Bach khoa toan th? m? Wikipedia
|
Phan lo?i
|
|
Dung r?ng rai
|
|
Dung h?n h?p
|
|
Cac ki?u l?ch
|
|
Cac bi?n th? c?a C? đ?c giao
|
|
L?ch s?
|
|
Theo chuyen nganh
|
|
đ? xu?t
|
|
H? c?u
|
|
Tr?ng bay
va
?ng d?ng
|
|
đ?t ten n?m
va đanh s?
|
Thu?t ng?
|
|
H? th?ng
|
|
List of calendars
Th? lo?i
|
L?ch Armenia
la lo?i l?ch truy?n th?ng c?a
Armenia
. No la m?t ki?u
d??ng l?ch
d?a tren mo hinh l?ch
Ai C?p
c? đ?i, co s? ngay khong đ?i la 365 ma khong co b?t k? quy t?c n?m nhu?n nao. K?t qu? la, s? t??ng ?ng gi?a no va
l?ch Gregory
b? thay đ?i ch?m theo th?i gian. M?t vai ngu?n tham kh?o cho r?ng thang đ?u tien c?a n?m,
Nawasardi
, t??ng ?ng v?i s? kh?i đ?u c?a
mua xuan
?
B?c ban c?u
, nh?ng đi?u nay ch? đung cho giai đo?n t?
th? k? 9
t?i
th? k? 12
. N?m m?i Armenia th? 1458 (trong n?m 2008 theo
l?ch Gregory
) r?i vao ngay
26 thang 7
luc 1:52 AM theo gi? chu?n đong Au.
M?i n?m trong l?ch Armenia bao g?m 12 thang, m?i thang 30 ngay, c?ng v?i 5 ngay d? (
epagomene
) khong thu?c vao thang nao. Cac ngay c?a m?i thang noi chung đ??c đ?t ten g?i ch? khong đanh s? th? t?.
Cac n?m đ??c vi?t b?ng cac ch? cai trong b?ng ch? cai Armenia
??
t’v
, m?t ki?u vi?t t?t cho
t’vin
"trong n?m", ti?p theo la 1 t?i 4 ch? cai c?a
b?ng ch? cai Armenia
, m?i ch? đ?i di?n cho m?t
con s? Armenia
. Vi d?, "trong n?m 1455" s? đ??c vi?t nh? sau
??
????
.
Cac ten g?i cho thang trong l?ch Armenia ch? ra ?nh h??ng c?a
l?ch Zoroaster
, va, nh?
Antoine Meillet
nh?n xet, ?nh h??ng Kartvelia (Nam Kavkaz) trong 2 tr??ng h?p. T?n t?i cac h? th?ng khac nhau đ? chuy?n t? cac ten g?i; cac d?ng d??i đay l?y theo
Calendrical Calculations: The Millennium Edition
c?a Dershowitz va Reingold.
- 1.
Nawasardi
(ti?ng Avesta
*nava sar?δa
"n?m m?i")
- 2.
Hor?i
(t? ti?ng Gruzia
ori
"hai")
- 3.
Sahmi
(t? ti?ng Gruzia
sami
"ba")
- 4.
Tr?
(Zoroaster
Tir
)
- 5.
K’ałoch
("thang thu ho?ch"; Zoroaster
Amer?dat?
)
- 6.
Arach`
- 7.
Mehekani
(t? ti?ng Iran
*mihrak?na
; Zoroaster
Mitr?
)
- 8.
Areg
("thang m?t tr?i"; Zoroaster
?v?n
)
- 9.
Ahekani
(Zoroaster
?tar?
)
- 10.
Mareri
(co l? t? ti?ng Avesta
maiδya?rya
"gi?a n?m"; Zoroaster
D?n
)
- 11.
Margach
(Zoroaster
Voh?man
)
- 12.
Hrotich
(t? ch? Pahlavi
*fravartak?n
"nh?ng ngay d? th?a"; Zoroaster
Spendarmat?
)
Trong l?ch Armenia, ng??i ta dung cac ten g?i cho cac ngay c?a thang thay vi đanh s? chung, m?t s? khac l? c?ng th?y trong l?ch Avesta. ?nh h??ng Zoroaster đ??c ghi nh?n trong it nh?t la 5 ten g?i. Cac ten g?i la:
- Areg
"m?t tr?i"
- Hrand
- Aram
- Margar
"nha tien tri"
- Ahrank’
"ban chay"
- Mazdeł
- Astłik
"Kim tinh"
- Mihr
(
Mithra
)
- Jopaber
- Murc
"th?ng l?i"
- Erezhan
"?n d?t"
- Ani
- Parxar
- Vanat
- Aramazd
(
Ahura Mazda
)
- Mani
"kh?i đ?u"
- Asak
"khong co kh?i đ?u"
- Masis
(
đ?nh Ararat
)
- Anahit
(
Anahita
)
- Aragac
- Gorgor
- Kordi
(m?t khu v?c thu?c Armenia c? đ?i, đ??c coi la que h??ng c?a
ng??i Kurd
.)
- Cmak
"gio đong"
- Lusnak
"ban nguy?t"
- C?r?n
"tan s?c"
- Npat
(
Apam Napat
)
- Vahagn
(Zoroaster
Vahr?m
, ten g?i c?a ngay th? 20)
- S?in
"nui"
- Varag
- Gi?eravar
"ngoi sao chi?u".
N?m ngay d? th?a đ??c g?i la
Aveleac?
"th?a, khong c?n thi?t".
Tr??c khi vay m??n l?ch Ai C?p, ng??i Armenia c? đ?i co lo?i
am l?ch
d?a tren thang am l?ch 28 ngay.
- Jost Gippert,
Old Armenian and Caucasian Calendar Systems
(Cac h? th?ng l?ch Armenia va Kavkaz c? đ?i) trong bao cao th??ng nien c?a Hi?p h?i nghien c?u Kavkaz, s? 1, n?m 1989, trang 3-12.
pdf
htm
- Louis H. Gray,
On Certain Persian and Armenian Month-Names as Influenced by the Avesta Calendar
(V? cac ten g?i thang Ba T? va Armenia nh?t đ?nh ch?u ?nh h??ng c?a l?ch Avesta), T?p chi c?a Hi?p h?i đong ph??ng h?c Hoa K? (1907)
- Edouard Dulaurier
,
Recherches sur la chronologie armenienne technique et historique
(1859), tai b?n n?m 2001,
ISBN 978-0543966476
.
- V. B?n??eanu,
Le calendrier armenien et les anciens noms des mois
, trong:
Studia et Acta Orientalia
, s? 10, n?m 1980, trang 33-46
- P'. Ingoroq'va,
Jvel-kartuli c'armartuli k'alendari
(L?ch đa th?n Gruzia c?), trong:
Sakartvelos muzeumis moambe
(Thong đi?p c?a vi?n b?o tang Gruzia), s? 6, 1929-1930, trang 373-446 va s? 7, 1931-1932, trang 260-336
- K'. K'ek'elije,
Jveli kartuli c'elic'adi
(N?m Gruzia c?), trong: St'alinis saxelobis Tbilisis Saxelmc'ipo Universit'et'is ?romebi (Thuy?t trinh c?a đ?i h?c T?ng h?p Tbilisi mang ten Stalin) s? 18, n?m 1941, tai b?n trong
Et'iudebi jveli kartuli lit'erat'uris ist'oriidan
(Nghien c?u l?ch s? v?n h?c Gruzia c? đ?i) c?a tac gi?, s? 1, n?m 1956, trang 99-124.