Cem Sultan

Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Ba?lı?ın di?er anlamları icin Cem Sultan (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Cem Sultan
?talyan ressam Pinturicchio 'nun cizimiyle ?ehzade Cem.
Osmanlı Padi?ahı (?ddia)
Hukum suresi 28 Mayıs 1481 ? 20 Haziran 1481
Once gelen II. Mehmed
Konya sancak beyi
Hukum suresi 1474 ? 1481
Once gelen ?ehzade Mustafa
Do?um 22 Aralık 1459 ( 1459-12-22 )
Edirne
Olum 25 ?ubat 1495 (35 ya?ında)
Napoli
Defin 1499
Muradiye Kulliyesi , Bursa
E?(ler)i Gul?irin Hatun
Cocuk(lar)ı ?ehzade O?uz Han
?ehzade Murad
?ehzade Abdullah
Ay?e Sultan
Gevher Melike Sultan
Hanedan Osmanlı Hanedanı
Babası II. Mehmed
Annesi Cicek Hatun
Dini ?slam
?mza

Cem Sultan ya da ?ehzade Cem (22 Aralık 1459, Edirne - 25 ?ubat 1495, [1] Napoli ), II. Mehmed 'in Cicek Hatun'dan olma en kucuk o?lu ve II. Bayezid 'in kucuk karde?i. A?abeyi II. Bayezid ile girdi?i taht mucadelesiyle bilinir.

Ya?amı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

22 Aralık 1459 tarihinde Edirne Sarayı'nda do?du. [2]

Annesi Cicek Hatun'dur. Dort ya?ına geldi?inde ce?itli hocalardan dersler almaya ba?ladı. Bu e?itim 10 ya?ına kadar sarayda devam etti. Rumca dahil bazı dilleri o?rendi. [2]

10 ya?ındayken Kastamonu Sancak Beyli?i gorevi ile saraydan ayrıldı. Yanında bulunan iki lalası (Suleyman Celebi ve Nasuh Celebi) ve bu ?ehrin kulturel ve e?itim kaynakları dolayısıyla bu gorevde de e?itimine devam etti. Bunun yanında sancak beyli?i olarak siyaset ve kamu idaresi konularında pratik bilgiler, tecrubeler ve yetenekler kazandı. [2] ?ehzade Cem icin 1472'de ?stanbul'da sunnet toreni yapıldı.

1473'te Fatih Sultan Mehmed Uzun Hasan 'ın uzerine do?u seferine gitti. Buyuk ?ehzadeleri olan ?ehzade Mustafa ve ?ehzade Bayezid 'i yanında goturdu. Cem'i lalaları ile geride Edirne Sarayı'nda kaymakam olarak bıraktı. O zamanlara sarayda ic o?lanı olan ve sonradan vatanı ?talya'ya donerek hatıratını yazan Vicenza 'li Angiolello bu donem olaylarını hatıralarına gecirmi?tir. Bu anılara gore Anadolu'ya gecen Fatih Sultan Mehmed 'den Edirne'ye 40 gun kadar hic haber gelmemi?ti. Bunu Sultan'ın ba?ına gelen bir felaket olarak yorumlayan ?ehzade'nin iki lalası onu sultan olarak ilan ederek saray halkının ona biat etmesini sa?ladılar. Fakat Fatih Sultan Mehmed bu seferde galip olarak geri donup bu olayı o?renince cok sinirlendi. ?ehzade'nin lalalarını (Suleyman ve Nasuh celebileri) idam ettirdi. Fatih Sultan Mehmed'in bu olayı ciddi olan bir saray komplosu olarak gormesi mumkundu. Fakat belki de kendi gencli?inde babası II. Murad'ın kendine sultanlı?ı devrinden sonraki bir Melami ?eyhine inanarak yaptı?ı hareketleri hatırlayarak, sonraki kararlarından bir toy, genc ?ehzadenin kandırılarak da bir yakı?ıksız hareket olarak gordu?u du?unulmesi cok olasıdır. Cunku ertesi yıl Konya'da valiyken olen ?ehzade Mustafa'nın yerine ?ehzade Cem'i Konya'ya vali olarak atadı. [2]

