Tadeusz Mici?ski

Data i miejsce urodzenia	9 listopada 1873 Łod?
Data i miejsce ?mierci	luty 1918 pod Czerykowem
Narodowo??	polska
Dziedzina sztuki	powie?? mistyczna
Epoka	Młoda Polska ekspresjonizm
Wa?ne dzieła
W mroku gwiazd Nietota. Ksi?ga tajemna Tatr Xi?dz Faust Wita. Powie??
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wiki?rodłach
Cytaty w Wikicytatach

Tadeusz Mici?ski (ur. 9 listopada 1873 w Łodzi , zm. w lutym 1918 pod Czerykowem ) ? pisarz i poeta polski okresu Młodej Polski . Autor mistycznych powie?ci, poematow proz? i wierszy kontemplacyjnych. Jeden z czołowych pisarzy polskiego ekspresjonizmu , prekursor surrealizmu . Był przyjacielem Witkacego , Stanisława Przybyszewskiego i Karola Szymanowskiego . Był tak?e członkiem Warszawskiego Towarzystwa Teozoficznego ^[1] .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Syn Rudolfa i Wandy z Pruskich. Uczył si? w V Gimnazjum w Warszawie . Studiował histori? i filozofi? na UJ . Na studiach zainteresował si? okultyzmem , satanizmem i ksi?gami wiedzy tajemnej. Uczestniczył w zje?dzie w Zakopanem w sierpniu 1912, na ktorym powołano Polski Skarb Wojskowy ^[2] . Walczył w I wojnie ?wiatowej ^[3] , du?o podro?ował. Oficer o?wiatowy w korpusie gen. Dowbora-Mu?nickiego . W 1916 przebywał w Moskwie ^[4] .

Jego synem był Jarosław Tadeusz Mici?ski (1898?1971), re?yser i kierownik artystyczny, pracownik teatru ? Reduta ”, a bratankiem eseista Bolesław Mici?ski (1911?1943) ^[5] .

?mier? [ edytuj | edytuj kod ]

5 sierpnia 1925 na łamach ? Kuriera Warszawskiego ” ukazał si? artykuł Stanisława Strumph-Wojtkiewicza , przedstawiaj?cy dwie relacje ?mierci Tadeusza Mici?skiego ^[6] . Nie były one ze sob? w pełni zbie?ne, ale w pewnej mierze uzupełniały si? ^[4] .

Pierwsza została opowiedziana przez Bolesława C., ktory sam zgłosił si? do redakcji i ? jak przekazał ? uczynił to, spełniaj?c ostatni? wol? zmarłego ^[6] . Podczas wojny znalazł on schronienie w maj?tku (Wydranka ^[7] ), nale??cym do baronowej Dhorn, poło?onym na granicy guberni mohylewskiej , witebskiej i czernihowskiej ^[6] . Trafiło tam wielu uchod?cow wojennych z ziem polskich, a Mici?ski był przyjacielem i opiekunem tego domu, udzielaj?c przebywaj?cym tam ro?norakiego wsparcia ^[6] . W tym czasie du?o podro?ował w biegn?cym tam pasie przyfrontowym, za? od 1916 był ?ledzony ^[6] . Wspomagał te? baronow? Dhorn w czasie choroby a? do chwili jej ?mierci w Czerykowie i zadbał o pogrzeb ^[6] . Wobec bezpo?redniego zagro?enia podj?ł ucieczk? w towarzystwie Bolesława C. ^[6] . Wspolnie z nim pokonał rzek? So? , a w trakcie drogi przekazał towarzyszowi swoje wiersze ^[6] . Potem przedzierał si? samodzielnie, trafiaj?c na ł?ce pod Czeczerskiem na posterunek bolszewicki ^[6] . Wraz z podwod? został zatrzymany, zdarto z niego odzienie i mimo nalega? nie chciał odda? posiadanego przy sobie poematu ^[6] . Swoj? odmow? miał wzburzy? funkcjonariuszy, ktorzy kolbami broni palnej doprowadzili do jego ?mierci ^[6] . Nast?pnie nie pozwalali oni miejscowej ludno?ci zbli?y? si? do zwłok, za? po zebraniu si? katolikow umo?liwiono pogrzeb przy udziale ksi?dza ^[6] .

