Minh Thanh Hoang h?u
(
Hanja
: 明成皇后,
Hangul
: 명성황후, sinh ngay
25 thang 9
n?m 1851 ? m?t ngay
20 thang 8
n?m 1895, con đ??c bi?t đ?n v?i danh x?ng la
Minh Thanh Thai Hoang h?u
(明成太皇后) hay
M?n phi
(閔妃)) la
V??ng phi
c?a
Tri?u Tien Cao Tong
c?ng nh? cu?i cung c?a
nha Tri?u Tien
.
Sau khi Tri?u Tien Cao Tong x?ng
Hoang đ?
c?a
đ?i Han đ? Qu?c
vao n?m 1902, ba đ??c truy phong
Hoang h?u
. M?c du đ??c bi?t đ?n r?ng rai v?i ton hi?u Hoang h?u, nh?ng tren th?c t? ba đa m?t tr??c khi tr? thanh Hoang h?u va ch?a bao gi? đ?m nhi?m vai tro nay.
Ba xu?t than t?
Li H?ng M?n th?
(驪興閔氏), m?t gia t?c danh gia trong l?ch s? Han Qu?c, la con gai c?a Li Thanh
Ph? vi?n quan
(
ko
)
M?n Tri L?c (驪城府院君閔致祿) va phu nhan Han X??ng ph? phu nhan Li Th? (韓昌府夫人李氏). Theo m?t s? ngu?n, ten th?t c?a ba la "Min Ja-yeong" (閔?暎 - 민자영 - M?n T? Anh).
Sau khi
Tri?u Tien Tri?t Tong
qua đ?i khong co ng??i th?a t?,
Th?n Trinh V??ng h?u
c?a Phong Nh??ng Tri?u th? khi đo đang la đ?i V??ng đ?i phi, hi?n đang n?m quy?n nhi?p chinh đa thong qua quy?t đ?nh ch?n m?t v? quan v??ng m?i. Mua thu n?m 1864, con trai th? hai c?a
H?ng Tuyen đ?i vi?n quan
đ??c ch?n lam ng??i n?i ngoi, l?y hi?u la Cao Tong.
Khi Cao Tong đ??c 15 tu?i, V??ng th?t quy?t đ?nh ch?n cho ong m?t V??ng phi đ? c?ng c? quy?n l?c, H?ng Tuyen đ?i vi?n quan mu?n tim ki?m m?t ti?u th? it than nhan nh?t đ? khong th? chi ph?i đ??c quy?n l?c v??ng th?t. Thong qua
Li H?ng Ph? đ?i phu nhan
(驪興府大夫人; 여흥부大夫人), v? ong đ?ng th?i la m? c?a Cao Tong, c?ng la m?t ng??i trong gia t?c h? M?n, tri?u đinh đa quy?t đ?nh ch?n con gai c?a M?n Tri L?c tr? thanh V??ng phi. Ngay 20 thang 3 n?m 1866, Minh Thanh chinh th?c đ??c s?c phong V??ng phi c?a Tri?u Tien, tr? thanh Qu?c m?u khi m?i 16 tu?i.
V??ng phi M?n th? đ?ng quang vao giai đo?n cu?i c?a nha Tri?u Tien, đ?t n??c luc b?y gi? đang trong tinh c?nh ben ngoai ch?u ap l?c t?
Trung Qu?c
,
Nga
,
Nh?t B?n
cung cac đ? qu?c th?c dan ph??ng Tay, ben trong ?n ch?a nhi?u hi?m h?a cung s? r?i ren v? chinh tr? khi quy?n l?c tri?u đinh b? chi ph?i b?i nhi?u th? l?c. Tuy nhien, ba đa ch?ng t? cho m?i ng??i th?y minh la m?t b?c qu?c m?u h?t s?c đ?c bi?t trong l?ch s? Tri?u Tien.
Cac V??ng phi tr??c đay th??ng hay buong rem nhi?p chinh, n?m gi? quy?n l?c thay cho con ho?c chau c?a minh, nh?ng v?i M?n th? thi khac. Ba la ng??i luon đi đ?u trong xuc ti?n c?i cach, m? c?a b?ng tri tu? va s? sang su?t c?a b?n than. Co tai n?ng ngo?i giao xu?t chung, ba tr? thanh m?t nha chinh tr? co chinh sach b?o v? quy?n t? ch? c?a qu?c gia thong qua vi?c m? c?a, b?t tay v?i cac c??ng qu?c tren th? gi?i.
T?i nay, nh?ng ghi chep v? M?n V??ng phi c?a nha Tri?u Tien v?n con đ??c l?u l?i ? nhi?u n?i tren th? gi?i.
Isabella Bird Bishop
, nha đ?a li h?c va la H?i vien h?i đ?a li Hoang th?t
Anh Qu?c
t?ng co th?i gian sinh s?ng ? Tri?u Tien vao giai đo?n cu?i, đa mieu t? M?n th? la "ng??i co c?p m?t l?nh va s?c s?o, đ? l?i ?n t??ng v? tri tu? va tai gi?i h?n ng??i".