3 Mayıs 1481'de Fatih Sultan Mehmed 'in olumu uzerine yeni padi?ahı belirlemek icin Amasya 'da bulunan en buyuk ?ehzade Bayezid'e ve Konya 'da bulunan en kucuk ?ehzade Cem'e haberciler gonderildi. Veziriazam Karamanlı Mehmet Pa?a , ?ehzade Cem taraftarıydı ve bu yuzden sultanın vefatını bir sureli?ine gizlemeye calı?mı?sa da bunu ba?aramamı?tı. Duruma kızan Yeniceriler ayaklanıp sadrazam Karamanlı Mehmed Pa?a 'yı oldurduler ve ?ehzade Bayezid'in, ?stanbul 'da bulunan o?lu Korkut'u saltanat naibi ilan ederek onu tahta cıkardılar. Ancak Cem Sultan'a gonderilen haberci, yolda ?ehzade Bayezid'in kayınbabası ve Anadolu Beylerbeyi olan Sinan Pa?a tarafından yakalandı ve oldurulmesi neticesinde Cem Sultan haberi aldı?ında i? i?ten gecmi?, en buyuk destekcisi sadrazam Karamanlı Mehmed Pa?a da yenicerilerin isyanıyla oldurulmu?tu. Cem Sultan, babasının vefatını dort gun sonra o?renebildi. ?ehzade Bayezid, ?stanbul'a varır varmaz devlet idaresini eline aldı.

Bursa'da tahta cıkı?ı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Cem Sultan Kasım Bey'e sı?ınırken II. Bayezid Osmanlı ordusuyla takipte

Cem Sultan, babasının me?hur Kanunname'sine koydurttu?u "Her kimseye evladımdan saltanat muyesser ola karında?larını nizam-ı alem icin katletmek munasiptir. Ekser ulema dahi bunu tecviz etmi?lerdir..." hukmu gere?i oldurulece?inden emin oldu?undan, Konya civarında topladı?ı bir miktar askerle Bursa'ya do?ru ilerledi. Cem Sultan 4000 kadar askeriyle birlikte 27 Mayıs 1481'de ?negol onlerine geldi. Sultan II. Bayezid, Ayas Pa?a idaresindeki bir orduyu Cem Sultan'ın uzerine gonderdi. 28 Mayıs'ta yapılan muharebeyi kazanan Cem Sultan Bursa 'da padi?ahlı?ını ilan etti. Kendi adına hutbe okutarak para bastırdı ve ce?itli fermanlar yayımladı. Bu saltanatı ancak yirmi gun surdu. Sultan II. Bayezid'e gonderdi?i arabulucularla, ozellikle buyuk halası Selcuk Sultan ile kendisinin Anadolu'da, Sultan Bayezid'in de Rumeli'de padi?ah olmasını ve Osmanlı topraklarını e?it olarak payla?mayı teklif etti, kan dokulmemesini talep etmi?, Bayezid buna "Hukumdarlar arasında akrabalık yoktur." ?eklindeki Arap atasozuyle kar?ılık vermi?ti.

Bundan sonra taraflar daha ustun ve avantajlı duruma sahip olabilmek icin gayret gosterdi ve Sultan II. Bayezid, ordusuyla birlikte Cem Sultan'ın uzerine yurudu. Yeni?ehir Muharebesini kaybeden Cem Sultan, Konya'ya geldi. Ancak Gedik Ahmet Pa?a komutasındaki kuvvetlerin takibi surunce, Cem Sultan yanına ailesini de alarak Osmanlı topraklarını terk ederek Ramazano?ulları toprakları olan Adana'dan, Memluk Sultanlı?ı toprakları olan Halep 'e gecip Kahire 'ye gitti. Memluklu Sultanı Kayıtbay onu torenle kar?ıladı. Fakat Kayıtbay Cem Sultan'in aradı?ı askeri deste?i vermedi. Cem Sultan oradan da Hac mevsiminde Hicaz 'a gitti. Cem Sultan, hacca giden ilk Osmano?lu'dur.

Orada yazdı?ı ?iirlerinde saltanat kavgasından tamamen vazgecti?i, hac farizasını yerine getirmenin verdi?i ic huzuru tac ve tahta bile de?i?mek istemedi?i gorulur. Hicaz'da bulunmakta iken Bayatlı Mahmud adlı bir tarihciyi erken Osmanlı tarihlerinden en onemlilerinden biri olan "Cam-i Cemayin" adlı tarih eserini hazırlamaya destek sa?ladı.

