Virgil Ivan ?Gus” Grissom
(ur.
3 kwietnia
1926
w
Mitchell
, zgin?ł
27 stycznia
1967
na
przyl?dku Canaveral
w po?arze kabiny statku
Apollo 1
) ?
ameryka?ski
astronauta
,
podpułkownik
United States Air Force
.
Szkoł? podstawow? i ?redni? uko?czył w swoim rodzinnym mie?cie.
Podczas
II wojny ?wiatowej
, w sierpniu 1944, Grissom zaci?gn?ł si? do
Sił Powietrznych Armii Stanow Zjednoczonych
i został kadetem lotnictwa. Szkolenie bojowe uko?czył jednak ju? po kapitulacji
Japonii
i nie brał udziału w działaniach bojowych. Po wojnie nie był zadowolony z przydzielanych mu zada? i opu?cił armi?.
W 1950 zako?czył studia na Wydziale In?ynierii Mechanicznej
Purdue University
w
West Lafayette
, w stanie
Indiana
i powrocił do słu?by w lotnictwie wojskowym. Przeszkolenie zako?czył w bazie lotniczej Luke rok po?niej. Skierowano go do
Korei
, gdzie w ci?gu poł roku odbył sto misji bojowych. Po powrocie do USA w 1952 został pilotem instruktorem w bazie lotniczej Bryan w
Teksasie
. Od sierpnia 1955 przez rok studiował in?ynieri? lotnicz? w Air Force Institute of Technology w Bazie Sił Powietrznych Wright-Patterson w
Dayton
w stanie Ohio. W 1957 uko?czył w
bazie lotniczej Edwards
w
Kalifornii
szkoł? pilotow oblatywaczy, a nast?pnie powrocił do bazy Wright-Patterson, gdzie testował nowe my?liwce odrzutowe.
2 kwietnia 1959 Gus Grissom został członkiem pierwszej grupy ameryka?skich astronautow. Poza nim w skład grupy weszli:
Scott Carpenter
,
Gordon Cooper
,
John Glenn
,
Walter Schirra
,
Alan Shepard
i
Deke Slayton
. Astronauci, ktorych w USA nazywano ?Original Seven” rozpocz?li intensywne treningi do misji na pokładzie statku
Mercury
.
21 lutego 1961 Grissom został wyznaczony do wykonania drugiego z trzech zaplanowanych
lotow suborbitalnych
, oznaczonego jako
Mercury 4
. Kapsuł? wynie?? miała rakieta
Redstone
.
Grissom nadał swojemu pojazdowi nazw? ?Liberty Bell 7”. Po locie Sheparda zmodyfikowano nieco konstrukcj? pojazdu, m.in. powi?kszaj?c iluminator i modyfikuj?c właz, tak aby astronauta po wodowaniu mogł szybciej opu?ci? statek. Po dwukrotnym przesuni?ciu daty start nast?pił 21 lipca 1961. Po bezproblemowym starcie i locie balistycznym, w czasie ktorego kapsuła z astronaut? znalazła si? 190 km nad Ziemi? i przebyła dystans ponad 480 km, ?Liberty Bell 7” wodowała na
Atlantyku
. Misja trwała 15 minut i 37 sekund.
Zaraz po wodowaniu nieoczekiwanie został odstrzelony właz kapsuły. Pojazd natychmiast zacz?ła wypełnia? woda. Grissom niezwłocznie opu?cił kapsuł?, lecz woda zacz?ła wypełnia? tak?e jego niezabezpieczony kombinezon. Astronauta z wielkim trudem utrzymywał si? na powierzchni oceanu. ?ycie uratowała mu tylko dramatyczna akcja ekipy ratunkowej. Wypełniona wod? kapsuła okazała si? zbyt ci??ka dla helikoptera, ktory usiłował podnie?? j? z powierzchni, zerwała si? z uwi?zi i zaton?ła.
Do dzi? nieznane s? przyczyny przedwczesnego odpalenia ładunkow wybuchowych. Zarowno technicy NASA jak i sam astronauta sugerowali, ?e stało si? to z powodu defektu technicznego, ale nie brakowało te? w kierownictwie NASA ludzi obwiniaj?cych o to samego Grissoma.
Misja Grissoma była ostatnim lotem kapsuły załogowej wynoszonej przez rakiet? Redstone. Po?niej zast?piła j? rakieta no?na
Atlas
, ktora umo?liwiała wyniesienie statku Mercury na orbit? okołoziemsk?.
4 kwietnia 1999 zlokalizowano poło?enie kabiny pojazdu kosmicznego Gusa Grissoma ? ?Liberty Bell 7” (ok. 150 km na połnoc od
bahamskiej
wyspy
Wielkie Abaco
), a 20 lipca wydobyto j? na powierzchni? z gł?boko?ci ok. 4,6 km. Kabina została poddana renowacji i zanim została wystawiona w Kansas Cosmosphere and Space Center jako eksponat muzealny, wyruszyła w tras? pokazow? po całych Stanach.
Właz do kabiny potwierdził wersj? Grissoma, i? zawiniła konstrukcja, nie za? pilot
[
według kogo?
]
. Stan odnalezionego pojazdu był wyj?tkowo dobry jak na blisko 40 lat sp?dzonych w wodzie.
