph? nhan đo thue lam vi?c rieng, Qu?n v? Le đoan chi?u y nghe theo ^[13] . L? đ?nh, cac cong h?u n?u khong đ??c đ?c ch? thi khong đ??c phep sai khi?n quan quan lam vi?c rieng, n?u x?y ra ph?i x? nghiem. đi?n Ban cong b? ph?t b?ng 5 n?m. Le đoan b? phat đi lam linh ? đ?n Chang S?n ^[13] .

N?m th? 6 ( 1846 ), đi?n Ban cong Ph? đanh m?t ?n rieng, l?i trinh t?u gian d?i ^[14] . Vua sai Ton nhan ph? va b? L?i h?i đ?ng ngh? x?. H? cho r?ng Ph? la than cong, đ??c chi?u c? theo Ngh? than trong bat ngh? ^[15] , nen xin giang 10 c?p, ph?t b?ng 20 n?m. Vua ngh?: " Ph? vi nh? nghe b?n b?t chinh d? danh, đ?n khi giao ngh?, li?n nh?n t?i ngay, khong dam ch?i gi?u, tinh c?ng nen tha, nen cho đ?i lam giang 4 c?p, chi?t lam ph?t b?ng 8 n?m " ^[14] .

Th?i T? đ?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m T? đ?c th? 13, Canh Than ( 1860 ), ngay 26 thang 7 (am l?ch), đi?n Ban cong Ph? m?t, th? 62 tu?i ^[16] . Vua cho ngh? ch?u 3 ngay đ? t??ng nh? ong, ban th?y la Cung đ?c (恭篤), cho nhi?u g?m đo?n va ti?n c?a đ? lo vi?c tang ma ^[7] . M? c?a ong đ??c tang t?i lang An Ninh (nay thu?c H??ng Tra , thanh ph? Hu? ), con ph? th? d?ng ? Th?n Ph?, sau d?i v? chua Thien Thai ? D??ng Xuan ^[16] .

Gia quy?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đi?n Ban cong Ph? co 6 con trai va 3 con gai. Hai ng??i con trai c?a ong đ??c bi?t đ?n la cong t? tr??ng Tin Kien va cong t? th? Tin Phac ^[17] . Cong t? Tin Kien v?n co t?t, nen khong đ??c an phong vao n?m Thi?u Tr? th? 3 ( 1843 ) ^[18] .

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• H?i đ?ng tr? s? Nguy?n Phuc T?c (1995), Nguy?n Phuc T?c th? ph? L?u tr? 2020-09-27 t?i Wayback Machine , Nha xu?t b?n Thu?n Hoa
• Qu?c s? quan tri?u Nguy?n (2006), đ?i Nam th?c l?c Ti?n bien ? Chinh bien , T? Phien d?ch Vi?n S? h?c d?ch, Nha xu?t b?n Giao d?c
• Qu?c s? quan tri?u Nguy?n (2006), đ?i Nam li?t truy?n Chinh bien , T? Phien d?ch Vi?n S? h?c d?ch, Nha xu?t b?n Thu?n Hoa

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• đ? h? thi

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]