Hac'dan sonra tekrar Kahire'ye gelerek ce?itli telkin ve tahriklerle yeniden talihini denemek istedi. 27 Mayıs 1482'de Konya'yı ku?attı. II. Bayezid'in yakla?ması uzerine ku?atmayı kaldırarak Ankara 'ya gitti. Oradan da tekrar Mısır 'a gidecekti, ancak yollar tutulmu?tu. II. Bayezid bu defa Cem Sultan'a butun masraflarının kar?ılanması ?artıyla Kudus'te ikamet etmesini teklif etti; ancak bu teklifi reddetti. Ba?ta Karamano?lu Kasım Bey olmak uzere etrafındaki bazı kimseler saltanat mucadelesine Rumeli'de devam etmesi tavsiyesinde bulundular. A?abeyi Sultan II. Bayezid'den bir mektup aldı. Bu mektupta, padi?ahlıktan vazgecti?i takdirde kendisine bir milyon akce odenece?i belirtiliyordu.

Rodos ?ovalyeleri ile ittifakı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Rumeli'ye gecmek icin de Rodos ?ovalyelerinin gemilerini kullanacaktı. Bu sırada Rodos ?ovalyelerinden Pierre d'Aubusson onu Rodos'a davet etti. Rodos'a gelindi?inde (30 Temmuz 1482) Saint Jean ?ovalyelerinin reisi d'Aubusson ile varılan anla?maya gore ?ovalyeler Cem Sultan'a yardım edecekler, kar?ılı?ında Rodos'tan alınan adalar geri verilecek, daimi bir sulh olacak ve masraflarına kar?ılık 150 bin altın alacaklardı. d'Aubusson bu anla?mayı yaparken Avrupa kralları ve Papa'ya da mektuplar gondererek Cem'in Rodos'ta oldu?unu, durumdan istifade ile bir haclı ordusu meydana getirilmesini ve Turklerin Avrupa'dan cıkarılmasını teklif etmekteydi. Bu kıymetli rehinenin muhafaza edilmesi icin de Fransa'nın uygun oldu?unu muzakere etmekteydiler. Sultan Bayezid ise ?ovalyelere her yıl 45 bin duka altını vermek uzere bir anla?ma yaptı. Cem Sultan'ın Fransa'ya gonderilme kararı alınmasına ra?men hala o, Rumeli'ye gecme planları yapmaktaydı. Rodos'tan Sicilya 'ya oradan Nice Limanı'na gelindi ve bir sure kalındı.

Cem Sultan'ın Fransa'dan ba?ka bir ulkenin eline gecmesini Osmanlı Devleti acısından sakıncalı goren Sultan II. Bayezid, Fransa 'ya bir elci gondererek Cem Sultan'ın Fransa'da tutulmasını istedi.

Duk ile dostlu?u ?ovalyeleri rahatsız etti?inden once Lyon daha sonra da Pouet adlı kaleye getirildi. Burada Sultan Bayezid'in elcisi Cem Sultan'la goru?mek istedi ise de, bu mumkun olmadı. Yeniden yapılan bir anla?ma ile Cem Sultan'ın Papa VIII. Innocentius 'a teslim edilmesine karar verilince ?ehzade yeniden yollara du?tu. Boylelikle Cem Sultan'ın Fransa macerası 6,5 yıl surmu? oldu. Marsilya yolu ile Toulon 'a oradan da 14 Mart 1489 gunu Roma 'ya gelerek Papa ile goru?tu. Cem Sultan'ı kullanmak isteyenlerden birisi de Papa VIII. Innocentius idi. Papa, Cem Sultan'ı bahane ederek Osmanlılara kar?ı bir haclı seferi duzenlenmesini istiyordu. Ancak bunda ba?arılı olamayınca Cem Sultan'a Hristiyan olma teklifinde bulundu ancak Cem Sultan bunu kesinlikle reddetti. Cem Sultan'ın tek arzusu Mısır'da bıraktı?ı annesi ve cocuklarına kavu?maktı. Ancak Papa'nın ba?ka planları vardı. Ce?itli tekliflerde bulundular. Cem Sultan bunları "din-i mubin-i ?slama ihanet edemeyece?i ve dinini cihan saltanatına de?i?meyece?i" cevabıyla geri cevirdi. 2000'li yılların ba?larında ortaya cıkan Josquin Desprez tarafından yazılan bir bestede Turk kıyafetleri icerisinde sarıklı bir gencin resmi oldu?u ve bu resimdekinin Cem Sultan oldu?u du?unulmektedir. Boyle bir eserin bir musluman icin bestelenmeyece?i sonucunda Cem Sultan'ın Hristiyanlı?ı kabul etti?i ileri surulmektedir. [3]

