Claude Adrien Helvetius
Do?umu	26 Ocak 1715 ( 1715-01-26 ) Paris , Fransa
Olumu	26 Aralık 1771 (56 ya?ında) Fransa
Ca?ı	18. yuzyıl felsefesi
Bolgesi	Batı felsefesi
Okulu	Faydacılık , Maddecilik
?lgi alanları	Etik , Siyaset felsefesi
Etkilendikleri Locke   · Condillac
Etkiledikleri Beccaria   · Bentham   · Marx

Claude Adrien Helvetius (26 ?ubat 1715 - 26 Aralık 1771), Aydınlanma Ca?ı 'nın onemli du?unurlerinden biri olup, Encyclopedie 'nin hazırlanmasına katkı yapmı? olan Fransız filozoftur .

Helvetius, insan zihninin tum entelektuel guclerini, Condillac 'ınkine benzer bir indirgeyici analizle, duyum ya da duyu algısına indirgeme giri?imiyle un kazanmı?tır. ?nsan hayatını ve hareketlerini etkileyen en onemli iki unsurun acı ve haz oldu?unu ileri surer. ^[1]

De l'Esprit (Ruh Uzerine) ve De l'Homme (?nsan Uzerine) eserlerinde “herkesin e?it o?renme kapasitesi ile do?du?u, zihnin tum melekelerinin basit duyumlara indirgenebilece?i, erdem ve yetene?in e?itimin bir sonucu oldu?u ve e?itimin her ?eye kadirli?i" gibi ba?lı tezleri e?itimde e?itlik problemi acısından icerdi?i sonuclar cercevesinde tartı?mı?tır. Butun bireylerin do?u?tan e?it yapabilirliklere sahip olması nedeniyle e?itim imkanları ve cevresel ?artlar tamamen veya neredeyse tamamen e?itlenirse e?itimin sonucların da e?itlenebilir oldu?unu savunur.

Ya?amı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Helvetius, 1715’te Paris ’te dunyaya gelmi?tir. Babası ve dedesi hekimdir. Dayısı gibi vergi toplayıcısıdır. Henuz 23 ya?ındayken Kralicenin jestiyle bircok vilayette vergi toplayarak uc yılda hatırı sayılır bir servetin sahibi olmu?tur. 1751’de fakir ama soylu bir ailenin kızıyla evlenmi?tir. ??i sebebiyle surekli seyahat halinde olan Helvetius, icinde ya?adı?ı Aydınlanma doneminin Montesquieu , Rousseau , D’Alembert , Diderot gibi entelektuelleri ile fikir alı?veri?inde bulunmu?, onların etkisiyle radikal fikirler geli?tirmi?tir. Diderot ve D’Alembert’in ba?kanlı?ında kurulan unlu Ansiklopedi projesine maddi katkılar yapmı?tır. Sonrasında fikirleri de Ansiklopedi’de yer almı?tır. ^[2] 1758’de De l’Esprit (Zihin Uzerine) adlı eseri yayınlanmı?tır. Grossman’a gore bu eser, 18. yuzyılda Rousseau’nun Emile ’i dı?ında halkın ilgisini en cok ceken, sivil ve dini otoritelerden en cok tepki goren eserdir. ^[3] Eser, engizisyon , ba?piskopos , rahip ve ozellikle de parlamento gibi otoriteler tarafından ateistik , materyalist , gunahkar , ahlaksız ve baltalayıcı bulunmu? ve yaktırılmı?tır. Helvetius, ?ngiltere ve Prusya’ya seyahatlerde bulunmu?tur. Ya?amının son 12 yılını goru?lerini geli?tirmeye ve temellendirmeye adamı?tır. 1771’de olmu?tur. Olumunden bir yıl sonra 1772’de De l’Homme (?nsan uzerine) yayınlanmı?tır. E?itimin her ?eye kadir oldu?u savunusuyla dikkat ceken kitap yer yer Rousseau’nun Emile’ide ortaya koydu?u e?itim uzerine du?uncelere gonderme yaparak tum insanların e?it o?renme kapasitesine sahip oldu?una dair varsayımı savunmu?tur. Eser bu yonuyle De l’Esprit’in aksine yuceltilmi?tir. Eserin temel konusu e?itimi tartı?mak olsa da aynı zamanda yonetim ve politika uzerine de geni? yorumlar bulunmaktadır.

Helvetius onemli du?unurleri de etkilemi?tir. Onun De l’Esprit ’i Cesare Beccaria ’yı ve onun aracılı?ıyla da ?ngiliz faydacılarını , ozellikle Jeremy Bentham ’ı etkilemi?tir. Bentham onun icin “kahin”, “tanrısal” gibi ovucu sozler soylemi?, kendisini fayda ilkesine goturdu?unu belirtmi?tir. ^[4] Franz Mehring ’e gore, Marx Paris’te calı?ırken Fransız materyalistleri ile tanı?ır. Marx’a gore Helvetius ve Holbach , materyalizmi sosyal ya?ama ta?ırlar, insan zekasının do?al e?itli?ini savunurlar ve aklın ilerleyi?i ile sanayinin ilerleyi?i arasında esaslı birli?i gosterirler, insanın do?al iyili?ini, e?itimin her ?eye kadirli?ini vurgularlar. Marx’a gore onların o?retileri “gercek humanizm”dir ve “komunizmin toplumsal temeli’dir. ^[5]

Fikirleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Donemi ve ?nsan Do?ası Anlayı?ı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Helvetius’un insanların temel e?itli?ine dair goru?u, onun insan do?asına dair goru?unden kaynaklanır. ?nsan do?asına dair onun zamanında yaygın olan goru?leri uc gruba ayırabiliriz: ?nsan do?ası (1) duzeltilemez bir bicimde kotudur, (2) ne iyidir ne de kotudur, bo? bir sayfa gibidir ve (3) iyidir, lekesizdir. Bu goru?lerden birincisi en eskisi, en koklusu ve en otoriteridir. Birinci goru? tipik ifadesini, Augustinus ’un etkisiyle Hıristiyanlı?ın bir doktrini haline gelen Hıristiyanlı?ın ?lk Gunah dogmasında bulur. ^[6] Bu goru?e gore Adem ve Havva ’nın i?ledi?i ?lk Gunah , butun insan soyuna gecmi?tir ve insanlar sadece Tanrı’nın inayetiyle kurtulabilirler, kendi cabalarıyla kurtulamazlar. ?nsanları e?itim yoluyla fanatizmden , cehaletten , hurafelerden kurtarmayı amaclayan Aydınlanmacıların bu yondeki cabalarını beyhude hale getiren bu goru?, Ernst Cassirer ’in i?aret etti?i gibi, butun aydınlanma du?unurlerinin hedefe aldı?ı “ortak du?man”dır. ^[7] Bu goru?, sekuler terimlerle Hobbes tarafından da savunulur. ^[8] Kokleri Aristoteles’te olan ikinci goru?, Locke ’un adıyla ozde?le?mi? gibidir. Tipik ifadesini, “ bo? levha ” ( tabula rasa ) metaforunda bulur. Buna gore insanlar ne kotu ne de iyi e?ilimlerle do?arlar. Onları iyi ya da kotu yapan kendi dı?larındaki ya da cevreden aldıkları etkilerdir. ?nsan, cevre onun ustunde iyi etkiler yaparsa iyi, kotu etkiler yaparsa kotu olur. ^{[9] [10]} Cevre iyi etkiler yapacak ?ekilde duzenlenirse, ?lk Gunah o?retisinin iddiasının aksine, insanları iyi yapmak mumkundur. Ucuncu goru?, Rousseau ’nun adıyla bilinir. Rousseau’ya gore “ Her ?ey, Yaratıcı’nın elinden cıktı?ında iyidir; insano?lunun elinde bozulur ” ^[11] . Ona gore sadece kotuluk dı?arıdan gelir. E?itimciye du?en ?ey, insanı iyi yapmak de?il, kotu olmasını engellemektir. Helvetius’a gore de cocu?un zihni do?du?unda bo?tur; o, do?u?tan gelen herhangi bir bilgi ile do?maz. ?nsan do?asında, Rousseau’nun iddia etti?i gibi moral standartlar acısından iyi sayılan ?eylere de, Hıristiyanlı?ın ?lk Gunah dogmasının iddia etti?i gibi kotu sayılan ?eylere de bir e?ilim yoktur. ^[12] “ ?nsanlar, fikirleri ve tutkuları olmadan do?arlar. Do?u?tan erdem de, erdemsizlik de yoktur. Taklitci ve uysaldırlar. E?ilip bukulebilir, ?ekil alabilirler. Alı?kanlıkları ve karakterleri aldıkları orneklerin ve talimatların bir sonucudur ” ^[13] Dolayısıyla, Rousseau’nun insanın do?u?tan kotu olmadı?ı tezini kabul eder fakat iyi oldu?u tezini reddeder. Helvetius, bo? levha goru?unu benimser ve onu Locke’ta oldu?undan daha radikal hale getirir. Cunku birinci olarak, Locke’un goru?leri, Hıristiyanlı?ın ?lk Gunah dogmasına kar?ı radikal olsa da yeteri kadar radikal de?ildir. Locke, bir yandan insan zihninin bo? bir sayfa oldu?unu, insanın iyi ya da kotu olmasında e?itimin belirleyici oldu?unu vurgularken bunun insanların “ onda dokuzu ” icin gecerli oldu?unu soyler, “ onda birinin ” istisna olu?turdu?unu soyler: Gerci di?er insanların yardımına gereksinim duymayan, fiziksel ve ruhsal bakımdan do?u?tan guclu insanlar vardır; do?al yetenekleri onları do?umlarından itibaren mukemmeliyete ta?ır ve ?anslı bedenlerinin avantajıyla mucizeler yaratabilirler. Ancak bu tur ornekler az gorulur. ^[14] ?kincisi, Locke’a gore zihin tamamen bo? de?ildir. Zihinde aktif hale gelmek icin duyu verilerinin uyarmasını bekleyen ve onların i?lenmesini sa?layan du?unme, soyutlama, akıl yurutme, birle?tirme, ayırma gibi bazı yetiler vardır. ^[15] Ona gore, “e?er insan aklını ve tabiatın do?u?tan kendine verdi?i yetileri uygun bir ?ekilde kullanırsa, kendisine odevlerini o?retecek bir o?retmen ve onları hatırlatacak bir nasihatci olmadan, onun tabiat kanununun bilgisini elde etmesi mumkundur”. ^[16] Ucuncusu, cocuklarda bireysel yetenek ve mizac farklılıklarını da kabul eder. Ona gore yabani ya da yumu?ak, atılgan ya da urkek, merhametli ya da gaddar, dı?a donuk ya da ice kapanık olmak do?u?tandır. "?nsan her ?eyi denemi? bile olsa, terazinin kefesi do?anın belirledi?i yone do?ru a?ır basacaktır”. ^[17]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bir Fransız filozof ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde iceri?ini geni?leterek Vikipedi'ye katkı sa?layabilirsiniz.