Druga z relacji pochodziła od Zofii Chruckiej, w latach 20. zamieszkuj?cej we Włocławku ^[6] . Według niej Mici?scy podczas I wojny wyruszyli z Moskwy, podczas drogi dowiedzieli si? o umieraj?cej kuzynce Dhorn, po czym Tadeusz Mici?ski udał si? do Czerykowa, a jego krewni do Homla ^[6] . Po?niej, nie maj?c ?adnej wie?ci od niego, udali si? oni dalej w kierunku ziem polskich ^[8] . W 1923 Zofia Chrucka odwiedziła miejsce jego ?mierci i spotkała si? z lud?mi, ktorzy dokonali pochowku ^[4] . Według ich wersji zdarze? w Czeczersku poprosił Mici?ski władze bolszewickie o konie celem dotarcia do stacji kolejowej Buda Koszelewska (maj?c zapewne zamiar dotarcia dalej do krewnych w Homlu) ^[4] . Otrzymał transport od miejscowych braci, znanych z przest?pczego ?ycia ^[4] . Jeden z nich, kieruj?c si? motywem rabunkowym, miał zamordowa? Mici?skiego, a jego ciało przeniesiono w inne miejsce zostało odnalezione i zidentyfikowane nad brzegiem rzeki Czeczory ^[4] . Został pochowany na cmentarzu katolickim w osadzie Małe Małynicze pod Czeczerskiem ^[4] . Na jego grobie postawiono krzy? i tablic? z imieniem i nazwiskiem, potem trzykrotnie usuwan? przez bolszewikow ^[4] .

Szczegoły, dotycz?ce losow Mici?skiego, w 1922 podała te? Hanna Zahorska, według ktorej przed ?mierci? Mici?ski przebywał z rodzin? w Homlu, sk?d udał si? do baronowej Baranowskiej-Dhorn (była krewn? jego ?ony), przebywaj?cej w Czerykowie, gdzie trafiła po usuni?ciu jej z Wydranki przez chłopow ^[7] . Miał jednak przyby? ju? po jej ?mierci i uczestniczy? jedynie w pogrzebie ^[7] . Tam probował przemawia? do chłopow agresywnie blokuj?cych pochowek baronowej ^[7] . Swoj? postaw? miał si? im rzekomo narazi?, a po tym jak wyruszył konno w stron? Rohaczowa , został ?napadni?ty przez bandy” i zamordowany ^[7] .

W nast?pnych latach po jego zagini?ciu kr??yły w Polsce plotki, jakoby ?ył i porzucił rodzin? ^[4] . W po?niejszym okresie II Rzeczypospolitej pisano o nim jako zamordowanym przez bolszewikow oficerze korpusu wschodniego ^[9] .

Tworczo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Hermetyczna , trudna w odbiorze tworczo?? prozatorska Mici?skiego oparta była na prawdzie objawionej . Autor wyra?ał w niej gnoz? , fatalizm oraz pogl?d, i? tylko wybranym jednostkom ( nadczłowiekowi ) dane jest posiadanie duszy i ?ycie wieczne. Mici?ski był rownie? przeciwnikiem teorii przypadkowo?ci; ?wiat i wszystkie jego elementy istniej? z konieczno?ci, cho? s? do ko?ca niepoznawalne. Jednocze?nie głosił prymat rozumowego, naukowego studiowania wiedzy tajemnej ( magow Indii , gwia?dziarzy Chaldei ) nad wiar?.

Mici?ski był (podobnie jak Wyspia?ski ) kontynuatorem poetyckiego teatru misteryjnego. Uwa?any bywa za prekursora surrealizmu lub czystego ekspresjonist? , tworz?cego w indywidualnym stylu. Dopracował si? własnej formy dramatycznej, dwuplanowej, w ktorej przenika si? dramat realny z dramatem idei politycznych i historiofizycznych w wymiarze misteryjnym, alegorycznym. Napisał kilka dramatow, ktore ł?cz? w sobie idee filozofii dziejow z przyszłymi technikami nowoczesnych mediow ? filmu, projekcji, ł?czenia planow, wielkich widowisk plenerowych itp.