Roma'da 5 yıl 11 aydan fazla kalındı. Ba?ta Macaristan Kralı olmak uzere Memluklu Sultanı ve di?erlerinin Cem Sultan ile ilgili talepleri Papa'yı cok zor durumda bıraktı. Bu sırada hem Cem Sultan'a hem de Papa'ya suikast te?ebbusleri olmaktaydı. Fransa Kralı VIII. Charles 'in ısrarlı talepleri uzerine, Cem ona teslim edilmek uzere Napoli'ye do?ru yola cıkıldı ancak yolda fenala?tı. Muhtemelen teslimden once Papa tarafından zehirlenmi?ti. Uygulanan butun tedavi yontemleri netice vermeyince ?ehzade, "Ailesinin Mısır'dan ?stanbul'a getirilip gozetilmesi, kendisine hizmet edenlerin memnun edilmesi ve olusunun mutlaka Osmanlı ulkesine getirilmesi" ?eklindeki vasiyetini yazdırdı.

Sultan Cem'in Roma halkının fakirlerine para vermesi, Avrupa 'da Cem Sultan'ın bu hareketi taraftar toplama olarak kar?ılandı.

Cem Sultan ve karde?i Mustafa'nın Bursa'daki Turbeleri

Cem Sultan vakası Osmanlı tarihinde Yıldırım Bayezid'in Timur'un elinde esir du?up, demir kafese hapsedilmesinden sonra ikinci buyuk hadisedir. Rumeli'den tekrar Osmanlı topraklarına gelmek isteyen Cem Sultan, 14 yıl esir hayatı ya?adı. En son Papa'nın elinden Fransız Kralı tarafından kurtarılmı?tır.

Cem Sultan'ın bakım masrafları icin Papa, Sultan II. Bayezid'den yılda 40.000 altından fazla para almayı ba?armı?, Cem Sultan'ı serbest bırakma tehditleriyle de Osmanlı fetihlerini durdurmu?tu. Bu olay ileride ?ehzade katli icin de onemli bir mesnet te?kil etmi?tir.

Olumu [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Cem Sultan, 25 ?ubat 1495'te oldu. II. Bayezid, 3 gunluk yas ilan edip karde?i Cem Sultan'ın naa?ı icin para vermeyi reddetti. Bunun uzerine Cem Sultan'ın naa?ı uzun sure alıkonmu?tur. 1499 senesinde Cem Sultan'ın naa?ı icin Napoli'ye sava? ilan etti. [4] Bunun uzerine Napoli Cem Sultan'ın naa?ını bir gemiye yukleyerek Osmanlı'ya teslim etti. [5]

?ehzade Cem'in naa?ı Bursa'da buyukbabası Sultan II. Murad 'ın yaptırdı?ı caminin bahcesine karde?i ?ehzade Mustafa'nın yanına gomuldu.

Annesi ve cocuklarının ne oldukları da acıklıdır. Cem Sultan'ın annesi Cicek Hatun o?lu Mısır'dayken onunla mektupla?tı?ı belgelenmi?tir. Cicek Hatun Mısır'da 1495'te vebadan olmu?tur. Cem Sultan'ın o?ullarından olan O?uz daha uc ya?ındayken babası Fransa'ya goturuldu?u zaman 1482'de amcası II. Bayezid tarafından bo?durulması emredildiyse de zehirlenerek olduruldu. [2] Sultan Cem'in di?er o?lu Murad, Rodos'ta kalmı? ve ba?naz muhitte vaftiz edilip Hristiyan olmu?tur. Murad, kendi o?lu ile birlikte Kanuni Sultan Suleyman'ın Rodos ku?atmasında ?ovalyelerin yanında bulunmu?tu. Rodos Osmanlı kuvvetleri tarafından ele gecirildikten sonra herkesin kaleyi serbestce terk etti?i halde, Cem'in o?lu Murad ve torunu yakalandı ve fetihten sonra I. Suleyman'ın emriyle bo?ularak olduruldu.