William F. Sands
, bi th? toa cong s?
Hoa K?
thi nhin nh?n r?ng: "Ba la m?t n? chinh tr? gia v? đ?i v??t len tren th?i đ?i va gi?i h?n c?a m?t ng??i ph? n?".
Miura Gor?
, cong s? Nh?t B?n c?ng đa co nh?ng ghi chep cho th?y s? c?m ph?c va de ch?ng đ?i v?i ba nh?: "Khi ti?p ki?n vua, toi th?y hoang h?u kh? đ?n ben noi giup vua, t? ra la ng??i co nhi?u tai n?ng, khong h? s? su?t". Tuy nhien, tren th?c t?, V??ng phi M?n th? khong ph?i la ng??i ngay t? đ?u đa tham d? vao vi?c tri?u chinh. Du đa k?t hon nh?ng vua Cao Tong v?n s?ng ai cung n? ma it g?n g?i ba, nen ba th??ng l?y vi?c đ?c sach ra lam thu vui cho b?t co đ?n. Chinh nh?ng ki?n th?c thu đ??c qua nh?ng cu?n sach nay v? sau đa tr? thanh b??c đ?m đ? ba tham gia vao vi?c tri?u chinh giup nha vua cai qu?n đ?t n??c.
M?n V??ng phi đ??ng th?i sinh đ??c hai ng??i con trai, nh?ng c? hai đ?u s?m qua đ?i. H?ng Tuyen đ?i vi?n quan đa gay ra mau thu?n khi sai ng??i ke thu?c sai cho cac V??ng t? va t? đo, M?n th? đa quay l?ng, ch?ng l?i s? đ?c đoan, can thi?p c? vao vi?c n??c l?n vi?c nha c?a cha ch?ng. H?n n?a, vao giai đo?n nay, H?ng Tuyen đ?i vi?n quan c?ng đang lam lung l?c long dan b?i nhi?u quy?t đ?nh khong th?a đang, nh? chinh sach b? quan t?a c?ng, bai xich n??c ngoai hay vi?c xay s?a l?i C?nh Phuc cung.
N?m 1873, nhan co b?n t?u c?a vien quan ten la
Thoi Ich Huy?n
(崔益鉉 - 최익현) len an cac chinh sach cung đ??ng l?i ngo?i giao sai l?m c?a H?ng Tuyen đ?i vi?n quan, vua Cao Tong va V??ng phi M?n th? đa tuyen b? s? tr?c ti?p đ?ng ra gi?i quy?t vi?c tri?u chinh, rut b? hoan toan quy?n l?c c?a cha minh.
đ??c lam ch? trong m?i vi?c, Cao Tong đa bai b? chinh sach đong c?a tr??c đay c?a H?ng Tuyen đ?i vi?n quan, thi?t l?p quan h? ngo?i giao v?i Nh?t B?n r?i l?n l??t ti?p đo la cac n??c l?n ? ph??ng Tay. Tuy nhien, tinh hinh chinh s? ngay cang r?i ren b?i nh?ng mau thu?n v?i th? l?c c?, s? đ?i l?p v?i cha cung m?i đe d?a xam chi?m c?a Nh?t B?n.
Trong b?i c?nh đo, n?m 1882 đa x?y ra cu?c n?i d?y c?a gi?i quan đ?i đ??c g?i la s? ki?n
Nham Ng? quan lo?n
(壬午軍亂), th? hi?n s? b?t man c?a l?c l??ng binh s? đ?i v?i quan đ?i theo hinh th?c m?i du nh?p t? ph??ng Tay vao. M?n th? luc b?y gi? ph?i đ?i đ?u v?i nhi?u kho kh?n cung luc t?i m?c quy?t đ?nh t?m r?i Hoang cung đ? lanh n?n. Nh?ng chinh trong tinh c?nh ?y, ba đa phat huy đ??c kh? n?ng ngo?i giao c?a minh thong qua vi?c nh?
nha Thanh
h? tr? gianh l?i chinh quy?n.
Khong d?ng l?i ? đo, sau s? ki?n chi?m đ?o C? Mon (巨門島 - 巨文島) c?a
đ? qu?c Anh
vao n?m 1885, M?n th? c?ng đa c? c? v?n ngo?i giao ng??i đ?c la
Paul Georg von Mollendorff
sang Nh?t B?n hi?p th??ng v?i Anh đ? gi?i quy?t v?n đ?.
N?m 1894, tr?i qua cac cu?c n?i d?y c?a phong trao nong dan
đong H?c
(東學), cu?c chi?n gi?a nha Thanh va Nh?t B?n, ng??i Nh?t ngay cang can thi?p sau h?n vao tinh hinh chinh tr? c?a Tri?u Tien. đ? ng?n ch?n da tam xam chi?m c?a Nh?t, V??ng phi M?n th? đa ch?n chinh sach than Nga, th? hi?n ro y chi đ?i đ?u v?i Nh?t.