Po zako?czeniu programu Mercury kierownictwo NASA zaplanowało wyniesienie w kosmos przy u?yciu rakiety no?nej
Titan II
dwuosobowej kapsuły
Gemini
.
Dwumiejscowy statek miał przetestowa? mo?liwo?? wykonania manewrow dokowania na orbicie okołoziemskiej oraz umo?liwi? astronautom wychodzenie w otwart?
przestrze? kosmiczn?
. Wszystko to miało słu?y? zdobywaniu niezb?dnych do?wiadcze? w celu zrealizowania l?dowania człowieka na
Ksi??ycu
.
Dowodc? pierwszej załogowej misji Gemini pocz?tkowo miał by? Alan Shepard, a Grissom ? dowodc? załogi dublerow. Shepard jednak zachorował i na dowodc? 13 kwietnia 1963 wyznaczono Grissoma. Drugim członkiem załogi został
John Young
.
Grissom nadał kapsule Gemini 3 imi? ?Molly Brown”. W ten nieco humorystyczny sposob nawi?zał do swojej poprzedniej misji, podczas ktorej niemal uton?ł (
Molly Brown
była pasa?erk? ?
Titanica
”, ktora ratuj?c wielu pasa?erow uzyskała przydomek ?Niezatapialna” ? jej ?yciorys stał si? podstaw? popularnego musicalu). Nie podobało si? to kierownictwu NASA i od tej misji a? do lotu
Apollo 9
zabroniono nadawania nazw pojazdom załogowym.
23 marca 1965 rakieta no?na
Titan II
z kapsuł? ?Molly Brown” na szczycie rozpocz?ła swoj lot w kosmos. Grissom został tym samym pierwszym człowiekiem, ktory poleciał w kosmos po raz drugi. Był to jednak jego pierwszy
lot orbitalny
, poniewa? za pierwszym razem nie znalazł si? na orbicie okołoziemskiej. Głownym zadaniem astronautow było wykonanie dwukrotnej r?cznej zmiany wysoko?ci orbity oraz jej płaszczyzny. Podczas powrotu z orbity astronauci r?cznie odpalali silniki hamuj?ce statku.
Po 4 godzinach 52 minutach i 31 sekundach i wykonaniu trzech okr??e?
Ziemi
, ?Molly Brown” opadła na wody
Atlantyku
w pobli?u wyspy
Wielki Turk
, ponad 100 kilometrow za planowanym pierwotnie miejscem. Ostr? reprymend? ze strony kierownictwa NASA otrzymał pilot John Young. Okazało si?, ?e przemycił na pokład statku kanapk? z wołowin?, ktor? wr?czył Grissomowi. Kontrola obawiała si?, ?e okruchy mog? uszkodzi? układy elektryczne pojazdu.
Grissoma wyznaczono tak?e na dowodc? załogi rezerwowej misji
Gemini 6A
.
Załoga Apollo 1: (od lewej) Gus Grissom, Ed White i Roger Chaffee
Rownolegle z realizacj?
programu Gemini
trwały prace nad l?dowaniem człowieka na
Ksi??ycu
. Grissom uczestniczył rownie? w tych pracach i został wyznaczony dowodc? pierwszego lotu załogowego statku kosmicznego
Apollo
.
Misja oznaczona pocz?tkowo symbolem AMS 204 miała doj?? do skutku wiosn? 1967. Do lotu jednak nie doszło z powodu tragedii na wyrzutni podczas przygotowa? do lotu.
Jeden z wa?niejszych przedstartowych testow odbywał 27 stycznia 1967 na
przyl?dku Canaveral
(wowczas Przyl?dek Kennedy’ego). Załoga w składzie
Edward H. White
,
Roger B. Chaffee
oraz Gus Grissom zaj?ła miejsca w kapsule, ktor? wypełniono czystym
tlenem
. Podczas procedury probnego odliczania doszło do zwarcia w jednej z wi?zek przewodow elektrycznych i w kabinie wybuchł gwałtowny po?ar. White probował wydosta? si? przez właz kabiny, ale jego konstrukcja nie dawała mo?liwo?ci szybkiego otwarcia. Technicy, ktorzy probowali pomoc astronautom i otworzy? właz od zewn?trz, dokonali tego dopiero po około 5 minutach. Wszyscy trzej członkowie załogi ponie?li ?mier? w po?arze w wyniku poparze? i zatrucia
tlenkiem w?gla
. Po tym tragicznym wypadku dla uczczenia pami?ci poległych astronautow misji nadano nazw? Apollo 1. Gus Grissom został po?miertnie odznaczony przez
Kongres Stanow Zjednoczonych
Kosmicznym
Medalem Honoru
(
Congressional Space Medal of Honor
).
Po latach okazało si?, ?e Grissom mogł by? pierwszym człowiekiem, ktory postawił stop? na Ksi??ycu. Był powa?nym kandydatem do tego lotu i miał ogromn? szans?, aby wej?? w skład załogi, ktora jako pierwsza wyl?duje na Srebrnym Globie.
Odznaczony m.in.
Zaszczytnym Krzy?em Lotniczym
,
Medalem Lotniczym
(dwukrotnie),
Congressional Space Medal of Honor
oraz NASA Distinguished Service.