Ailesi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Yuzyıllar sonra dahi Avrupa’da kalan bir-iki torununun soyundan gelenleri, bugunun Osmanlı hanedanı Cem Sultan’ın torunlarını kuzen olarak tanıyor, ama aralarına almayı kabul etmiyorlar. [6] Kanuni Rodos 'u fethetti?i zaman Hristiyan olan torunlarını katletmi?tir. [7]

E?i [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  • Gul?irin Hatun

Cocukları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  • ?ehzade O?uz Han (1474-1483)
  • ?ehzade Murad (1475-1522)
  • ?ehzade Abdullah (1476-1483)
  • Ay?e Sultan
  • Gehver Melike Sultan [8]

?airli?i [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Sultan ?airler arasında ?iirlerinde ?ahsi duygularını ifade etmede en ba?arılı sayılanı, Cem Sultan'dır. ?iir ve edebiyatla cok kucuk ya?lardan beri me?gul olmu? bir ?ehzade olan Cem'in cevresinde, adına "Cem ?airleri" denen bir grup ?air bulunmu?tur. Cem Sadisi, Haydar Bey, Sehai, Kandi, ?ahidi gibi donemin unlu ?airlerinden olu?an bu gruptan bazı ?airler, Cem'i gurbette de yalnız bırakmamı?lardır. Cem Sultan, ?iirlerinde ya?adı?ı sıkıntıları, oldukca duygulu bir anlatımla dile getirir. Cem'in "Fal-i Reyhan" adlı 48 beyitlik manzum bir cicek falı bulunmaktadır. Cem Sultan'ın biri Farsca di?eri Turkce olmak uzere iki divanı vardır. Ayrıca ve Husrev u ?irin adlı mesnevisi vardır. Divan’ı ba?tan sona neredeyse huzunle doludur. [9] [10]

Populer kulturdeki yeri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

The Borgias dizi filminde Cem Sultan'ı Elyes Gabel canlandırmı?tır.

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ NTV Tarih, ?ubat 2010, s. 21
  2. ^ a b c d e Kafadar, Cemal, "Cem Sultan", (1999) Ya?amları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi , ?stanbul:Yapı Kredi Kultur Sanat Yayıncılık A.?. C.1 s.340-343 ISBN 975-08-0072-9
  3. ^ Murat Bardakcı (7 Temmuz 2023). "Vatikan'da Cem Sultan icin 1495'te duzenlenen ayinde okunmak uzere bestelenmi? ilahinin notası Londra'da mezata cıktı" . Haberturk . 18 Temmuz 2023 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 22 Eylul 2023 .  
  4. ^ "OTTOMAN WEB SITE - 700th Anniversary of the OTTOMAN EMPIRE" . www.osmanli700.gen.tr . 14 Temmuz 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Temmuz 2022 .  
  5. ^ Mutafciyeva, Vera (1971). Cem Sultan Olayı . ?stanbul: May Yayınları.  
  6. ^ "Cem Sultan'ın ?talya'daki Altsoyu" . www.maltagenealogy.com. 17 Haziran 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 23 Nisan 2016 .  
  7. ^ "Ar?ivlenmi? kopya" . 14 Ocak 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 8 Aralık 2016 .  
  8. ^ Murat Bardakcı (5 A?ustos 2001). "Cem Sultan'ın 5 asır sonra ortaya cıkan Maltalı torunu" . hurriyet.com.tr. 27 Mayıs 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 7 ?ubat 2018 .  
  9. ^ Ersoylu, ?. Halil (1989). Cem Sultan’ın Turkce Divan’ı
  10. ^ Kuzuba?, Muhammet (2006), Cem Sultan’ın ?iirlerinde Huzun

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  • Kafadar, Cemal, "Cem Sultan", (1999) Ya?amları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi , ?stanbul:Yapı Kredi Kultur Sanat Yayıncılık A.?. C.1 s.340-343 ISBN 975-08-0072-9
  • Mehmed Sureyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani , ?stanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.1 say.195 [1]
  • Ertaylan, Ismail Hikmet (1951), Sultan Cem , Istanbul:Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Yayinlari, Milli E?itim Basımevi.
  • Altınay, Ahmet Refik (haz. ?. Delio?lu), (2001), Sultan Cem , ?stanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları
  • Mutafciyeva, Vera (cev. Naime Yilamer) (1971), Cem Sultan Olayı Istanbul:May Yayınları
  • Mutafciyeva, Vera (Cev.: S. Mollov, S. Velikov, N. U?urlu), (2002), Cem Sultan, Istanbul: Orgun Yayınevi.
  • Ta?ızade-Karaca, Nesrin (2006), Batılı Uc Eserde ‘Romantik Kurban’ Cem Sultan https://web.archive.org/web/20120324080802/http://yayinlar.yesevi.edu.tr/files/article/11.pdf


" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cem_Sultan&oldid=32647690 " sayfasından alınmı?tır