Mici?ski pod rozwa?ania wzi?ł rownie? satanizm . Za ?redniowiecznymi gnostykami twierdził, ?e ?wiat ziemski stworzył nie Bog, lecz Szatan maj?cy na celu kreacj? karykatury Nieba ^[a] . Wyłapuj?c liczne analogie literackich biografii ? wyra?ał rownie? pogl?d, i? Chrystus , Lucyfer i Feniks to trzy imiona tej samej istoty.

Xi?dz Faust jest jednym z niewielu przykładow w młodopolskiej literaturze, w ktorej wyznawcy Antychrysta s? w stanie zbudowa? działaj?c? oraz zorganizowan? społeczno??, znajduj?c szcz??cie w grzechu, uwalniaj?c si? spod srogich rz?dow Boga. Mici?ski ukazał na jego podstawie tzw. ?krolestwo ?mierci”, co było pewn? wariacj? na temat wspołczesnego mu kapitalizmu ^{[ potrzebny przypis ]} .

Był on zaanga?owany w stworzenie projektu zwanego Kodeksem Jasnej Gory , ktory miał stanowi? podstaw? pod ?wiecki Zakon Braci Słonecznych jako alternatywy dla bractw chrze?cija?skich. Mici?ski nie był ich zwolennikiem, krytyka tego typu organizacji pojawia si? w jego powie?ci Nietota . O ile prawd? jest, ?e podobny projekt nigdy w praktyce nie zaistniał, to podobne idee znalazły zastosowanie w jego tworczo?ci ^{[ potrzebny przypis ]} .

Publikował rownie? pisma zwi?zane z narodem polskim, w ktorych pod rozwa?ania (podobnie jak zreszt? w prozie poetyckiej) wzi?ł filozofi? genezyjsk? Juliusza Słowackiego . Wyra?ał panslawizm i antygermanizm .

Za ?ycia otaczała Mici?skiego legenda ?poety maga”, ?czciciela tajemnic”. Tworca został sportretowany w sposob prze?miewczy w Wyzwoleniu Stanisława Wyspia?skiego (Samotnik, Maska V). Mici?skiego sportretował te? Stanisław Ignacy Witkiewicz w powie?ci 622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta (Mag Childeryk), a tak?e zadedykował mu swoj? powie?? Nienasycenie .

Dzieła [ edytuj | edytuj kod ]

Do jego najbardziej znanych utworow nale??:

• Łazarze (1896) ? poemat
• Nauczycielka (1896) ^[10] ? opowiadanie
• W mroku gwiazd (1902) ? tomik poezji
• Knia? Patiomkin (1906) ? dramat
• Do ?rodeł duszy polskiej (1906) ? tekst publicystyczny
• W mrokach złotego pałacu, czyli Bazylissa Teofanu (1909) ? dramat
• Nietota. Ksi?ga tajemna Tatr (1910) ? powie??
• Walka o Chrystusa (1911) ? tekst publicystyczny
• D?by czarnobylskie (1911) ^[11] ? tom opowiada?
• Xi?dz Faust (1913) ^[12] ? powie??
• Mene-Mene-Thekel-Upharisim!… Quasi una phantasia (1914) ? powie??
• Wita. Powie?? (1926) ? powie??

Muzyczne opracowania utworow Mici?skiego [ edytuj | edytuj kod ]

W 1904 roku Karol Szymanowski skomponował Cztery pie?ni op. 11 do wierszy z cyklu Str?ceni z gwiazd z poematu Korsarz Mici?skiego ; dzieło zadedykował poecie. W 1909 roku napisał natomiast Pie?ni op. 20 do sze?ciu fragmentow ze zbioru W mroku gwiazd. Z kolei partytur? swojej Uwertury koncertowej E-dur op. 12 opatrzył wst?pem z poematu Wite? Włast .

Osiem pie?ni do słow Tadeusza Mici?skiego op. 9 na głos i fortepian skomponował w 1904 roku Ludomir Ro?ycki ; dwa lata po?niej ten sam kompozytor napisał Sze?? pie?ni do słow Tadeusza Mici?skiego op. 16, rownie? na głos z fortepianem.

Do wiersza O nocy cicha, nocy bł?kitna… z cyklu Zatoka t?cz skomponował pie?? Grzegorz Fitelberg ; utwor uznaje si? za zaginiony ^[13] .

