?амал В?лиди
Туган телд? исем	?амалетдин ??л?летдин улы В?лидов
Туган	13 октябрь 1887 ( 1887-10-13 ) РИ , Казан губернасы , Т?теш ?язе , Апас
?лг?н	30 ноябрь 1932 ( 1932-11-30 ) (45 яшь) Медвежьегорск , Карелия , РСФСР , ССРБ
?лем с?б?бе	пеливрит [1]
Яш?г?н урын	Ши?абетдин М?р?ани урамы [2]
Милл?т	татар
Ватандашлыгы	Русия империясе   Русия империясе → РСФСР   РСФСР → ССРБ   ССРБ
??н?ре	?д?би т?нкыйтьче
Эш бир?че	Х?с?ения м?др?с?се [3] , ≪Вакыт≫ [3] ??м Корылтай [3]
?амал В?лиди Вики?ыентыкта

?амал В?лиди , тулы исеме ?амалетдин ??л?летдин улы В?лидов ? татар тел галиме, т?нкыйтьче, ?д?бият тарихчысы, педагог, ??м?гать эшлеклесе.

Биография [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

?амал В?лиди 1887 елны? 13 октябренд? Казан губернасыны? Т?теш ?язе (х?зерге Татарстанны? Апас районы ) Апас авылында мулла гаил?сенд? туа. Авыл м?кт?бен ??м Иж-Бубый м?др?с?сен т?мамлаганнан со?, 1911 - 1918 елларда ≪Х?с?ения≫ м?др?с?сенд? укыта, шулай ук ≪Шура≫ журналы ??м ≪Вакыт≫ газетасына актив языша. 1918 елда ?амал В?лиди Казанга кил?. 1918 ? 1923 елларда м?кт?пл?рд?, татар рабфагында, К?нчыгыш Академиясенд? укыта. Шул ук вакытта Татарстан ?ир эшл?ре халык комиссариатында, терминология комиссиясе ?ит?кчесе вазыйфаларын башкара. 1923 ? 1931 елларда Казан ш?рекъ педагогия институты доценты.

?амал В?лидине? исеме матбугатта узган гасырны? унынчы еллар башында ук к?рен? башлый. ≪Вакыт≫ газетасы ??м ≪Шура≫, ≪А?≫ журналларында басылган беренче м?кал?л?ренд? ?к ул ?зен ?д?биятта ??м с?нгатьт? тир?н а?лаган, ки? эрудицияле, с?л?тле т?нкыйтьче итеп таныта. Шул чорны? к?ренекле язучылар и?аты турында ?д?би-т?нкыйди м?кал?л?рен яза. 1923 елда чыккан ≪Очерк истории образованности и литературы татар≫ исемле китабында татар и?тимагый фикерене? борынгы заманнардан алып 1917 елга кад?р ?сешене? т?п этапларына сыйфатнам? бир?, XIX ? XX гасыр татар ф?нене?, м?д?ниятыны? к?п кен? в?килл?ре эшч?нлеген? б?я бир?.

?амал В?лидине? ?д?бият белеме ??м т?нкыйте ?лк?сенд?ге хезм?тл?ре. аерым ?итешсезлекл?ре ??м каршылыклы фикерл?ре булуга карамастан, Габдулла Тукай , Фатих ?мирхан , Галим?ан Ибра?имовлар нигез салган егерменче й?з башы татар демократик т?нкыйтене? ?зенч?лекле бер ?лешен т?шкил ит?. Т?нкыйтьчене? эстетик карашлары системасында ?з?к урынны бил?г?н ?д?би осталык, тормышчанлык ??м халыкчанлык, д?нья ?д?биятыны? алдынгы ?рн?кл?ре бел?н багланыш м?сь?л?л?ре х?зерге заман эстетикасыны? да т?п принципларыннан санала.

?амал В?лиди шулай ук к?ренекле тел галиме д?. Бу ?лк?д? аны? ≪Татар телене? грамматикасы≫ ( 1919 ), 1919 - 1931 елларда т?рле журнал ??м ?ыентыкларда басылган к?псанлы м?кал? ? тикшерен?л?ре бар. 1927 - 1929 елларда икеш?р зур том булып басылып чыккан ≪Татар телене? тулы с?злеге≫ аеруча зур кыймм?тк? ия. Ул В.Бартольдны? ≪Краткая история мусульманской культуры≫ диг?н хезм?тен т?р?ем? ит?.

1931 елда ?амал В?лиди гаепсезг? репрессиял?н?, 1932 елны? 30 ноябренд? Беломорканал т?зелешенд? вафат була, аннары реабилитациял?н?.

?амал В?лиди исеменд?ге Татарстан Язучылар берлегене? премиясе оештырылган.

Шулай ук карагыз [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Ш?хесл?р порталы

Сылтамалар [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• Тулы биографиясе
• Белем.ру 2016 елны? 11 март к?ненд? архивланган .
• Татар галимн?ре ?амал В?лиди мирасы турында с?йл?ш?ч?к 2016 елны? 4 март к?ненд? архивланган .

?д?бият [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• ?амал В?лиди/Татар зыялылары:тарихи портретлар:Укытучылар ??м югары сыйныф укучылары ?чен м?кал?л?р ?ыентыгы/т?з. Р.М.М?х?мм?тшин. Русчадан ?.М.Камалов т?р?. ? Казан: М?гариф, 2003. ? 208 б.

Иск?рм?л?р [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]