Th? k? 19 la giai đo?n x?y ra nhi?u cu?c chi?n tranh gianh lanh th? c?a cac n??c l?n tren th? gi?i. M?t n??c nh? nh? Tri?u Tien th?i b?y gi? ch? con cach t?n d?ng s? chia tach c?a cac n??c l?n nay. đ? lam đ??c đi?u đo, đoi h?i ng??i lanh đ?o ph?i co m?t n?ng l?c ho?t đ?ng chinh tr? h?t s?c s?c ben, gay d?ng đ??c thanh th? cho qu?c gia. Trong hoan c?nh kho kh?n đo, V??ng phi M?n th? đa luon tim ki?m đ??ng đi n??c b??c, đ?ng ra đ?nh h??ng m?i vi?c chinh s?. Nh?n th?y ba la v?t c?n l?n nh?t trong k? ho?ch xam chi?m Tri?u Tien c?a minh, đ? qu?c Nh?t B?n đa cho ng??i đ?t nh?p vao cung sat h?i ba, gay nen
?t Mui s? bi?n
(乙未事變).
Ngay 8 thang 10 n?m 1895, V??ng phi M?n th? b? m?t nhom thich khach ng??i Nh?t am sat t?i C?nh Phuc cung, thi th? c?a ba b? nhom thich khach thieu chay va chon ? m?t ng?n đ?i ben c?nh hoang cung. Trong n?i s?u kh? vi khoc th??ng nh? v? c?a Cao Tong, Thai t? Li Ch??c (李?, sau nay la
đ?i Han Thu?n Tong
) đa đ?a vua cha đ?n tru ?n t?i đ?i s? quan Nga. Sau nay, khi vua Cao Tong x?ng la Hoang đ? c?a
đ?i Han đ? Qu?c
, M?n th? đ??c truy phong "Minh Thanh Hoang h?u" (明成皇后 - 명성황후).
S? ki?n V??ng phi b? th? l?c n??c ngoai gi?t h?i đa khi?n tinh hinh trong n??c s?c soi, nhi?u ho?t đ?ng keu g?i tr? thu r?a h?n xu?t hi?n, d?y len m?t phong trao ch?ng Nh?t m?nh m? g?i la
Ngh?a binh n?m ?t Mui
- đi?u ma sau nay đa đ??c ti?p n?i, phat tri?n thanh phong trao gianh đ?c l?p c?a Han Qu?c.
- Bird, Isabella
. (1898).
Korea and her Neighbours.
London: Murray.
OCLC 501671063
. Reprinted 1987:
ISBN 9780804814898
;
OCLC 15109843
- Dechler, Martina. (1999).
Culture and the State in Late Choson Korea.
ISBN 0-674-00774-3
- Duus, Peter. (1998).
The Abacus and the Sword: The Japanese Penetration of Korea, 1895?1910.
Berkeley: University of California Press.
ISBN 9780520086142
/
ISBN 9780520213616
;
OCLC
232346524
- Han, Young-woo,
Empress Myeongseong and Korean Empire
(明成皇后와 大韓帝國)(2001). Hyohyeong Publishing
ISBN 89-86361-57-4
- Hann, Woo-Keun. (1996).
The History of Korea.
ISBN 0-8248-0334-5
- Keene, Donald
. (2002).
Emperor of Japan: Meiji and His World, 1852?1912.
New York: Columbia University Press.
ISBN 9780231123402
;
OCLC 46731178
- Lewis, James Bryant. (2003).
Frontier Contact between Choson Korea and Tokugawa Japan.
ISBN 0-7007-1301-8
- MacKensie, Frederick Arthur. (1920).
Korea's Fight for Freedom.
Chicago: Fleming H. Revell.
OCLC 3124752
Revised 2006:
ISBN 1-4280-1207-9
(See also
Project Gutenberg
.)
- __________. (1908).
The Tragedy of Korea.
London: Hodder and Stoughton.
OCLC 2008452
Reprinted 2006:
ISBN 1-901903-09-5
- Nahm, Andrew C. (1996).
A History of the Korean People: Tradition and Transformation.
(1996)
ISBN 0-930878-56-6
- _________. (1997).
Introduction to Korean History and Culture.
ISBN 0-930878-08-6
- Schmid, Andre. (2002).
Korea between Empires, 1895?1919.
New York: Columbia University Press.
ISBN 9780231125383
;
ISBN 9780231125390
;
OCLC 48618117
Danh sach cac V??ng h?u nha Tri?u Tien
|
---|
Tri?u Tien V??ng h?u
(t? Thai T? đ?n Minh Tong)
| | |
---|
Tri?u Tien V??ng h?u
(T? Tuyen T? đ?n Cao Tong)
| |
---|
Truy phong V??ng h?u
| |
---|
Chu thich:
1
B? ph? v? khi con s?ng ho?c b? t??c t? cach V??ng h?u ? đ?i sau.
2
B? ph? v? hi?u, sau đ??c khoi ph?c.
3
K? th?t c?a
Thai T?
la Nguyen th?, pha l? phong lam Thanh phi, sau khi qua đ?i khong an tang theo l? V??ng phi.
4
S?ng thi?p c?a
Tuc Tong
la Tr??ng th?, t?ng lam V??ng phi nh?ng sau b? ph?.
|