O Mici?skim [ edytuj | edytuj kod ]

Za ?ycia Tadeusz Mici?ski został okre?lony przez Jozefa Kotarbi?skiego mianem ?najbardziej zagadkowego z poetow wspołczesnych” (1907) ^[14] , a przez Jana Lorentowicza ?jednym z najbardziej autentycznych poetow polskich” (1915) ^[15] .

? Hanna Zahorska

? prof. dr hab. Teresa Wroblewska

? prof. Andrzej Nowicki

? Bolesław Le?mian

Odniesienia w kulturze masowej [ edytuj | edytuj kod ]

• W Warszawie, 9 listopada 2013 roku w 140 rocznic? urodzin artysty utworzona została Nagroda Ekspresjonistyczna FENIKS im. Tadeusza Mici?skiego . Do jej laureatow nale?? mi?dzy innymi: prof. dr hab. Danuta Mucha , Karolina Kusek , prof. zw. dr hab. Jacek Strzelecki, Kazimierz Rafalik , Jerzy Szatkowski, prof. zw. dr hab. Jozef Banaszak , ks. dr Jan Wojciech Pomin, Krystyna Grys, Bo?ena Helena Mazur-Nowak, Adam Lewandowski, Prof. dr hab. Mieczysław Wojtasik, Tadeusz Zawadowski, Jozef Skrzek , Jarosław Pijarowski ^[19] .
• Tworczo?ci? Mici?skiego inspirował si? Roman Kostrzewski , wokalista i autor tekstow w zespole Kat .
• Wiersze Mici?skiego były aran?owane jako utwory muzyczne:
  • ?Twoja posta?” na albumie Marek Grechuta & Anawa Marka Grechuty w 1970 roku i Historia pewnej podro?y (2006) Grzegorza Turnaua ,
  • "Purpurowe ciepłe sło?ce", kompozycj? Andrzeja Zaryckiego do wiersza Izis wykonywała Ewa Demarczyk ^[20] ,
  • ?Lucifer” na albumie Evangelion (2010) grupy Behemoth ,
  • ?Delirium Tremens” na albumie Ballady (1993) grupy Kat ,
  • ?Lucifer”, ?Kain” (fragmenty) i ?Wite? Włast” na albumie Haudh 'en' Nirnaeth (1996) projektu Nirnaeth ,
  • ?Droga Mleczna” (fragment, jako ?Id? w?rod gwiazd”), ?Ponad gł?biami czarnych wod”, ?Oto mej duszy ?wi?tynia”, ?Ananke” na albumie Dziedzictwo Gor (2015) grupy Radogost ^[21] ,
  • ?Wolnomularze polscy” jako fragment utworu ?Mieczow siedem” z albumu Kołysanki zespołu Lux Occulta ,
  • Szereg utworow z tomiku W mroku gwiazd , zaaran?owanych przez grup? ?miałek w ramach ?Melancolia: Projekt Mici?ski”, m.in. ?Vampyre”, ?Sen”, ?Nokturn” i ?Auto Da Fe”.
  • Polski zespoł Death Metalowy - Sickroom nagrał wiele utworow, ktorych tekst pochodzi z wierszy Mici?skiego.

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Stanisław Strumph-Wojtkiewicz . ?mier? Mici?skiego (dwie relacje) . ? Kurier Warszawski ”. Nr 217, s. 4-5, 5 sierpnia 1925.  

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Tworczo?? Tadeusza Mici?skiego w serwisie Exerim.pl
• Tworczo?? i biografia
• Tadeusz Mici?ski , [w:] Tworcy [online], Culture.pl [dost?p 2024-03-22]   .
• Wybor wierszy Tadeusza Mici?skiego w serwisie Poema.art.pl . poema.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-10)].
• Zdigitalizowane utwory T. Mici?skiego udost?pnione na stronach Federacji Bibliotek Cyfrowych
• Utwory Tadeusza Mici?skiego w serwisie Wolne Lektury
• R?kopisy Tadeusza Mici?skiego w serwisie Polona.pl
• Wojciech Kazimierz Gutowski: W poszukiwaniu ?ycia nowego. Mit a ?wiatopogl?d w tworczo?ci Tadeusza Mici?skiego, Warszawa ? Pozna? ? Toru?, PWN, 1980. ISBN 83-01-02342-5 .